ilitaire machthebbers in )rtugal handhaven partijen at Breznjew méér eest dan kernwapens Konstantijn Tsatsos president Griekenland Syrische minister bij Ford op bezoek Spaanse regering dreigt met acties leger tegen Basken Angolese bewegingen aanvaarden één leger VN-secretaris Waldheim opent vrouwencongres Franse politie mishandelt lid Europees parlement Geheim overleg over verspreiding van kernwapens Zaire wijst ambassadeur-VS het land uit KWARTET VRIJDAG 20 JUNI 1975 BUITENLAND 7 .r. e ticij K )N (Reuter, UPI, AP) De Portugese revolutionaire raad, het voornaamste machtsorgaan ral heeft in een verklaring het linkse pleidooi voor de instelling van een 'dictatuur van het aat' afgewezen. De raad is ook tegenstander van de vorming van gewapende burgermilities, «ze 'niet passen in het raam van de pluriformiteit van de Portugese revolutie'. Dit houdt zo- it de militaire machthebbers het meerpar tijenstelsel in Portugal willen handhaven en afzien el verbod op de politieke partijen, waarvoor men in politieke kringen in Lissabon vreesde. de Carvalho, die zich herhaaldelijk haarden in Lissabon. Dat was de voorstander heeft verklaard van de residentie van de rooms-katholieke vorming van gewapende burgermi lities. verklaring lijkt het er- gematigde leden in de jaire raad van de bewe- strijdkrachten (MFA) het oor dit moment gewonnen an de radicale linkervleu- v rerklaring kan ook gezien ls een nederlaag voor de I ant van de militaire vei- ilitie COPCON, generaal Rooms-katholieken Gisteren bewaakten zwaar bewa pende militairen met pantserwa gens de twee belangrijkste brand- patriarch, waar militairen ingrepen om ruim zeshonderd rooms-katho lieke mannen, vrouwen en kinde ren, en een aantal priesters en non te evacueren, die door pro- communistische demonstranten werden bedreigd. Zij hadden de avond te voren hun toevlucht in ie militairen bewaakten ook gisteren het gebouw van het mostreden socialistische dagblad vernietigende wapen, waarop de communistische partijleider Leonid Breznjew in zijn jong- zinspeelde doet sommige mensen zich afvragen of de Sowjet-Unie op het punt van een tech- èid he doorbraak staat, die tot nu toe in het Westen niet werd verwacht. ap( dat wetenschap en nik lie zo'n niveau hebben be- die bet ernstige gevaar orut- t men een wapen ontwik - nog verschrikkelijker ls kernwapen! Daar het pro- net de dag dringender' wordt mapjew dat de supermach- vo or beeld geven door 'een te treffen waarbij de ent- van nieuwe types -a etagingswapens en nieuwe van dergelijke pj rboden'. had zijn woorden zorgvul- zen om aan te duiden dat over een speciaal wapen ■leen serie wapens, van een tot nauwkeurige uitgewerk- oifcen. Daar de ernst van zijn jst rtkomt uit het niveau van ologie, dat geen geheim is, ..n mogelijk zijn af te lelden, '.•■e i door mogelijkheden weg o n, waar hij over praat. ieders lijst van nieuwe tlngswapens staat de laser, eenvoudigste vorm kan een glazen staaf zijn of een gevuld ls met gas. Deze concentratie van licht uit- lat nauwkeurig bepaalde ei- ":r >pen heeft. Militaire onder- ■;r Hingen in zowel de Vere- taten als de Sowjet-Unie bezig een dodelijke laser- ontwikkelen, maar de Petenschappers zijn geneigd lelijks nog als een stukje iction te zien. Het is onge val zo dat de laser al op )ke militaire punten is toe 1, zoals bijvoorbeeld op het i het nauwkeuriger richten taande wapens, van de nieuwe preelsie- die zonder te falen hun den worden geleid door la sts. Een verdedigende laser, sommige Amerikaanse mi- eskundigen de nieuwe B-l ,n werper hopen te bewape- i in staat zijn andere vlieg en I raketten uit te schakelen, zou een lichtbundel uiitsto- de romp van een vijande- ttulg zou verhitten en daar- aal beschadigen, technische barrières, die nu stap nog ln de weg staan lomen ls de volgende onit- i? het plaatsen van een la- Ten satelliet. De satellieten elkaar dan met hun laser- aanvallen en. uiteindelijk. *n manier gevonden is de elijke energie in zo'n kleine te concentreren, kan een een hele stad in vlammen bij het verboden ls massa-vernieti gingswapens in de ruimte te bren gen. Breznjews aandrang op een nieuw noodzakelijk vedrag wekt de indruk dat hij een ander wapen op legen sub-nucleaire en anti-mate rie-wapens. Subnuoleaire fysici kunnen deeltjes ontwikkelen, die kleiner zijn dan de kern zelf, zoals protonen, neu- het oog heeft. Hij kan ook niet' tronen of zoals de laatste toevoe- hebben gedacht aan een dodelijke laserstraal, die in staat zou zijn mensen te doden zonder de omge ving te beschadigen. Dat zou een zeer gericht wapen zijn en dus geen wapen voor massale vernietiging, zoals Breznjew het ten behoeve van een nieuw verdrag heeft omschre ven. Trans-uranium De wetenschappers hebben ook de mogelijkheid besproken van trans- uranium wapens. De explosieve Victor Zorza Zologische benodigdheden bestaan echter nog niet en <e Verenigde Staten als de Linie hebben een internatt er eenkomst getekend waar- kracht van deze atoombom-achtige constructies zou uit elementen ko men, die zwaarder zijn dan urani um. Alle elementen die momenteel in deze groep bekend zijn, zijn buitengewoon onstabiel en verdwij nen in een fractie van een seconde. Maar het ls ook voorstelbaar dat sommige trans-uranium-elementen, die nog moeten worden ontdekt, 'een eiland van stabiliteit' vormen. Dit zou het mogelijk maken ze als basismateriaal voor wapens te be schouwen. Als en wanneer bruikbare elemen ten zijn ontdekt, kunnen wapens, die gemaakt zijn van materiaal dat zwaarder is dan uranium, krachtige energiebronnen vormen, zo krach tig zelfs dat het nieuwe wapen veel kleiner, veel vernietigender en schoner is. Het zou daarom veelzij- diger zijn, gemakkelijker aan het punt waar het volgens het weten- maken en te ontwikkelen tot een schappelijk voorstellingsvermogen te vergelijken zou zijn met een kogel. Het trans-uranium wapen zou echter nog steeds een kernwa pen zijn en op grond daarvan waarschijnlijk niet in aanmerking komen voor rangschikking in de categorie van wat Breznjew 'ver schrikkelijker dan een kernwapen' noemt. Dit zou ook gelden voor de even fantastische en nog veraf ge- ging aan de lijst, quarks, waardoor grotere vernietigende kracht voor nieuwe wapens kan worden verkre gen. Maar hun bestaan is nog te weinig doorgrond, ofschoon een groot deel van de wetenschappelij ke aandacht nu gevestigd is op zaken als de jacht op de quarks. Het anti-materie wapen, dat ate een praktische mogelijkheid nog verder af is gelegen zou ontstaan uit de totale verandering van mate rie in energie, een vernietiging van de materie dus. en zou een vernie tigende kracht kunnen ontwikkelen die duizend malen groter is dan de huidige nucleaire wapens. Wat dan wèl? Geen van deze wapens komt in aanmerking voor het lijstje van Breznjew. Hij kan ook op de hoogte zijn van iets dat bij leidende Wes terse wetenschappers onbekend is een aantal van hen werd ge raadpleegd voor dit artikel werd geschreven. Zij kennen de huidige stand ln de wetenschap en de tech nologie. zoals die door Breznjew wordt vermeld en zij geloven niet dat het enige brandende'zorg over het bestaan van dergelijke wapens rechtvaardigt. Biologische wapens zouden wel in aanmerking kunnen komen voor zijn 'verschrikkelijker dan het kernwapen'-categorie maar zij lig gen onder de ban van internatio nale overeenkomsten, waaraan zo wel de Verenigde Staten als de Sowjet-Unie zich houden. Sommige chemische wapens zoals het nieuwe 'binaur gas', kunnen ook worden beschouwd als afschrikwekkender. ('Binair gas' is een recente ont wikkeling Ln de Amerikaanse che mische oorlogvoering. Het moeilijk te hanteren en te bewaren gifgas wordt, vervangen door twee on schuldige stoffen die, als ze met elkaar in contact komen, het gifgas vormen. Produktie op grote schaai is tot nog toe door het Congres tegengehouden, mede ln verband met de Amerikaanse onderhande lingspositie op de VN-ontwape- nlngsconferentie in Genève. red.). Deze wapens bestaan echter al, ter wijl Breznjew praat over wapens die nog moeten worden ontwikkeld. Na dit proces van wegstrepen van mogelijkheden blijft er nog een over: namelijk, dat Breznjew de ecologische oorlogsvoering in ge dachten had, waarover het Kremlin de afgelopen tijd grote zorg heeft uitgesproken. Dit is het eerste van twee artikelen. Het tweede deel zullen wij morgen publiceren. het bisschoppelijk paleis gezocht, toen zij werden aangevallen door duizenden linkse betogers. Daarbij vielen ruim 15 gewonden. De rooms-katholieken waren naar het paleis gekomen om een tegen-de monstratie te houden tegen een linkse betoging uit solidariteit met arbeiders die het katholieke radio station 'renascenda' hebben bezet. Zenuwachtige militairen met gela den geweren proberden de commu nistische demonstranten bij het paleis in bedwang te houden, ter wijl de rooms-katholieken met le gerauto's werden afgevoerd. De tweede plaats waar militairen de wacht hielden was het gebouw van de socialistische krant Republica, waar gisterochtend de overwegend comunistische typogarfen weer naar binnen gelaten werden, nadat het gebouw de avond te voren door militairen werd ontruimd. Het COPCON had voordat de verklaring van de revolutionaire raad werd bekendgemaakt al laten weten dat de communistische arbeiders te recht de controle over Republica hadden gekregen omdat zij dit ver dienden. De argumenten van de redactie die zich fel tegen de over name verzetten, waren gebaseerd op de huidige perswet, en die is vol gens COPCON verouderd. Politieke kringen in de hoofdstad lieten we ten dat Carvalho in de revolutio naire raad heftige kritiek heeft ge kregen omdat zijn mannen tegen het besluit van de revolutionaire raad hadden gehandeld door Repu blica aan het communistische gra fische personeel over te dragen. Volgens een communiqué van het COPCON vertegenwoordigen de communistische arbeiders een meerderheid ln het land en zijn de socialistisch egoriënteerde journa listen vertegenwoordigers van een minderheid. De uitslag van de on langs gehouden verkiezingen voor een grondwetgevende vergadering pakte wel enigszins anders uit. De socialistische partij behaalde hier bij 37,8 procent van de stemmen, tegen de communisten slechts 12,5 procent. Ondanks de gebeurtenissen van de laatste dagen toonde de socialisti sche leider en minister zonder por tefeuille, Mario Soares zich giste ren nogal optimistisch. 'Er is geen sprake van dat wij uit de regering stappen en er is ook geen sprake van dat wij Republica zouden opge ven', aldus Soares. De socialistische leiders hebben bij herhaling laten weten uit de regering te stappen als de situatie niet drastisch zou veranderen. In kringen van de links van het centrum staande de mocratische volkspartij heette het dat deze partij het voorbeeld van de scoialisten zou volgen en ook haar deelneming aan het kabinet zou opzeggen. Het kabinet bestaat uit militairen, socialisten, volksde mocraten en communisten. NAKOEROE, Kenia (Reuter, UPI) De leiders van de drie Angolese be vrijdingsbewegingen hebben giste ren besloten hun strijdkrachten on der te brengen in een gezamenlijk leger. Dit besluit wordt gezien als het belangrijkste resultaat dat tot nu toe op de conferentie in het Keniase Nakoeroe genomen is. Eerder al be sloten de bewegingen de burgerbe volking van Angola te ontwapenen. Dit heeft Holden Roberto, leider van het nationale front voor de bevrij ding van Angola (FLNA) gisteren bekendgemaakt. Hij voegde eraan toe dat de datum waarop Angola on afhankelijk van Portugal zal wor den (november dit jaar) niet is ver anderd. De drie Angolese bevrij dingsbewegingen begonnen vanmor gen aan de vijfde dag van hun be sprekingen die moeten leiden tot een vreedzame machtsoverdracht van Portugal op 11 november. In de af gelopen maanden zijn er naar ver luidt duizenden doden gevallen bij vuurgevechten tussen de drie bewe gingen. Mevrouw Sadat MEXICO-STAD Reuter, UP. AFP) Discriminatie van vrouwen is onrechtvaardig, kwetsend voor de menselijke waardigheid en een ver grijp tegen de rechten van de mens. Met deze woorden opende gisteren secretaris-generaal Kurt Waldheim van de Verenigde Naties in de Mexicaanse hoofdstad het in ternationale congres over de rech ten van de vrouw. Waldheim vond dat de wereld het zich eenvoudig niet kon veroorloven voorbij te gaan aan het talent, de ervaring en de wijsheid van de helft van de mensheid als het ging om de oplos sing van de ontzaglijke sociale en economische problemen. Op het congres zijn vooraanstaande en minder vooraanstaande vrouwen en mannen uit de hele wereld bijeen. Mevrouw Jihan Sadat, echtgenote van de Egyptische president zei dat zij niet met de ook aanwezige Lea Rabin (vrouw van de Israëlische premier) aan één tafeltje kon zit ten, 'omdat Lea tenslotte een land vertegenwoordigt dat een deel van mijn land bezet houdt.' De Franse afgevaardigde, mevrouw Giroud be gon gisteren met te vertellen hoe goed de vrouwen het ln Frankrijk wel niet hebben. ATHENE (AFP, UPI) De rechtsgeleerde en wijsgeer Kon stantijn Tsatsos is gisteren door het Girekse parlement gekozen tot president van Griekenland. De 76-Jarlge Tsatsos kreeg 210 stemmen, zijn belangrijkste te genkandidaat Kanèllopoelos 65. De twintig afgevaardigden van de Socialistische Beweging van Papandreoe en de communisti sche partij stemden blanco. Tsatsos was kandidaat gesteld door premier Karamanlis en diens Nieuwe Democratische Partij, die in het parlement over een zeer ruime meerderheid be schikt. Hij is de eerste president van de nieuwe Griekse republiek die een ambtsperiode van vijf Jaren krijgt te vervullen. Hij vervangt Michael Stassinopoulos, die in december 1974 tot voorlopig pre sident was gekozen. Professor Konstantijn Tsatsos is een Intieme vriend van premier Karamanlis. Hij is in 1899 gebo ren en studeerde rechten in Athene en Heidelberg, en is ge specialiseerd in de filosofie van het recht. Als hoogleraar aan de universiteit van Athene werd hij ln 1945 minister van sociale za ken in de eerste regering na de bevrijding. In 1946 werd hij tot afgevaardigde gekozen en deze zetel behield hU tot 1963. Tsatsos ls verscheidene malen minister geweest en is enkele keren belast geweest met de portefeuille van buitenlandse za ken ad interim. Als politicus zette hij zijn loop-r baan van jurist en wijsgeer voort. Hij werd in 1961 benoemd tot lid van de Academie van Athene. Tsatsos schreef talrijke werken in het Duits, Italiaans en Frans. Hij is gehuwd met de zuster van de schrijver en dichter Georges Sefelrs. winnaar van de Nobei- pijs voor litteratuur 1963. Zijn jongste werk is eind 1974 geschreven en draagt de titel 'Dialoog in een klooster'. Hij was voorzitter van de redac tiecommissie voor de grondwet. De kleine Tsatsos ziet er jonger uit dan hij is. WASHINGTON, TEL AVIV (AP, Reuter) President Ford van de Verenigde Staten zal vandaag een ontmoeting hebben met de Sy rische minister van buitenlandse zaken Abdoel-Halim Khaddam. Dit gesprek maakt deel uit van Fords herbezinning op de Ameri kaanse politiek voor het Midden-Oosten. De Syrische minister vloog gisteren via Londen naar Washington. In de Britse hoofdstad had hij een be spreking met zijn Britse collega Ja mes Callaghan. In een gisteren ge publiceerd vraaggesprek zegt presi dent Ford dat er in het Midden- Oosten een 'trek naar oorlog is'. 'De toestand is in wezen zodanig dat er op elk moment een werkelijk ernstig conflict kan ontstaan,' al dus de president. Hij waarschuwde dat een nieuwe oorlog in dit gebied 'veel bloediger en kostbaarder' zal zijn dan die van 1973 en zonder enige twijfel' zal leiden tot een olie embargo. Daarom moet er nu iets gebeuren, er mag geen impasse ontstaan, aldus Ford. De voorzitter van de regerende Is raëlische Arbeiderspartij, Meir Zarmi, heeft gisteren bekend ge maakt hoe volgens zijn partij de grenzen van Israël moeten lopen bij een totale vredesregeling in het Midden-Oosten. Zarmi vertelde op een partij vergadering dat volgens de kaart van Israël, die de Arbei derspartij heeft ontworpen, de Hoogvlakte van Golan en de Strook van Gaza, definitief worden gean nexeerd. De Hoogvlakte van Golan werd in 1967 op Syrië veroverd. De Syriërs hebben steeds gezegd dat zij er nooit in zullen berusten dat dit gebied door Israël wordt Ingelijfd. Partijvoorzitter Zarmi noemde de kaart 'duidelijk en definitief'. Een woordvoerder van de Arbeiderspar tij verklaarde desgevraagd dat pre mier Rabin en diens kabinet dit ontwerp zullen moeten overnemen als de partij dat wil. Het Israëlische dagblad Ha'aretz berichtte gisteren dat er in Israels regeringskringen groot optimisme bestaat over de kansen op een nieuwe regeling met Egypte. Vol gens het blad is dat optimisme gebaseerd op de resultaten van de besprekingen die premier Rabin in Washington heeft gehad met de Amerikaanse regering. Volgens eer dere berichten was Rabin nogal teleurgesteld terug gekeerd uit de VS. Volgens Ha'aretz zou Egypte bereid zijn om te beloven dat het gedurende een periode van drie jaar geen gewapende acties tegen Israël zal ondernemen. Een derge lijke toezegging zou voor Israël ge noeg zijn om een groter deel van de Sinaï, inclusief de olievelden van Aboe Rodeis, aan Egypte terug te geven. STRAATSBURG (ANP) Een Deens lid van het Europese Parle ment, de socialist Knud Nielsen, heeft besloten de zittingen van het parlement voor zover die in Straats burg worden gehouden niet meer bij te wonen omdat hU, en enige landgenoten, door de Franse politie zijn mishandeld. Fames parlementa riërs hebben al aangekondigd dat zij over het optreden van de politie vragen zullen stellen aan de Franse minister van binnenlandse zaken, Poniatowsky. Nielsen, twee ambte naren en een vrouw kregen in een bar het verzoek van politieagenten mee te gaan naar het bureau, om dat zij hun passen niet bij zich hadden. 'In de auto van de politie.' aldus Nielsen, 'zat een agent in burger. Een tweede kwam aan mijn andere kant zitten en begon mij in mijn gezicht te slaan, hoewel ik mij niet verroerde en geen enkele te genstand had geboden'. Op het bu reau werd één der ambtenaren te gen de grond geslagen en getrapt. Ook de andere ambtenaar en de vrouw, die de man te hulp snelden, werden eveneens onheus behan deld. De personeelsvereniging van het Europese parlement beraadt zich over de mogelijkheid haar le den te adviseren niet meer naar Straatsburg te gaan. LONDEN (Reuter) Topambtena ren van verscheidene landen die kerncentrales produceren, sloten gasteren in Londen een tweedaagse geheime conferentie af over moge lijkheden om de verspreiding te voorkomen van materiaal waarmee kernwapens kunnen worden ge maakt. Een Britse woordvoerder wilde geen enkel detail meedelen, behalve dat de conferentie langer had geduurd dan men van plan was geweest Er zouden vertegenwoordigers van on der andere Amerika, Rusland, En geland, West-Duitsland, Frankrijk en Canada aan het gesprek hebben deelgenomen. Zij zouden hebben gepraat over versterking van de veiligheidsvoorwaarden waaronder kerncentrales worden verkocht. De conferentie had formeel niets te maken met het verdrag tegen ver spreiding van kernwapens, dat door Frankrijk niet ls ondertekend. De laatste tijd komen met name uit de Verenigde Staten bezorgde geluiden over Westduitse leveranties van kerninstallaties aan Brazilië. Maar volgens Duitse bronnen zijn de daarbij bedongen controlemaatre gelen nog strakker dan wat het Internationale atoombureau IAEA gewoonlijk eist om de naleving van het non-proliferatieverdrag te ver zekeren. Brazilië heeft dit verdrag niet ondertekend. West-Duitsland wel. Zie ook het commentaar op pagina 5. WASHINGTON (AP) Zaïre heeft de Amerikaanse ambassadeur Deane R. Hinton opdracht gegeven vóór zaterdag het land te verlaten. In Zaire wordt de CIA ervan be schuldigd de hand te hebben gehad in een complot tegen het leven van president Moboetoe. Functionarissen van het ministerie van buitenlandse zaken in Washing ton hebben deze beschuldigingen categorisch van de hand gewezen en de regering in Kinsjasa opnieuw ge vraagd met bewijzen te komen. Troonpretendent verbannen BILBAO, MADRID (UPI, AP) De Spaanse regering heeft ge dreigd de strijdkrachten te zul len inzetten bij de strijd tegen de verzetsgroepen in Basken land. De waarschuwing was vervat ln een toespraak die de minister voor het leger, generaal Francisco Coloma, hield in Bilbao. De minister prees 'de geest, de toewijding en de door tastendheid', die de politie toont bij haar pogingen de rust te herstellen in de roerige Baskische regio. In twee Baskische provincies geldt sinds bijna twee maanden de nood toestand, wat betekent dat de poli tie vrijwel volledige handelingsvrij heid geniet. E rzljn vele klachten geweest over bruut politieoptreden, massa-arrestaties en martelingen. Minister Coloma zei in Bilbao dat de politie 'de steun van allen ver dient' bij haar werk ln Baskenland. 'De strijdkrachten erkennen dit volledig en zijn bereid de acties van de politie voort te zetten en te versterken.' aldus Coloma. Hij he kelde de linkse krachten in Spanje. Zij, die bij de burgeroorlog 'ln een open gevecht' zijn verslagen heb ben hun voornemen om van Spanje een 'linkes satelliet' te maken nog niet opgegeven, zo legde Coloma udt. Zijn rede werd door een me nigte van enkele duizenden met gejuich en applaus begroet. Velen brachten de fascistengroet (ge strekte rechterarm) en hieven het strijdlied van rechts aan. De minister riep de Basken op de politie te steunen bij haar strijd tegen het geweld. De afgelopen drie maanden zijn er ln Baskenland tenminste twaalf mensen, onder wie zes leden van de politie, om het leven gekomen bij acties van ver zetsgroepen. Volgens niet-officlële berichten is de Spaanse troonpretendent Don Juan de Bourbon verbannen door de regering van Spanje. Hij'liet zes dagen geleden vanuit zijn villa in- Portugal doorschemeren dat hij zijn aanspraken op de Spaanse troon Don Juan (links), de Spaanse troonpretendent die verbannen zou zijn, met zijn zoon Juan Carlos, die door Franco is aangewezen als toekomstig Spaans staatshoofd. nog niet heeft opgegeven. Don Ju an is de vader van Juan Carlos, die door generaal Franco is aangewe zen als toekomstig Spaans staats hoofd. Hij heeft zich met deze keu ze van Franco nooit helemaal kun nen verenigen. Bij de viering van zijn 62ste verjaardag zes dagen ge leden zei hij nog eens onomwonden dat Franco's opvolgingsregeling in zijn ogen 'onlogisch' was. Deze uit latingen veroorzaakten enige dei ning onder monarchisten en Fran co-aanhangers in Bpanje. De be stuursraad van de enige politieke partij in Spanje (de Nationale Be weging) reageerde prompt met een aanhankelijkheidsbetuiging aan de 37-jarige Juan Carlos. De Spaanse regering wilde gisteren geen com mentaar geven op de berichten over de verbanning van Don Juan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7