)ppositie eist
ftreden Ghandi
-eider onderzoek
ilA afgetreden
Verslag van zeven jaar celstraf in Zuid-Afrika
Mogelijk hervatting
gesprek Israël-Egypte
Winstbejag voert in
wapenhandel steeds
vaker de boventoon
iase premier schuldig bevonden aan curruptie
eibinet-Tindemans
gt vertrouwen
zi wist van moordplannen
YS tegen opheffing
van handelsboycot
tegen Cuba
Bewakers
als voyeurs
5JiW/KWARTET VRIJDAG 13 JUNI 1975
BUITENLAND 7
ui
DELHI (Reuter, UPI, AP) De Indiase oppositie tegen de regerende Congrespartij eist het af-
van Premier Indira Ghandi, nadat zij door het hooggerechtshof schuldig is bevonden aan
$>tie tijdens de verkiezingscampagnes in 1971.
huns de Indiase wet mag zij
hènde zes jaar geen openbare
kïes uitoefenen of zich verkies-
rijstellen bij een verkiezing. De
rage mevrouw Gandhi kondlg-
-4ect na het vonnis aan dat zij
ei opperste gerechtshof in be-
0iou gaan, waarna rechter Jag-
n Lal Sinha het vonnis, han-
het beroep twintig dagen op-
1 premier heeft aangekondigd
lfcot het uiterste te verzetten te-
>EL (Reuter, AP) De Bel-
premier Leo Lindemans
gisteren van het verdeelde
ent het vertrouwen gekregen
het besluit van zijn regering
ikoop van de Amerikaanse F-
-echtsvliegtuigen ter vervan-
ajvan de Starfighter. De stem-
k volgde na zes dagen van soms
i (jdebatten over de roemruchte
jeïntransactie van deze eeuw'.
(gering kreeg de steun van 112
en van de volksvertegenwoordi-
biq Van de afgevaardigde stem-
pr 92 tegen en onthielden er
ïedrie van stemming. De premier
d,: de steun van zijn eigen
sn-democratische partij, de
len en vrijwel alle leden van
nblement Wallon, een klei-
•ep die de Walen vertegen-
ligt.
ie partij heeft zich altijd sterk
kt voor de aankoop van de
Mirage, maar de voorzitter
e paertij. Paul Henri Gende-
n i verklaarde gisteren voor de
ping al dat zijn partij de 'ver
lang gekregen had die zij nodig
ase om het steunen van de hui-
rijcoalitie te rechtvaardgen'.
ooide tegenstemmers behoorden
Dcialisten, die deel uitmaken
!de oppositie. Gendebien zei
fen dat Tindemans meer auto
voor Wallonië beloofd had in
'oor de steun van de Ressem-
int Wallon.
het vonnis. Zij kon het opperste
gerechtshof in India verzoeken de
periode van twintig dagen te ver
lengen zodat zij in functie kan
blijven tot de zaak is opgelost. Het
kan enige maanden duren voor het
opperste gerechtshof tot een uit
spraak komt.
Na de uiaspraak van het hoogge-
echtshof in Allahabad, overlegde de
premier, die sinds 1966 aan de
macht is, met de leden van haar
kabinet en vooraanstaande juristen.
Vervolgens deelde zij mee dat zij
het volk wil blijven dienen en voor
een nieuwe maatschappij ijveren.
Zij heeft inmiddels uit hele land
sympathiebetuigingen van partijge
noten ontvangen. Bij haar woning
in New Delhi hielden naar schat
ting 2000 mensen een betoging om
hun steun met haar te betuigen.
Mevrouw Gandhi werd op twee
puntten van de aanklacht die tegen
haar was Ingebracht schuldig be
vonden. Zij zou bij de verkiezingen
van 1971 in de deelstaat Oetar Pra-
desj gebruik hebben gemaakt van
de hulp van nationale regerings
functionarissen o.a. haar persoon
lijke secretaris, en van de diensten
van regeringsfunctionarissen in de
deelstaat Oetar Pradesj bij het or
ganiseren van haar verkiezingscam
pagne.
Aanklacht
De premier werd niet schuldig
verklaard aan een aantal andere
tenlasteleggingen zoals het gebruik
van vliegtuigen van de Indiase
luchtmacht en het gebruiken van
de heilige koe en een kalf, een
religieus symbool, als teken van
haar Congrespartij. Ook achtte de
rechter de beschuldiging dat zij
meer dan de toegestane 10.000 dol
lar in haar campagne gestoken had,
en de beschuldiging dat zij kiezers
had laten omkopen, niet bewezen.
Het vonnis werd vanaf de publieke
tribune luid toegejuicht. Mevrouw
Gandhi werd aangeklaagd door Raj
Narain, de leider van de Indiase
socialistische partij, die zij in 1971
in haar district in de staat Oettar
Pradesj had verslagen. Zij behaalde
toen 183.000 tegen Narain 71.000
stemmen. Narain vocht deze uitslag
aan en begon een proces dat zijn
hoogtepunt bereikte toen mevrouw
Gandhi in maart van dit jaar zelf
voor de rechter moest verschijnen.
De meestal zeer verdeelde oppositie
in India is het nu over een ding
eens: dat mevrouw Gandhi moet
aftreden. Verschillende leiders heb
ben het vonnis al een historische
gebeurtenis in de Indiase recht
spraak genoemd en hebben zelfs al
van een Indiase 'Watergate' gespro
ken.
Verkiezingen
Alsof de crisis in de toch al achter
uitgaande Congrespartij nog niet
groot genoeg is lijkt deze partij nu
ook bij de verkiezingen in de wes
telijke deelstaat Goejanat een forse
nederlaag tegemoet te gaan. Toen
de uitslagen voor 46 zetels bekend
waren, had het Janata volksfront,
dat vijf oppositie partijen omvat, 32
zetels behaald, tegen de Congres
partij slechts 12. Verder werden er
twee onafhankelijke kandidaten ge-
STOCKHOLM (DPA, UPI) In de wapenhandel wordt het
politieke verantwoordelijkheidsbesef steeds meer onderge
schikt gemaakt aan de commercie. Een voorbeeld hiervan is
de directe levering van wapens aan partijen, die met elkaar in
conflict zijn, een handelwijze, die enige jaren geleden onge
bruikelijk was. Dit zegt het Internationale Instituut voor Vre
desonderzoek SIPRI in haar jaarboek 1975.
Indira Ghandi
De einduitslag wordt vandaag ver
wacht. Een overwinning van het
volksfront in de 182 zetels tellende
volksvertegenwoordiging van Goe-
jarat, dat reeds lange tijd als een
bolwerk van de Congrespartij werd
beschouwd, kan gevolgen hebben
voor de regering in New Delhi, nu
er binnen negen maanden verkie
zingen voor het landelijk parlement
worden gehouden.
.JHINGTON (Reuter, UPI, AP) Lucien Nedzi, de voorzitter
>iede commissie uit het Amerikaanse huis van afgevaardigden
!€ien onderzoek instelt naar doen en laten van de geheime dienst,
d$IA, is gisteren afgetreden. Leden van zijn commissie hebben
,a adden op zijn aftreden aange-
1( ;en toen hen was gebleken dat
1, i al een jaar wist dat de CIA
loordaanslagen betrokken was
uest, maar dat hij al die tijd
F gezwrgen. Commissies Uit het
van afgevaardigden en uit de
jat zijn op het ogenblik bezig
een onderzoek naar de activi
ty van de CIA.
lopen dinsdag bracht een com-
e onder leiding van vice-presi-
Rockefeller een rapport uit
f president Ford over de geheime
;)it. Een apart rapport over de
ikkenheid van de CIA bij
5 daanslagen op buitenlandse
slieöen werd nog geheim ge-
en. Volgens Ford is het 'onvol-
en bevat het 'delicate zaken',
materiaal is ter beschikking
ld van het ministerie van jus-
en van de commissies uit het
van afgevaardigden en uit de
a at.
voorzitter van de senaatscom-
le. Chruch, heeft gezegd dat
i Rockefeller-rapport 'naar alle
Ki schijnlijkheid nog maar het
i van de ijsberg geeft'. De
rl titter van een subcommissie uit
i huis van afgevaardigden, Stan-
heeft gezegd dat minstens één
a inlandse leider is gedood in
complot van de CIA. Hij wilde
i ien gesprek met een blad in
ifeland niet zeggen welke. Het
noemde als mogelijkheden de
golees Patrice Loemoemba, de
B inicaanse dictaror Rafael Tru-
of de Chileense generaal René
i leider.
i I'
Jord op Kennedy
y rapport van de Rockefeller-
missie weerlegt dat de geheime
1 ist betrokken is geweest bij de
op president Kennedy. Het
6 'ort staaft de lezing van de
1 ren-commlssie die een onder-
jjnaar de moord heeft ingesteld.
ïi i commissie kwam tot de slot-
dat het uitgesloten is dat Ken-
y door meer dan twee kogels
eschoten door Lee Harvey Os-
W) is gedood.
Cyril Wecht, één van de des-
dlgen d ie in verband met de
ird door de Rockefeller-commis-
ls ondervraagd, zegt nu dat zijn
rden verkeerd zijn weergegeven.
cht e enpatholoog-anatoom (lljk-
ouwer), ontkent dat hij heeft ge-
1 dat Kennedy niet door meer
twee kogels kan zijn getroffen,
eist dat de Rockefeller-commis-
een afschrift van zijn verklaring
Üceert. 'Wanneer daaruit blijkt
mijn twijfels over de lezing uit
Warrenrapport, die ik altijd heb
ad, zijn verdwenen zal ik het
ihnft op de trappen van het
Huls persoonlijk komen op
vreten', alda» een woedende Wecht.
Hij handhaaft zijn mening dat
Kennedy door tenminste twee
schutters is neergeschoten en dat
Oswald alléén onmogelijk alle ver
wondingen van Kennedy en de
naast hem in de auto zittende gou
verneur van Texas, Conally kan
hebben veroorzaakt.
WASHINGTON (Reuter) De
Amerikaanse regering heeft zich
verzet tegen opheffing van het 15
jaar geleden Ingestelde verbod op
de handel met Cuba.
De onderminister van buitenlandse
zaken William Rogers, die speciaal
belast is met inter-Amerikaanse
aangelegenheden, drong er bij het
congres op aan de Amerikaanse po
sitie bij toekomstige onderhande
lingen met Cuba niet te verzwak-
ken door nu al het handelsverbod
op te heffen. Rogers zei te ver
wachten dat andere landen van het
westelijk halfrond volgende maand
op een bijeenkomst te San Jose in
Costa Rica zullen besluiten, dat elk
lid van de Organisatie van Ameri
kaanse staten (OAS) vrij moet zijn
in zijn relaties tot Cuba. Hij gaf
echter te kennen dat Washington
dan nog niet snel zal overgaan tot
herstel van de diplomatieke en
handelsbetrekkingen met Havanna.
Hij voorspelde dat hier langdurige
en moeilijke* nderhandelingen aan
vooraf zullen gaan.
In dit verband merkte de ondermi
nister op, dat de VS zich betrokken
voelen bij kwesties als de gevange
nen in Cubaanse gevangenissen,
compensatie voor onteigend Ameri
kaans bezit en het teruggeven van
in Cuba terechtgekomen losgeld bij
vliegtuigkapingen.
WASHINGTON (Reuter, UPI, AP) De mogelijkheid bestaat dat
Egypte en Tbraël hun onderhandelingen over een nieuw akkoord in
de Sinaï gsfen hervatten, zo formuleerde zeer vaag de Amerikaanse
minister vain buitenlandse zaken, Henry Kissinger, aan het eind
van het twfee-daagse overleg tussen de Israëlische premier Jitzak
Rabin en j*esident Ford van de Verenigde Staten.
Om nog voorzichtiger te zijn zei de
Vorig Jaar hebben de landen van
de wereld voor ruim 200 miljard
dollar aan bewapening besteed,
aldus het SIPRI. Ongeveer tach
tig procent hiervan komt voor
rekening van de landen van de
NAVO en het Warschaupact.
Vijftien jaar geleden gaven deze
twee blokken nog negentig pro
cent van het totaal uit. Overi
gens is de omvang van de wa
penbestedingen sinds 1968 gesta
biliseerd.
De Derde Wereld heeft de mili
taire bestedingen van 1973 tot
1974 met veertig procent ver
meerderd. Ruim de helft hiervan
komt voor rekening van de lan
den van het Midden Oosten. De
bewapening hier is vorig jaar
vervijfvoudigd.
Catastrofaal
Dr. Frank Barnaby, de directeur
van het SIPRI, zei bij de pre
sentatie van het Jaarboek dat
het gevaar van een gewapend
conflict verhoogd is door wat hij
noemt 'de catastrofaal grote
handel ln groot wapentuig' naar
de Derde Wereld. Barnaby zei
dat deze bewapening beperkte
oorlogen ln instabiele landen
mogelijk maakt. 'Gebieden als
Cyprus, Azië, Latijns-Amerika en
Afrika zijn potentiële brand
haarden en kunnen leder mo
ment oplaaien', aldus de direc
teur van het SOPRI.
Volgens het instituut zijn bin
nen de Derde Wereld Israël,
Brazilië en Zuid-Afrika de groot
ste wapenimporteurs. De groot
ste wapenverschaffers aan de
Derde Wereld is de Sowjet-Unie,
die de Verenigde Staten met
vijftig procent overtreft. Het
aantal landen, waaraan de Sow-
Jet-Unle wapens levert, is vrij
klein; Syrië krijgt ongeveer de
helft van de uitvoer en India
een vijfde deel.
Het SIPRI zegt geen aanwijzin
gen te hebben dat de supermo-
gendheden streven naar ontwa
pening. Het akkoord van Wladi-
wostok over een verdere beper
king van de strategische bewa
pening vormt voor de VS en de
Sowjet-Unie geen belemmering
hun voorraden kernkoppen te
verdubbelen. 'De waanzin van de
bewapening', aldus het SIPRI
wordt duidelijk gedemonstreerd
door het feit dat de VS en de
Sowjet-Unie na uitvoering van
3ALT-2 elkaar honderd in plaats
van zoals nu vijftig keer kunnen
vernietigen.
Plutonium
Er zal in 1980, zo heeft het
instituut berekend, op de wereld
ongeveer 350.000 ton plutonium
zijn geproduceerd. SIPRI deelt
dan ook de vrees van hen, die
menen dat onbevoegden eens
splijtbaar materiaal in handen
zullen krijgen. 'Zelfs als de con
trole-systemen voor 99.9 procent
functioneren, zal het theoretisch
mogelijk zijn dat onbevoegden
genoeg plutonium bemachtigen
>m wekelijks een kernwapen te
vervaardigen.'
Amerikaanse, minister er nog bij
dat het eigehlijk nog te vroeg was
om een oordeel te vellen. Kissinger
zei verder idiit het mogelijk was dat
hij zelf birtnen niet al te lange tijd
weer naar het Midden-Oosten zou
vertrekken om zijn diplomatieke
missie, die ,in maart op niets uit
liep, te hervatten. Maar, zo voegde
hij er aan, toe, 'de beslissing hiero
ver hangt trf van president Fords
waardering van de resultaten van
zijn gesprekken met de Israëlische
premier 'Rabin en de Egyptische
president Anwar Sadat in Salzburg.'
'Mooi neer'
Wat er zich precies in de ovale
kamer van het Witte Huis heeft
afgespeelfl werd gisteren niet be
kend gertiaakt. President Ford liet
niet meer los dan dat de gesprek
ken 'zeóc opbouwend' geweest wa
ren, wati waarschijnlijk alleen in
houdt dht ze elkaar niet in de
haren gevlogen zijn. Vragen van
journalisten of er werkelijke voor
uitgang.' geboekt was deed hij af
met eejjt 'het is mooi weer vandaag'.
Waarnemers ln Washington gelo
ven to<!h (Jat er wel enig zicht op is
dat IsrkëL'en Egypte elkaar nu weer
zo dichlt genaderd zijn dat ze op
nieuw ïutinen gaan onderhandelen,
waarbij» Kissinger dan weer als be-
middelsfar kan gaan optreden.
Een reeringsfunctionaris ln Jeruza-
penleveranties van Amerika aan Is
raël (ook daarvoor was Rabin in
Washington) geen verzachting ln
zouden houden van het Israëlische
standpunt. Wij houden militair
hulp aan ons land en mogelijke
stappen in de richting van de vrede
gescheiden, aldus de functionaris
die eraan toevoegde dat stappen in
de richting van vrede van Egypte
dienden te komen.
Inmiddels ls er in Israël van ver
schillende zijde op verhoogde pa
raatheid. aan de oostelijke grenzen
aangedrongen. Dit in verband met
de verzoening tussen Syrië en Jor
danië en het gemeenschappelijke
front waarvan eergisteren gewag
werd gemaakt. De Israëlische rege
ring heeft hierop officieel nog niet
gereageerd.
In Londen heeft een Egyptische
woordvoerder uit het gevolg van de
Egyptische minister van buiten
landse zaken gisteren bevestigd dat
Engeland en Egypte in principe
overeenstemming hebben bereikt
over Britse wapenleveranties aan
Egypte ter waarde van rond de
miljard gulden. De man zei dat de
details nog uitgewerkt moesten
worden en dat er binnen kort Egy-
tlsche wapendeskundigen naar
Londen zouden vertrekken. Een
woordvoerder van het Britse minis
terie van buitenlandse zaken wei
gerde elk commentaar op deze uit
spraken, maar in de wandelgangen
werd vernomen dat de Egyptenaar
een 'nogal optimistisch beeld' gege
ven had.
Een deel van de uitgaven, die de VS jaarlijks voor bewapening
doen, is voor Amerikaanse legeronderdelen in West-Europa.
NAIROBI (Reuter) President Ke-
nyatta van Kenia heeft gereageerd
op een in het parlement geleden
nederlaag met het ontslag van de
minister van openbare werken, Ma-
sinde Moelero en twee onder-mi
nisters.
Deze ministers hadden zich verzet
tegen eenpoging van het kabinet
wijzigingen aan te brengen in een
rapport over de moord op Karioeki,
een tegenstander van het rege
ringsbeleid van Kenyatta.
In het rapport werd de regering
aangespoord hoge politiefunctiona
rissen te vervangen die zich zouden
hebben beijverd de resultaten van
een onderzoek naar de dood van
Karioeki in de doofpot te stoppen.
Een hoge politiefunctionaris zou
zeer nauw bij de moord betrokken
zijn.
door dr. H. M. Matter
uit een cel een gil Die komt van
een minderjarige jongen, die door
een celgenoot 'verkracht' is.
Toen de journalist Jock Strachan in de jaren zestig in de Rand Daily Mail »enige onthullingen deed Vermenging
over het gevangeniswezen in Zuid-Afrika ging hij als gevolg daarvan zélf voor 18 maanden achter
slot en. grendel. Onder de titel 'Bandiet' is nu weer een boekje over de binnpnkant van Zuid-Afrika's
gevangeniswezen opengedaan, waarvan de schrijver, Hugh Lewin, er zelf meer dan zeven jaar in
heeft doorgebracht*).
Het boek is opgedragen o.a. aan de
grote rechtsgeleerde Bram Fischer,
die raadsheer was van de Engelse
Koningin maar zijn leven eindigde
als bandiet. Want in Z.-Afrika heet
je bandiet als je in de gevangenis
terecht komt. Misschien wel door
dat je het niet langer verdraagt dat
18 miljoen zwarten monddood wor
den gemaakt en dus iets gaat 'doen'.
Lewin heeft na de bekende 90 da
gen in eenzame opsluiting te heb
ben doorgebracht zeven jaar in die
gevangenis gezeten. Hij had iets
'gedaan'. Hij had hoogspannings
masten opgeblazen en kabels door
gesneden om de blanke gemeen
schap wakker te schudden. Was hij
een geboren saboteur? Nee. Hij was
een domineeszoon die van zijn va
der geleerd had de naaste lief te
hebben en onder die naasten nooit
enig onderscheid te maken. Dit ge
loof, gewoon het christelijk geloof,
heeft een belangrijke rol gespeeld
bij zijn beslissing om sabotage te
gaan plegen. Hij oekent schuld te
genover de rechter, want ontken
nen baat niet. Hij krijgt niet de
doodstraf want hij ls blank. Hij is
door zijn vriend verraden. Dat ver
baast Lewin niet want de 'Special
Branch' (de Zu'dafrlkaanse staats-
veiligheidspolitle) slaagt er altijd
wel tin, iemand aan het praten te
krijgen. Deze 'politie' beschikt over
martelkamers waar Lewin uitvoerig
mee kennismaakt. Functionarissen
als Van der Merwe Swanenpocl en
Van den Bergh (om maar enkele
grote figuren te noemen) hebben
daardoor de mogelijkheid om een
weerloze gedetineerde die het moet
stellen zonder de hulp van een
advocaat, aldus toe te spreken:
'Jood, vuile rotjood, vanavond ben
dood'.
Geen klachten
Ze hebben ook de mogelijkheid de
ze geestelijke kwelling te vertalen
ln fysiek geweld desnoods tot de
dood erop volgt, want de chef van
de Special Branch dekt zijn men
sen altijd. Hij verklaart graag on
der ede dat er Ln zijn gevangenis
nooit iets gebeurt, en als de kla
gende gevangene dan volhoudt van
wél krijgt hij een Jaar extra. Als
Lewin na 7% jaar vrij komt, wordt
hem gevraagd: Hebt U nog klach
ten? Het antwoord ls: Nee. Ze krij
gen in Z.-Afrika een mens wel
klein.
Een cel ls 4x2 m. van oppervlak.
Er is een krukje een houten tafel
tje, een closetpot en op die closetpot
een kannetje met drinkwater dat
merkwaardigerwijs beslist op die
closetpot moet staan. Voorts op de
vloer een mat die dient als bed. En
dan is er een Bijbel Als Je 'werken'
mag, zit Je 14 uur in Je cel en als
Je dat voorrecht ontzegd is wordt
dat 23 uur. Er zijn gevangenen die
maanden lang niets anders kunnen
doen dan slapen of de Bijbel lezen.
En dan ls iedere cel voorzien van
een z.g. 'Judasgat', waardoor de be-
waker c Ingezien dag en nacht de
gevangene kan 'observeren', een
mogelij IJl eid waarvan door sommi
ge bewakers gretig gebruik wordt
gemaakt. Uit zorg voor de 'staats
veiligheid'? Nee. maar om eens te
weten te komen tot welk vreemd
sexueel gedrag Je een mens wel
kunt betregen als Je hem uit zijn
gezin en huwelijk weghaalt en hem
10 of 204 jaar of levenslang in een
cel opsl'oït. Deze judasgaten zitten
ook ln jjb? z.g. gehuwden-cellen en
als daaif ooit een echtpaar in te
recht k\knm zou het zich tot in de
echtelijk» omgang bespied weten.
Maar in,' plaats van echtparen ko
men er (mannelijke gevangenen Ln,
en wel rip hun eigen verzoek. Of
verzoek?^ Dat zou nog een rest van
menselijkheid veronderstellen,
maar liï Lewins gevangenis ont
breekt légere grond voor die veron
derstelling. Die gevangenis is 'een
getrouwe spiegel van een rotte sa
menleving. gespeend van iedere
morele rjichtvaaxdiging, bereid tot
bedrog eta' huichelarij als het er om
gaat, de «macht ln handen te hou
den'. Aldhis Lewin. Ah dus een be
waker er. 'brood' Ln ziet, kan hij
aan tvwê> of zelfs drie mannen
toestaan in één cel te gaan samen
wonen. 'Maar dat samenwonen is
dan ooki. samenwonen De gevange
nen magen op zondag niet een
bepaald spelletje spelen met een
tennisbal. Dat is zondagsontheill-
glng. Mhar tn de gehuwden-cellen
wordt <!e homosexualitelt ooglui
kend to toelaten. Of oogluikend?
Men heeft zijn ogen tenslotte niet
voor nl.ws gekregen en die Judas
gaten 2 It ten niet voor niets ln die
deuren, ^fidde^h^^jiach^kllnk^
Wat wil men ook ln een gevangenis
waar op allerlei punten de dienst
wordt uitgemaakt door werkelijke
bandieten, die gestraft zijn om
werkelijke misdrijven, en nu wor
den vermengd met de politieke ge
vangenen. Hitier heeft in de derti
ger jaren een hogeschool opgericht
voor nationaal-socialistlsch recht.
Je zou gaan vermoeden dat de
Zuidafrikaanse strafrecht-deskundi
gen hun wijsheid daar vandaan
hebben.
Lewin brengt de eerste ti)d door in
de z.g. Centrale of Hang-gevange-
nis in Pretoria. Daar worden regel
matig mensen opgehangen, bijna
altijd zwarten. Een zeventig per
jaar Vanuit zijn cel kan hij het
gegil horen van een Bantoevrouw
die door haar beulen naar de galg
gesleept wordt. Het gegil wordt be
geleid door het gezang van hen die
op hun vonnis of hun executie
wachten. Het ls een gebed: 'Blijf
bij mij Heer als straks de avond
daalt'.
In de gewone of 'plaatselijke' ge
vangenis weet men de politieke ge
vangenen bijzonder goed te raken
daar waar het zeer doet. Zij krijgen
eenmaal per halfjaar bezoek, maar
dan onder de strengste contróle-
want politieke gevangenen mogen
zich natuurlijk beslist niet interes
seren voor 'politiek'. Dat betekent:
Volstrekt geen nieuws vla krant of
radio. Als b.v. een bezoeker aan een
gevangene vertelt dat Jackie Ken
nedy ls getrouwd met Onassis, of
wanneer een stuk krant van drie
maanden oud in handen van de
gevangenen blijkt te zijn gekomen
breekt het oordeel los. Sommige
gevangenen mogen een schriftelij
ke universitaire cursus volgen,
maar daar heb Je boeken voor no"-'
dig en als nu een cipier meent dat
bepaalde boeken niet goed voor Je
zijn? Ja. dan krijg Je ze niet en
kun Je Je studie en examen wel
vergeten. Als je dan eens vraagt
waarom Je die boeken niet krijgt,
zou je ten antwoord kunnen krij
gen: Lees de Bijbel maar. De Bijbel
schijnt het bijzonder goed te doen
in de Zuidafrikaanse gevangenis.
Eén van de grootste sadisten ver
klaart: 'Waarom ik zo doe? Wel, Ik
houd me aan de Bijbel en daarmee
uit'. Deze man (een zekere Schne-
pel) krijgt van Bram Fischer, zelf
ongeneeslijk ziek. het verzoek, goed
te vinden dat Fischer's zuster Ada
bij haar laatste bezoek Iets langer
blijft. Ook zij is dodelijk ziek en
sterft inderdaad korte tijd daarna.
HIJ antwoordt Fischer: 'Waarom
wou je extra tijd? Er sterven iedere
dag mensen'.
Tegenover de onschokbare groot
heid en weerloosheid van deze ju
rist voelden de kleine machtheb-
bertjes uit de gevangenis zich bij
zonder machteloos en uitgedaagd.
Onder leiding van een zekere Du
Preez laat men dan ook niets onbe
proefd om het leven nog moeilijker
voor hem te maken dan het al ls.
Vlak voordat zijn vonnis valt,
krijgt zijn vrouw een dodelijk on
geluk. Als hij enige tijd in zijn
'levenslange' gevangenis zit, sterft
zijn zo Juist afgestudeerde zoon.
Fischer's broer komt het hem in de
gevangenis meedelen Door een gat
ln een schot onder contróle van
vier cipiers heeft het 'onderhoud'
plaats. HIJ krijgt geen toestemming
om de begrafenis van zijn zoon bij
te wonen.
Tenslotte komt Lewin vrij. Werke
lijke criminelen zijn al lang op
Jaren gesteld maar hij zit zijn straf
tot de laatste minuut uit en wordt
dan door een achterdeur op straat
gezet. Door diezelfde deur was al
eerder iemand (een zwarte) op
straat gezet. Deze had honger maar
geen geld. Hij pleegde een onbete
kenende winkeldiefstal en ging me
teen weer door dezelfde deu- terug
met negen jaar extra! Niet krach
tens een vonnl6 want daar komt
geen rechter aan te pas. Dat knapt
de politie zelf wel op. Lewin heeft
wél geld en geen honger, maar ook
voor hem blijft de gevangenisdeur
wijd open. Hij moet binnen 24 uur
het land verlaten, andersHet
gelukkige toeval wil dat men hem
als student zijn paspoort heeft af
genomen. Dat heeft hem aanleiding
gegeven, een Brits paspoort te ver
werven. Hij kan dus in principe het
land uit. Een brigadier van het
gevangeniswezen verlangt dan uit
eigen machtsvolkomenheid de ter
mijn tot vier dagen en Lewin ont
komt veilig naar Londen, waar hij
eerst aan het werk gaat bij het
Defence Aid Fund en later in de
journalistiek.
Inmiddels is hij en voelt hij zich
volledig balling, want hij is Zuidaf
rikaner ln hart en nieren. De beste
staatsburger, zo heeft een groot Ne
derlander gezegd, is hij die zijn
vaderland, als het moet openlijk
ongelijk durft geven Zuid-Afrika
laat z'n beste staatsburgers ln ge
vangenissen ondergaan of jaagt ze
voor goed over de grens.
Dit boek zal in Nederland gelezen
worden. Er vallen Ln Nederland met
zijn vermaarde 'stamverwantschap'
met uitsluitend blank Zuid-Afrika
nog wel enkele ogen te openen. Het
zal in Zuid-Afrika niet gelezen
worden. Daar worden boeken als
dit onmiddellijk verboden. Daar
zullen dan pok géén ogen geopend
worden, maar daar zal wel iets an
ders gebeuren Strachan, de Journa
list. kreeg voor zijn onthullingen
achttien maanden gevangenisstraf.
HIJ had 'leugens' verteld. Maar de
toestanden ln de gevangenis verbe
terden onmiddellijk! Lewin heeft
zijn boek ook geschreven om ons te
''ten voelen dat publiciteit en pro
test volstrekt niet nutteloos zijn.
En voor dat protest in woord en
daad zijn in Nederland nog alle
mogel Ijk heden aanwezig.
De schrijver van deze bespreking Is
secretaris van het Defence and Aid
Fund Nederland.
x) Hugh Lewin: Bandiet. Zeven
jaar in een Zuidafrikaanse Gevan
genis. Nederlands van dr. F. v.d.
Heijden. 203 pagina's19.50.
