Veertien hervormden
gaan naar Indonesië
Palestijnen zijn
ook Israëlieten
t
/ll=lllï\l
Vandaagif
Langs de oude Zeeuwse kerken
Dr. Ramselaar laakt
wereldraad-delegatie
Delegatie is bepaald niet te zwaar
Ruim half miljoen
doopsgezinden
Prof. M. A. Zwart
(72) overleden
Vastenactie 1975:
acht miljoen
ICCC-actie voor
kerken in Indonesië
Onze
adre«en
Vrouwelijke bisschop
in Zweden?
Paisly ook actief
in Ierse Republiek
Nieuwe boekek
TROUW/KWARTET DINSDAG 15 JULI 1975
KERK BINNENLAND
hUW
OEGSTGEEST Waarom zo'n zware delegatie naar Indonesië? Die vraag kan 9pkomen als je hoort
dat aan het eind van deze maand namens de hervormde kerk (zoveel mogelijk in haar verscheiden
heid vertegenwoordigd) veertien mannen en vrouwen op stap gaan. Eerst om vertegenwoordigers van
de 22 Indonesische kerken waarmee samengewerkt wordt te ontmoeten. Vervolgens om die kerken
in ploegjes van twee te bezoeken.
Om te beginnen dit. Het gaat om
iets nieuws. Ds. P. Bons. zendings
secretaris voor Indonesië zegt: We
willen van kerk tot kerk een zo
breed mogelijke ontmoeting. We
willen elkaar meer in onze totali
teit leren kennen. Het verlangen
daarnaar ls wederzijds langzamer
hand gegroeid. Waaraan ds. A. de
Haan, zendingssecretaris binnen
land, toevoegt: Mensen van zen
ding en werelddiakonaat gaan al
leen als adviseurs mee. Als noodza
kelijk aanhangsel, zou je kunnen
zeggen, van de eigenlijke delegatie.
Beiden maken dan duidelijk: Na
tuurlijk, een functionaris van zen
ding of werelddiakonaat komt in
Indonesië (of waar elders ook) als
vertegenwoordiger van de partner-
kerk. Maar vanwege de vaak perso
nele en financiële steun die wordt
verleend, ls er de begrijpelijke nei
ging hem te Identificeren met een
deel van het werk, dat een kerk
doet. Aan de andere kant komen,
berichten over de partnerkerken el
ders in de wereld grotendeels via
zendings- en werelddiakonaat-ka-
nalen binnen. Dat kan, hoe genu
anceerd en objectief ze ook worden
doorgegeven, in Nederland als 'ko
mende van één kant" worden erva
ren. Vandaar onder meer de wens
naar dat bredere contact.
Niet zwaar
Bekijk je het van die kant, dan is
de delegatie bepaald niet zwaar.
Integendeel: tegenover 22 Indone
sische kerken zou je de afvaardi
ging eerder onbeleefd klein kunnen
noemen, vindt ds. De Haan. Wie
vervolgens weet dat na afloop
de evaluatie gebeurt via publika-
ties en veel spreekbeurten In het
hele land om zo te zeggen aan
alle hervormden verslag moet wor
den gedaan, zal begrijpen dat de
beschikbare man- en vrouwkracht
dubbel en dwars nodig zijn.
In de voorzitter en de secretaris
generaal van de synode ls de her
vormde kerk als het ware gecon
centreerd present. Daarnaast verte
genwoordigen de andere leden een
heel scala van kerkelijke functies:
grotestads pastoraat, vormingswerk,
jeugdwerk, vrouwenwerk, gemeen
te-opbouw, apostolaat, communica
tie en oecumene, om er nu maar
een greep uit te doen (alle leden
vindt u aan het slot van dit artikel).
Eerste reisdoel
Reisdoel nummer één is de Toraja-
kerk op Sulawesi (Celebes), waar
mee de gereformeerde zendings -
bond van oudsher relaties heeft. In
het vormingscentrum van Tang-
mengtoe, waar dan ook vertegen
woordigers van alle andere betrok
ken kerken zullen zijn, zal elke
kerk via korte inleidingen de eigen
situatie vanuit drie hoofdlijnen
duidelijker proberen te maken.
Eerst wordt verteld wat het belij
den van de eigen kerk inhoudt.
Dan hoe de opbouw van de ge
meente (n) is. Vervolgens hoe de
verantwoordelijkheid van de eigen
kerk ten opzichte van de samenle
ving wordt ervaren. In daarop vol
gende gedachtenwissellngen zullen
pogingen worden gedaan samen te
komen tot een verdieping van de
kennis van eikaars kerken en de
situatie waarin deze kerken leven.
Dat alles zal een week vergen.
Daarna wordt de delegatie opge
splitst in eenheden die elk een
aantal van de 22 kerken, begeleid
door de vertegenwoordigers die ze
al hebben ontmoet, gaan bezoeken.
Dat zijn onder meer de Karo Ba-
takkerk in Noord-Sumatra. kerken
op Oost-Java, de kerk van Bali, de
kerk van Timor, de Molukse kerk.
de kerk van Irian Yaya (voormalig
Nieuw-Guinea), de kerk van Hal-
maheira en de Minahassische kerk.
Omdat het uitgestrekte en vaak
moeilijk bereikbare gebieden be
treft komen de delegatieleden op
verschillende tijdstippen terug.
Natuurlijk is deze ontmoeting ook
een stap om het bezig willen zijn
met zending in zes continenten,
wederzijdse assistentie en oecume
nische betrekkingen wat concreter
te maken, licht ds. Bons toe. Dit
dan als logisch vervolg op die an
dere stap: de aanwezigheid van de
Indonesische dominee Lukito Han-
dojo in Nederland, die een paar
jaar in de hervormde kerk mee
werkt (in de uitvoerige toerusting
van de delegatieleden had hij een
belangrijk aandeel). Tussen haak
jes: tot de toerusting of liever uit
rusting van de delegatieleden be
hoort ook een mooie diaserie die
een beeld geeft van het reilen en
zeilen van de hervormde kerk.
waaraan een in het Indonesisch
gesproken tekst op cassette is toe
gevoegd.
Met elkaar beter leren kennen be
doelt ds. Bons ook, dat bijvoorbeeld
een dominee van Kupang zijn ver
haal vertelt aan de grote stadsdo-
minee uit Nederland en omgekeerd:
dat de Nederlandse jeugdconsulente
hetzelfde doet met Iemand die op
vergelijkbaar niveau in Jakarta of
Menado bezig is. Vooral deze direc
te uitwisseling van ervaringen en
gedachten zou wel eens heel wezen
lijk kunnen bijdragen tot een veel
beter begrip.
Zelfde probleem
Het kon mee daardoor wel eens
zijn, filosofeert ds. Bons, dat we
altijd ten onrechte gedacht heb
ben: onze situaties verschillen zo,
daar worden we hier en ginds niet.
wijzer van. Terwijl juist wel eens
zou kunnen blijken, dat we in In
donesië en Nederland structureel
met dezelfde problemen te ma
ken hebben, die alleen in de
vórmen waarin ze zich voordoen,
verschillen. Een dominee hier heeft
te maken met het vraagstuk secula
risatie (verwereldlijking), een pre
dikant daar met de kwestie van
Ds. P. Bons (Foto audio-visie Ben Kool)
fundamenteel andere godsdiensten.
Maar vormen beide probleemstel
lingen niet een, dezelfde uitdaging
aan de kerk hier en daar bij het
trachten gestalte te geven aan het
geloven? Dat geldt ook voor het
jeugdprobleem hier en daar, voor
de pogingen een andere mentaliteit
te krijgen hier en daar en ga zo
maar door. Niet dat hun antwoor
den op al die problemen de onze en
de onze de hunne zouden moeten
zijn. Maar toch.
Tenslotte: midden september komt
de delegatie in Utrecht bijeen voor
een terugblik en voor het bespre
ken van wat de terugkoppeling van
het gehoorde, beleefde en geziene
naar de gemeenten in Nederland
zou kunnen worden genoemd.
De delegatieleden zijn: ds. G. Spilt,
dr. A. H. van den Heuvel, ir. J. van
der Graaf, mej. drs. N. H. Voltelen,
L. C. van Dalen. ds. W. R. van der
Zee, mej. J. M. Mulder, da. A.
Elsinga, B. Heringa. T. van Weelie.
drs. H. Bootsma. ds. P. Bons. ds? A.
de Haan en ds. C. J. B. Lam.
AMSTERDAM Het Algemeen
Doopsgezind Weekblad meldt. 4at
er volgens de laatste statistiek over
de gehele wereld 558.255 doopsge
zinden zijn.
Vergeleken met de cijfers van ver
leden jaar is er een stijging van
twee procent. In Azië was de groei
.het sterkst: 9,5 procent: Latijhs-
Amerika 4, Afrika 2.3. Noord-Ame-
rika 2,2 procent. In Europa liep het
aantal doopsgezinden met vijf pro
cent terug.
Er zijn doopsgezinden in 39 landen.
Op Java was er een toename van
27 procent.
DOORN In zijn woning te Doorn
overleed zaterdagmiddag de oudka-
tholieke pastoor prof. M. A. Zwart
op de leeftijd van 72 jaar. Hij werd
in 1928 priester gewijd. Vervolgens
was hij pastoor te Aalsmeer (1929-
1939). gedurende dertig jaar te
Utrecht (1939-1970) en tenslotte
nog van de drie parochies Gouda,
Oudewater en Schoonhoven. Na het
bereiken, van de 70-jarige leeftijd
verkreeg hij eervol emeritaat.
Twintig jaar (1949-1970) was pas
toor Zwart tevens docent aan het
oud-katholiek seminarie, waar hij
in de geschiedenis van Israël, inlei
ding exegesie van het Oude Testa
ment en. de Hebreeuwse taal les
gaf. Voorts was hij kanunnik van
het Metropolitaan Kapittel van
Utrecht.
ZEIST De r.k. vastenactie zal
naar verwacht wordt tien procent
meer opbrengen dan vorig jaar. In
1974 was de opbrengst 7,2 miljoeh.
Dit jaar heeft men tot nu toe 7.5
miljoen uit de parochie ontvan
gen, maar nog niet alle parochies
hebben de collecteopbrengsten af
gedragen, zodat men de acht mil
joen nog wel hoopt te benaderen.
Deze stijging wordt echter teniet
gedaan door de geldontwaarding,
niet alleen in eigen land, maar ook
in de ontwikkelingslanden, waar de
inflatie dikwijls nog grotere om
vang heeft aangenomen, dan in
Nederland.
AMSTERDAM De Nederlandse
afdeling van de internationale raad
van christelijke kerken (ICCC)
voert een actie om tweehonderd
duizend gulden bijeen te krijgen
voor. hulp aan ICCC-kerken en
-groepen in Indonesië.
Deze kerken zijn klein en vaak
geïsoleerd en leiden een armoedig
bestaan. Het geld, dat tot nu toe
binnengekomen is. is gebruikt voor
de aankoop en verspreiding van
bijbels in de Bataktoba-taal via de
vereniging van Batakse evangelis
ten in Medan, de aankoop van een
luidsprekerinstallatie voor dit team
en de ondersteuning van een wees
huis in Medan. Ook kon inmiddels
het eerste nummer van het Indone
sische ICCC-blad Penyul'uh ('Fak
keldrager') verschijnen.
Andere projecten, die nog op het
programma staan: een "bljbelschool
en een christelijke lagere school in
Pemaiang Sianter (Noord-Suma
tra), een zendingsstation, een lage
re school en een bejaardentehuis
op West-Borneo.
Pater Jacob Willebrands:
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Een groot deel van de Palestijnen moet, historisch
gezien, als Israëlieten worden beschouwd. Dit schrijft pater Jacob
Willebrands in het maandblad Ter Herkenning.
Volgens heen zijn de meeste Pales
tijnen van joodse, kanaanltische en
samarltaanse afkomst, ook al zijn
ze nu mohammedaan of christen.
Tot 1650 hebben de Palestijnse
christenen in de dorpen in het
Palestijnse Aramees (de taal die
Christus sprak) gebeden. Na de
Arabische verovering werden vrij
wel alle Griekse namen van steden
afgeschaft en kwamen de oude He
breeuwse namen weer in gebruik.
Heiligdommen van grote figuren
uit Israels geschiedenis, zoals de
graven van de aartsvaders, van Ra-
UIT
VAN LEZERS
Ds. Marais
Als enige reactie op het artikel van
Haro Hielkema in Trouw van 12
juli over Ds. Marais c.s. zouden wij
deze heer dringend willen aanraden
te lezen Leviticus 19: 15-18 en
Psalm 141 3 nieuwe berijming.
Purmerend
Twee moeders die meegaan
J. Visscher. van Asperen
G. Baller-van Asperen
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij pubiikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amserdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9-11, Rotterdam
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN.
Parkstraat 22. Dtn Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebbingestr. 25.
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
Het CDA
Uw commentaar op het advies van
de commissie aan het CDA in
Trouw van 10 j/li is nog al eenzij
dig. Als u achter het CDA staat dan
zal het CDA het gemeenschappelijk
urgentieprogram waar u toch ook
mee hebt ingestemd, voor u als
kiezer waar moeten maken. Samen
werking met andere politieke par
tijen is daartoe een mogelijkheid.
Dit is tot nu toe ook gebeurd,
weliswaar met vallen en opstaan.
De bereidheid tot samenwerking is
er. Wil dit nu zeggen dat je nooit
mag zeggen tot hiertoe en niet
verder. En, om maar één voorbeeld
te noemen, de boeren en midden
standers maar laten verpauperen,
er is immers de bijstandswet.
Natuurlijk opbouwende kritiek
moet er zijn en is te waarderen,
maar laat het niet eenzijdig zijn.
Licht u de lezers van Trouw nu
eindelijk eens wat meer in voor
over de noodzaak van samenwer
king die er van christenen onder
ling mag worden verwacht ojti. in
politiek opzicht.
G. Miedema
Bolsward
Andriessen (CDA)
Volgens de heer Andriessen is het
CDA geen confessionele of christe
lijke partij. Aan hem dan tenmin
ste de eer duidelijk te zijn!
Waar we steeds voor vreesden,
blijkt dan toch waar te zijn, on
danks alle geruststellende andere
berichten. Voor jezelf, mag je het
evangelie als laatste grondslag heb
ben. maar de partij, het CDA niet?
Waarom die C dan nog in naam?
Een zoethoudertje soms? Christe
nen in KVP, AR en CH, let op uw
zaak!
Ter Aar
chel, Samuel, Jozef gingen van
joodse in christelijke handen over
en werden vervolgens toegeëigend
door de moslims.
Volgens pater Willebrands wordt
vergeten, dat het overgrote deel
van de Palestijnse bevolking platte
landsmensen zijn. Deze eenvoudige
fellahin, die de ononderbroken lo
kale bevolking van dit land vor
men, hebben hun wortels diep in
de grond. Als zij Israëlieten zijn,
dan zijn ze van hetzelfde ras en
van dezelfde familie als hun Joodse
landgenoten, die zich hier onlangs
vanuit de diaspora opnieuw geves
tigd hebben. De ene familie en het
ene huis van Israël werd pas ver
deeld, toen de familieleden ver
schillende wegen in de geschiedenis
insloegen.
Pater Willebrands noemt het bui
tengewoon belangrijk, dat Joden en
Palestijnen hun gemeenschappelij
ke afkomst en bestemming ontdek
ken. Dat vraagt van beide zijden
zelfopoffering, samenwerking en
groepsbewustzijn. De Palestijnen
horen bij Israël.
Mysterie
Pater Willebrands: 'Het is een
christelijke overtuiging, dat een
Jood die christen wordt, toch een
zoon van zijn volk blijft, zoals hij
dat vanaf zijn geboorte was. Daar
om durf ik te zeggen, dat het Pa
lestijnse volk deelt ln de mysterie
van Israël, dat zij samen met
hun landgenoten een taak heb
ben voor de gehele mensheid en
dat Israël alleen vrede zal genieten
als het realistisch genoeg is om een
pluriforme maatschappij te aan
vaarden, pluriform ln religie en re
ligiositeit, pluriform in cultuur'.
Pater Jacob Willebrands. voormalig
trappist uit het klooster in Zundert,
woont sinds 1961 in Israël. In 1967
kon hij op de berg Netofa in Gali-
lea een stuk land kopen van een
paar moslims. Daar vestigde hij een
uiterst eenvoudig klooster, dat nu
functioneert als ontmoetingscen
trum tussen Joden en Arabieren.
Het lukt hem. zijn Joodse en Arabi
sche vrienden tegelijk als gasten in
huis te hebben. Om meer ingang te
vinden bij de Arabische christenen
ging hij met instemming van
Rome over naar de melkitische
ritus, zodat hij nu priester is van
een bisdom van allemaal Arabisch
sprekende Israëli's.
Strenge mennisten
in Canada vrij
van belasting
OTTAWA Het rederaio hof
van beroep heeft de Canadese
regering bevolen anderhalf
miljoen dollar terug te beta
len, die een groep doopsge
zinden (de zgn. buttersen)
tussen 1961 en 1966 aan be
lasting hadden betaald.
De buttersen wonen in kolo
nies en houden vast aan het
oer-doperse beginsel van de
gemeenschap van goederen.
De juridische adviseur van
deze 64 kolonies tellende
groep voerde bij het hof aan,
dat deze groep niet belast kon
worden, aangezien de leden
onderling een afspraak ge
maakt hadden om alleen voor
voedsel, onderdak en kleding
te werken en dit door gelof
ten van armoede hadden be
krachtigd.
STOCKHOLM In Zweden, waar
verschillende lutherse bisschoppen
nog steeds weigeren vrouwelijke
predikanten te ordenen, wordt
thans een vrouw genoemd als kan
didaat voor een van de bisschopze
tels. Zij is Margit Sahlin, destijds
de eerste vrouwelijke predikant. Ze
is al dekaan.
Na terugkeer verklaarde de delega
tie. dat de 'wildste beschuldigingin-
gen' in Israël over behandeling
van de joden in Syrië onjuist wa
ren gebleken. Hoewel de joodse ge
meenschap in Syrië onderworpen is
aan regels die de bewegingsvrijheid
beperken (de wereldraad heeft
daarover zijn 'ernstige zorg' geuit),
bleek dat de joden voor het overige
in Syrië hun eigen religieuze ieven
kunnen leiden, aldus de delegatie.
Dr. Ramselaar schrijft, niet te be
grijpen hoe het mogelijk is, dat de
delegatie zich niet op de hoogte
gesteld heeft van de reeds verricht
te onderzoeken en geen kennis
heeft genomen van de verhoren
door 'meest competente en on
kreukbare personen' als de presi
dent en raadsheer van het hof van
cassatie H. Rolland. H Frank en de
advokaat Pettiti van het hoogge
rechtshof te Parijs, onder leiding
van Alain Poher. tweemaal interim-
president van Frankrijk. Deze kwa
men tot de meest navrante bevin
dingen.
lad.
ROSARIUM
Weer op mijn basis teruggeke^
na enige weken van het dorp i
ten te heben, was mijn eerste i
naar het park hier vlakbij,
daarin in het bijzonder het ros h
um. Schreef ik in het voorjaar
de kaalgesnoeide planten en daa
over de eerste rozen die openi 11J
gen. maar nu moet ik het er<
hebben hoe alles openstaat,
orgel laat zijn volle werk hof
Wat een enorme weelde van k |r
ren en kleurschakeringen! Dit n wni
een uniek rosarium zijn, daarn z'
het Amstelpark. De man die
nu alweer aan het 'ènbeien was
ervoor te zorgen dat tot in het
najaar de bloemen bloeien, be
tlgde mijn vermoeden, door
vergelijking met het Rosarium
Den Haag voor de Hofstad nega ,J
te duiden. (Brief aan de redak
Hij wenste mij als wandelaar
vendien toe dat ik dit rosar
maar mocht behouden. Wordt
dan bedreigd? vroeg": ik. Jaz
wordt het bedreigd. Ik wist
niet wat hij bedoelde, dacht
een algemene uitspraak over
bedreigd bestaan. Maar dat was
niet. Als er maar mensen ger lot
zijn om het bij te houden, jvei
schijnt een probleem te zijn. I tat:
later zag ik een paar jonge jon{ i d;
met ontbloot bovenlijf bezig t ai
het schoonhouden van de perlt c
Staande in de zee van vlamme&r
keuren met daartussendoor de
lijke lichte verschijningen
wandelende vrouwen en maniisv
bracht het me nog. aan het denl D j
Bedreigd bestaan. Zo vlak bij h
in zo'n vrede van bloeiende weend<
Misschien moeten we nog snel 0,r
om het een en ander te zien en n
een onvergetelijk beeld van gOQei
heid bij ons te dragen.
,rl
Ver
de
iif
Ia!
:1e
'Hoon voor Syrische joden'
van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Dr. A. C. Ramselaar, oud-voorzitter van de katho
lieke raad voor Israël, heeft in het blad Ter Herkenning scherpe
kritiek geoefend op de delegatie van de wereldraad van kerken,
die eën oriëntatiereis in het nabije oosten heeft gemaakt.
bs
Ook is het voor dr. Ramselaar on
begrijpelijk. dat de delegatie zelf
niet in het getto yan Damascus
geweest is en zelfs niet gesproken
heeft met de heus wel bereikbare
vluchtelingen, die onder andere
hier door een kamercommissie zijn
gehoord.
Hel
Dr. Ramselaar beschrijft de erva
ringen van de Deense journalist
Ole Roessel, die in december vorig
jaar in het getto van Damascus
wist door te dringen, en conclu
deert, dat het leven daar een hel is.
Het ergste wat de mens ,kan over
komen is de straf van de totale
vergetelheid.
De wereldraad heeft zijn 'ernstige
zorg' geuit over 'regels die de bewe
gingsvrijheid beperken'. Dat ls vol
gens dr. Ramselaar 'honen van de
ongelukkigste medemens'. Hij be
ëindigt zijn artikel met: 'Er is een
plicht tot spreken, waar zwijgen de
miskenning wordt van elementaire
menselijkheid'.
BELFAST De militante Noordier-
se dominee Ian Paisley heeft on
langs voor het eerst een kerk van
zijn vrije presbyteriaanse kerk geo
pend over de grens, in de Ierse
Republiek.
De vrije presbyteriaanse kerk. die
door Paisley gesticht is, bestaat nu
D. Kapteijn 25 jaar en telt 39 gemeenten.
'Wolphaartsdijk Westgevel van de
in 1861 door H. Hana en J. Smits
gebouwde kerk. Een van de aardig
ste 19e eeuwse kerken in Zeeland'.
Tot zover het bijschrift bij de foto
hiernaast en belde (plaat en bij
schrift) haal ik uit 'Langs de oude
Zeeuwse kerken', een nieuw deeltje
in de reeks 'De oude Nederlandse
kerken' (uitg. Bosch en Keuning,
Baarn, prijs 12,50). Het is niet
zonder reden dat de kerk van
Wolphaartsdijk deze krant haalt: al
vaak heb ik. bij al mijn waardering
voor deze serie boekjes, uiting ge
geven aan mijn misnoegen over het
feit dat de 19e eeuwse kerkbouw
genegeerd werd. Maar ln het zuiden
kijken ze vriendelijker tegen de
voortbrengselen van de vorige eeuw
aan: het deeltje over Brabant be
steedde aandacht aan die periode
en de samenstellers van 'Langs de
oude Zeeuwse kerken' blijven even
min te eerbiedig bij de gotiek ste
ken. Allicht niet, want er staan in
Zeeland ook een paar opmerkelijke
kerken uit de 17e eeuw. Zes routes
worden uitgestippeld en beschreven
en aldus zal ook dit boekje (even
als de vorige goed en royaal geïl
lustreerd) voor de 'eigen' mensen
en voor toeristen van grote dienst
kunnen zijn. Vergeet Zeeuws-
Vlaanderen niet, vanwege Aarden
burg natuurlijk en vanwege de
St. Willibrordus in Hulst, de enige
r.k. kerk in dit boekje: de overige
besproken gebouwen zijn sinds de
reformatie in protestantse handen
gebleven.
A.J.K.
NED. HERVORMpE KERK
Bedankt voor Voorthuizen: -r.
Vreekamp, te Oosterwolde
Dinteloord (toez.) B? Schroten
Langerak. L
Overleden: L. J. Casemier (75) el
Voorschoten. Stond te Gierterv ep
c.a. Terneuzen. Schiedam. Emerf
in 1965 Nadien bijstand in het
toraat te Bladel.
GEREF. KERKEN
Bedankt voor GeldermalsenG
Andel te Driebergen Rijssenbui
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Hengelo:
Bakker te Onstwèdde.
GEREF. GEMEENTEN lbs
Bedankt voor Randburg: J. 'ij^
Vliet te Aagtekerke. en
00
Ombarmhrtig Oklahoma, roman an
M. Norman. Uitg. Bruna, Utreie:
216 15.90. i 0<
Bij uitgeverij Querido zijn de vim
gende salamander-pockets versclta!
nen: 'De kapiteinsdochter, door ue
Poesjkin (157 biz): Arenlezer a do
ter de maaiers, door B. Aafjes in
blz 9e druk)Elias of het geve ai
met de nachtegalen, door M. Gi ie
ams (124 blz 7e druk); Fipje dio<
J. Fabricius (221 blz 10e dru la
Avontuur met Titita. door H. v e1
Eyk en S. Vestdijk (222 blz .to
druk).
STEMEN UIT WITTENBURG. A)
LEVERING 23. Uitgave Gereffr
meerde Bibliotheek, Goudriaan
blz.; 4 gulden).
Vijf preken van Luther, meest ofcv
Hemelvaart en Pinksteren. De vfro
taling lijkt wat vrij, getuige
volgende zin (in een preek over
taalwonder bij de uitstorting v
de Heilige Geest(; 'De aposte
kenden niet slechts één enkele ta
als bijvoorbeeld Hollands, maar
de verschillende dialecten als b
voorbeeld Fries, Zeeuws, Gelde
Limburgs enzovoort.'
delegatie
Kissinger, een Jjiografie; door M
vin en Bernard Kalb; Uitgeve
groep Combo, Baarn; 577 b
32,50.
Wie een meer dan oppervlakK
interesse heeft voor het fenom<
Henry Alfed Kissinger kan v
plezier beleven aan deze dikke
De gebroeders Kalb (twee Ami
kaanse journalisten) hebben v
materiaal verzameld en dat op v
kundige wijze tot een goedlopi
verhaal verwerkt. Duidelijk is
zij de kwaliteiten van Kissin
(nu al weer zes -jaar de architect
uitvoerder van de Amerikaanse b
tenlandse politiek) zeer hoog a:
slaan. Maar de Kalbs zijnn iet v
vallen in de fout van persoonsv
heerlijklng. Zij schetsen een z
compleet beeld van Kissinger
diens politieke handelen.
Poppetje op de ruit is een (flint
bundel verhalen en versjes van I
Smulders, die al heel wat jeugdbi
ken op haar naam heeft staan
ook als radio- en televisievertels
bekend is. Cantecleer in De B
maakte er ook uiterlijk een le
boek van met een kleurig omsl
en tekeningen van Ton Hooge
doorn. De prijs is 9.50 en dat
'Poppetje op de ruit' ook wel waa
Piet en Tom krijgen er maar n
genoeg van. Bij Westfriesland
Hoorn verscheen hun achtste boi
ditmaal met twaalf spannen
avonturen Piet en Tom in 1
spookkasteel, verteld door Jac. Lil
ders, waaraan jongens en meisj
van 7 tot 10 jaar heel wat genoe
lijke uurtjes zullen beleven,
prijs ls ƒ8.90.
L
