Kerk leert leven
met eigen angst
'Wie zijn die theologen
in ons parlement?'
rinhri
Potter beantwoordt
gereformeerde brief
V
Conferenties
1
Wereldraad: 3,6 miljoen
voor Afrikaanse landen
T|
'Predikant
geen
werknemei
Kirchentag in Frankfurt
Ds. Lissenburg eerste
theoloog die in
Tilburg promoveert
Een vreemd vertrouwd gezicht
Beroepingsmb
Nuchter blijven
over kerstening
van Afrika
Onze
adressen
Dr. Beyers Naudé (applaus in Stellenbosch):
Nieuwe boek
TROUW/KWARTET VRIJDAG 13 JUNI 1975
KERK/BINNENLAND
door Aldert Schipper
FRANKFORT Het gaat weer beter met de kerk in Duitsland. Deze conclusie trekt de voorzitter
van de Evangelische iKrchentag uit het feit, dat bij de Kirchentag, die gisteren in Frankfort begon,
meer dan het dubbele aantal bezoekers is geregistreerd dan bij de Kirchentag twee jaar geleden in
Düsseldorf. Het grote aantal bezoekers heeft ook de organisatoren van de Kirchentag verrast. Er
bleken niet genoeg programmaboekjes te zijn voor alle 15.000 bezoekers van de openingsdag. De
extra treinen naar Frankfort zijn ook alle uitverkocht.
Bij de Kirchentag is elke keer ook
de vraag wie er niet zijn. Ook
ditmaal is de belijdenisbeweging
'Kein anderes evangelium' afwezig.
Deze groepering heeft op 29 mei in
Stuttgart een eigen dag gehouden,
waar veertigduizend mensen waren.
Ook is dr. C. F. Beyers Naudé er
niet. Hij zou hier een rede gehou
den hebben over geweldloos verzet i
tegen de apartheid. Wel aanwezig is
Esau du Plessis. de in Nederland
wonende organisator van de boycot
outspan actie, die ook in West-
Duitsland gevoerd wordt. De boycot
outspan actie is een van de 103
actiemodellen op de 'markt van de
mogelijkheden', zoals dat hier heet.
De Kirchentag staat onder het the
ma: 'In angsten en zie wie leven',
een thema dat aansluit bij het ge
voel van bedreigd-zijn, dat in de
moderne industriële maatschappij
tegenwoordig er bij schijnt te ho
ren. In het thema zit- een triumfe-
rend element, zei kirchentagsvoor-
zitter Sontheimer, want steeds
meer blijkt de periode van de ge
weldige en gewelddadige polemiek
voorbij te zijn. Deze Kirchentag
staat in het teken van een nieuwe
gemeenschappelijkheid, die voort
komt uit het feit dat we steeds
meer leren leven met de veelvor
migheid in de kerk en in de maat
schappij.
zijn eigen belang en er geen sterke
verdediging is van het algemeen
belang, het milieu en de toekomst,
kunnen de risico's van de kerne
nergie gemakkelijk worden onder
schat, aldus Von Weizsacker. Het
kapitalistsiche systeem baseert zich
op de vrees door de ander overtrof
fen te worden. Dit is een stabilise
rende factor, waardoor het systeem
blijft bestaan. Het is een in daden
omgezet angstsysteem.
Ook de kernbewapening is geba-
seert op angst, die het internatio
nale systeem een innerlijke stabili
teit geeft. Om de energiebron van
dit systeem te voeden, zijn nu en
dan oorlogen nodig. Oorlogen met
als doel de derde wereldoorlog te
voorkomen, maar die best eens tot
een wereldoorlog zouden kunnen
uitgroeien. Het kapitalistische
systeem maar ok het socialistische
met zijn geheime politie, zijn op
angst gebaseerd.
Gerechtigheid
Angstdromen
In zijn openingsreferaat beschreef
de atoomgeleerde prof. Carl Frie-
drich von Weisz&cker zijn angst: ik
heb soms drie angstdromen, die ik
steeds weer beleef. Ofwel Hitler is
weer aan de macht opnieuw demo
cratisch gekozen en hij verliest op
nieuw zijn oorlogen, ofwel de com
munistische geheime politie licht
mij v&n mijn bed om mij naar
Siberië te brengen, dan wel aan de
einder van een blauwe lucht ver
schijnt ineens een wolkje, de eerste
atoompaddestoel, het begin van de
derde wereldoorlog. Volgens de
atoomgeleerde kun je tegenwoordi
ge politiek niet begrijpen zonder te
weten, dat deze drie angstndromen
door een hele generatie worden ge
droomd.
Een andere generatie vreest voor
de gevolgen van de toepassing van
Kernenergie. Niet alleen de tegen
standers van kernenergie, maar ook
de voorstanders zien in, dat dit
soort energie risico's meebrengt.
Door het kapitalistische systeem,
waarin ieder zich bekommert om
Hoe we met deze angst leven kun
nen of hoe deze angst weggenomen
kan worden, hierover sprak dr. Phi
lip Potter, toen hij woensdagavond
in de Paulskdrche preekte. De se
cretaris-generaal van de wereldraad
van kerke nzei de kracht van God
leert ons met deze angst te leven,
en tevens sluiten wij ons aan bij
Gods strijd tegen de angst. De
apostel Paulus spreekt van de wa
pens van de gerechtigheid. Wie
vrede met God heeft, moet werken
aan de vrede in de wereld. Dat
leren wij op het moment in de
oekurnenische beweging. Gods volk,
de kerk, is er toe geroepen de
oorzaken van de angst te openba
ren en met Gods hulp te bestrijden,
alles wat htm menselijkheid be
perkt en verkrampt, moet in ,de
naam van God en met zijn wapens
bestreden worden'.
TILBURG De Rotterdamse her
vormde predikant drs. D. Lissen-
burg (58 jaar) hoopt woensdag 25
juni aan de katholieke hogeschool
te Tilburg te promoveren tot doctor
in de godgeleerdheid. Hij is de eer
ste promovendus aan de theologi
sche faculteit van de Tilburgse ho
geschool na de wettelijke erken
ning ervan in november verleden
jaar.
Drs. Lissenburg heeft een proef
schrift geschreven, getiteld: 'Samen
thuis samen uit. een exploratief
onderzoek naar enige aspecten van
de begeleiding van geplande veran
deringsprocessen in kerken.' Zijn
promotor is prof. dr. H. Faber (her
vormd) en als mede-promotor
treedt op prof. dr. J. A. Stalpers
(r.-katholiek). En om het maar
meteen te zeggen: tijdens de recep
tie na afloop van plechtigheid zul
len geen alcoholica geschonken
worden op grond van de volgende
stelling van ds. Lissenberg:
'Het zuivere goud van het beginsel
der geheelonthouding' van alcoholi
ca (prof. dr. Is. van Dijk, 29 sep
tember 1897 te Groningen) kan
met verwijzing naar de principes
door Paulus uiteengezet in Romei
nen 14: 13-23 en 1 Corinthiërs 8:
8-13 en 10: 23-33 nog steeds als 24
karaats worden getaxeerd.
Ds. Lissenburg was van 1935 tot
1940 onderwijzer bij het christelijk
lager onderwijs en van 1940 tot
1943 leraar aan een werkplaats voor
omscholing van werklozen. Van
1943 tot 1963 was hij officier van
het Leger des Heils (o.m. als hoofd
van de afdeling pers en publiciteit)
en van '63 tot '65 doceerde hij
pedagogiek aan aanstaande jeugd
leiders. Sinds 1965 is hij als predi
kant verbonden aan de Rotterdam
se hervormde gemeente. Hij stu
deerde aan de Universiteit van Am
sterdam politieke en sociale weten
schappen.
Zendingsweek met Roy Hession
en Jan Pit, 21 - 28 juni op In de
Ruimte te Soest (tel. 02155-18014).
Vormingscursussen voor visueel
gehandicapten, met en zonder be
geleiders, 16 - 20 juni en 11 - 15
augustus in het Van Eeghenhuis te
Aardenburg. Hoofdthema: groei
naar zelfstandigheid. Inlichtingen:
tel. 01177-1293.
Dagberaad over de achtergrond
en de eigenlijke oorzaken van de
huidige impasse in de oecumene,
donderdag 19 juni in Vinea Domini
te Witmarsum.
UIT
VAN LEZERS
Werkloosheid (3)
De Nederlandse sociale wetten wij
ken af van die in de andere EEG-
landen. Daar moet iedere vrouw
vijftien jaar in loondienst zijn ge
weest om recht op aow te hebben.
Hier geeft het huwelijk haar daarop
recht en wordt zij inderdaad niet
als volledig mens gezien, doch als
'aanhangsel' van de echtgenoot.
Dat komt tot uiting in het feit dat
er voor beiden slechts éénmaal
aow-premie wordt betaald; werkt
de gehuwde vrouw, dan ontvangt
zij aan het eind van het jaar haar
aow-premie terug. Komt haar man
te overlijden, dan ontvangt een
kinderloze vrouw (indien zij 40 jaar
is), ongeacht haar werkkring, we-
duwenpensioen. De ongehuwden
moeten daaraan meebetalen tot
hun 65e jaar. Ondergetekende
wacht nog steeds in dit jaar van de.
vrouw op protest van de gehuwde
vrouw tegen deze bevoorrechting,
die in wezen discriminatie is. zowel
van de gehuwde, als van de onge
huwde vrouw.
Amsterdam
mw. M. van Saane.
Weinreb
In de rubriek 'Commentaar' maakte
de redactie zich bezorgd over het
uitblijven van de publicatie van het
Rijksinstituut voor Oorlogsdocu
mentatie. De wijze waarop dit com-
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
mentaar is geschreven doet vrezen,
dat de hetze tegen Weinreb door
bepaalde groepen in Nederland op
nieuw zal ontvlammen. Alleen al de
opmerking: 'Weinreb zelf heeft in
zijn uitvoerigeuiterst leesbare
mémoires een heel ander verhaal
opgehangen'. Dit is Insinuerend
schrijven. Weinreb heeft nooit 'ver
halen opgehangen'. En verder: 'W.
heeft weer andere mensen gepakt
of beledigd'. In de mémoires wordt
niemand beledigd, om de eenvoudi
ge reden dat alle Nederlanders die
een misdadige rol hebben vervuld
van schuilnamen zijn voorzien. De
affaire Weinreb is pas nog keurig
uit de doeken gedaan door Dick
Houwaart: 'Weinreb een wit
boek'. Die in Nederland nog een
beetje gezond» verstand heeft over
gehouden kan daar lezen hoe de
vork in de steel zit. Deze zaak
blijkt steeds duidelijker te worden
een zwarte bladzijde in de historie
van de Nederlandse justitie.
Noordwijk aan Zee
J. C..C. Meyboom, arts.
ADVERTENTIE
GENèVE Binnen projectenlijst 1976 heeft de commissie voor in
terkerkelijke hulp, vluchtelingenzorg en werelddiakonaat (Cicarws)
van de Wereldraad van kerken 1,5 miljoen dollar (omstreeks 3,6
miljoen gulden) bestemd voor vier vroegere Portugese gebieden en
bevrijdingsbewegingen in twee andere landen in Afrika.
Het gaat om Guinee-Bissau
(200.000 dollar), dat inmiddels al
onafhankelijk is. de Kaapverdische
Eilanden (200.000), Mozambique
(456.000) en Angola (400.000), die
hulp krijgen voor de landbouw, me
dische zorg en het onderwijs alsme
de bij het opbouwen van het kerke
lijk apparaat. Cicarws wil samen
werken met de komende regeringen
in deze gebieden en vraagt de in
ternationale gemeenschap van ker
ken bij te dragen te helpen de
erfenis aan problemen uit voor
gaande jaren te overwinnen. Als
verbindingsman tussen deze gebie
den en 'Genève' zijn twee Portu
gees sprekende kerkleden aange
trokken.
Verder krijgt de overkoepelende be
vrijdingsbeweging ANC in Rhodesië
(Zimbabwe) 150.000 dollar voor zijn
maatschappelijk welzijnswerk en de
bevrijdingsbeweging voor Namibië
SWAPO 80.000 dollar voor haar hu
manitair werk in Zambia.
De hele lijst voor werelddiakonaat
omvat verder 535 andere projekten,
waarvoor de leden-kerken van de
Wereldraad in totaal tegen de 18
miljoen dollar bijeen dienen te
brengen. Ook hier gaat het om
landbouw, gezondheidszorg, onder
wijs, maatschappelijk werk, bestrij
ding van honger (in de Sahel en
Bangladesj) verschaffen van voed
sel. medicijnen en kleding (voor
Vietnam en voor vluchtelingen in
Thailand).
Cicarws wil vooral uitbreiding van
hulp op langere termijn naast de
bijstand in directe nood.
'Gebrek aan informatie'
AMSTERDAM Dr. Philip Potter, de secretaris-generaal van de
wereldraad van kerken, heeft geantwoord op de brief van het ge
reformeerd synodemoderamen inzake de steun aan het Afrikaans
Nationaal Congres (ANC). De bezwaren van het moderamen zijn
volgens Potter gebaseerd op misverstand en gebrek aan informatie.
Het is volgens Potter niet waar, dat
het ANC 'alle geweldloze wegen om
verandering te bewerken radikaal
verwerpt'. Sinds 1961 is het ANC
gedwongen, om tegengeweld tegen
het geweld van de blanke minder
heidsregering in Zuid-Afrika te be
schouwen als een onontkoombaar
deel van hun politiek om tot een
rechtvaardiger samenleving te ko
men.
Dit geldt overigens niet alleen het
ANC, maar alle bevrijdingsbewegin
gen in zuidelijk Afrika en Potter
vraagt daarom, waarom het gere
formeerd moderamen alleen be
zwaar maakt tegen steun aan het
ANC. 'Waarom schijnen zovelen
van hen, die zich druk maken over
het geweld van de bevrijdingsbewe
gingen, zich zo weinig bewust te
zijn van het geweld, dat veroor
zaakt wordt door onrechtvaardige
structuren?' vraagt Potter verder.
De financiële steun van de wereld
raad aan het ANC is bestemd voor
verschillende aspecten van het
werk, zoals het informatieprogram
ma, de steun aan verbannen men
sen in en vluchtelingen buiten
Zuid-Afrika, cursussen en bureaus
in verschillende landen voor con
tacten met regeringen en internati
onale organisaties. Het blad Secha-
ba (dat met name de bezorgdheid
van het gereformeerd moderamen
gewekt heeft) is niet genoemd in
de aanvraag om steun. Volgens
Potter is het ANC overigens bezig
met een herziening van zijn infor
matieprogram.
Op de vraag van het moderamen,
of het niet beter zou zijn, dat de
wereldraad zijn steun meer richt op
kerken en christelijke organisaties
in Zuid-Afrika, die zich tegen de
apartheid verzetten, antwoordt Pot
ter, dat de hulp van de wereldraad
aan deze kerken en organisaties
veel groter is, dan die aan de twee
bevrijdingsbewegingen ANC en PAC.
Hij noemt het ook een misverstand,
dat de wereldraad bevrijdingsbewe
gingen steunt vanuit de gedachte,
dat de kerken in een gegeven situ
atie niet in staat-zijn hun diakona-
le taak te volbrengen. 'Wij steunen
bevrijdingsbewegingen, omdat wij
hun rod erkennen als vertegenwoor
digers van de verdrukten in de
strijd om hun eigen beweging'.
Dr. H. B. Weijland, gereformeerd
synodepraeses, zei ons in een eerste
persoonlijke reactie, dat hij de toon
van de brief zeer waardig vindt.
Wel vindt hij het-vreemd, dat Pot
ter het moderamen tekort aan in
formatie verwijt, maar zelf geen
enkele informatie aandraagt, die
nog niet bekend was. Ook is het
standpunt van de gereformeerde
kerken blijkbaar in Genève niet
goed overgekomen, want in het
rapport-Wind, dat in het Engels
vertaald en naar Genève gestuurd
is, wordt omstandig uiteengezet,
waarom voor de gereformeerde
synode de situatie in Zuid-Afrika
principieel verschilt van die in an-
Ter^
eutq
ïuis
Dr. Philip Potter
dere delen van zuidelijk Afrika.
De kernvraag van het moderamen
is volgens dr. Weijland in de brief
van dr. Potter onbeantwoord geble
ven: hoe steun aan het propageren
van geweld te rijmen valt met het
uitgangspunt van het anti-racisme-
program (zoals vastgesteld in Can
terbury in 1969), dat de steun zich
zou richten op humanitaire doel
einden.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Sommelsdijk G.
de Knegt te Kesteren.
Aangenomen: naar Zevenhoi
E. W. Nicolai, kand. te Uil
naar Spijk (Gr.) G. Hoekstra,
te Stedum; naar H. I. Ambac
Stroeve te Andel. die bedankt!
Tiendeveen.
Bedankt: voor Terneuzen
Louwerse te Sneek; voor T<
J. Brörens, kand. te Delft.
Afscheid: op 15 juni te Leeu'
(pastoraat diakonessenhul
Breur ber.. te Arnhem (pi
diakonessenhuis).
Intrede: te Rijssen M. B.
Akker uit Stellendam; te Ast
L. v. d. Eijk uit Sas van Gei
Vianen J. J. Ruitenberg uit
Vennep; te Valkenburg (Z.H.
Overgauw uit Vriezenveen j
Roosendaal dr. W. L. Dekki p
Rilland; te Genemuiden A.
Beek uit Sommelsdijk.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Zetten J. A. van
ten te Leiderdorp. zl
Afscheid: van Boornbergum
van Loo ber. te Ten Boer
Dwingelo M. Mellema ber. te I{
Intrede: te Rijnsburg dr. B i
Oeveren uit Haren; te Hooje
P. C. v. d. Wel uit Baarn; te
schoten J. Mak Azn uit Olde
GEREF. KERKEN (VRIJGEM
Afscheid: van Haulerwijk G.
sema wegens emeritaat;
Utrecht N.W. R. Houwen bj
Spakenburg-Zuid.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Brakel, Emmi
Goudswaard, Haarlem, Hoof
Kruiningen, Meeuwen, Melis
Nieuwdorp, Rilland, Waard
Kareis kand. te Rotterdam; ti
terdam-W. N. W. Schreuder te
EV. LUTHERSE KERK
Afscheid: van Monnikenda
Edam M. A. van Teijlingen
Zutphen.
GEREF. KERKEN
Bedankt voor Amsterdam «i
werkende Funenkerkgemeent
hervormde Muiderkerkgeme
E. H. Kalkman te Amersfooi
ADELAIDE'(Australië) Ds. Amon
Mwakisunga, Afrika-secretaris van
de lutherse wereldfederatie heeft op
de jaarvergadering van de commis
sie voor interkerkelijke samenwer
king van de LWF gewaarschuwd
tegen te hoog gespannen verwach
tingen over de kerstening van Afri
ka,
De laatste jaren is er optimistisch
beweerd, dat gezien de huidige toe
name van het christendom in Afri
ka, in de 21e eeuw in dat wereld
deel meer christenen zullen wonen
dan in heel de rest van de wereld
samen.
Op het ogenblik zijn 67 miljoen
van de 364 miljoen inwoners van
Afrika christen, dus een vijfde deel.
Ds. Mwakisunga noemde het onrea
listisch en utopisch tè denken, dat
het overige vier vijfde deel van de
bevolking bij de huidige aanpak
wan kerk en zending dermate voor
het christendom kan worden ge
wonnen, dat Afrika in de volgende
eeuw overwegend christelijk zou
zijn.
Robrecht Michiels, Een vreemd ver
trouw dgezicht, Cahier (nr. 17) voor
levensverdieping. Uitg. Werkgroep
voor levensverdieping. Abdij Averbo-
de (België). Verkoopprijs belg. fr.
145.
Dit boekje van honderd kleine
bladzijden behandelt hedendaagse
vragen naar en over Jezus, zoals
die in de theologie worden gesteld.
Michiels (geb. 1933) studeerde te
Leuven en Mechelen. Na zijn pries
terwijding in 1959 promoveerde hij
in 1964 tot doctor in de theologie
en werd professor. Hij publiceerde
een viertal boeken en vele tijd-
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM:
Westblaak 9-11. Rotter
dam. Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG:
Parkstraat 22. Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
LEIDEN:
Steenstraat 37, Leiden.
Tel. 071-31441.
Postbus 76.
DORDRECHT:
Schetfersplein 1. Dor
drecht. Tel. 078-33370.
Postbus 118.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebbingestr. 25.
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56. Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
Deze week in
Hervormd Nederland o.a.:
Interview met
Willem Drees
9 Sociale Akademies
bekennen kleur.
9 Waarom puilen de
gevangenissen uit?
9 Had Schweitzer
toch gelijk?
9 Wat gebeurt er in Nairobi?
9 Aziatische christenen
voelen zich in de steek
gelaten.
Ik abonneer
mij op/vraag
een
proefnummer
7"^ van
I Hervormd
i HJ I Nederland.
NAAM;
ADRES:
WOONPLAATS:
GIRONUMMER:
TELEF.NR.:
Abonnementsprijs 25,50 per
half jaar: 51.— per jaar.
Abonnementen kunnen elk
ogenblik ingaan.
Bon ingevuld in BLOKLET-
TERS in envelop (zonder
postzegel) verzenden aan:
Hervormd Nederland,
Antw.nummer 1776, Den Haag.
Van een medewerker
Van de Afrikaner universiteiten is Stellenbosch de eerste die in de geschiedenis van het Christelijk
Instituut, in een openbare discussie dr. C. F. Beyers Naudé als criticus van de apartheid aan het
woord heeft gelaten.
Dr. Beyers Naudé en ds. Roelf Meyer
waren door de Afrikaner studenten
organisatie Saak uitgenodigd om
hun standpunt ten aanzien van het
Legrange-rapport toe te lichten.
Na de toespraak van Naudé rea
geerden de ruim driehonderd aan
wezigen met een geweldig applaus.
Tijdens zijn toespraak, dinsdag
avond, somde Naudé op dat het Le
grange-rapport berust op 2500 rap
porten en brieven en verklaringen
van 124 personen. Toch heeft de
commissie niet kunnen aantonen,
dat het Christelijk Instituut onjuist
handelde, door te zeggen dat Zuid-
Afrika op de verkeerde weg is.
De sfeer tijdens de bijeenkomst
stond in duidelijk contrast met de
parlementaire discussie van vorige
week. Daar was in de woorden van
Naudé 'felheid van emotie bij de
leden van de Legrange-commissie
en bijna haat ten opzichte van het
Christelijk Instituut en mijn per
soon'.
Discussie
In Stellenbosch werd na de toe
spraak nog een discussie gehouden
van bijna twee uur. Kritische vra
genstellers kregen duidelijk minder
bijval dan degenen die van Naudé
en Meyer toelichting wilden horen.
In zijn toespraak ging Beyers Nau
dé uitvoerig in op de verschillen
tussen het Christelijk Instituut en
de parlementaire commissie. Vol
gens de Legrange-commissie wordt
het hoogste gezag bekleed door de
staat, dat is uit de stukken aan
toonbaar. Het Christelijk Instituut
zegt dat vanuit het evangelie het
hoogste en uiteindelijke gezag aan
God behoort. De mens zal vanuit
deze visie moeten denken en han
delen. Het Christelijk Instituut wil
met de Legrange-commissie graag
alle lichamelijk geweld van de
hand wijzen, maar wijst er met
klem op dat economische onder
drukking, hersenspoeling en knech
ting van de zwarte bevolking van
Zuid-Afrika, niet minder een vorm
van geweld zijn die moeten worden
afgewezen.
Men kan slecht beweren dat het
Christelijk Instituut een anarchisti
sche organisatie is zoals het
rapport stelt als het instituut
waarschuwt dat miljoenen zwarten
zullen reageren op de weigering
van blanken om te luisteren.
Het is onbegrijpelijk, zei Naudé,
waar de commissie Legrange al
haar beschouwingen vandaan heeft
over oecumenische theologie, zwar
te theologie, horizontalisme en ver-
tikalisme. 'Ik wist niet dat ons
parlement over zoveel theologisch
geschoolde mensen beschikte. En ik
zou gaarne willen weten wie dit
zijn. Ik roep deze theologen op, die
ergens spookachtig op de achter
grond bezig zijn, om op verant
woordelijke en objectieve wijze te
luisteren naar wat de zwarte theo
logen in Zuid-Afrika te zeggen heb
ben. Er zal geen vreedzame toe
komst voor dit land zijn als zij dat
niet willen doen'.
Tenslotte ging dr. Beyers Naudé in
op het nieuwe tijdperk van het
Christelijk Instituut. Het werk zal
worden voortgezet, desnoods met
een kleinere staf en inperking van
de programma's. Ook onze verant
woordelijkheid tegenover de kerk
zal worden voortgezet. Want de
kerken staan, zowel aan blanke als
aan zwarte zijde, voor de vraag hoe
vanuit het evangelie de toekomst
van Zuid-Afrika er uit zal zien.
Het gehoor van dr. Naudé reageerde
met grote ernst en bezorgdheid.
Verscheidene deelnemers verklaar
den ln gesprekken na afloop dat zij
nu pas begrepen wat het Christelijk
Instituut altijd heeft bedoeld.
schriftartikelen. Zijn woonplaats is
Leuven.
Het werkje bevat de tekst van drie
voordrachten, te Leuven gehouden
in otober 1974. Vanuit de nieuwe
Jezusproblematiek wordt licht ge
worpen op de oude. Michiels wil
een nieuw christologisch denken op
gang brengen en ontwerpt daartoe
een geschreven drieluik. Het gaat
over de spanning tussen Jezus als
eigennaam en Christus als geloofs
belijdenis. Na Bultmann streeft
men naar een herontdekking van
de historische Jezus, want de bood
schap omtrent de verheerlijkte
Christus zou van zijn kracht be
roofd worden, indien men zou af
zien van de continuïteit met de
aardse Jezus. Wij moeten dezelfde
weg volgens als de discipelen, de
weg namelijk van de historische
ervaring naar het geloof en niet
omgekeerd. Michiels methode is
wat hij noemt synthetisch of com
plex, een combinatie namelijk van
vormkritiek, bronnenstudie en re
dactiekritiek.
Michiels stelt dat de evangeliën
'stroomopwaarts' zijn geschreven,
d.w.z. vanuit het geloof in de verre
zen Heer dat gepredikt wordt, via
het lijdensverhaal naar het openba
re leven toe, am tenslotte aandacht
te besteden aan Jezus' geboorte en
jeugd. Want Jezus' woorden en da
den zijn om zo te zeggen een halve
eeuw in beweging geweest. De
evangeliën vormen een op zichzelf
staand soort literatuur en geven
geen 'portret' van de hoofdfiguur.
Het zijn geloofsgetuigenissen, hun
doel is niet neutraal te informeren,
maar helemaal op verkondiging be
trokken. Gebeurtenis en heilsbete
kenis vormen één geheel. Wij moe
ten de unieke geschiedenis van Je
zus van Nazareth voort vertellen om
en de universele zin en draagwijdte
van te verkondigen. Elk Jezusver-
haal en elk Jezuswoord moet op
drie niveaus worden verklaard: dat
van de historische Jezus, dat van
de primitieve kerk en dat van de
evangelische redacteurs. Een ver
diept Paasgeloof heeft de kerk pas
na de verrijzenis van haar Heer in
staat gesteld de diepe heilsbeteke
nis van de aardse Jezus te ontdek
ken. Er is een fundamentele conti
nuïteit tussen historisch Jezusge-
beuren en interpretatie van dat ge
beuren. Zo ziet de auteur een be
langrijke verschuiving naar de his
torische Mens Jezus toe. Een nieuw
dogmatisch Christusbeeld wordt
ontworpen. Hij leefde niet zoals
een mens maar als mens.
De lezer vindt in de voetnoten ver
wijzingen naar verdere literatuur
over dit onderwerp. Hoewel com
pact, is dit boekje helder geschre
ven, zodat ook de niet-theoloog er
wat aan heeft.
C. Rijnsdorp
Intelligentie is te ontwikkelen
ouders voor de Intellectuele
wikkeling van hun kinderen
ten weten, door Klaus Di<
Uitgeverij Callenbach in Ni
147 blz. prijs ƒ18.50.
De groei van de persoonlij
praktische psychologie om
en anderen beter te begrijpen
Gordon R. Lowe; uitgeverij
in Bilthoven; 242 blz. prijs
Grootbrengen door kleinhoudf
historisch verschijnsel, dooi
Dasberg. Uitgeverij Boom in
pel; 132 blz. prijs 16.50.
Heel vroeger werden kinder)
kleine volwassenen bescl
aangekleed en behandeld. I
voorbij en nu wordt een kil
een wezen behandeld dat va
de wereld van de volwassene!
Dat heeft zijn risico's vdn<
Dasberg, want daardoor rake
deren geïsoleerd van de maal
pij, en van het volle lev<
overgang van de kinder-
volwassenenwereld levert di
blemen op die voorkomen (1
kunnen worden als kindei
rieus genomen worden, als v
senen kinderen niet beschouw
behandelen als wezenloze scl
schepseltjes, ze niet kleinl]
omdat dat in feite een vorj
manipulatie is.
Van een onzer verslaggevers
GOUDA In de synode v
gereformeerde gemeenten in i
land is zorg uitgesproken o-
ontwikkeling rond de rechta
van de predikant in de Nedei
samenleving.
Tot nu toe is het zo. dat de
ver bij arbeid van overi
geestelijke aard niet spreel
een arbeidsovereenkomst in
van het burgerlijk wetboek,
bij een enquête van de social
zekeringsraad is gebleken, d
sterke stroming in de Nedei
kerken aan deze uitzonderini
tie een eind gemaakt wil zi<
werknemers zullen de predi
en priesters dan van de
verzekeringswetten kunnen I
ren. Maar deputaten bij d<
overheid spraken in hun i
aan de synode de vrees u
wanneer de rechtspositie
predikanten en priesters et
beidscontract naar Nedi
recht wordt, dit konsekwent
hebben, die een geweldige 1
zullen betekenen op de zelf si
heid van de kerk. Daarbij
gewezen op de recente discu
de Tweede Kamer over een
eel ontslagverbod voor hi
priesters.
Inzake de doop na dopt ie sï
synode uit, dat de kinderdc
leen bediend kan worden aa
deren, die op de erve des ve
geboren zijn'. Daaruit rest
de regel, dat leden, die eet
geadopteerd hebben, dat ld
leen kunnen laten dopen, v
ten minste een van de out
grootouders van dat kind
is. De synode overwoog daarl
het recht op de kinderdoop g
is in Gods bevel om de ge
en hun zaad te dopen. Alle a
dienen te worden gedoopt ni
gaande belijdenis, of zij nu 0
dige leeftijd of later bij de g
te komen.
Het aantal gereformeerde g
ten in Nederland steeg m
door toetreding van een ge
te Sint Maartensdijk. Het
nu 54, met samen zeventien)
leden, die gediend worden d
ven predikanten van wie twt
rlti. De synode werd geleld i
F. Mallan uit VIaard ln gen.
