OVEMBERNACHT ILMPREMIERES VAN DEZE WEEK he Front Page (Extra Editie) vrouw met de )de laarsjes Nada Nieuwe Nederlandse korte filmpjes polland festival'ZS Nieuwe Hongaarse muziek met weinig eigen geluid Zaterdag volksfeest in Rotterdam Vierde slachtoffer van busongeluk Kamerleden niet eens over onafhankelijkheid Antillen Crazy sex It's a pity she's a whore 'Almere is in feite overbodig' Groot tekort aan kleine en goedkope huis f/KWARTET VRIJDAG 13 JUNI 1975 BINNENLAND 9 DAM In de Amsterdamse Stadsschouwburg bracht het Holland Festival woensdagavond j Theatr uit Krakau met Novembernacht. ook: van winterpark met dorre tak ken en blaren tot padeiszalen, van variété-theater tot open veld, van straat tot rokerige onderwereld- Met soldaten, burgers, generaals en griekse goden. Voor een deel met sterke muziek en zang ook (op de s Athene en opstandige soldaten in Novembernacht, ichrijversechtpaar van kinderboeken Anny en Wim Spekking. band), onrustig, oproerig of tra gisch gecomponeerd door Zygmunt Konieczny, met het pathos van een opera. Ben soort totaal-theater dus, met dichterlijke, dramatische,mu zikale, beeldende en illusionistische kunst. Maar voor ons wel vreemd. Door het Pools dat wij niet verstaan, een historische achtergrond die wij niet (voldoende) kennen, en door de stijl van meer dan een halve eeuw geleden die, als ik het wed heb, hier en daar ook parodie werd. De No vembernacht, die Stanislaw Wyspd- anski in 1904 tot dit spektakel had verwerkt, was een opstandige nacht in 1830. Jonge officieren, studen ten, nationalistische burgers, wil den Polen bevrijden van de Rus sische overheersing en grootvorst Konstantljn. De bestorming van zijn Belvedere gelukte, hij trok zich terug. Maar binnen een Jaar was Polen weer bij tsaristisch Rusland Ingelijfd. De onafhankelijkheid waar het toen al om begonnen was kwam pas in 1918. Wyspianskd dramatiseerde in zijn epos niet alleen de vrijheidsdrang van die Novembernacht, maar ook de betrekkelijkheid, de mislukking daarvan. Zijn hoofdpersoon is ei genlijk de grootvorst die de op stand niet ernstig nam en er iro nisch op reageerde. Zijn opstande lingen zijn besluiteloos en weinig doortastend. ZIJ vinden geen leiders en geen leidend beginsel, behalve patriotisme. Het volk doet niet mee. Er zijn wijfelaars, overlopers, verraders, spionnen, uiteenlopende meningen. En biV die verwarring voegde WyspiansW ook nog griekse mythologie. Pallas Athene, verschil lende Nikes, Kore, Ares, Hades spelen, meetai zingend, In de No vembernacht mee, en saters zijn nog deel van een Ingelaste theater voorstelling. Wat Wysplanski daar mee, en toen, bedoelde, is in Polen al tegenstrijdig uitgelegd, en het Polen van nu zal het weer anders zien. Bovendien is regisseur Andr- zej Wajda (hier bekend van zijn films weer naar eigen zin te werk gegaan. En door onze onkunde van het Pools, de gesctoledmis, de theatercultuur is meeleven en door R. N. Degens AMSTERDAM Sommige programma's in het Holland Festival hebben ook een informatief doel. Zoals het programma van he dendaagse Hongaarse muziek dat woensdag en donderdag in Am sterdam (Concertgebouw) resp. Den Haag (Diligentia) door een zestal Hongaarse musici werd gepresenteerd. Het gaat in dit geval, om muziek die je buiten het Holland Festival in ons land niet te horen krijgt. ondergaan er nauwelijks bij. Het bleef bij toezien, En bij verwonde ring over, of bewondering voor, al die levende romantische toneel- schilderijen. de muziek, het pathe tische acteren, de ingewikkelde re gie, de technische prestatiesEr is met een lang applaus voor be dankt. Donderdagavond ging dit schouwspel in het Scheveningse Circustheater en vanavond, voor het laatst, is het in de Rotterdamse Schouwburg te zien. ROTTERDAM Zaterdag 14 juni is er in Rotterdam, in de Sociale Academie aan de Nieuwstraat, een groot volksfeest, voortgekomen uit een. initiatief van de Internationale Nieuwe Scène uit Antwerpen. Deze groep treedt op in het Hol land Festival, maar richt zich ei genlijk tot arbeiderspubliek, zodat zij via het Antwerpse haveninitia tief-comité aèn de Rotterdamse vakbondsgroep De Krukhaak een voorstelling aanbood voor haaf le den. De Krukhaak bouwde dat, sa men met een aantal organisaties, meest vakbonden, maar ook de to neelgroep Discus, uit tot een feest voor alle Rotterdamse arbeiders. Het begint 's middags om drie uur met een voorstelling van hpt Rot terdamse kindertheater Wiedus, op het eind van de middag speelt de Internationale Nieuwe Scène haar voorstelling 'Ballade voor grote en kleine poppen', 's Avonds is er een groot dansfeest. Er is eén crèche en een bar. Uit Groningen komt de groep 'Werk in uitvoering' met een roek- revue. Ook treedt er o.a. Het Chau vinistisch Orkesf bestaande uit werkloze musici op en er worden drie films vertoond, waaronder een film over de havenstaking in Ant werpen in 1973, die nog niet 2n Nederland vertoond is. Zo'n concert beantwoordt aan zijn doel wanneer blijkt dat het ge speelde ten onrechte in het buiten land onbekend bleef. Van het me rendeel van de nu uitgevoerde wer ken kan dat niet gezegd worden. Het enige positieve dat je aan de hand van de tien werken van zeven verschillende componisten die hier gespeeld werden kan zeggen is, dat de meesten van hen zich nu wel definitief van een Bartók-Kodaly- eplgonisme hebben losgemaakt. Wanneer de programmakeus repre sentatief geacht moet worden voor het hedendaagse componeren in Polen, kan geconstateerd worden dat men daar nog moeizaam bezig is met het hanteren van stijlen en technieken die in de jaren vijftig bij ons ook in gelükkig lang verge ten composities werden gebruikt. Dat geldt dan niet alleen voor de wat oudere werken in dit program ma. maar ook voor bijvoorbeeld Laszlo Kalmars 'Monologo nr. 3' voor fluit, die deze avond zijn we reldpremière beleefde. Hoopvol was het slot van de avond, met een compositie van de Jongste compo nist, de in 1940 geboren Laszlo Sary. Zijn Kwartet voor zangstem, fluit, viool en cimbalom heeft een eigen, boeiende zeggingskracht, die overtuigend naar voren werd ge- OLDENZAAL In het ziekenhuis te Oldenzaal is een vierde slachtof fer van het busongeluk in het Overijsselse Losser overleden. Het is de 32-jarige H. Oude Elferink, afkomstig uit Denekamp. Zoals be kend verongelukte de bus als ge volg van een klapband Het gevaar te ramde enkele bcmen, waarbij dirext al drie slachtoffers te be treuren waren. De bus vervoerde achttien minder valide mensen van het revalidatiecentrum De Schakel in Oldenzaal naar hun hulzen lm Denekamp. - bracht door de uitstekende uitvoe ring. Dat geldt ook voor Heplich' voor fluit en cimbalom van de 42- Jarige Miklós Kocsar, die daarin de penetrante slag-geluiden van de cimtalon verrassend effectief met de fluitklank weet te combineren. De cimbalom (het uit de 'zigeuner- muziek' bekende snaarinstrument) werd in nég twee composities (van Gyorgy Kurtag) in dit programma gebruikt, en virtuoos bespeeld door Marta Fabian. Het lijkt behalve als typisch 'nationaal' speeltuig in technisch en akoestisch opzicht nog wel mogelijkheden te bieden tot het geven van een eigen geluid aan het hedendaagse Hongaarse muziek. Dat dacht misschien Attilla Bozay (1939) ook van de cither, waarvoor hij een stuk schreef getiteld Im provisations'. HIJ droeg het zelf voor. Toen hij na ongeveer tien minuten alle ongewone speeltech- nieken die hij kon bedenken had Marta Fabian, virtuoze bespeel- ster van de cimbalom. laten horen, was het uit. Met voor de luisteraars als enige beklijvende herinnering dat het tóch wel een mooi instrument is. Voor het overi ge zou je uit een avond als deze de conclusie trekken dat we het voor lopig wat de Hongaarse muziek be treft maar op Bartók en Kodaly moeten houden. Van een onzer verslaggevers DEN HAAG De Nederlandse parlementaire delegatie, die op het ogenblik de Nederlandse Antillen bezoekt, is niet eensgezind over de datum waarop de Antillen onafhankelijk moeten worden. Het Antilliaanse Statenlid Beti- co Croes (de man die Aruba los wil maken uit het verband van de An-tdillen en de band van Aruba met Nederland wil behouden) deed te genover de Nederlandse delegatie vragenderwijs de suggestie dat de Antillen wel eens in het geheel niet onafhankelijk zouden wlllén wor den. 'U krijgt de datum van onaf hankelijkheid per aangetekende post toegestuurd', interrumpteerde de voorzlter van de delegatie, drs. H. M. Franssen van de PvdA daarop. Die interruptie kwam hard aan. La ter verklaarde Franssen nog dat hij persoonlijk dacht aan een onafhan kelijkheid van de Antillen aan het einde van de Jaren zeventig. Frans sen kreeg steun van de KVP-er Van Zeil, die vond dat de Antillen nu aan hun toekomstige onafhanke lijkheid moeten gaan werken. Me vrouw Van Someren van de WD daarentegen vond dat eerst eens moet worden gesproken over de manier waarop die onafhankelijk heid tot stand moet komen en dat pas daarna een gesprek kan begin nen over het tempo. Van de Antilliaanse statenleden verklaarde ook Papa Godett (verte genwoordiger van het als links ge kwalificeerde arbeidersfront de politieke tfartlj die tot stand kwam na de brand In Willemstad ln 1969) zich tegen snelle onafhankelijkheid. Die zelfstandigheid mag pas aan de orde komen, als het land volledig ontwikkeld is. 'Wij. willen niet ln armoede zelfstandig worden', aldus Godett. i Ber Huising Jront Page is een kostelijke komedie, geestig, levendig bij het rumoerige af, satirisch hier en met toch een ondertoon van vriendelijke gevoeligheden, en goed in de sfeer van de 'twenties'. ton ook haast niet misgaan. Wilder, die het al zo'n veertig doet, en een lijst successen om u tegen te zeggen, heeft joede hand van blijspelen ma- Het stuk dat hij koos, van Ben t en Carles MacAthur, was in al een kraker, en het zit nog boeiend in elkaar. Billy kreeg n zijn, vrienden Jack Lemmon ralter Matthau voor de lelden- unoristische rallen, Carol Bur- voor een bijna ontroerende He van eeh hoertje met een s karakter, en dan nog enige tlentaMen spelers die gewoon zijn wat ze moeten voorstellen. En dan tintelt het hele geval nog cynisch en opgewonden van de verslagge vers die voorpagina-nieuws moeten maken, liefst eerder of anders dan die van de andere bladen. Ze zitten ln de nacht van 6 juni 1929 in het gerechtshof van Chica go te pokeren, en te wachten op het hangen van een goeie jongen (Austin Pendleton) die bij vergis sing een agent doodschoot, omdat die het hem wilde doen. Zijn gratie vrouw die op rode laarsjes eigenzinnig en geheimzinnig door zwerft is Catherine Deneuve, als de jonge schrijfster van een Ze heeft vreemde dingen in haar hoofd, zegt ze tegen haar Jnd de kunstschilder, ze is een soort helderziende, en ze wordt de loop van het verhaal zelfs een tovenares, die ook anderen |ucinaties bezorgt. bovennatuurlijkheid kan ze gebruiken, want ze valt in len van een rijkaard die zijn macht, sinistere bedienden, uikt om kunst en kunstenaars de vernieling te drijven. Met "lei slinkse streken krijgt hij her ine, de vriend, en een jonge ever, waarop zij verliefd is, bij- op zijn landigoed Catherine 't met hem schaak op drie bor en het spelletje op leven en Wat zij tenslotte wint, met van donder en bliksem, ne en duisternis, die een picnic is dan ook onderweg, maar omdat hij een rooie is willen de burge meester en de sheriff hem toch graag nog voor de verkiezingen aan de galg zien. Door een stommiteit van een psychiater ontsnapt de jongen, de vrouw komt moedig voor hem op, en Journalisten verbergen hem voor de anderen, om het beste nieuws los te krijgen. Jack Lem mon doet er handig en awierig aan mee, ofschoon hij al ontslag nam om te trouwen, en Walter Matthau is zijn baas die komisch tekeer gaat en allerlei streken verzint om Jack bij zijn krant te houden. Dat lukt allemaal wel en niet en wel, er gebeurt telkens wat onverwacht, het wordt met plezier gedaan, de dialogen zijn scherp (snedig zeiden ze vroeger) en Billy Wilder heeft er ook typische filmhumor bijgedaan isseur Juan Luis Bunuel (zoon beroemde vader) houdt blljk- r van bijgeloof, en van de fllm- :jes die daarbij te gebruiken 1 Een advocaat heeft opeens een oen op zijn hoofd, een fles Ar enac wordt een koeiekop, de ou- rijkaard heeft opeens een orgie zigeuners en al in zljil lege ipkamer dat werkt alemaal. Wel de Jonge doet dat niet zo W surrealistisch als zijn vader, anderzijds met een te matte mor. Tegenover Catherine De- Catherine Deneuve in 'De vrouw met de rode laarsjes'. neuve staat Fernando Rey. een ac teur die zo'n merkwaardig bezeten oude rijkaard wel helemaal maakt. Amsterdam-Cinetol, 's avonds, 18 1). (de opwinding van de politieauto's bijvoorbeeld). Het werd dus een pittige leuke film, wel om eens goed te lachen. Ams terd am - Rembrandtplein- theater en Cinema International, Leiden-Lido, 14 jr). Er zijn over sex, over dwaze ver liefdheden, malle verhoudingen en onverwachte verwikkelingen, al eeuwenlang grappige verhaaltjes en schuine moppen verteld, en Dino Risi deed dat opnieuw ln zijn film Sesso Matto: een lelijk, arm, ru- zieënd echtpaar heeft aan veertien kinderen toch nog niet genoeg; een Jonge advocaat valt alleen op oude dames; een pas getrouwde wordt verlamd door de rust van het ech telijk bed (maar niet in de lift): een mooie Siciliaanse trouwt de machtige moordenaar van haar man en bezorgt hem, liefdevol, een hartaanval, uit wraak; een echtpaar heeft jaloezie nodig en daarvoor dient dan de argeloze gast; een groen provinciaaltje ontdekt dat een opzichtige dame zijn gezochte broer is Zo even kort aangeduid lijkt de lol ervan nogal grof. Zo erg is het net nog niet doordat Dlno Risi van de boertige kluchtjes toch ook enigszins zedenkomedies heeft 'gemaakt. Met aandacht voor de mensen en hun omstandigheden, met een humoristische kijk op Ita liaanse toestanden, taboes en opge wondenheden, en met goede ac teurs en actrices. Vooral Glancarlo Giannini is komisch in allerlei typetjes en Laura Antonelli is een aantrekkelijke tegenspeelster. (Amsterdam-Flora. 18 Jr.). Scène uit The Front Page (Extra Editie) met Carol Burnett (links) en Jack Lemmon (achteraan). It's a pity she's a whore (Jammer dat zij een hoer is) is oorspron kelijk een hevig drama van Shakespeares tijdgenoot John Ford, een melancholieke romantische rebel, die over verdriet en wanhoop schreef, en 'over het recht van grote hartstóchten, ook al leidden ze tot (zelfvernietiging. Ie effecten, mooie kostuums, schone landschappen en oude kastelen in de buurt van Bologne en Venetië. Er is geen twijfel aan dat hij een prachtige, indrukwekkende, klassiek tragische film wilde maken, met iets van de opera erbij (zware mu ziek en koren op de achtergrond en zo). En mogelijk waren hij, zijn medewerkers, en wie weet wie nog meer, er best over tevreden. Maar nuchter bekeken zijn die stormach tige opgeblazen hartstochten, ziele- pijnen, zuchten en moordlustige woedes, niet normaal meer, en niet verheven. Wie ook maar even denkt: stel je niet zo aan, ligt er uit. En dat lag ik. Voor de tweede maal al, want deze film zag, en besprak, ik al eerder tijdens een Cinemanifestatle. Amsterdam-Alhambr* 1, 18 jr.). Zoals In dit werk: een broer en een zuster (Italiaanse renaissance-adel) beminnen elkaar zeer. Zozeer dat zij zwanger wordt en dan op kerkelijk advies overigens maar trouwt met een aanbidder. Als die het bedrog merkt besluit hij haar en haar hele familie uit te roeien, tijdens een banket. Maar de Jaloer se broer doodt zijn zuster~vooraf om haar eer en hun liefde te red den komt dan met haar uitge sneden hart aan tafel, en dan be gint de algemene slachtpartij. Regisseur Gulseppe Patroni Griffi heeft daar een bijzonder bloedige rituele Slachting van gemaakt. Zijn gehele fi,lm is trouwens paetisch en romantisch estetisch: donkere diepe blikken in de langzame close- ups van de rampzaligen, grote ge baren, dramatische kreten, theatra- De geschiedenis van Nada is "be dacht dus niet ondenkbaar' laat Claude Chabrol vooraf weten, en voor dat bedenken kon hij werke lijke hedendaagse gebeurtenissen als-voorbeeld nemen. Nada (doet denken aan Baader) Is een groepje losgeslagen linksen dat een Ameri kaanse ambassadeur gijzelt. Om po litieke redenen, niaar de voorzichti ge Intellectueel ziet dat al niet zitten, en trekt zich terug, en de oudere expert twijfelt aan de zaak. Er zit dus iets wanhopigs achter, van er moet toch wit gebeuren. Na de gespannen voorbereidingen ha len ze hun gijzelaar uit een luxe bordeel (z'n vrijdagavond-uitje). Maar dat wordt bewaakt en een van de geheime diensten zit er de hoge klanten zelfs te filmen, want dat kan altijd van pas komen. De politie komt dus al gouw achter de daders en hun schuilplaats, een af gelegen boerderijtje, 't Geval zo be trekkelijk tam kunnen aflopen. Maar Ohabrol speelt nog een sarcastich ander spelletje. Overheidsfiguren kunnen een sensationele terreur best gebruiken. Tegen elkaar en tegen links uiteraard. Uit meester lijk geschreven en gespeelde diplo matieke, dat Is dubbelzinnige, be sprekingen, maakt een gewelddadi-. ge commissaris op, dat hij een bes te beurt zal maken als hij het hele stel bloedig laat uitroeien, de am bassadeur inbegrepen. Chabrol laat dan uitvoerig zien hoe de boerderij zinloos wordt bestormd door een geweldige politiemacht, en de gijze laars die zich wilden overgeven worden vermoord. Op een na~. Die zegt: we zijn er Ingelopen, de staat is bang voor revolutie, maar dank baar voor onze vorm van terreur (daar komt het ongeveer op neer), Hij wreekt zich dan nog op die commissaris, ofschoon die door zijn opdrachtgevers al als zondebok was geschorst.. Ohabrol woelde dus wel wat problemen, tegenstellingen en gevaren los, terwijl hij bovendien met sijn figuren en al dat geweld, aan de massa filmconsumenten dacht. HIJ is wat dat betreft een vakkundige, gewiekste filmer, die zijn omgevingen, rijn acties, zijn spelers voor de verschillende karak ters, met zorg kiest. (Amaterdam-Kriterion. 18 Jr.). Van een verslaggever AMSTERDAM De nieuwe stad Almere in Flevoland is overbodig. De opzet is totaal achterhaald en steunt op een spreidingspolittek die niet meer actueel is. Het werk aan de stad zou moeten worden opge schort. Men zou zich moeten herbe zinnen op de waarden van het pro ject en op de gevolgen voor de toekomst. Dit zijn enkele aanbevelingen utt de nota 'Het drijfzand onder Alme re'. Deze nota is uitgegeven door een studiegroep die werd gevormd op initiatief van een interuniversi tair instituut (de SISWO De werkgroep is van mening dat de nieuwe stad die bedoeld is om de overloop van vooral Amsterdam op te vangen, de ruimtelijke proble men niet oplost, maar integendeel, waarschijnlijk zelfs verergert. De aanpak van de problemen moet niet gezocht worden op nieuw land. maar in de bestaande krnen, met name door stadsvernieuwing. Daar moet men zoeken wat in Almere niet te vinden zal zijn: een werke lijk nieuwe stad, aldus de nota. Van een verslaggever UTRECHT - ln de laren na dé. tweede wereldoorlog is de bouwpro- duktie in Nederland eenzijdig ge richt geweest op de woning van het 'gemiddelde' gezin. Dat heeft tot gevolg dat er een groot tekort is aan kleine huizen (bijvoorbeeld voor alleenstaanden of twee-per- soonshulshoudens). Juist aan klei ne, goedkope huizen hebben dié vergeten groepen behoefte. Dit is een van de conclusies van het rapport 'Bijzondereh uisvesting' dat is gemaakt door de landelijke organisaties die zich met bijzondere huisvesting bezighouden. Het rap port is in Utrecht openbaar ge maakt. We ia korte Jen van de week weer wat, met CRM-subsidie gemaakte, ederlandse films. Feliks Arons koos twee verhalen van Wolfgang Borchert. In het ene, Preussens Gloria, speelt een nachtportier nog eens soldaatje en als- hem daardoor een inbraak ontgaat, trekt hij zijn Wehr- machthmiform weer aan en schiet hij zich korrekt voor zijn kop. Jaap Hoogstra doet dat goed en Arons maakte een dankbaar ge bruik van een, vervreemdend, nachtelijk pakhuis. In het .gndere, De treurige Gerani um, krijgt een eenzaam meisje met een lelijke neus toch eenmaal een, ook niet mooie, man op bezoek. Li romantische gedachten ziet zij zichzelf mooier, maar ln haar angst denkt zij dat hij haar, of haar neus, nog veel lelijker ziet. Voor zulke denkbeelden heeft de film beelden (al komt er wel veel schminck aan te pas) en Arons heeft die fantasie- en of boze droompjes wel boelend ln het zonderlinge, lege, alweer avondlijke, sfeertje gezet. Daat heeft hij dus een filmisch gevoel voor. Theo van de Sande was zijn cameraman. Walter Bal deed het ln zijn Phoenix Gazette ook met ge dachten, flarden herinneringerl, wazige beelden, losse zinnen, nogal warrig door elkaar. Omdat zij zich koortsig afspelen in het hoofd van een meisje, dat van haar vader voor straf haar hondje moet dood schieten, omdat zij een avondje-en een nachtje uit was geweest, en dan zichzelf voor het hoofd schiet. 'Het moet echt gebeurd zijn. zeven haar geleden in Arizona, en het stond ln de Phoenix Gazette. Boven een romantisch bespiegellngetje over een gemengd bericht komt dit flmpje niet uit. Karakters, achter gronden, vooroordelen, de wortels van het drama, ontbreken. Rob van der Vijver bleef met Goedemorgen Meneer van Wijk geheel op de be gane grond. Meneer van Wijk wordt elke morgen moeilijk wakker, heeft alleen knorrig kontakt met vrouw en kind. zit op een vervelend kantoor en kijkt even naar een. aardig meisje, dat later een onge lukje met haar brommer krijgt, als ik het wel heb. Verder is er van mijnheer van Wijk. en het filmpje, niets interessants te vertellen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 9