Wat moeten kerken met de media doen?
Anglicanen voor
vrouw in ambt
lIlSlllSllI
Vandaag
Uit de kerkbladen
Slowaakse priesters
worden mishandeld
Conferenties
Predikanten tekort
in Canada
Noors rapport
wil scheiding
kerk en staat
Onze
adressen
Rabbijn benoemd
in Rotterdam
Nieuwe boehen
Pluriformiteit
neen,
dialectiek ja
bl" l
TROUW/KWARTET MAANDAG 7 JULI 1975
KERK 2
door dr. A. van der Meiden
Hoe moeten de kerken zich presenteren via radio en TV? Kunnen ze dat eigenlijk wel? Deugt de
boodschap van het evangelie wel voor wat we onze 'openbaarheid' noemen? Wat moet de kerken
eigenlijk voor ogen staan als ze zeggen de grote massamedia radio en televisie te willen gebruiken?
Zieltjes winnen? Werven voor Jezus? De enkeling bekeren? Zondige verhoudingen in de wereld ont
hullen? Ontkomen ze daarbij ooit aan propaganda?
Dit soort vragen komt aan de orde
in de dissertatie van Cees Hame
link, die hij onlangs bij de theolo
gische faculteit van de universiteit
van Amsterdam verdedigde.
Hamelink moet geprezen worden
om zijn durf dit bijna ontoeganke
lijke probleemveld te betreden en,
achterom kijkend, ons toe te roe
pen hem te volgen. Hij moet ook
geprezen worden om zijn beknopt
heid. Hij mag er vervolgens niet op
aangesproken worden dat hij geen
pasklare antwoorden geef' Kenne
lijk zitten er onoverkomelijke hin
dernissen in de stof zelf. In die
weerbarstige vragen als: moét het
evangelie wel overgedragen worden
via massamedia door de kerken0 Zo
ja, wat dan van dat evange' e0 Hoe
moet dat, voor wie en welk effekt
wordt verwacht.
Geen theologie
Het ontbreekt ons. aldus Hamelink,
aan een bruikbare definitie van de
theologische drijfveer om aan wat
hij noemt de publieke communica
tie deel te nemen. Onder dat laat
ste verstaat hij eigenlijk dat alles
omvattende verschijnsel van open
bare uitwisseling van bondschappen
in onze maatschappij. Er is geen
uitgewogen theologie van de com-
muncatie. Er zijn wel een paar po
gingen.
Allereerst behandelt Hamelink vier
kerkelijke documenten over de
massacommunicatie, o m. het rap
port van de wereldraad over de
kerk en de massamedia (1971). Veel
leveren deze rapporten aan visie en
perspectief volgens hem niet op
Het overheersende beeld bij de ker
ken ten aanzien van de communi
catie van het evangel'» is volgens
Hamelink:
vervreemd van de concrete poli
tieke en economische faktoren die
nu eenmaal de struktuur en de
functie van de massamedia bepa
len,
gevoed door on-realistische in
zichten in en verwachtingen van de
massamedia en
gebaseerd op een soort éénrich-
tingsverkeer-communicati waarin
de dialoog met de ontvanger geen
plaats heeft.
Een stapje verder In zijn analyse
van wat er op dit ogenblik gedacht
wordt over die relatie theologie-
communicatie, geeft hij vier model-
Jen. Ik kan er niet uitvoerig bij
stilstaan, ik noem ze alleen, omdat
ze samen het éne brandpunt van
zijn boek vormen.
Het eerste model noemt hij Com-
municatio Divina. Dat wil zeggen:
als je het wezen van de communi
catie wilt kennen, moet je kijken
TORONTO (RPS) De verenigde
kerk van Canada, de grootste pro
testantse kerk van het land, ver
wacht een tekort van meer dan
honderd predikanten. Hoewel het
aantal studenten in de theologie
weer toeneemt, verwacht men niet,
dat het probleem vóór 1982 zal zijn
opgelost. In bepaalde gebieden van
Canada dreigt een noodtoestand te
ontstaan, met name in Saskatche
wan en Newfoundland.
Het tekort is ontstaan doordat het
aantal studenten in de jaren zestig
ver beneden peil bleef. De verenig
de kerk kwam in 1925 tot stand
doordat de methodisten, de congre-
gationalisten en de meeste presby
terianen toen samengingen.
Zomerweken' op De Drieklank te
Paterswolde (tel. 05907-2700):
21-26 juli: Hoe komt het leven van
deze tijd op ons af? voor mensen
van zestig jaar en ouder.
4-9 augustus: Hoe leven wij in onze
samenleving? voor mensen van
dertig tot vijftig jaar zonder vaste
levenspartner.
Zomerweken op De Drlebueg te
Driebergen (tel. 03438-3193):
14-19 juli: Gezinsvraag: wie voedt
me op? (voor ouders en kinderen).
4-9 augustus: Workshop '75.
LONDEN Met een kleine meerderheid heeft de synode van de
kerk van Engeland haar goedkeuring gehecht aan het beginsel
besluit, dat er geen fundamentele bezwaren zijn voor toelating van
de vrouw tot het priesterambt.
Maar de meerderheid was zo krap
vooral onder de priesters, van wie
110 voor en 96 tegen stemden, dat
de praktische toepassing van dit
beginselbesluit uitgesloten moet
worden geacht. De synode wees een
motie af, welke wilde, dat met het
oog op de duidelijke verdeeldheid
binnen de kerk geen stappen zou
den worden ondernomen om bar
rières welke de wijding van de
vrouw tegenhouden, op te ruimen.
Aan de bisschoppen werd verzocht,
voorstellen voor de toelating van
de vrouw tot het ambt te doen,
wanneer zij de tijd daarvoor rijp
achten. De synode verzocht de bis
schoppen eveneens over deze aan
gelegenheid gesprekken aan te
knopen met de rooms-katholieke
kerk, de oud-katholieken en de or
thodoxe kerken.
Aanleiding tot dit verzoek was on
der meer een brief van kardinaal
Willebrands, hoofd van het secreta
riaat voor de eenheid in Rome. In
deze brief drong kardinaal Wille
brands erop aan, 'over zaken, die
de verdeeldheid zouden kunnen be
vorderen' gezamenlijk overleg te
plegen 'zolang ze nog onder onze
controle staan'.
OSLO (EPD) Een regeringscom
missie in Noorwegen heeft na een
studie van vier jaar zich met acht
tegen vier stemmen uitgesproken
voor een scheiding van kerk en
staat.
De meerderheid in de commissie,
die onder leiding stond van oud
minister Helge Sivertsen, beklem
toonde in haar rapport, dat alle
godsdienstige gemeenschappen ge
lijk behandeld moeten worden voor
de wet. Een eventuele scheiding
van kerk en staat zou echter de
financiële positie van de lutherse
staatskerk niet nadelig mogen
beïnvloeden. De staat zou evenveel
subsidie moeten blijven geven als
nu.
Men verwacht, dat de scheiding
van kerk en staat een van de be
langrijkste onderwerpen zal zijn bij
de parlementsverkiezingen volgend
jaar.
Sedert de zestiende eeuw is de lu
therse kerk in Noorwegen staats
kerk. Circa 95 procent van de vier
miljoen Noren rekent zich tot deze
kerk. Het aantal lidmaten van de
vrije kerken neemt echter toe,
evenals het aantal onkerkelijken.
Rooms-katholieken zijn er nauwe
lijks (ongeveer achtduizend).
In Zweden (voor 90 procent lu
thers) is de status van staatskerk
in 1952 opgeheven. In Finland (95
procent luthers) is de lutherse kerk
wel staatskerk. Daarnaast is de
kleine Fins-orthodoxe kerk door de
regering erkend als tweede natio
nale kerk. In Denemarken (98 pro
cent luthers) wordt de kerk offici
eel als 'volkskerk' gekwalificeerd en
als zodanig ook grotendeels door de
staat gefinancierd.
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amserdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Westblaak 9-11, Rotterdam.
Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG/LEIDEN.
Parkstraat 22, Dtn Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebblngestr. 25,
Groningen.
Tel. 050-125307.
"ostbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
Lesje
'Hij oefent voor z'n eerste dagsluiting'.
naar de communicatie binnen het
Goddelijk wezen zelf. Het diepste
wat ooit over comminicaVe tussen
het goddelijke en menselijke in de
Zoon Jezus Christus. De Tens is
geschapen en 'Ingericht' voor com
municatie met God en de mensen.
Gestoorde communicatie (door do
zonde) wordt herstelde communica
tie door Christus.
Het tweede is het model van de
vleeswording van het woord. God is
de hoogste, Christus de belangrijk
ste (uitvoerende) communicator,
Communicatie ontstond toen God
mens werd. God neemt deel aan de
menselijke werkelijkheid. Maar dan
ook in alle opzichten. Aanhangers
van deze visie (met name roorns-
katholieken) hebben weinig moeite
met dev raag of de kerken moeten
deelnemen aan de media. Dat
spreekt vanzelf. Er moeten immers
steeds weer 'omhulseis' gevonden
worden, waarin het woord vlees
kan worden. Maar, en terecht
brengt Hamehnk die vraag hier in
het midden, wat is dat dan voor
werkelijkheid, waarin het woord
vlees wordt. Dat is de vraag naar
de inhoud van de secularisatie.
Het derde noemt Hameiink het
kerygmatische model, het verkondi-
gings-model. Daarin ligt de nadruk
op de vermenigvuldiging van de
boodschap van het heil. de uitbrei
ding. de zielen-winnerij Massame
dia zijn in deze visie de aangewe
zen en geschonken overdragers. Het
Jammere is. aldus Hamelink, dat dit
model zo duidelijk op de enkeling
is gericht en niet in de gaten het ft
dat het om de bekering van de
strukturen gaat.
Het vierde model is het ecclesiolo-
gische model, het 'kerk-van-Chris-
tus'-model. In de wereld is het
lichaam van Christus werkzaam. De
taak van de christenen is afgeleid
van hun deel-zijn van het lichaam
van Christus.
twintig jaar. (Habermas, Adorni,
e.a.). We moeten er helaas in dit
artikel aan voorbijgaan.
Er staan volgens Hameiink eigen
lijk twee modellén voor deelname
van de kerken aan de openbare
communicatie tegenover elkaar.
Het eerste model (dat hij verwerpt)
isoleert de kerkelijke o> heid
eigenlijk van de concrete sociale
uitgangspunten, die de struktuur en
de funktie van de openbaarheid
bepalen. De kerken doen maar wat,
drijvend op eigen visie. Ze hebben
meestal uitsluitend belangstelling
voor uitbreiding van de kerk, voor
Individuele benaderingen, voor be
keringen. Het gaat alles de mist in,
omdat er geen werkelijke relatie
bestaat tussen de theologische the
orie van de communicatie en de
praktijk ervan.
Het tweede model staat er haaks
op. Het vraagt niet: wie zegt wat
tegen wie vla welk me lium? Maar:
welke strukturen, welke funkties
van media en welke ideologieën
bepalen eigenlijk voor de ontvanger
zijn toegankelijkheid tot de bood
schappen? Moet de openbare com
municatie niet in plaats van een
consumptief karakter veel meer een
dialoog-karakter dragen, zodat zen
ders en ontvangers in tweegesprek
de eenzijdigheid van de communi
catie opheffen? Dat dialoogmodel
moet er op uit zijn mensen op te
voeden. Je moet samen lot over
eenstemming komen over bepaalde
en belangrijke maatschappelijse
doelstellingen. Onze media zijn
verlengstukken van be'angengroe-
pen, eenzijdig vaak, op bevrediging
gericht, dus op verdoving.
In zijn conclusies roept Hameiink
dan ook op tot een nieuwe discus
sie tussen en met de kerkelijke
communicatoren gerekend moeten
worden. Hij geeft er een agenda
bij.
Perspectief?
Verworpen
Hamelink verwerpt eigenlijk alle
vier opvattingen, dat wil zeggen:
hij kan er voor zijn probleem: hoe
de kerken deel moeten nemen aan
die openbaarheid, niet mee i'.t de
voeten. In het kort komt- zijn kri
tiek er op neer, dat alie vier model
len te weinig rekening houden met
de eigensoortige sociale omgeving
waarin de ontvanger verkeert, met
de eigen wereldse openbaarheid,
met de macht die de media uitoefe
nen, de onderdrukking waarmee ze
bestaande strukturen handhaven.
En daarmee belanden we bij het
tweede brandpunt van Hamelinks
boek: de sociale werkelijkheid, oe
openbaarheid waarbinnen zich de
communicatie voltrekken moet. Die
openbaarheid is wat struktuur,
maar ook wat funktie en achterlig
gende ideologie betreft sterk veran
derd. Met die veranderingen heb
ben de kerken te maken, juist in
hun 'openbaarheid'
Het is ongetwijfeld een van Hame
links verdiensten dat hij een po
ging heeft ondernomen de naar
buiten tredende kerk, de verkondi
ging van de kerk via de media aan
een kritisch onderzoek te onder
werpen, waarvoor hij werktuigen
gebruikt uit de kritische sociologi
sche stromingen van de laatste
Biedt Hamelinks boek werkelijk
een nieuw perspectief op het inge
wikkelde probleem? Slechts ten de
le, al verdient zijn poging alle lof.
Ik teken een paar dingen aan:
1. Hij verzuimt duidelijk te maken
waarom nu ineens de 'electronische
media' een totaal nieuwe vraagstel
ling voor de kerken oproepen. De
kerk heeft altijd en overal van de
beschikbare wereldse media georuik
gemaakt. Waar zit het nieuwe in de
al eeuwenoude discussie?
2. Het is jammer dat Hamelink op
deze manier de vier modellen on
derscheidt. Het noodzaakt hem '..e-
langrijke tussenvormen en combi
naties ervan over te slaan, oij
mannen als Nida, Boyd en bij ons
Kuitert (zie ?ijn dissertatie) en
niet te vergeten Schillebeeckx en
Berkhof. Ik denk dat de fout hier
zit. dat hij niet tot een boods^hap-
bepaling komt. Hij praat wel over
de overdracht maar niet over wat
er dan overgedragen moet worden.
Deelname aan de openbaarheid
wordt, dacht ik, bepaald door de
visie, die je op de boodschap zelf
hebt. Die boodschap bepaalt tussen
haakjes ook nog wat je onder de
publieke openbaarheid moet ver
staan. Je komt dan voor vragen te
staan als: wat is de relatie tussen
openbaring en werkelijkheid. En:
welke is de verhouding tussen het
verborgene en het openbare in het
evangelie? Het is jammer dat hij
zich bij zijn positiebepaling voor
namelijk door de westeuropese kri
tische sociologie laat leiden. Er is
in het angelsaksisch (en skandina-
visch!) theologiseren ook het een
en ander gezegd over deze zaken,
dat de moeite van het overwegen
waard is.
Markten
3. We moeten er rekening mee
houden dat het evangelie overge
dragen wordt. Jn vormen die ons
aanstaan of niet. Er blijken steeds
markten te zijn. Bij elk oordeel
over inhouden en beoogde effecten
van boodschappen moet je erg
voorzichtig zijn Ook als' er religie'
verkocht wordt (in de ogen van
sommigen een doodzonde en gelijk
aan propaganda) moeten we reke
ning houden met wat de ontvanger
er mee doet. Het respect voo" de
werkelijkheid, dat mensen altijd en
overal geloofd hebben wat zij wil
len in de zin van wat hen bevalt
en voordeel schenkt in alle varia
ties daarvan, weegt mij zwaar. Het
wrijfpunt is: moeten mensen gelo
ven wat radio- en TV-makers vin
den dat ze geloven moeten, of be
palen ze dat zelf ook als die zen
ders een eente dialoog bedoelen.
Waarom moeten de ontvangers een
dialoog willen?
4. Het practische gedeelte van Ha
melinks boek is niet het sterkst.
Hoe krijgen we 'werkbare concep
ten' om te bereiken wat hij en
anderen willen? Zijn duidelijke
maatschappij-visie brengt veel
waars op tafel. Maar hij onderscnat
de weerbarstigheid van dè werke
lijkheid waarin de ontvangers le
ven. Zijn visie kan hij alleen kwijt
als hij vuile handen wil maken en
de media wil gebruiken om verkon
digend bezig te zijn. Hij moet aan
hangers hebben, navolging. Die
maatschappij visie brengt onvermij
delijk een aantal eenzijdigheden
met zich mee, waarop we niet ver
der zullen ingaan.
Ook in dit boek blijkt weer het
onvermijdelijke misverstand: alies
wat men in dit vlak van beïnvlbe-
diing onderneemt is propaganda. Als
in Hervormd Nederland van 21 juni
wordt beweerd dat godsdienstige
televisie geen propaganda behoort
te' zijn, zou men de vraag eens
moeten beantwoorden: als men
geen aandacht, dus aanhang wenst,
waarom zendt men dan uit?
5. We leven onder de spanning
van: Ga heen, verkondig... en: ho
rende worden ze dover. Of: predik
het woord... en: het meeste zaad
valt niet in vruchtbare aarde. Ook
de openbaarmaking van de openba
ring valt onder het oordeel van Je
boodschap zelf. Iedereen moet het
horen, maar het is kennelijk niet
voor iedereen. Verkondigen is bei
de: met een breed gebaar zaaien en
uiterste zorg besteden aan de ene
plant. Daarvoor zijn alle media
even ongeschikt als geschikt.
Dr. Anne van der Meiden, die de
leer der massacommunicatie do
ceert aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht, schrijft n.a.v. 'Perspectives
for public communication, a Study
of the Churches participation in
public communication' door Cces
Hameiink. Uitg. Ten Have, Baarn,
173 pag., prijs ƒ14.50.
DE VIA
Het evangelie voor vandaag slul
aan bij die op een ezel rijdend
koning van zaterdag. Hij is in Jez
van Nazareth verschenen. Luis
maar naar wat Hij zegt: Alles
Mij door mijn Vader in hande
gegeven. Een woord van het messl
aans dilemma. Of het woord vaiu
een dwaas of het woord van ééL.1,
die de grote waarheid Gods spreekt
Voor ons is het 't laatste. Alles Mi) c
gegeven. Rijdende op een ezel. Eie
daarmee nu in overeenstemming
zijn dankgebed: Ik prijs U. Vader
Heer van hemel en aarde, omdait
Gij deze dingen verborgen gehoup
den hebt voor wijzen en verstandig
gen, maar ze hebt geopenbaard aafrig
kinderen. Als je dat niet bij elkaan
laat staan wordt het onbegrijpelijfen
Elke leer. elke godsdienst vereis»!
toch inzicht, wijsheid, verstandris
doordenken en wat dies meer zijn
Die wegen worden hier op een ben
paalde wijze afgesloten. En de we^
van de kinderen gaat open. Kinde^
ren zijn mensen die nog vauc
ontvangen weten, die er niet altijér
zo eigenwijs op gebrand zijn o%v
alles zelf uit te vinden en te onW
dekken en uit te denken. Kindere^i
willen dat ook wel, maar vooroj
staat hun vermogen om blij te zijin
met wat ze in handen gedruliei
wordt. Dan kunnen ze stralen en 1L'
bekommeren er zich geen ogenbllf
om dat wat ze kregen geen 'verworg
venheid' is. Daar zijn wij zo op ui|?f
Wij laten ons weinig meer gever
want dan valt er niets meer tf v
verdienen,,en dan valt er geen liniLJ;
je meêr-af. E>an gaan de dlnge['c
van het koninkrijk dicht, dan blijr
het verborgen van Godswege. Maar'
ze komen ons gratis toe, ze wordeir
gegeven als we daarin kinderen*
willen zijn, met geopende handejz*
en harten. Dat schijnt het geheir
van Jezus te zijn. Dat schijnt <fei
via, de weg te zijn waarlangs on 1
leven hersteld en met het heil b<1
reikt wordt. (Mattheus 11. 25-30).
Van onze correspondent óe
AMSTERDAM De Nederlands Isa^
raëlitische Gemeente te Rotterdam
heeft de Belg Albert Hutterer per Ir.
oktober 1975 tot haar rabbijn ge!:
noemd. Een vacature was in Rot",
terdam ontstaan, nadat opperraofj
bijn Daniël Khan verleden ja
ontslag had genomen.
Aan zijn ontslag gingen tal val'
conflicten vooraf. De geer Kahn
per 1 september 1975 benoemd t<£
rabbijn van een verenigingssynodr
aan de Nieuwe Kerkstraat te Am.
sterdam. Deze synagoge is in 1881,
gesticht door Russische immigrair
ten. De heer Kahn kan geen li'
worden van het opperrabbina^ c
voor Nederland, omdat hij in dienP
van de Verenigingssynode geen o]
ficiële, rabbinale functie uitoefent"
Dilemma, verandering van sekl
door Jan Morris. Uitg. Meulenhof
Amsterdam. 166 blz 19.50.
Bij uitgeverij Westfriesland, Ho<
zijn in de Edgar Wallaceserié
nrs. 7 en 8 verschenen: 'Flat nuij
mer 2 (152 blz 5.90) en
zonen van Ragousa (256 blz
6,90).
De bokser en de violist, door
Koning. Het verhaal van.-een joij?
geman, die schizofreen-is. Hij bokS
en speelt viool. Uitg. Nijgh VÏ|
Ditmar, Rotterdam. 207 blz
18.90.
Jf
een 'sfeer van angst en druk' en
over de 'psychische pressie', welke
voor de gelovigen moeilijk te ver
dragen is.
BRATISLAVA (Kathpress) In Slowakije is het de laatste tijd
herhaalde malen tot geheimzinnige overvallen gekomen op rooms-
katholieke priesters. Dezen zijn door onbekende daders overvallen
en soms ernstig gewond. Een onderzoek naar de mishandelingen is
niet ingesteld.
Een der slachtoffers is pastor Alojz
Tkac van Kosice. Hij werd bij het
verlaten van de Christus-Koning
kerk in Kosice, waar hij 's avonds
de eucharistie had gevierd, door
enkele mannen opgewacht en afge
ranseld. De 31-Jartge priester had
enkele dagen eerder in een 'erga-
dering van de priestervredesbewe
ging in Kosice een referaat gehou
den. In zijn inleiding had hij —en
dit komt in vergaderingen van de
priestervredesbeweging zelden voor
zich zeer kritisch uitgelaten over
de massale druk, welke op de gelo
vigen en de kerk als zodanig wordt
uitgeoefend.
Hij had onder meer gewezen op de
intimidatie, waaraan ouders en
kinderen bloot staan, wanneer de
kinderen deelnemen aan het gods
dienstonderricht. op de discrimina
tie van gelovige burgers In hun
werk, op de belemmeringen bij de
toediening der sacramenten, op de
moeilijkheden bij de bouw van
nieuwe kerken en op het feit, dat
herhaaldelijk priesters verboden
wordt hun ambt uit te oefenen.
Tkac sprak in zijn inleiding over
Kathoress vermeldt nog twee ande
re gevallen van ernstige tnishande
ling van priesters. Hier betreft hel
de 36-jarige pastoor van Pernek,
Anton Srholec. en de 62-jarige pas
toor van Precim, Anton Mlchalik.
Bij deze priesters drongen onbe
kende mannen de pastorie binnen
onder het voorwendsel, dat de
priesters een kind van een commu
nist in het geheim hadden gedoopt.
Beide priesters werden in elkaar
geslagen. Anton Michalik werd oo-
vendien met een mes gestoken. Een
der mannen voegde de pastoor toe
dat deze 'behandeling voor hem een
lesje' moest zijn.
Het persbureau Kathpress teuent
hierbij aan. dat zij slechts van drie
gevallen informaties heeft verza
meld, maar dat het aantal overval
len op priesters aanzienlijk hoger
ligt.
In Tijd en Taak, onafhankelijk
weekblad voor evangelie en so
cialisme, schrijft dr. C. P. van
Andel (de Amsterdamse C.P.,
onlangs benoemd tot directeur
van de Anne Frankstichting):
Pluriformiteit in het socialisme, dat
kan niet. Het kan wel zijn, dat er
op een aantal punten verschil van
visie ls, maar daarin mogen we
nooit berusten. Het is een verzwak
king van een politieke visie, wan
neer deze meerdere wegen naar
hetzelfde doel erkent. Op de ach
tergrond zou dan staan de idee van
een pluralistische maatschappij,
waarin de werkelijkheid op de ma
nier van Aristoteles geordend heet
te zijn: alles werkt mee aan de
vervolmaking. Pluriformiteit is een
schimmig, onwaarachtig begrip. Op
kerkelijk terrein heeft het een tijd
lang zijn rol gespeeld onder de
invloed van Abraham Kuyper, die
deze term prachtig gebruiken kon
bij zijn politieke machtsstreven.
Kuyper moest de pluriformiteit van
de kerken wel propageren, om het
christelijk volksdeel uit alle kerken
bij elkaar te kunnen krijgen. De
plurif ormlteitsgedachte verschafte
zodoende de basis voor een coalitie
tussen confessionele partijen, waar
bij de verschillen in confessies zon
der veel omhaal geaccepteerd wer
den. Als kerken gescheiden (en
hoe!) maar als christenen samen
optrekkend naar de macht. De een
heid van de (uiteraard) onzichtbare
kerk, rustend op de verdeeldheid
van de zichtbare kerken. Ieder, die
zich een tijd lang voor een oecu
menische kerk en theologie inge
spannen heeft, weet bij ervaring
hoezeer het pluriformiteitsbeginsel
een werkelijke toenadering, zelfs
een gesprek tussen de kerken in de
weg heeft gestaan. De Gerefor
meerden hebben er nog steeds
moeite mee om zich in de oecume
ne te bewegen. Wie zich verschan
sen wil op eigen erf kan zijn isole
ment gemakkelijk rechtvaardigen
op grernd van de gedachte der plu
riformiteit
Wat wij in Tijd en Taak proberen
is de pluriformiteit te vermijden en
de uniformiteit te voorkomen. Dit
kan alleen op de weg van de dia-
lektiek. Daarbij denk ik aan iets
meer dan aan enkele dialoog, hoe
wel dialektiek m.l. wel altijd met
dialoog begint. Ik denk aan het
feit, dat we elkaar vragen naar de
inhoud en de consekwenties van
onze socialistische visie. Dat is een.
Maar ik denk ook aan de deelne
ming in de verdieping van de dia
loog tot waar het op strijd kan
uitlopen. Dat is twee. Het is geen
reden tot ergernis, dat socialisten el
kaar dikwijls dwars zitten. Dat is
de onvermijdelijke kant van een
interne dialektiek. die ons voor
uniformiteit en voor pluriformiteit
bewaart.
Restaurateurs
In het 'gereformeerd maandblad
voor evangelie en cultuur' Credo,
dat uitgaat van het confessioneel
gereformeerd beraad, schrijft ds. M.
P. van Dijk over de stroom litera
tuur over Jezus:
Wie Jezus werkelijk geweest is,
meent men te kunnen ontdekken
langs de weg van radicale histori
sche kritiek. Restaurateurs (hon
derden theologen over de hele we
reld) zijn bezig de zogenaamde kalk-
laag, die de evangelisten en de
apostelen hebben aangebracht, te
verwijderen. Men weet precies uit
welke traditie van de latere ge
meente dit of dat woord van Jezus
stamt. Zeker, men geeft toe: alles
is hypothese. Maar ondertussen
doet de kritiek haar werk. Van
Jezus blijft niet veel anders over
dan de 'eschatologische profeet' die
Gods liefde predikte. Ook van
Joodse zijde wordt grote belangstel
ling getoond. Wij memoreren de
studie van Buber, die Jezus geheel
aan de zijde van het Jodendom
plaatst. Paulus zou het oorspronke
lijke evangelie hebben vervalst.
Dan het werk van de Joodse ge
leerde D. Flusser. Ik kan me niet
aan de Indruk onttrekken, dat ln
veel studies het beeld dat de Bijbel
van Jezus geeft, op een radicale
wijze wordt verarmd en geredu
ceerd. Men wil niet meer weten
van de zogenaamde 'hemelse ikoon'
Jezus Christus. Men wil terug naar
de aardse Jezus, de werkelijke man
van Nazareth met zijn profetische
kritiek, zijn omgang met de men
sen van zijn tijd. Zo ook de neo-
marxist Machovec ln zijn boek:
'Jezus voor atheïsten'. Maar is er
wel een tegenstelling tussen de
aardse Jezus en de hemelse Chrl
tus? Wat opvalt ls dat van
verlossend werk van Jezus, van
dragen van onze schuld, weinig
niets meer overblijft. Een ontzi
tende en ontstellende verarming!
Rozenkrans
Gezond Verstand, een van de r.-L
verontrustenbladen (redactrice mr
vrouw H. H. G. Cuypers-BoumaP2
te Heerlen), bevat een mededeli^
van mevrouw J. H. de Bruijt
Reyersbergen van Henegouwen vr-
de stichting r.-k. priester-opleidily
gen te Lisse:
De nieuwe rage: DE ROZeII
KRANS. Wij kunnen niet meer ail
de vraag voldoen. We hebben il
steeds te weinig. Jonge mensfj
willen weer kind zijn voor de I
Maagd, voor de Moeder van Altijl
durende Bijstand, voor de Moe<b£
van de priesters, voor ons all
Moeder. En let wel: geen atoott(;
bom kan het winnen van de roze]
krans. Het machtige Rusland k*V'
niet op tegen de uitwerking van L
rozenkrans. In vriendschap levl
met alle volkeren der aarde is mPi'
gelijk door de rozenkrans. Nodigi
echter, dat u niet meer afzij<t>ii
blijft en afwacht wat er gaat ^ai
beuren. De strijd, die we will£a
strijden, is er een van liefde. We
moeten weer bidden en offeren lo:
daarUoor bereiken, wat wij wllWU
Altijd maar geven, geven en w#°
geven. Klaar staan voor iedere^
voo»- allen. Als U NU werkelrf'3
blijft toezien, hoort U er niet m«{0'
B
