geland zegt
koord van
ionsstad op
Libische leider
naar Sowjet-Unie
efde in het
anse
j
olksfront
anig bekoeld
Chirac blijft
sterke man
bij gaullisten
Callaghan bereid met Amin te praten
Gevangenisoproer in VS
licaanse
hop moet
tibië uit
Indiase premier
Gandhi was van
plan af te treden
Als twee Britten menselijk behandeld worden
;WARTET DINSDAG 17 JUNI 1975
BUITENLAND
luidafrikaans verdrag beëindigd
KAAPSTD (Reuter, UPI, AP) De Britse Labour-
I heeft formeel een eind gemaakt aan de defensieovereen-
|it Zuid-Afrika op marinegebied, zo heeft de Britse minister
"inlandse zaken, James Callaghan gisteren in het parle-
Bgedeeld-
daterende zogenaamde
Simonsstad hield in
l>t-Brittannië zich ver-
juid-Afrika te helpen bij
|wen van een eigen mari-
voor faciliteiten in de
lanse basis Simonsstad
kg werd echter de laatste
I bekritiseerd door de lin-
in de Britse regerende
tij en kerkelijke autorl-
1 bezwaar maakten tegen
betrokkenheid bij een
;en rassenscheiding voor-
Iden hadden voorname-
de zeewegen rond de
er men. De Britse re- Angola
iter nu van mening dat
iche waarde van de basis
stad minder zwaar weegt
g^litieke schade aan de Brit-
nrttie in zwart-Afrika. Bo-
|onden Britse marine-au-
de basis in vredestijd
wezenlijk belang en me-
:ij in tijd van oorlog toch
schikking van het Westen
fensie, Pieter Botha maakte giste
ren bekend dat de Zuddafrikaanse
en Britse marine een vorm van
samenwerking zullen handhaven,
maar dan in speciale gevallen, zon
der dat er sprake is van bij
zondere wederzijdse betrekkingen.
De Zuidafrlkaanse regering zou
graag willen dat de Verenigde Sta
ten de rol van Engeland zouden over
nemen. Vorige week nodigde minis
ter van voorlichting, Cornelis Mul
der, de Amerikaanse vloot uit het
door Engeland achter te laten gat
te vullen en liet weten dat Simons
stad graag Amerikaanse schepen zal
ontvangen.
1 van defensie Roy Hason
in december vorig jaar
j zien waarom Britse sche-
ood niet op commerciële
imonsstad van het droog-
lik zouden kunnen maken.
Callaghan zei gisteren in
fteiljk antwoord aan het
dat de akkoorden zijn
na een briefwisseling
Britse ambassadeur en de
anse autoriteiten. Pre-
old Wilson had tijdens de
ke en van 1974 al beloofd
ijfg op te zeggen.
landers
NAVO bestaan er grote
■rs chili en over de Britse
ing uit Simonsstad. Som-
ïg VO-leden, waaronder de
Staten, zijn felle tegen
aan het opzeggen en wij-
de huns inziens snelle
de Sowjet-Unie in de
m Oceaan en de bedreiging
ooroor het olievervoer naar
Niind de Kaap.
ar rikaanse minister van de-
ai EK (Reuter) De Angli-
sschop, Richard Wood, heef
rgjfan de regering in Pretoria
gekregen dat hij binnen
het grondgebied van Zuid-
pjka (Namibië) moet veria
bisschop had scherpe kri-
t tegen de Zuidafrikaanse
ing in Namibië,
bisschop onlangs werd ge-
hij vond dat Zuid-Afrika
O igebied van Namibië moest
ojhad hij geantwoord: 'Liever
dan morgen'. In februari
chop Wood samen met zijn
eonard Aula een rechtsge-
eirdoor er een einde kwam
jkpenbare afranselingen zon-
van proces van leden van
nbo-stam. die protesteren
cefid-Afrika.
In de Keniase stad Nakoeroe is
gisteren de topconferentie begon
nen van de drie elkaar bestrijdende
Angolese bevrijdingsbewegingen, de
MPLA (Volksbeweging voor de be
vrijding van Angola), het FNLA
(Nationale Front voor de bevrijding
van Angola) en de Unita (Nationa
le Uniie voor de totale onafhanke
lijkheid).
De Keniase president Jomo Kenjat-
ta opende de conferentie met een
oproep tot een onmiddellijk staakt-
het-vuren tussen de soldaten van
de drie bewegingen. Kenjatta pleitte
voor het opzijzetten van de ideolo
gische geschillen, het onmiddellijk
in elkaar over doen gaan van de
legers, stopzetting van de uitbrei
ding van hun troepen en de uit
dunning van het topzware bureau
cratische apparaat van de over
gangsregering in Angola. Daarna
begon het overleg achter gesloten
deuren. De voornaamste deelnemers
zijn Agostinho Neto van de MPLA,
Holden Roberto van de FLNA en
Jonas Savimbi van de Unita. Gister
avond werd bekend dat Savimbi
zich bij de oproep tot een staakt-
het-vuren had aangesloten.
Rhodesië
De Rhodesische Afrikaanse Natio
nal Raad (ANC) heeft het congres
dat aanstaand weekend zou plaats
vinden afgezegd 'vanwege ernstige
administratieve en andere moeilijk
heden.' Het zou het eerste congres
zijn sinds de elkaar bestrijdende
Rhodesische nationalistische groe
pen ZANU (Afrikaanse nationale
unie van Zimbabwe) en ZAPU (A-
frikaanse volksunie van Zinbabwe)
in de ANC werden opgenomen.
Zimbabwe is de Afrikaanse naam
voor Rhodesië. De leider van de
bevrijdingsbeweging Frelimo van
Mozambique en het toekomstige
staatshoofd van de republiek Mo
zambique, Samora Machel, heeft
verklaard dat zijn land na de onaf
hankelijkheid op 25 juni met alle
landen van Afrika diplomatieke be
trekkingen zal aanknopen, behalve
met het 'onwettige bewind in Salis
bury en met de rascistische Zuid
afrikaanse regering'.
Zaire
Volgens het in Kinsjasa verschij
nende regeringsblad Elima van gis
teren heeft de regering in Zaire
een samenzwering tegen president
Moboetoe verijdeld 'die werd geor
ganiseerd, betaald en geleid door de
Verenigde Staten'. De samenzweer
ders zijn aangehouden, aldus Elima.
In de vrouwengevangenis van de Amerikaanse staat North Carolina kwam het gistermorgen tot een
hevige botsing tussen gevangenen en bewakers. De laatsten probeerden met geweld een demonstratie
van de vrouwen te beëindigen, maar de gevangenen sloegen terug met alles wat voor handen was. Er
vielen verscheidene gewonden aan beide kanten. De gevangenen demonstreerden om de aandacht te
vestigen op de slechte leefomstandigheden in hun gevangenis. De autoriteiten hebben toegezegd de
klachten te zullen bestuderen.
CAIRO, TEL AVIV (UPI, Reuter) Kolonel Moammar Khaddaffi,
de sterke man van Libië, zal binnenkort in Moskou een bespreking
hebben met Leonid Breznjew, de partijleider van de Sowjet-Unie,
zo meldden gisteren verschillende Egyptische dagbladen.
Volgens deze bronnen in Egypte zal
de Libische leider zich laten verge
zellen door een sterke Palestijnse
delegatie onder leiding van Jasser
Arrafat, hoofd van de PLO, de
overkoepelende organisatie van de
Palestijnen. Khaddaffi probeert al
geruime tijd de Palestijnen voor
zich te winnen bij zijn harde hou
ding jegens Egypte. De Sowjet-
Unie wil Libië gebruiken om haar
militaire aanwezigheid in het Mid
den Oosten te versterken. Een
maand geleden brachten Egyptische
kranten het nieuws over een enor
me wapenorder die Libië bij de Sow
jet-Unie had geplaatst. Russische
diplomaten in Cairo hebben dat
toen bevestigd, hoewel het bedrag
dat de Egyptenaren noemden (12
miljard dollar) veel te hoog was.
De berichten over verdere Libisch-
Russische toenadering trekken te
meer aandacht zo kort nadat be
kend werd dat Sowj et-partij leider
Breznjew dit jaar niet naar Cairo
wil komen.
Artillerie-duel
Het gerommel aan de grens tussen
Libanon en Israël duurde gisteren
voort. De Israëlische artillerie, die
zondag al uitgebreid in actie was
geweest, nam maandag opnieuw
verschillende dorpen in het zuiden
van Libanon. Van de kant van Li
banon werd dit - beantwoord met
een artillerie-beschieting van twee
Israëlische dorpen. Volgens Libanese
bronnen zijn er aan die kant van
de grens gisteren vier gewonden
gevallen. Er zouden in Israël geen
slachtoffers zijn gevallen. Bij de
Israëlische luchtaanvallen op Liba
nese dorpen was zondag één vrouw
omgekomen.
Het aantal slachtoffers van de Pa
lestijnse overval op een boerderij
in Kfar Joeval is gisteren tot zeven
gestegen. In een ziekenhuis in Tel
Aviv overleed de 23-jarige mevrouw
Simcha Mordechai. Zondag kwamen
bij deze gijzelingspoging al vier
Arabieren en twee Israëli's om. De
gebeurtenis in Kfar Joeval was de
aanleiding voor de Israëlische acties
tegen de dorpen in het noorden
van Libanon.
NEW DELHI (Reuter. UPI, AP)
De Indiase premier, mevrouw
Gandhi heeft in eerste instantie
aangeboden af te treden toen zij
vorige week door het hooggerechts
hof te Allahabad schuldig werd be
vonden aan corruptie tijdens de
verkiezingen van 1971, zo heeft een
Congres-partijleider gisteren be
kendgemaakt. Zail Singh, eerste
minister van de westelijke Indiase
deelstaat Pundjaab, zei gisteren dat
de premier besloot aan te blijven
op verzoek van haar ministers en
de leiding van de congrespartij. De
premier is nu vastbesloten niet af
te treden en haar rechtszaak voor
het opperste gerechtshof uit te
vechten. Gisteren kreeg zij hierin
de steun van de Sowjet-Unie. Het
officiële Russische persbureau Tass
liet weten dat de rechtszaak tegen
mevrouw Gandhi was aangespan-
PARIJS In de Franse hoofd
stad gonst het van de geruchten
over mogelijke wijzigingen in de
regering nadat premier Jacques
Chirac zondag onverwacht was
afgetreden als secretaris-gene
raal van de UDR, de grote gaul
listische partij.
Premier Chirac was vorig jaar
december al even onverwacht
tot partijleider gekozen na een
zorgvuldig voorbereide greep
naar de macht in de UDR. De
partij van de gaullisten was op
dat moment nog danig verward
als gevolg van de nederlaag die
hun kandidaat Chaban Delmas
bij de presidentsverkiezingen
had geleden. Chirac, had het bij
een groot deel van de oude gaul
listische garde verbruid door zijn
steun aan overwinnaar van de
presidentsverkiezingen. Giscard
d'Estaing. Toch wist hij secreta
ris-generaal te worden waarna
hij de breuken in de partij kon
lijmen. De UDR vertoont nu
veel meer samenhang dan afge
lopen winter. Waarnemers hou
den het er op dat Chirac on
danks zijn ofrmele aftreden toch
de sterkste man in de gaullisti
sche partij blijft. De functie van
secretaria-generaal wordt nu tij
delijk waargenomen door André
Bord, een goede vriend vao pre
mier Chirac.
Zwartgallig'
Jacques Chirac maakte zijn af
treden zondag bekend op het
UDR-congres in de Zuidfranse
stad Nice. Zijn aankondiging,
die voor de meesten van de ruim
6000 afgevaardigden zeer verras
send was, kwam aan het eind
van een lange rede, waarin de
premier een nogal zwartgallig
beeld schetste van de toestand
in Frankrijk en de rest van de
wereld.
In het buitenland zag Chirac
-oorlogen dreigen, die misschien
niet tot lokale conflicten be
perkt zouden kunnen worden, en
waarbij Frankrijk wel eens be
trokken zou kunnen raken. Wat
het binnenland betrof waar
schuwde de premier voor de on
gunstige ontwikkeling op de ar
beidsmarkt en de tekenen van
zwakte, die de economie ver
toont. De werkloosheid is de af
gelopen maand tot bijna vijf
procent gestegen.
Volgens gaullistische bronnen
wil president Giscard zijn kabi
net binnenkort wat wijzigen om
de eenheid te versterken. Hierin
zou het aftreden van Chirac als
partijleider ook passen. Nu hij
formeel geen UDR-chef meer is
kunnen de niet-guallisten in de
regering hem gemakkelijker ac
cepteren.
De gaullisten kunnen zich nu
wat vrijer tegenover president
Giscard opstellen. Maar aange
nomen mag worden dat Cirac
niet is afgetreden zonder de ver
zekering dat de UDR de regering
loyaal zal blijven steunen.
nen door 'rechtse krachten' die In
dia van het 'progressieve pad' wilden
afhouden.
De politie van de Indiase hoofdstad
heeft ongeveer 50 niensen gearres
teerd, die voor het gebouw van de
Indiase radio-omroep betoogden te
gen de 'opzettelijke verdraaiing van
berichten' door de radio en televi
sie ten gunste van premier Gandhi.
TOKIO (Reuter) De Japanse
premier, Tako Miki, is maandag
door een uiterst rechtse demon
strant neergeslagen, toen hij aan
kwam bij het gebouw waar een
nationale rouwdienst werd gehou
den voor oud-premier Eisakoe Sato.
De eerste minister kreeg een zo
hevige kaaikstoot dat hij neerstort
te. Daarbij werd zijn bril vernield.
Van een onzer verslaggevers
LONDEN (Reuter, UPI, AP) De Britse minister van buitenland
se zaken, James Callaghan, is bereid naar Oeganda te gaan om
met president Idi Amin te praten over de Brits-Oegandese betrek
kingen. Maar dan moeten de twee door Amin vastgehouden Brit
ten wel menselijk behandeld worden.
In een verklaring aan het Lager
huis zei Callaghan dat zijn bezoek
noch voor Groot-Brittannië noch
voor Oeganda enige zin zou hebben
als de doodstraf voor de ene Brit
en de mogelijkheid daartoe voor de
andere niet eerst gewijzigd wordt.
De twee Britten die met de dood
door een vuurpeloton bedreigd wor
den zijn de 61-jarige lector Dennis
Hills en de 38-jarige zakenman
Stanly Smolen. Hills beschreef in
zijn boek Amin als een 'dorpstiran'
die Oeganda veel schade had be
rokkend. Smolen kan als hij schul
dig wordt bevonden aan het ham
steren van olie, en dat gebeurt
vrijwel zeker, eveneens ter dood
worden veroordeeld. Zijn proces is
uitgesteld tot 18 juni.
Amin had geëist dat een Britse
a/utoriteit hem persoonlijk een brief
van premier Wilson moest overhan
digen, waarin deze zou moeten rea
geren op de voorwaarden voor de
vrijlating van de twee Britten. De
boodschap werd gisteren in Kam
pala overhandigd door de Britse
waarnemend hoge commissaris, Ja
mes Hennessy.
Minister Callaghan zei gisteren dat
hij had geweigerd onder dwang
naar Oeganda te gaan om deze
brief te overhandigen. De inhoud
van de boodschap ls niet onthuld.
Amin blijft nog steeds bij zijn ei
sen die echter voor Londen onaan
vaardbaar zijn. Zo eist hij onder
meer dat alle Oegandezen die poli
tiek asiel In Groot-Brittannië heb
ben gekregen het land worden uit
gezet.
Verder zou de Britse regering moe
ten verbieden dat er in de nieuws
media nog enige kritiek op Amin
wordt geuit. Callaghan zei gisteren
dat hij met Amin zou willen praten
over de toekomst van de ongeveer
700 Britten die nog in Oeganda
verblijven.
Terdoodveroordelingen van politie
ke tegenstanders van Amin in Oe
ganda zijn niet nieuw. Het huidige
bewind heeft al talloze zwarte
slachtoffers op zijn geweten, alleen
ls er dan geen grote mogendheid
die zich daar druk om maakt, zodat
er nauwelijks aandacht aan besteed
wordt.
e:i
Dlica-kwestie deed maat overlopen
Bert van Panhuis
Clf-
Wat bezielt de communisten?
De top van de Franse socialis
tische partij heeft deze vraag al
geruime tijd op de lippen liggen.
De laatste keer dat zij die vraag
stelden was onlangs bij de af-
faire-Republica. De communis
ten van Georges Marchais stel
den zich onvoorwaardelijk ach
ter de sluiting en overname door
communistische zetters van het
Portugese socialistische dagblad
en reageerden zeer heftig toen
Frangois Mitterrand en zijn so
cialisten dit veroordeelden.
De ruzie rond Republica staat niet
op zichzelf; de liefde ion het Franse
volksfront ls al geruime tijd danig
bekoeld:
Socialisten, communisten en de
kleine beweging van de links-radi
calen werken sinds 1972 samen op
basis van een gemeenschappelijk
programma. Dit eerste linkse blok
sinds Leon Blum tussen 1934 en
1938 onder barre economische om
standigheden een wankel volks
front op de been hield heeft geleid
tot een gezamenlijk optreden bij de
parlementsverkiezingen van 1973
en de presidentsverkiezingen van
vorig jaar. In dit laatste geval
moest Mitterrand, de motor van het
front, het presidentschap met een
bandlengte aan Valery Giscard
d'Estaing laten.
Sinds eind vorig jaar botert het tot
grote teleurstelling van Mitterrand
niet zo best meer tussen zijn partij
en de CP. De verkoeling manifes
teerde zich voor het eerst duidelijk
in september na een aantal tussen
tijdse verkiezingen. De communis
ten liepen gevoelige verliezen op,
die de socialisten ten goede kwa
men. In de communistische krant
l'Humanité beschuldigde het pollt-
buro van de CP de socialisten en
links-radicalen van ontrouw aan de
vol ks f rontg ed ach te.
Tegelijkertijd nam partijleider
Marchais in een radio-interview de
wapens op. De socialisten proberen
de invloed van de communisten In
het volksfront int te perken. Dat
hebben ze bij de verkiezingen van
1973 ook al geprobeerd, aldus Mar
chais. Algemeen werd zijn aanval
uitgelegd als een waarschuwing aan
de socialisten, die op dat moment
bezig waren de basis van de partij
te verbreden, zowel naar links als
naar rechts.
Een nieuw verschil van mening
kwam naar boven tijdens een dis
cussie tussen Marchais en Mitter
rand. De socialistenleider sprak
toen als zijn mening uit dat het de
plicht van presid ent Giscard
d'Estaing is een eventuele linkse
meerderheid in het parlement tot
regeringsverantwoordelijkheid te
roepen.
Onaanvaardbaar, we willen niet
onder Giscard regeren, riep Mar
chais.
L'Humanité voegde er nog aan
toe: 'Het vormen van een regering
onder Giscard is een verdere ver
sterking van het kapitalistische
systeem'. En veelzeggend stelde de
krant: Onder Invloed van de econo
mische omstandigheden komen de
socialisten steeds verder van ons af
te staan. Waarnemers somden een
aantal mogelijke oorzaken op voor
deze verharding in het kamp van
Marchais: de partij zou bang zijn
het revolutionaire beeld te verlie
zen, er zou een grote overloop naar
de socialisten zijn en de Sowjet-
Unie zou al gesuggereerd hebben
om de samenwerking te bevriezen.
Twee congressen
De communisten hadden toen net
het 22e partijcongres sinds het
schisma tussen communisten en so
cialisten in 1920 in Tours achter de
rug. Op het congres in Vltry kwam
eveneens de veranderde houding
van de partij aan het licht. Mar-
chads. een voorstander van de
volksfrontgedachte, moest het af
leggen tegen het zeer beginselvaste
deel van de partij, geleld door de
tweede man bij de communisten,
Roland Leroy. Deze groep be
schouwt de CP als de enige partij
voor de arbeiders en Mitterrand
heet er een burgerman, die zichzelf
ln het middelpunt van een per
soonlijkheidscultus heeft geplaatst
en aldus verdoezelt dat het hem
helemaal niet om de arbeiders ls te
doen.
Marchais gooide er ln Vitry een
zeven uur durende gloedvolle rede
tegen aan maar het mocht niet
baten: de harde lijn won. En slnds-
dien zet Georges Marchais zich te
gen wil en dank af tegen de socia
listen en kon het in januari voor
komen dat hij voor het eerst een
directe aanval deed op zijn vriend
Francois Mitterrand. 'De drinkbe
ker moet tot op de bodem worden
leeggedronken', schreef het gema
tigd linkse weekblad l'Expresse.
Na deze klimaatsverandering bij de
CP werd met spanning uitgezien
naar het congres van de socialisten,
begin februari in Pau. De positie
van Mitterrand werd versterkt; de
roerige linkervleugel, Jean-Pierre
Chevènement's Jonge Tinken, goed
voor een aanhang van 27 procent
in de partij, verdween uit het dage
lijks bestuur. Het is deze officieel
CERES geheten groep, die het verst
wil gaan in concessies aan de CP.
De communisten kregen van Mit
terrand te horen dat onder het
'programme commun' twee handte
keningen staan en dat zij dus niet
moeten doen alsof ze de enige eige
naar zijn van deze basis van het
volksfront.
Sinds Pau is de sfeer steeds slech
ter geworden. De communisten
blijven de socialisten ervan be
schuldigen dat ze zich verrijken ten
kosten van hun partner de partij
van Mitterrand zou volgens opinie
peilingen een derde van het Franse
electoraat achter zich hebben ver
gaard en dat de socialisten zich
onttrekken aan de verplichtingen
van het gemeenschappelijk pro
gramma. Dit voorjaar is er dan nog
eens de uiterst gevoelig liggende
ontwikkeling in Portugal bij geko
men. De Franse CP heeft zich
meermalen vrij demonstratief ach
ter de Portugese stalinist Alvaro
Cunhal geschaard.
Onmogelijke taak
Mitterrand staat nu voor de bijna
onmogelijke taak zijn achterban op
overtuigende wijze uit te leggen dat
bij een aan het bewind komend
volksfront de communisten van
Marchais niet de dienst zullen gaan
uitmaken. Dergelijke pogingen wor
den nog extra bemoeilijkt door
kleinere gebeurtenissen als de be
noeming van de. dogmaticus Jean
Kanapa tot lid van het poiitburo
van de Franse CP. Kanapa is de
man, die de eerste steen naar de
Portugese socialisten heeft gewor
pen en hij geldt als degene, die de
Franse CP op één lijn met Lissabon
heeft gebracht. De jongste scher
mutseling ls de kwestie-Republica,
volgens Marchais en Georges Sé-
guy, de voorzitter van de met de
communisten verbonden vakbond
CGT, een doodgewoon arbeidscon
flict. De stelling van de socialisten
dat het hier gaat om een wezenlijk
onderdeel van het begrip vrijheid is
door de CP beantwoord met de
beschuldiging dat Mitterrand en
zijn partijgenoten op deze manier
rechts in de kaart spelen.
In deze sfeer zullen Mitterrand en
Marchais donderdag hun topoverleg
over de inhoud van de volksfront-
gedachte beginnen. Daarbij komt
niet alleen Portugal aan de orde,
maar ook een meer gezamenlijk
optreden samen met de links-radi
calen, die tot nu toe zonder veel
succes hebben geprobeerd te be
middelen. De communisten zullen
Mitterrand met wantrouwen volgen,
te meer omdat zij hem ervan ver
denken sfliekem naar rechts te kij
ken.
Niet onbegrijpelijk nadat onlangs
een niet onbelangrijke groep politi
ci onder aanvoering van fractie
secretaris Hinterman udt die partij
trad. Er werden teveel concessies
gedaan aan de communisten, was
hun grief. In de socialistische partij
zit nóg een grote groep (met bij
voorbeeld Gaston Deferre, de bur
gemeester van Marseille en Pierre
Mauroy, de loco-burgemeester van
Lille als voornaamste vertegen
woordigers), die ook zo hun beden
kingen tegen Marchais en zijn par
tij hebben. Mitterrand lijkt echter
vooralsnog nog te toegewijd aan de
.volksfrontgedachte om het tot een
breuk met de CP te laten komen.
Georges Marchais: tegen jvil en
dank achter de harde lijn.
Francois Mitterand: motor van de
volksfrontgedachte.
