feel werknemers
klachten
Mexicaanse balletgroep:
met pathetische mystiek
Trouw in uw
vakantiebrievenbus
iamerleden willen
acties van
soeren voorkomen
a
Toejuichingen voor
Kondrasjin en Berlioz
Indrukwekkend concert
in 300-jarige synagoge
echts één op de vier formuleert ze:
Meestal betreffen
ze concrete dingen
{tevredenheid in landbouw neemt toe
f
WELCOME TO
FEAR CITY
Vluchtelingen uit
Chili mogen naar VS
polland Fesfival'25
Van der Viesprijs
voor een
dramatisch werk
Naaktstrand open
in Scheveningen
Geen meldingsplicht
banken bij dreiging
bedrijfssluitingen
(VV/KWARTET ZATERDAG 14 JUNI 1975
1<—
BINNENLAND/KUNST
11
vn h onze sociaal-economische redactie
zo r
vie n HAAG Een onderzoek in 59 Nederlandse bedrijven heeft aangetoond dat ongeveer de helft
i de werknemers wel eens onvrede en klachten heeft over lawaai, tocht, stof, gas en damp, hitte,
gdurig staan enz. Een derde van de werknemers kent onvrede over de beloning, de wijze van
ja', ling geven, de vormen van overleg en de manier waarop de klachtenopvang is geregeld.
te? {blijkt uit de gisteren gepubli-
eia rde studie 'Onvrede en klach-
van werknemers', die in op-
ebt van de Commissie Opvoe-
g produktiviteit van de Sociaal-
jnomische Raad is verricht
na r de Stichting Wetenschappe-
"w- Onderzoek Vakcentrales in
echt en het Instituut voor
gepaste Sociologie in Nijme-
Xn L Het onderzoek, dat financieel
gesteund door de ministeries
na! economische en sociale za-
A3i, heeft betrekking op 59 Ne-
nr landse bedrijven en in totaal
leidinggevende functionaris-
M en 1812 niet-leidinggevende
knemers.
onderoek richt zich met name
het probleem welke vormen
5 klachtenopvang geschikt zijn
klachten, die werknemers op
id van hun bedrijfssituatie er
in, zo goed mogelijk op te
gen en hoe de werkkring is
de thans voor dit doel be-
^nde procedures.
Dieken is dat slechts één van
vier werknemers zijn onvrede
fcet in een concrete klacht,
irbij komen met name werk-
hers met alleen lagere school
de laagste lonen met de min-
i klachten. Jongeren, die vaak
ter in het bedrijf werken, heb-
i wel meer onvrede, maar ko
n minder met klachten.
ér klachten komen er uit de
5ep werknemers die zeker zijn
hun baan, of gemakkelijk el-
i 6 werk kunnen krijgen. Als het
klachten komt hebben die
|»stal betrekking op concrete
:n. zoals materiaal, ongemak-
en voorzieningen. Op minder
Jpbare gebieden, zoal s reorga-
aties in het bedrijf en de ver-
iing van arbeiders tot beamb-
komt men minder tot klach-
blijft er meer onvrede
aan.
flossing
I werknemers al klachten lndie-
nen vinden zij dat deze maar in
ruim één van de tien gevallen
worden opgelost. De leidinggeven
de functionarissen die klachten
veelal hoogstens als ontevreden
heid aanmerken zijn daarente
gen van mening dat meer dan de
helft van de klachten wordt opge
lost.
Werknemers maken vooral ge
bruik van hiërarchische kanalen.
Meer dan de helft van de klach
ten van werknemers wordt aange
kaart bij de directie baas of chef
en bij de naast hogere baas Of
chef. In die bedrijven waar in een
of andere vorm klachtenregelin
gen bestaan, blijken de werkne
mers daarom slecht op de hoogte
te zijn en er wordt ook weinig van
deze kanalen gebruik gemaakt.
De meeste onvrede en klachten
van de leidinggevenden zelf be
troffen hun ondergeschikten, met
name de kwaliteit, de werkinzet
en de mentaliteit van hun perso
neel. De uitbouw van het perso
neelsbeleid en .de manier waarop
het personeelsbeleid bij de werk
nemers overkomt blijkt een sterke
invloed te hebben op de onvrede
en de klachten van de werkne
mers. Bij een personeelsbeleid
waarbij de werknemer zelf meer
centraal staat, waar meer reke
ning wordt gehouden met zijn be
langen en waar onder andere
aandacht wordt besteed aan voor
zieningen, blijken werknemers
minder onvrede en klachten te
hebben. Bovendien worden de
klachten die in deze situaties ont
staan meer opgelost.
Regelingen nodig
Op grond van de onderzoeksresul
taten en op grond van ervaringen
in het buitenland worden in het
rapport suggesties gedaan, die
voor een klachtrecht in het Ne
derlandse bedrijfsleven van be
lang zijn.
Er moeten regelingen komen,
waardoor klachten voor individue
le werknemers naar voren kunnen
komen, allereerst via de hiërar
chieke lijn, dus via de direetie
baas of chef.
De werknemer moet hierbij
vanaf een zo vroeg mogelijk mo
ment hulp worden geboden door
een daartoe aangewezen persoon
(een zogenaamde klachtenman).
De werknemer die een klacht
indient zal bescherming moeten
hebben tegen eventuele nadelige
gevolgen in zijn positie op grond
van het feit dat hij een klacht
heeft ingediend.
De klachtenman, die de werk
nemers behulpzaam is, volgt de
procedure van de klachtenbehan
deling. Daarbij moet worden ge
zorgd dat de klachthebber voort
durend op de hoogte blijft van de
behandeling en de stand van za
ken.
Als er via de baas of chef geen
oplossing wordt gevonden kan het
gewenst zijn dat er een instantie
buiten deze lijn komt die een
uiteindelijke uitspraak kan doen.
Behalve deze suggestie worden er
in de studie ook ideeën aangedra
gen voor het bevorderen van een
sociaal beleid in de onderneming,
dat onvrede en klachten kan
voorkomen.
Het rapport 'Onvrede en klachten
van werknemers' is verkrijgbaar
de Stichting Wetenschappelijk
Onderzoek Vakcentrales, Ravel-
laan 1 te Utrecht. Prijs 35.
De populaire samenvatting
'Klacht en onmacht' is verkrijg
baar bij de Commissie Opvoering
Produktiviteit van de SER, Bezui-
denhoutseweg. 60, Den Haag. Prijs
vier gulden.
10
KR
!Sbr Bert de Jong
N HAAG Minister Van der Stee van landbouw zal maandag
de Tweede Kamer, terwijl er buiten op het Binnenhof wordt ge-
bonstreerd met onder meer zestien Zeeuwse trekpaarden, het
'ontiene front' tegenover zich vinden. Net zoals verleden jaar neemt
ontevredenheid in de landbouw door het achterblijven van de
omens, sterk toe.
Kamerleden kunnen de verlan-
die in de landbouw leven,
i geheel onredelijk vinden en
en in de openbare commissie-
adering van de minister vragen
jepaalde sectoren van de land-
w hulp te bieden
kamerleden0 hebben reeds van
drie landbouworganisaties een
ndbrief' ontvangen. Vorige
k had het dagelijks bestuur van
landbouwschap, nadat het ge
ek met een regeringsdelegatie
mislukt, een onderhoud met
itleleiders Aantjes (ARP), An-
ssen (KVP), Drees DS'70)
nman (namens VVD) en Van
jn (PvdA).
politici kregen te horen, dat
'opnieuw een ernstige situatie is
ontstaan. Verleden jaar is de onte
vredenheid van boeren en tuinders
uitgemond in boerendemonstraties,
waarbij het begrip wegblokkades
nog in het geheugen ligt'. Het
landbouwschap deed verder een
'ernstig beroep' op de politici om
de gerechtvaardigde wensen te on
dersteunen.
Dat zal dan maandag gebeuren. De
kamerleden zullen van de minister
in de eerste plaats de zekerheid
willen hebben, dat de boeren niet
weer worden gedwongen de straat
op te gaan. De christen-democrati
sche fracties zullén pleiten voor
toeslagen per bedrijfssector (pluim
vee en veehouderij). De VVD en
elkom in de stad van de angst,'
io ftrlevingsgids voor bezoekers aan
stad New York. Onder deze titel
lo Hen door de bonden van politie-
j? 'btenaren en brandweerlieden een
Tijoen pamfletten op vliegvelden,
itions cn pieren worden verspreid,
bonden zijn boos over de dreiging
Q ontslagen als gevolg van de fi-
Qciële crisis, waarin de stad ver-
ert. Zij willen New York voorstel-
als stad van de angst en zo toe-
5 'ten weg houden.
WASHINGTON (AP) De Vere
nigde Staten zullen binnenkort be
ginnen met het toelaten van hon
derden politieke vluchtelingen uit
Chili.
Onderminister van buitenlandse za
ken William D. Rogers heeft tijdens
een zitting achter gesloten deuren
van de senaatscommissie voor de
rechterlijke macht gezegd dat de
toelating van Chilenen 'per geval'
bekeken zal worden. Er werd geen
schatting gegeven van het aantal
dat toegelaten zou worden; maar
een medewerker van de commissie;
zei dat zich nu ongeveer 1.200 Chi
lenen met hun gezin in Argentinië
en Peru bevinden die naar de VS
willen gaan.
Bovendien heeft het Chileense
staatshoofd Auguso Pinochet gezegd
dat hij een aantal politieke gevan
genen vrij zal laten onder auspiciën
van het Rode Kruis en de Inter
gouvernementele commissie voor
Europese migratie, een groep parti
culiere personen die over de hele
wereld hulp verleent aan vluchte
lingen.
In elk geval bevinden zich 6.000
politieke gevangenen in Chili. Som
migen van hen zitten reeds gevan
gen sinds de voormalige president
Salvador Allende in 1973 tijdens
een staatsgreep werd vermoord.
Wegens relatief klein aantal zullen
de Chilenen niet eerst in kampen
worden ondergebracht zoals de
130.000 Vietnamese vluchtelingen
die zich nu in de VS bevinden.
Vastgelopen
door Piet Visser
AMSTERDAM Donderdagavond zat het Concertgebouworkest
voor een praktisch uitverkochte Grote Zaal met luisteraars die na
afloop met hun applaus van geen ophouden wilden weten. Na een
een uur lang Berlioz! De 'Symphonie Fantastique', een stuk dat
drie jaar na Beethovens dood werd geschreven door een knaap van
zevenentwintig die eigenlijk stiekem 'de muziek ingegaan was'.
Inderdaad fantastisch.
gel-ouverture van Diepenbroek en
de Concertante Symfonie (KV 364)
van Mozart te vergeten. Mozart op
een uiterst boeiende manier voor
gedragen door violist Herman
Krebbers en altviolist Klaas Boon.
Tegenover de Berlioz stond de Die
penbroek als een stuk divertisse
ment van prettige signatuur, en de
Mozart als een verrukkelijk stuk
bijna-kamermuziek. een goed half
uur lang. in een uiterst fraaie so-
ciety-stljl; maar heerlijk gespeeld
door beide solisten, alsof we in een
arcadische wereld van juist ge
droogde tranei. leefden. Maar wel
Danseressen van het Mexicaanse Ballet.
En dan nog 'programma-rauzlek',
waarin daarvóór en ook tegenwoor
dig niemand meer wenst te gelo
ven. En toch werd dit stuk o.l.v. de
Moskouse dirigent Kondrasjin tot
in de volmaaktheid uitgevoerd, met
het orkest in volle bezetting. Vier
man aan de pauken, twee slagwer
kers met leder twee stokken op een
grote 'grote-trom', ook nog eens
van achter een bijna dichte deur.
om het gewenste effect te bereiken.
En wat werd er al niet gedaan ten
gunste van dit muzikale effect! In
de eerste plaats geïnspireerd gemu
siceerd; maar de inspiratie kwam
van Berlioz-Kondrasjin tezamen en
in vereniging. Een verrukkelijke
klank in alle denkbare kleuren,
tempo-schommelingen die al net zo
verantwoord waren als die in de
dynamiek. Imponerende 'klokken'
bij het 'Dies irae'-thema, sforzandi,
die de muziek letterlijk springle
vend maakten. Een stuk tere. en op
zijn plaats ook daverende, roman
tiek. Magnifiek uitgevoerd.
Boeiend
Bijna om de 'programmatische' Vo-
mool.
door Hans W. Ledeboer
AMSTERDAM Net als de Lar Lubovitch Dance Company uit New York, die wij enkele dagen ge
leden in het Holland Festival hebben gezien, houdt het Ballet Independiente de Mexico zich voor
namelijk bezig met de moderne Amerikaanse ballettechniek, zoals die is ontwikkeld door Martha
Graham, José Limon, Anna Sokolow en andere pioniers van de moderne dans. Niemand minder dan
Anna Sokolow is een van de vaste choreografen van dit onafhankelijke Mexicaanse balletgezelschap.
Met de techniek houdt echter iedere vergelijking tussen beide ensembles op.
Minister Van der Stee
ook de PvdA zullen, als hierover
een motie wordt ingediend, deze
waarschijnlijk steunen.
Minister Van der Stee. zou in au
gustus wanneer er meer gegevens
bekend zijn. de regeling kunnen
ontwerpen. Vorig jaar, na de de
monstraties, kwam de regering ook
met een dergelijke tegemoetkoming
over de brug. Dat kostte toen zo'n
115 miljoen gulden.
Dit jaar zou ook een dergelijk be
drag nodig zijn. Een moeilijke eis
in deze tijd van het uitkammen
van begrotingen.
De toeslagen zouden moeten gelden
tot 1 januari 1975. Na deze datum
zou de landbouw verder moeten
worden geholpen met maatregelen
in het fiscale sociale vlak. Het
landbouwschap heeft enkele duide
lijke wensen, zoals het optrekken
van de zelfstandigenaftrek tot drie
duizend gulden. Wanneer het net
to-inkomen in de landbouw bene
den het minimuminkomen van de
werknemer zou vallen, wenst het
landbouwschap vrijstelling van het
betaden van premies voor de volks
verzekeringen.
Het gesprek tussen het landbouw
schap en de minister over deze
zaken is vastgelopen. De regering
was namelijk van mening, dat het
komend jaar de inkomens in de
land- en tuinbouw zouden verbete
ren. De vergaande belastlngfalicitei-
ten zouden niet nodig zijn.
Een verbitterde voorzitter van het
landbouwschap, de heer Knottne-
rus, zei na het mislukte overleg in
een openbare bestuursvergadering
eraan te twijfelen of de regering de
landbouwproblematiek wel serieus
neemt. De verhouding tussen de
minister van landbouw en de land
en tuinbouw is niet zo best. De
weerslag hiervan zal vandaag in de
commissievergadering te merken
zijn.
Want met die Amerikaans-klassieke
danstechniek en ook, om de zaak
wat te kruiden, met de oude acade
mische ballettechniek, brengt het
Ballet Independiente de Mexico een
theatraal, melodramatisch en soms
zelfs smakeloos pathetisch pro
gramma met veel gestyleerde
mystiek, met wonderlijke passen en
houdingen die tot in den treure
worden herhaald en die in wezen
weinig of niets hebben te zeggen,
en met allerlei stemmingsuitbeel
dingen die eerder irriteren dan
boeien.
Artistieke uitgangspunten zijn de
eigen Mexicaanse en vooral Indi
aanse historische waarden, en een
oriëntering op de danskunstontwik
keling in Parijs.
Interessant
Het eerste kan leiden tot hoogst
interessante zaken. In het ope
ningsnummer 'Cyclo' zagen wij een
duidelijke en vaak heel aantrekke
lijke geïnspireerdheid op de oude
Indiaanse beeldhouwmotieven, die
als resten van een ondergegane be
schaving in het Middenamerikaanse
Handelconcert
ouverture van
Orgelmaand
HAARLEM De Haarlemse Orgel-
maand.begint op 1 juli in de Grote
of St. Bavokerk met een concert
door de Groningse Bachvereniging
o.l.v. Jan van der Meer. Het wordt
een Handelprogramma. Na een
concert door de deelnemers aan de
improvisatie wedstrijd op woensdag
2 juli, wordt deze wedstrijd zelf
gehouden op donderdag 3 Juli, aan
vang 20.00 uur. De deelnemers zijn
dit jaar Hans G. Bosshammer en
Hans M. Corrlnth, beiden uit West-
Duitsland, Rupert G. Frieberger uit
Oostenrijk (winnaar van 1974) en
Jan Raas uit Nederland. Op vrijdag
4 juli geven de juryleden Werner
Jacob, Jan Jongepier en Daniel
Roth een orgelconcert in de Bavo.
en op zaterdag 5 juli is er een
concert voor orgel en live-electro-
nics door Werner Jacob en Hans
Peter Haller.
DEN HAAG De Vereniging van
Letterkundigen heeft een prijs uit
geschreven voor een dramatisch
werk. geschikt voor opvoering op
het schouwburgtoneel. De vereni
ging ls hiertoe in staat gesteld door
een legaat van 15.000 van wijlen
mr. H. G. van der Vies. De prijs
bestaat uit de rente van het legaat
over twee jaar. Voor toekenning
komen Nederlandse auteurs in aan
merking. Het werk mag niet eerder
gepubliceerd of gespeeld zijn. Ui
terlijk 20 -september dienen mede
dingers naar de prijs onder motto
of pseudoniem hun werk te hebben
ingestuurd.
DEN HAAG Vanaf vandaag zal
het zijn toegestaan op een stuk van
het Scheveningse strand naakt te
lopen. B. en W. van Den Haag
hebben gistermorgen besloten het
stuk strand tweehonderd meter ten
zuiden van de grens met Wassenaar
tot die grens te bestemmen voor
ongeklede recreatie.
Vlak bij het naaktstrand staat een
strand-consumptietent, met douches
en toiletten.
oerbos zijn te vinden. Ook echter
kan dit leiden tot regelrechte wan
smaak, zoals in 'Mujeres', waar de
inspiratie op floklore motieven leid
de tot een woest gekrol van primi
tieve vrouwelijkheid. De oriëntatie
op Parijs is een bijzonder ongeluk
kige. Want al jaren beleeft de
danskunst ln Frankrijk en vooral
in Parijs een artistiek dieptepunt,
dat zelfs het karakter schijnt te
krijgen van een schier bodemloze
put.
De pathetiek, de trage bewegingen,
de theatrale melodramatlek, we
kennen het allemaal te goed van de
vele Franse dansensembles, die mo
derne richtingen willen inslaan.
Zelfs van ouderen, die in een Parijs
dat eenmaal gold als het Mekka
van de dans- en balletkunst heel
belangrijk werk hebben gedaan,
maar die, met de hele ontwikkeling
mee. naar de diepte zijn gezogen.
Tot uiterste smakeloosheid kwam
de avond in het slotballet 'La Espe
ra' 'De Hoop' uitbeelding van
wanhoop in een uitzichtloze situa
tie. waarin verschillende 'redders'
de Indiaanse godheid Quetzalcoatl,
de aartsengel Michael, de volksheld
Emlllano Zapato en zelfs een aan
tal Jezus-figuren, compleet met
doornenkroon en over het gezicht
stromend bloed, ten tonele werden
gevoerd.
Twee misschien interessante klei
nigheden: de bekende Nederlandse
danser en choreograaf Job Sanders
heeft een tijdlang bij het Ballet
Independiente de Mexico gewerkt
en de Nederlandse danseres Hermi-
nia Grootenboer ls een van de so
listen.
Het gezelschap komt vanavond in
het Circustheater in Scheveningen
en maandagavond in de Rotter
damse Schouwburg.
Emanuelle brengt
geld in laatje
TOKIO De Franse film Emanu
elle met de Nederlandse actrice
Sylvia Kristel in de hoofdrol, heeft
zoveel Japanners naar de bioscoop
getrokken, dat het bedrijf dat de
film heeft geïmporteerd, zijn perso
neel een bijzonder hoog zomerdivl-
dend kan uitkeren. Volgens de im
porteur hebben minstens zes mil
joen mensen de film in de afgelo
pen zes maanden gezien. Omdat de
film enorme winsten heeft opgele
verd heeft de directie besloten ie
dere employé een dividend-uitke
ring gelijk aan acht maanden sala
ris te geven. Japanse bedrijven ke
ren gewoonlijk tweemaal per Jaar
dividend uit.
(ADVERTENTIE)
door Jac Kort
AMSTERDAM Bijna vier eeuwen is het geleden, dat de eerste
Portugese of Sephardische joden uit Spanje en Portugal zich in
Amsterdam vestigden om aan de vervolgingen in die landen te
ontkomen.
as Bouwman zijn ontwerp heeft ge
maakt naar het voorbeeld van de
tempel van Salomo en dat zodanig
is geplaatst, dat het in de richting
van Jeruzalem wijst.
Om dit eeuwfeest op luisterrijke
wijze te vieren, werd er donderdag
avond in dit geheel met kaarsen
verlichte godshuis een concert ge
geven, waarop barokwerken ten ge
hore werden gebracht, die meren
deels afkomstig zijn uit de biblio
theek van dit gebouw en die speci
aal geschreven zijn voor deze Syna
goge. Een zeer karakteristiek con
cert dus. waarop geen gerenom
meerde werken werden uitgevoerd,
maar componisten aan de beurt
kwamen als A. Cassares. Salomono
Rossi, C. G. Lldarti en L. Saladin.
Hoezeer zij zich in Nederland thuis
voelden, bewijst de reusachtige
synagoge, die ook thans nog te
vinden is op de plaats, die eens het
hart van de Jodenbuurt was.
In 1675 werd dit trotse gebouw
geopend, waarvoor de architect Eli-
Als u langer dan een week met vakantie gaat en Trouw
ook op uw vakantie-adres wilt ontvangen, dan verzoeken wij u
onderstaande bon duidelijk en volledig ingevuld aan ons
op te sturen (telefonisch kunnen wij helaas geen
vakantie-adressen aannemen).
Wij moeten u er wel op «ttent maken, dat de aflevering
van dagbladen in zuidelijke landen (Italië, Spanje,
Joegoslavië enz.) over het algemeen zeer veel te wensen over laat.
Wij kunnen hiervoor dan ook geen verantwoordelijkheid
aanvaarden.
Schrijf op de envelop:
Trouw V.A., Antwoordnummer 2792, Amsterdam.
Er hoeft geen postzegel op.
Zend de bon uiterlijk 3 weken voor het ingaan van uw
vakantie inl
Naam abonnee
Voorletter»
Adreshulsnr.
Woonplaat»
Wij zijn op one vakantle-adree op(datum)
vertrekken van one vakanOe-adree op(datum)
Ons vakantie-adres is: camping, pension, hotel
hulsnr.
adree
Plaats
postdistrlct land -■
Voor toezending zijn de portokosten:
naar het buitenland 6.— per week en
voor luchtpostverzending ln Europa 8,per week.
Ter voldoem.ig van deze kosten ontvangt u een acceptgirokaart
Wilt u uitsluitend deze kaart gebruiken?
SOLISTEN
Als vocale solisten werkten mee:
Max van Egmond. René Jacobs.
Kevin Smith en David Shapiro, de
begeleiding werd verzorgd door het
Ensemble Salomono Rossi, dat ook
enige trio-sonates van deze compo
nist ten gehore bracht.
De vocale werken, allen in het he
breeuws gezongen, zijn aanvanke
lijk als liturgische muziek ontstaan.
Hishkl Hizki voor de inwijding van
deze synagoge. Kol Ha Neshamah
voor Vreugde der Wet, evenals Le-
E1 Elln. Canticum Hebraicum, beur
telings vocaal en instrumentaal,
voor een besnijdenisceremonie.
En zo. als liturgische muziek, vond
ook de uitvoering plaats, waarbij
alle uitvoerenden in 17e eeuwse
kerkelijke gewaden waren gestoken
en applaus uiteraard achterwege
bleef. Een Indrukwekkende gebeur
tenis ln deze plechtige sfeer, waar
bij de talrijke aanwezigen veel
schoons te horen kregen.
DEN HAAG Ministers Dulsen-
berg van financien ls tegen invoe
ring van een verplichte meldings
plicht voor het bankwezen in ge
vallen van dreigende bedrijfsslui
tingen. De bewindsman deelde dit
ln een brief aan de Tweede Kamer
mee.
Vorig jaar heeft Duisenberg de
banken verzocht om wanneer een
bedrijf, dat bij hen klant ls. in
zodanige moeilijkheden verkeert,
dat het voortbestaan bedreigd
wordt, dit aan hem te melden. Dit
verzoek (een informele regeling)
blijft bestaan maar omzetting ln
een verplichting voor de banken
acht de minister niet wenselijk.
