randaag react ie Lnwar Sadat op inai-voorstel OAE beschuldigt Frankrijk van landing op de Komoren ferenigde Naties op springen lis Israël eruit gestoten wordt ndiase parlement etst noodtoestand Dekolonisatiecomité van VN slaperig bijeen in Lissabon ^-mandaat ook aan orde in tv-rede ««jrvolg conferentie ropese veiligheid J1977 in Belgrado rmale procedures opgeschort Proces in Athene begonnen Amin haalt fel uit naar gematigde landen V 6 ^UW/KWARTET DINSDAG 22 JULI 1975 BUITENLAND in i( RO/JERUZALEM (Reuter, UPI) President Anwar Sadat ft gisteren met zijn voornaamste politieke en militaire adviseurs rleg gepleegd over de jongste Israëlische voorstellen voor een «jj jde tussentijdse regeling met Egypte in het gebied van de Srnai. ma Egyptische staatshoofd zal, d men verwacht, vandaag in een «i voor de televisie uiteenzetten vai^eike voorwaarden Egypte ak- vai\l gaat met een verlenging van donderdag aflopende mandaat de de vredesmacht van de Vere- Naties, en meedelen of hij nu met Israël moge- be»cht. A^^lsche regeringsfunctionarissen ijranten gaven gisteren te ken- ..H7dat de standpunten van Israël jT^Egypte dichterbij elkaar zijn 'irfi nen. De Jongste Israëlische fj?' tellen werden zondag aan pre t Sadat ter hand gesteld door Amerikaanse ambassadeur in Cairo. Als de Egyptische reactie po sitief uitvalt, zou Kissinger half au gustus tijdens een nieuwe pendel tussen Cairo en Jeruzalem een nieuw akkoord kunnen afronden. Speculaties ÏVE (ANP) Het vervolg op Europese veiligheidsconferentie p 15 Juni 1977 beginnen in de oslavische hoofdstad Belgrado, dai nieuwe conferentie zal nagaan 7e >everre de besluiten van de nu •e |n de praktijk zijn gebracht. de plaats van samenkomst op deze tweede conferentie be- >orqen de afgevaardigden van de deelnemers gisteren overeen- ning. Het was het laatste punt g1 nog geregeld moest worden, nteflat de staatshoofden en rege- boijielders van de 35 deelnemers Juli in Helsinki bijeen zullen voor de officiële slotzitting >peje ondertekening van de elot- laring. De Geneefse fase van 's. veiligheidsconferentie, die 22 ^tden heeft geduurd, is daarmee he digd. ■lvl aatste besluit van de Geneefse nv>rentie werd, na moeizame be dingen, tijdens een laatste uuftzitting genomen. Belgrado, [esteld door de EG-landen, uiteindelijk gekozen nadat nd zijn kandidatuur had lnge- Volgens het pro-Egyptische Libane se blad Al-Anwar hebben "betrouw bare kringen' in Cairo meegedeeld dat Egypte en Israël het al eens zouden zijn over een nieuw ak koord Inzake de Slnai. Egyptische regeringskringen noemden dit be richt echter 'zuivere en ongefun deerde speculaties'. Uit wat er over de nieuwe Israëlische voorstellen is uitgelekt kan worden afgeleid, dat de rol van de Amerikanen volgens Israël zou moeten worden uitge breid. Met name zouden Ameri kaanse waarnemers met elektroni sche apparatuur moeten worden ge stationeerd in het gebied van de passen van Giddi en Mitla, die door Israël zouden worden ontruimd. Bij de Giddi-pas in het noorden zouden de Israëliërs enkele honder den meters meer willen ontruimen dan volgens hun vorige aanbod, terwijl zij bij de zuidelijke Mitla- pas ruim anderhalve kilometer aan het oostelijke einde zouden willen behouden. De olievelden van Aboe Rodeis zouden aan Egypte worden teruggegeven, mits Israël de garan tie krijgt dat het de circa 50 pet van zijn oliebejioefte, waarin deze velden nu voorzien, uit andere bron waarschijnlijk Iran krijgt. Toezegging Volgens de Israëlische ambassadeur in de VS, Slmcha Dinitz, wenst Israël op zijn beurt ook dat het mandaat van de vredesmacht van de VN met 'verscheidene Jaren' wordt verlengd en dat Egypte zijn 'econo mische en politieke oorlogvoering' staakt. Tenslotte zou Egypte ook een verklaring moeten onderteke nen dat het niet tot geweld zal overgaan. Een dergelijke toezegging is minder verstrekkend dan een belofte dat het de oorlogstoestand met Israël beëindigt. Eerder heeft Egypte laten weten dat het een dergelijke toezegging r*>g niet kan doen. DELHI De Indiase regering heeft gisteren aan het begin een speciale ziting van de beide huizen van het parlement de lötoestand, die op 26 juni word afgekondigd, verdedigd. Het lement is naar de wet verplicht een dergelijke noodtoestand ten twee maanden goed te keuren. ien de regerende congres van premier Indira Gandhi een ruime meerderheid der ientszetels beschikt hoeft aan Hij toestemming niet getwijfeld te 'en. De ministers Jegjivan Ram lbouw) en Brahmananda (binnenlandse zaken) ver in namens de regering 'dat Indira Gandhi niets anders dan de noodtoestand af te ;en om te voorkomen dat In- een anarchie zou afglij- s huizen stemden gisteren met grote meerderheid voor opschorting van de normale procedures en snel le afhandeling van zaken tijdens de ene week dat men in vergadering bijeen is. De Congrespartij van me vrouw Gandhi toonde haar traditio nele kracht en won de stemming over de procedures Ln het Lagerhuis met 301-76, in het Hogerhuis met 147 tegen 32 stemmen. De Moskou- gezinde, communistische partij, die de premier steunt stemde tot veler verrassing tegen de opschorting. Vandaag zal waarschijnlijk worden gestemd over de Invoering van de noodtoestand zelf. In Athene is gisteren het proces begonnen tegen 21 officieren van het leger die worden beschuldigd van het trachten omverwerpen van de regering-Karamanlis. Het is het eerste grote proces sinds het Griekse militaire bewind inéénstortte na de oorlog op Cyprus, een jaar geleden. In totaal werden 39 officieren, in rang lopend van kapitein tot en met brigade-generaal, gearresteerd in februari van dit jaar. Zestien werden vrijgesproken en de zaak tegen twee van hen zal afzonderlijk worden be handeld. Tot hen behoort brigade-generaal Dimitrios loannides, die in november 1973 dictator Papadopoulos ten val bracht. In het proces tegen de 21 officieren zullen ongeveer zeventig getui gen worden opgeroepen. Alle beklaagden hebben via hun advocaten laten weten niet schuldig te zijn aan het tenlaste gelegde. KAMPALA/PARIJS (Reuter, UPI) De Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE) heeft Frank rijk beschuldigd van een landing op de Komoren, een eilandengroep voor de kust van Oost-Afrika. In Parijs is het bericht ten stelligste ontkend. Secretaris-generaal Peter Onu van de OAE zei gisteren dat Franse troepen vanaf oorlogsschepen voor de kust invallen hadden gedaan op de eilanden. De OAE heeft hierte gen in Parijs geprotesteerd en zou de veiligheidsraad van de Verenigde Naties willen vragen het Franse optreden te zien als 'agressie die de landen rond de Indische Oceaan en de wereldvrede bedreigt'. Op de vier Komoren-eilanden wo nen ongeveer 290.000 mensen, gro tendeels Islamieten. De 37.000 be woners van het eiland Mayotte zijn echter overwegend christen, terwijl zij ook van andere etnische af komst zijn. December vorig jaar werd op de eilanden een stemming gehouden over beëindiging van het 'n eeuw oude koloniale bestuur over de ei landen. Op Mayotte, waar troepen van het Franse vreemdelingenlegi oen gelegerd zijn, was tweederde van de bevolking voor het behoud van de band met Frankrijk, zij het met een eigen regering voor bin nenlands bestuur. Op de overige eilanden was 95 procent van de stemmers vóór onafhankelijkheid. Toen Frankrijk na de stemming de zaak op zijn beloop liet verklaarden de Komoren zich veertien dagen geleden onafhankelijk en sloten zich aan bij de OAE. Het door palmen omzoomde Mayotte wilde hiervan echter niet weten. Parijs beschouwt de vulkanische ei landen die bestaan van visserij en de verkoop van houtsnijwerk nog steeds als Frans. De eilanden zijn strategisch van belang door hun diepe natuurlijke havens en hun ligging aan de routes van mammoettankers. De OAE heeft een werkgroep van zeven landen ingesteld die de kwestie-Komoren gaat bezien. Se cretaris-generaal Onu sloot niet uit dat de affaire voor de Veiligheids raad van de Verenigde Naties zal worden gebracht. Mauritius zou reeds hebben aangeboden de kat de bel aan to binden. Voorzitter Tijdens de ministersbijeenkomst van de OAE, die in de Oegandese hoofdstaf Kampala wordt gehouden als voorbereiding op de topconfe rentie die over zeven dagen begint, is besloten dat president Idi Amin van Oeganda het komend jaar voorzitter van de OAE zal zijn. Als zodanig zal hij ook de bijeenkomst van staatshoofden voorzitten die 28 Juli in Kampala begint. Sommige lidstaten waren tegen Amins verkiezing vanwege de on voorspelbare en onberekenbare po litiek van de president en zijn ge brek aan eerbied voor menselijk leven. De leiders van deze landen Zambia, Tanzania en Botswana boycotten de conferentie waar door Amlns verkiezing mogelijk werd. Gisteren haalde de Oegandese pre sident opnieuw fel uit naar de drie landen. In één van zijn brallende redes beschuldigde hij hen ervan te spioneren voor Zuid-Afrika en Rhodesië. Hij zei dat de presiden ten Kaoenda van Zambia, Nye- rere van Tanzania en Khama van Botswana erop uit zijn de OAE te vernietigen en een racistische poli tiek van ontspanning te voeren ten aanzien van Zuid-Afrika. De drie landen waren tijdens een OAE-bijeenkomst in de Tanziaanse hoofdstad Dar-es-Salaam de archi tecten van een verklaring waarin geweld om de kwestie Zuid-Afrika op te lossen niet bij voorbaat, werd uitgesloten maar ook werd gezegd dat eerst moest geprobeerd worden door Jaap van Wansbeek LISSABON Onlangs werd ln Lissabon een reeks zittingen ge houden van het Comité van 24, een lichaam dat namens de Ver enigde Naties toeziet op de ont voogding van koloniale gebie den. De zittingen werden gehou den kort voordat het Oostafrl- kaanse land Mozambique onaf hankelijk werd. Het was de eerste maal in zijn 14-jarig bestaan dat het comité in Europa vergaderde. De symboliek, zo kort voordat het nieuwe regiem in Lissabon met het verlenen van onafhankelijk heid aan Mozambique de defini tieve ontbinding van het 450 Jaar oude Portugese wereldrijk voortzette, was duidelijk. Tot 25 april 1974, de dag waarop de dictatuur ten val kwam. hadden de Portugese machthebbers hardnekkig geweigerd het Comi té van 24 te erkennen. Andere koloniale machten, met name het Verenigd Koninkrijk, hebben steeds naar openheid gestreefd binnen het comité. Ze kwamen ook dit maal in Lissabon met informatie voor de dag over hun afhankelijke gebieden. De reeks zittingen leidden de eerste dag tot grote koppen op de voorpagina's der Portugese pers, waarbij opviel hoezeer het gebeuren in binnenlands-politie ke verhoudingen werd geplaatst. Zo luidde de voorpagina-kop van Diario de Noticias: 'Het anti kolonialisme is thans een hoek steen van het nieuwe buiten landse beleid van Portugal'. Haast gelijkluidend schreef O Seculo, eveneens een dagblad met grote oplaag: 'Anti-kolonia- lisme, hoeksteen van de nieuwe buitenlandse politiek van Portu gal'. Ook de plaatselijke bladen sloegen een nationalistische toon aan. Maar weldra zakte re»k in de Portugese pers de belang stelling weg. Buitenlandse kran ten lieten het helemaal afweten. Zodat al op de tweede zittings dag zestig speciaal gereserveerde ambassadeursstoelen in de con- ferentiezal in het luxueuze Altis- hotcl leeg waren en er totaal slechts vijf journalisten meeluis terden naar de redevoeringen. Tegenstellingen Aan tegenstellingen waren de zittingen intussen wel rijk. Zo meende de vertegenwoordiger van het Chileense kolonelsbe wind in één der eerste Llssabon- se zittingen te moeten opmerken dat zijn land gelooft in de echt heid van de anti-koloniale oor log, 'omdat Ch'U zelf ook een kolonie is geweest'. Voorts noemde hij Chili een 'ontwik keld land'. Merkwaardig was ook de prominente aanwezigheid van de heer Velga Simao, de ambas sadeur van Portugal bij de VN, die speciaal voor deze zittingen was overgekomen uit New York. Jarenlang heeft deze diplomaat het Portugese kolonialisme ver dedigd, tegen alle heftige kritiek van vele VN-lldstaten ln. Dit maal zong dezelfde woordvoerder de lof van bet anti-kolonialisme. Maar ook hier kondigden veran deringen zich aan. Blijkens krante'oerichten ln Lissabon, stond de heer Veiga Simao zijn ontslag te wachten. Begin juli werd hij inderdaad van zijn functie ontheven. En de voorzit ter van het Comité van 24 de heer Salim A. Salim, verklaarde tegenover ons dat de vervanging van Chili door een land met een geloofwaardiger regering tot de mogelijke ontwikkeling behoort van het Comité. Tijdens de eerste zittingen werd mkele malen door afgevaarc* den gesproken over Nederland. Met name het Angola-comité kreeg van verschillende kanten lof toegezwaaid. De Nlgeriaanse woordvoerder, de heer Edwin Oegebe Ogubu, sprak bovendien zijn dankbaarheid uit over de aankondiging van de Nederland se minister van defensie dat ons land de NAVO zal verlaten In dien dit militair bondgenoot schap gebruik gaat maken van het scheepvaart-verbindingscen trum in het Zuidafrikaanse Simonsstad. De meeste woordvoerders gingen in hun redevoeringen in op het belang van de dekolonisering van de Portugese overzeese gebieden. Ook vertegenwoordigers van de drie bevrijdingsbewegingen in Angola kwamen aan het woord. Een groot aantal internationale organisaties woonde de zitting bij. Voor buitenstaanders was het op zijn minst opmerkelijk te horen hoe op een ochtendzitting het woord In het ont-kolonise- ringscomité werd gegeven aan een vertegenwoordigster van de WIPO, de Wereldorganisatie voor Auteursrechten. Toen de dame evenwel had uitgelegd dat haar organisatie ondermeer hulp kan verlenen bij het opstellen van de wetgeving in jonge sta ten, werd duidelijk waarom ook organisaties als de nogal obscure WIPO naar Lissabon waren ge togen Maar veel nienws leverde het niet op. Na een dikke week was de zit tingenreeks voorbij en konden de Donald-Duck-lezende politle- mannen-in-burger uit alle hoe ken en gaten van het luxe-ho telgebouw in Lissabon weer te voorschijn komen. Dikke pakken gesttencilde overzichten ten bate van de pers (in drie talen ver vaardigd) konden, wegens de af wezigheid van journalisten, wor den vernietigd. Zo onhandig was de zitting georganiseerd, dat geen enkele functionaris de vra gende persvertegenwoordigers tijdig kon voorzien van foto materiaal. De zittingen van het Comité van 24 in Lissabon heb ben weer eens duidelijk gemaakt dat het werk van de Verenigde Naties, dat zich dikwijls afspeelt ln een pluche omgeving, en toch juist ten goede wil komen aan de mlnst-bedee'den ln deze we reld, soms leidt tot kostbare praatrond^n, waarvan het direc te resultaat niet steeds richtbaar is. Althans niet voor de buiten wacht. de zaak met vreedzame middelen op te lossen. De afwezigheid van de drie landen tijdens de conferentie ln Kampala maakt het voor de overige OAE- landen mogelijk een bijzonder felle resolutie inzake Zuid-Afrika aan te nemen. Amin pleitte dit weekeinde al voor een militaire oplossing. Aanval? Toen hij gisteren uitbarstte sloot Amin een Oegandese aanval op de drie landen niet af. Het Oegandese leger zou 20.000 man sterk zijn; zij beschikken over de modernste Rus sische wapens. Amin Is gebelgd om dat Zambia, Tanzania en Botswana niet in Kampala zijn verschenen vanwege hun voortdurende kritiek op zijn beleid, hun politiek inzake Zuid-Afrika en hun pogingen zijn verkiezing tot president van de OAE voor de periode van één Jaar als opvolger van het Somalische staatshoofd Barre tegen te hou den. lENIGDE NATIES (NEW YORK) (Reuter) De organisatie van de Verenigde Naties gaat een ghürechte bedreiging van haar bestaan tegemoet als aan de eisen van de tegenstanders van Israël, {^e Joodse staat eruit willen werken, wordt voldaan. 3ule Israëlische delegatie gedwon- wordt de Algemene Vergade- die op 16 september weer met el' ttlngen begint te verlaten dan n de Verenigde Staten vrijwel hun delegatie uit protest te- ekken. zo menen diplomatieke ™nen. Volgens deze bronnen is i^een uitgemaakte zaak dat het 1 rikaanse Congres dan aan alle Ben voor de wereldorganisatie eind zal maken. Op deze wijze i" en de Amerikanen al gerea- ln de UNESCO (de organisa- an de VN die zich bezighoudt onderwijs en wetenschap) en iternationale arbeidsorganisatie toen naar hun mening er in organisaties beslissingen wer- 'genomen die overduidelijk dis te Inatoir voor Israël waren. topzetting van de Amerikaanse j 1 age. die bij sommige begrotin- 1 'toch 25 procent beloopt, zou de %p een verlies van ongeveer 500 eQoen dollar per Jaar komen te /Jrensbelang J: ""Amerikaanse minister van bul- andse zaken, Henry Kissinger, t vorige week in zijn roem- ite rede In Milwaukee de Ame- anse steun aan de VN 'van nsbelang voor de organisatie' a' lemd. omaten uit alle delen van de 'F teld erkennen vandaag de dag, sommigen maken zich daar auiuuugeu uictK.cu uer kwaad over, dat bijzonder kwaad over, dat nanciële en politieke steun, de Vere nigde Naties wel kunnen Inpakken en wegwezen. De Amerikaanse di plomaten zijn nu al, onder leiding van minister Kissinger, bezig de regeringen van de lidstaten vrien delijk doch dringend te wijzen op de mogelijke gevolgen als Israël uit de Algemene Vergadering gezet wordt. Van de Sowjet-Unie wordt gezegd dat ook zij zich met de situatie bezighoudt en ook tot matiging zou kunnen aandringen bij die staten in de derde wereld waar ze enige invloed heeft. De dreiging dat aan Israël het recht van stemmen ont nomen zal worden ls niet nieuw. Maar deze dreiging is erg toegeno men, sinds Zuid-Afrika vorig jaar uit de laatste bijeenkomst van de Algemene Vergadering geweerd werd. Van deze gang van zaken hebben de westerse machten ook al gezegd dat het een flagrante schen ding is van de regels binnen de VN. Vetorecht Volgens deze regels kan alleen de veiligheidsraad een lidstaat uitsto ten. En vanwege het vetorecht van de leden van de veiligheidsraad be staat er niet de geringste kans dat Israël of Zuid-Afrika er uit gezet kunnen worden. Maar nadat de VS samer. met Frankrijk en Engeland vorig jaar door middel van veto het Zuidafrikaanse lidmaatschap veilig stelden, namen de Afrikaanse sta ten wraak door middel van een resolutie waarin de geloofsbrieven van Zuid-Afrika geweigerd werden. Daarna wisten ze het zover te krij gen dat dit formeel opgevat werd als de ontkenning van het recht van Zuid-Afrika om nog langer deel te nemen aan de bijeenkom sten van de Algemene Vergadering. Nu hebben de ministers van bui tenlandse zaken van veertig islami tische landen, die ln Geddah (Sa- oedi Arabië) bijeen waren, met alge mene stemmen een resolutie aan genomen waarin op de uitstoting van Israël uit de VN en alle andere internationale organisaties wordt aangedrongen. Dit is bij de VS en hun bondgenoten als een verras sing aangekomen. Men had niet verwacht dat deze zaak naar voren zou komen vóór de conferentie van de ministers van buitenlandse za ken van de nlet-gebonden landen, die ln de laatste week van augustus ln de Peruaanse hoofdstad Lima zal worden gehouden. En van Lima had men alleen verwacht dat er over de opschorting van de Israëli sche vertegenwoordiging ln de Al gemene Vergadering zou worden gepraat. De westerse delegaties zijn nu dan ook bang dat de conferentie van de niet-gebonden landen zich voor een voldongen feit geplaatst zal achten en niet anders kan dan de resolu ties van Djeddah overneemt. Ze ho pen echter nog steeds dat ln Lima de gematigdheid zal overheersen en dat er uit deze conferentie niet meer komt dan 'een aanzet tot actie', dus één of ander principe akkoord. dat gezichtsverlies van de niet-gebonden landen voorkomt, maar dat niet meteen uitgevoerd hoeft te worden. 'Maar als de Israëli's hooghartig gaan optreden en de Arabieren vooral tegen zich in het harnas ja gen als de Algemene Vergadering bij elkaar moet komen, zouden de ge matigden het wel eens moeilijk vin den, de deksel op de pot te houden en te voorkomen dat de 'aanzet tot actie' werkelijk wordt uitgevoerd', zo zei een westerse vertegenwoordiger. Antipathie Er bestaat een sterke emotionele antipathie ten opzichte van Israël binnen de linkse derde-wereld meerderheid in de VN. Veel arme landen zien ook de welvaart van de VS met lede ogen aan en maken zich kwaad over elke poging van Amerika zijn financiële inbreng in het geding te brengen, zoals het Amerikaanse Congres dat gedaan heeft tegen de UNESCO en de ILO. De aanval van Kissinger op de 'willekeurige tactiek' van de derde wereld heeft in de wandelgangen van de VN in New York nogal wat wrange commentaren opgeroepen, vooral bij diegenen die nogal wat kritiek hebben op de wijze waarop de VS de regels van de VN in de loop der jaren gehanteerd hebben. Zo hebben de Amerikanen er ja renlang voor gezorgd dat China niet werd opgenomen in de VN. Het ls nog niet helemaal duidelijk of er ook ln de veiligheidsraad een poging zal worden ondernomen Is- De derde-wereld-meerderheid in de Verenigde Naties steekt zfln sympathie voor de tegenstanders van Israël niet onder stoelen of banken. Eind vorig jaar werd de Palestijnse leider Jassir Arafat met gejuich binnengehaald. raël uit de organisatie te stoten. Volgens sommige bronnen zijn ge matigde vertegenwoordigers van de derde wereld hier wel voor. omdat ze zeker weten dat dat niet zal lukken. Ze zouden dan kunnen pro beren de militanten in hun gelede ren er vanaf te houden deze zaak aan te snijden ln de Algemene Vergadering door te wijzen op de mogelijke Amerikaanse reactie. Anderen menen dat zelfs een actie in de veiligheidsraad het Ameri kaanse Congres er al toe kan bren gen te gaan besnoeien op de finan ciële bijdrage aan de VN-organisa- tles. Theoretisch zouden de rijke olie-producerende landen best ln staat zijn de dan komende tekorten aan te vullen. In feite echter zijn nog maar weinig van deze landen erg scheutig geweest ten opzichte van de organisatie. Deze week heeft Iran (Perzlë) 18.000 dollar uitgetrok ken voor die VN-afdellng die zich bezighoudt met de Palestijnse vluchtelingen. De VS hebben deze afdeling ln de loop der Jaren 581 miljoen dollar geschonken. Dit is ongeveer 58 pro cent van alles wat deze afdeling ooit gekregen heeft. Dit Jaar gaven de VS ongeveer 40 miljoen dollar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7