^Europese en Arabische
landen zijn sterk
jan elkaar afhankelijk'
Criminologen meten de agressie op zebrapad
Syrië en Jordanië
willen breuk helen
Frankrijk verkoopt
wapens als broodjes
»]§oldaten van Angolese
gevrij dingsbewegingen
Hnoeten Loeanda uit
fesprek in Caïro begonnen
Birmese regering
geeft communisten
schuld van rellen
VN zou willen
bezuinigen op hulp
aan Palestijnen
Morgen beslissing
over voortbestaan
Belgische regering
Prostituees uit kerken gezet
Mannen onder elkaar in verkeer gevaarlijk
t)UW, KWARTET WOENSDAG 11 JUNI 1975
BUITENLAND 7-
tcvtj
VlRO (DPA, Reuter, UPI) In Cairo is gisteren het gesprek tussen de Europese Gemeenschap en
Arabische Liga begonnen- Van beide kanten werd gewezen op de bijzondere band tussen de Euro-
idisese en de Arabische landen vanwege hun onderlinge afhankelijkheid. De landen van de Europese
ftoefemeenschap beschikken over een grote technische kennis, de landen van de Arabische Liga over
lie en over geld.
I zijn openingstoespraak wees de
jcretaris-generaal van de Liga,
,kl®ahmoed Riad, op het belang van
1 n gesprek tussen de twee groepen
kainden -'waar in totaal meer dan
v ie honderd miljoen mensen wo-
n die in het 'midden van de
Veld' leven*.
vertegenwoordiger van Europese
•meenschap, de Ier Gallagher, zei
t de Euro-Arabische dialoog
ortkomt uit -de wens van beide
■tijen een 'speciale band' tussen
ropa en de Arabische landen te
leppen. Hij voorzag gezamenlijke
dernemingen die de economische
L flhtwikkeling van de Arabische lan
ter n ^vorderen en de economie
in de Europese landen zullen ver-
?J erken. Hij wees erop dat Europa
*Ffwel van de uitvoer van industrie-
odukten als van de invoer van
ondstoffen als bijvoorbeeld olie
hankelijk is.
vertegenwoordiger van de Ara-
sche Liga, de Jordaniër Nejmud-
tn Dajani, toonde ook goede wil
genover de landen van de Euro-
ise Gemeenschap maar gispte te
ns het handelsverdrag dat de EG
lige tijd geleden met Israël heeft
isloten. Hij zei dat het strijdig
met de verklaring van de Eu
ropese Gemeenschap van 6 novem
ber 1973. Daarin riep de EG Israël
op -zich terug te trekken uit de
tijdens de oorlog van 1967 bezette
gebieden en de rechten van de
Palestijnen te erkenen.
Volgens Dajani had de EG.de kans
gehad Israël onder druk te zetten
door het handelsverdrag tegen te
houden. Het akkoord geeft Israël
belangrijke voordelen zoals een ge
makkelijker toegang van haar pro-
dukten tot de Europese markt. Is
raël was het eerste Middellandse
Zee-land waarmee de Europese Ge
meenschap een dergelijk verdrag
sluit.
Het gesprek in Cairo wordt gevoerd
door een 'Europese' en door een
'Arabische' delegatie, niet door af
zonderlijke landen.
De Europese Gemeenschap wilde
niet praten als aan het overleg een
vertegenwoordiger van de Pales
tijnse bevrijdingsorganisatie (PLO),
zou deelnemen. De Westeuropese
landen zijn van mening dat het
gesprek geen politiek karakter mag
hebben.
Onder andere d<* Nederlandse mi
nister van buitenlandse zaken. Van
der Stoel, heeft.hierop verschillen
de malen gewezen. Het menings-
(rabische en Europese vertegenwoordigers in Cairo. V.l.n.r. de
l t voorzitter van de Arabische Liga, Riad, de leider van de Arabische
>or Jelegatie Dajani en de voorzitter van de Europese vertegenwoor-
iging Gallagher.
mg
VI
PPf jOEANDA (Reuter, UPI) De Portugese bevelhebber van het
nilitaire district Loeanda, kolonel Heitor Almenda, heeft gezegd
c lat gepoogd wordt de troepen van de bevrijdingsbewegingen met
ïun zware wapens, waaronder machinegeweren, mortieren en ra-
letlanceerbuizen, terug te laten trekken tot minstens twintig ki-
ometer van Loeanda.
'ortugese troepen openden het
uur op een stelling waarin zich
jnilitairen van het FNLA (Natio-
w lale (front voor de bevrijding van
16 Lngola) verschanst hadden; Zij
ingen daartoe over toen bevelen,
'an de militaire commandant van
J*' iet FNLA in Loeanda om zich uit
leze bij het vliegveld bevindende
telling terug te trekken niet door
sijn manschappen werden opge-
jvolgd. Er bestaat een officieel ver-
>od voor de bevrijdingsbewegingen
losities bij het vliegveld in te ne
ten.
)e nationale defensieraad, waarin
vertegenwoordigers zitting hebben
van de drie bevrijdingsorganisaties
in Portugese militairen, maakte be-
ten.d dat de bevrijdingsbewegingen
wèl besloten hebben tot ontruiming
van posities in de buurt van zie
kenhuizen in Loeanda. Een van de
ze ziekenhuizen moest vorige week
worden ontruimd toen het onder
swaar mortiervuur kwam te liggen.
Slachtoffers
Portugese militairen zijn ingezet
om de buitenwijken van de Angole
se hoofdstad Laoeda te zuiveren
van de lijken van slachtoffers van
de recente gevechten tussen leden
van de twee elkaar bestrijdende
bevrijdingsbewegingen. Bij deze ge
vechten zijn meer dan tweehonderd
doden gevallen. Ook de 'nationale
coördinator' van de jeugdafdeling
der MPLA (Volksbeweging voor de
bevrijding van Angola) Manuel Pa-
jeira Dos Santos Vandunenn, is bij
bet jongste treffen in Luanta met
de rivaliserende FNLA gedood, zo is
inmiddels in Brazzaville vernomen.
Zijn dood heeft grote opschudding
verwekt, waar hij verscheidene ma
len aan het hoofd van een delega
tie van de jeugdbeweging verbleef,
pe generale staf van het Portugese
■eger heeft bekendgemaakt, dat 70
militairen die zondag hadden ge
weigerd naar Angola te vertrekken,
de dag daarop de reis alsnog heb
ben aanvaard. Volgens een commu-
n'qué hadden de betrokkenen zelf
°m hun vertrek gevraagd, nadat zij
°P de hoogte waren gesteld van de
politieke redenen voor het optreden
van de Portugese strijdkrachten in
Angola.
verschil tussen de Arabische landen
en de EG werd opgelost door de
twee partijen zélf over de samen
stelling van hun delegaties te laten
beslissen. Dit gaf de Arabische lan
den de mogelijkheid ook een verte
genwoordiger van de PLO op te
nemen.
Het is de bedoeling dat na het
gesprek dat gisteren begonnen is
en dat tot 15 juni zal duren com
missies worden gevormd die zich
met concrete punten van samen
werking zullen bezighouden. Ver
wacht wordt dat dit gesprek in
Cairo niet veel problemen zal ople
veren: de moeilijkheden -beginnen
pas als over technische samenwer
king en over het verlagen van ta
rieven gepraat moet worden.
BANGKOK (Reuter, AP) De re
gering van Birma heeft de commu
nisten verantwoordelijk gesteld
voor de onrust in de hoofdstad
Rangoon en heeft alle universitei
ten en hogescholen in deze stad en
de voormalige koninklijke hoofd
stad Mandalay gesloten.
De sluiting is het gevolg van de
monstraties van studenten die
pamfletten verspreiden waarin op
geroepen werd tot een gewelddadi
ge omverwerping van de Birmese
regering van president Ne Win. Een
regeringswoordvoerder zei gisteren
dat de 'toon van de eisen van de
demonstranten veel we heeft van
die van de communistische partij'.
'Dergelijke daden zijn niet oprecht,
hun doel is politiek voordeel en
chantage', aldus de woordvoerder,
die er niet bij vertelde welke de
eisen van de studenten waren.
BEIROET (AFP) De V.N.-organi-
satie voor Palestijnse vluchtelingen
gaat bezuinigingsmaatregelen ne
men, vooral op het gebied van het
onderwijs, om een tekort van meer
dan 57 miljoen gulden op te van
gen. Dit is gisteren door welinge
lichte bron bekend gemaakt.
De leiders van de organisatie heb
ben de betrokken regeringen al la
ten weten dat ze de zendingen meel
willen halveren. Ze willen op die
manier ongeveer 19 miljoen gulden
op het budget besparen. De rest
van het tekort wil men dekken door
besparingen op het terrein van de
onderwij svoor zieningen
BRUSSEL (ANP) De Belgische
kamer van volksvertegenwoordigers
zal vandaag een debat houden over
de verklaring die premier Tinde-
mans dinsdagmiddag heeft afgelegd
over de vervanging van de Star-
fighter. Dat is gisteren besloten tij
den een uitermate rumoerig proce
duredebat in de kamer, waarbij pre
mier Tmdemans een storm van sma
lende opmerkingen van de socialis
tische oppositie over zijn hoofd
moest laten gaan.
Een prostituee verzet zich fel tegen de politie nadat zij in Lyon
uit een kerk was gehaald die ze samen met een aantal collega's
had bezet. Alle kerken in Frankrijk die de afgelopen dagen door
prostituees zijn bezet, werden gisteren op bevel van het ministerie
van buitenlandse zaken ontruimd. De actie van de prostituees, die
ijverden voor een soepeler optreden van de politie tegenover hen,
was in Lyon begonnen en vandaar overgeslagen naar Parijs, Mar
seille, Grenoble, Montpellier en Toulouse.
De Franse president Giscard d'Estaing heeft na het politie-optreden ge
zegd dat de prostituees een 'menselijk' probleem hebben opgeworpen dat
op een 'menselijke' manier moet worden opgelost.
De Franse minister voor de 'verbetering van de kwaliteit van het leven',
André Jarrot. heeft eerder gezegd dat de na-oorlogse maatregelen tegen
bordelen genomen zijn in een noodsituatie. De prostitutie is daardoor in
een misdadige sfeer geraakt, aldus de bewindsman. Hij zei dat er tot nu
toe te weinig aandacht is gegeven aan de aanwezigheid in Frankrijk van
miljoenen buitenlandse werknemers zonder vrouw.
De hoogste kerkelijke functionarissen in Frankrijk, onder wie de aartsbis
schop van Parijs, Francois Marty, hebben zich inmiddels uitgesproken te
gen een voorbarige veroordeling van de actie van de prostituees.
AMMAN, WASHINGTON (Reuter, UPI, AP) De Syrische pre
sident Hafez Assad is gisteren voor een drie-daags bezoek in Jor
danië aangekomen. Het doel van het bezoek is te komen tot nau
were militaire banden in het conflict met Israël.
Koning Hoessein van Jordanië eens
door Syrië beschuldigd 'als verrader
van de Arabische zaak' begroette
gisteren op het vliegveld van Am
man het eerste Syrische staats
hoofd in 18 jaar.
Assad, die in 1970 nog zijn tanks
naar Jordanië stuurde ter onder
steuning van de Palestijnse guerril
lastrijders tegen de Jordaanse troe
pen, is nu van plan de breuk tussen
Hoessein en de Palestijnen te he
len. De Syrische leider kwam eer
der dit jaar met het voorstel een
gezamenlijk militair en politiek op
perbevel met de Palestijnen te vor
men en volgens politieke kringen
in Amman, zal hij proberen ook
Jordanië daarin op te nemen.
Inmiddels heeft de overkoepelende
Palestijnse bevrijdingsorganisatie
PLO de Arabische statshoofden op
geroepen een conferentie te beleg
gen om te praten over de 'samen
zweringen die op touw worden ge
zet tegen he Palestijnse volk'. De
PLO maakt zich zorgen over de
verbeterde relatie tussen Egypte en
de Verenigde Staten die tot doel
hebben een gedeeltelijke terugtrek
king van de Israëlische troepen uit
de Sinaïwoestijn tot stand te bren
gen. Voorts is de PLO van mening
dat zij wordt verwaarloosd door de
Arabische bondgenoten. Volgens
het Palestijnse persbureau Wafa
had er vlak na de besprekingen
tussen president Ford van de VS en
de Egyptische president Sadat in
Salzburg al een ontmoeting moeten
plaatsvinden tussen de leiders van
Egypte, Syrië. Jordanië en de PLO.
De Israëlische premier, Jitzak Ra
bin is gisteren in Washington aan
gekomen om met president Ford en
minister Kissinger te gaan praten
over de nieuwe mogelijkheden voor
een vrede in het Midden-Oosten,
nadat in Salzburg Ford en Sadat
'constructieve gesprekken' hadden
gevoerd.
MÜNCHEN (UPI) De Duitse
spoorwegen hebben gisteren gezegd
dat een foutief tijdschema de trein
ramp heeft veroorzaakt waarbij zon
dag 38 mensen om het leven kwa
men en 86 gewond raakten.
Een woordvoerder zei dat men pro
beert vast te stellen waar de ver
antwoordelijkheid voor de fout ligt.
De directie van de spoorwegen
heeft opdracht gegeven dit en alle
soortgelijke gevallen te corrigeren.
De spoorwegen bevestigden hiermee
dat volgens de nieuwe dienstregeling
de treinen nagenoeg gelijktijdig in
tegengestelde richtingen op enkel-
spoor reden.
PARIJS (Reuter) Frankrijk
verwacht dit jaar een recordver
koop van wapens. Het land heeft
nieuwe orders afgesloten voor
jagers van het type Mirage, heli
copters en een hele serie raket
ten. Frankrijk is bezig haar po
sitie van 's werelds derde wa
penleverancier na de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie te
consolideren.
Ondanks enige tegenslag, waar
van het missen van de order om
de Starfighter in vier NAVO-
landen te vervangen, verklaar
den Franse top-functionarissen
dat ze genoeg werk hebben voor
de komende drie tot vijf jaar.
De scherpe concurrentie van de
Franse Mirage met de Ameri
kaanse F-16 gevechtsbommen
werper en de druk die president
Ford meende te moeten uitoefe
nen op Nederland, België Dene
marken en Noorwegen, hebben
voor het eerst laten zien dat de
Franse vliegtuigen een ernstig
gevaar kunnen opleveren voor
de Amerikaanse verkopers.
De heer Jean-Laurens Delpech,
hoofd van de afdeling wapens
van het Franse ministerie van
defensie en verkoopleider, noemt
de vooruitzichten van de wapen
industrie voor 1975 zeer hoop
gevend. In een toespraak voor
het nationale defensieinstituut
vertelde hij dat de Franse wa
penfabrikanten op het moment
contracten hebben afgesloten ter
waarde van ruim 15 miljard gul
den. Tot nu toe een absolute
top.
De Mirage-jachtbommenwerpers
en de helicopters vormen 50
procent van de buitenlandse or
ders. Tanks, pantservoertuigen
en ander materiaal voor grond
strijdkrachten 29 procent. Mate
rieel voor de marine, waaronder
raketten die van schip tot schip
geleid kunnen worden, maken 11
procent van de orders uit, ter
wijl electronische uitrusting de
overblijvende 10 procent voor
haar rekening neemt.
Kritiek
Ook de Verenigde Staten en En
geland behoren tot de afnemers
van Franse raketten. Al deze
successen bij de verkoop van
oorlogstuig zijn niet zonder
scherpe kritiek van de linkse
politieke partijen en de Franse
kerk gebleven. Oppositiekringen
beschuldigen de regering ervan
'de dood te verkopen met het
etiket 'gemaakt in Frankrijk' er
op'. Dit heeft de regering van
president Valéry Giscard d'Es
taing er niet van weerhouden
zich dit jaar te verzekeren van
enorme olie-tegen-wapens
contracten met Iran, Saoedi-
Arabië en Koeweit.
De emir van Koeweit, sjeik Sa-
bah Al-Salim Al-Sabah, was on
langs nog in Parijs en bracht
een lange lijst mee van wapens,
die hij graag zou willen kopen.
Voor hem waren president An
war Sadat van Egypte, de Griek
se premier Constantijn Kara-
manlis en premier Toen Abdel
Razak van Maleisië er al ge
weest. die alle drie militaire
vliegtuigen en met raketten uit
geruste kleine oorlogsschepen
bestelden. Irak onderhandelt
momenteel met Frankrijk over
de aankoop van verscheidene es
kaders F 10-Mirage's en een
complete onderhoudswerkplaats.
Irak heeft al enige honderden
tanks gekocht.
Frankrijk is bereid alles te ver
kopen, uitgezonderd nucleaire
wapens. Libië, dat al voor 500
miljoen dollar Mirage jachtbom
menwerpers en ander militair
materieel heeft gekocht, heeft e
aangeboden nog eens twee maal
zoveel te kopen, als de Franse
regering het ook tactische kern
wapens zou willen leveren. Maar
president Giscard d'Estaing wees
het aanbod direct van de hand -
met het antwoord: 'het spijt me.
dat is niet te koop', zo vertelde
Franse functionarissen.
De Libische leider, kolonel Kha-
daffy, ging daarop naar de Sow-
jet-linie en kocht daar Mig 23
gevechtsbommenwerpers. Het -
Kremlin bereikte met Libië
overeenstemming over de bouw
van een nucleair centrum met
een 'kernreactor met een capa
citeit van twee Megawatt (en de
mogelijkheid dit te verhogen tot
10 Megawatt) die gebruikt dien
de te worden als energiecentra
le.' Dit althans volgens de offi
ciële Libische verklaring.
Arabische bronnen in Parijs lie
ten weten dat dit contract de -
argwaan van president Sadat zo
hoog deed oplopen dat hij ging
klagen bij de Sowjet-Unie, die
zijn eigen belangrijkste wapen-
leverancier was.
In het verleden hebben de Ara
bische landen zich vooral zorgen
gemaakt over de militaire macht
van Israël, maar nu houden ze
eikaars wapenarsenalen scherp
in de gaten en proberen elkaar,
vooral in het gebied van de Per
zische Golf, voorbij te streven.
China
Het is bekend dat Frankrijk nog
een belangrijke wapenverkoop.»
geweigerd heeft, en wel aan Chi- r
na. waarvan gezegd wordt dat
het aangeboden heeft een aantal
supersonische Concorde-vliegtui-
gen te kopen als de Franse rege
ring ook bereid is 200 Mirage
gevechtsbommenwerpers aan Pe
king te leveren. Maar de Fran
sen wilden de Sowjet-Unie niet
tegen zich in het harnas jagen
en zagen van de verkoop af. Dit'
zou voor een deel de Chinese
tegenain om de optie op de drie
Concordes om te zetten in een»
harde order, verklaren, zo voeren
diplomatieke bronnen in Parijs.,
aan. Maar de Chinezen hebben"1
sinds die tijd een groot aantal-
Puma-helicopters van Engels--
Franse makelij en andere uitrus-
ting aangeschaft.
Frankrijk verkoopt helicopters
als warme broodjes: in Afrika,
Azië en Latijns-Amerika werden
meer dan 3000 Alouette helicop
ters verkocht en op het moment
zijn cr bestellingen voor meer
dan 2000 Puma, Lynx en Gazelle
helicopters, die het samen met
Engeland in productie heeft.
Frankrijk bouwt momenteel een
nieuwe helicopter, die Sa-365-'
Dauphin gaat heten en die tij- -'
dens de laatste luchtvaartten
toonstelling in Parijs getoond
werd. Daar werden ook al grote"
contracten voor afgesloten. Maar-
Frankrijk verdient nog het"
meest aan zijn Mirage's, waar->
van het er meer dan 1600 heeft:
verkocht aan 16 verschillende
landen. waaronder Australië.
Zuid-Afrika, Peru, Brazilië,
Spanje en België.
Het verkeer is in Nederland gevaarlijker dan waar ook ter wereld. Per tien miljoen autokilometers
valt er één dode. Frankrijk en West-Duitsland delen de tweede plaats met 0,8 dodelijke slachtoffers
bij eenzelfde afgelegde afstand. Aangezien het do dental per jaar in de duizenden loopt, was het pas
send dat deze cijfers vorige week ter sprake kwamen op het congres 'Geweld in onze samenleving'
van de Nederlandse vereniging voor kriminologie.
Want de indruk bestaat, dat het
voor een deel niet gaat om slacht
offers van betreurenswaardige te
kortkomingen van techniek en
menselijk reactievermogen. De in
druk bestaat, dat het ook gaat om
slachtoffers van agressief gedrag
van het soort waar crminologen
zich voor, interesseren. Voor een
crminoloog rijzen er dan meteen
drie vragen. Is dat zo? Hoe komt
het? Is het te voorkomen?
De vraag die drs. A. R. Hauber uit
Leiden zich in het bijzonder had
gesteld, was: Gedraagt iemand zich,
wanneer hij autorijdt, eerder agres
sief dan in andere situaties? Dat
blijkt inderdaad het geval te zijn,
kon hij zijn handjevol toehoorders
op het congres overtuigend meede
len. (Stersprekers als Jongman en
Nagel hadden volle zalen elders ge
lokt).
Voor het meten van agressie bij
een automobilist zou je eigenlijk
een waarnemer met bandrecorder
in de auto willen zetten. Maar dan
meet je alleen het gekuiste gedrag
van de automobilist die weet dat
hij waargenomen wordt. Hauber
moest dus een list verzinnen. Het
zou niet zijn laatste zijn.
Als waarnemingsterrein koos hij
een overzichtelijke situatie waarin
het mogelijke conflict gestructu
reerd aanwezig is: het zebrapad
zonder stoplichten. Na wat probe
ren bleek het mogelijk te zijn om
proefpersonen 'spontaan' te laten
oversteken op het moment dat een
aankomende auto nog redelijk voor
de zebra kon stoppen. Een waarne
mer schreef op wat er dan verder
gebeurde.
Agressief
Het optreden van de automobilist
werd als agressief beoordeeld wan
neer de veiligheid van de (terdege
verzekerde) proefpersoon in gevaar
kwam, en ook wanneer hij boze of
beledigende gebaren maakte, zicht
baar iets onaardigs riep, of toeter
de. Volgens deze definitie gedroeg
25 procent van de bestuurders zich
agressief: de vrouwen onder hen
niet overtuigend minder dan de
mannen.
De leeftijd van de bestuurders
speelde wel een duidelijke rol. Hau-
bers waarnemer verdeelde hen op
het oog in een 'jonge' groep (onder
de veertig) en een 'oude'. Van de
jonge bestuurders toonde zich 31
procent agressief, van. de oude 21
procent. Ook bij deze onderverde
ling was een verschil tussen man
nen en vrouwen niet duidelijk aan
te tonen. De jonge vrouwen in de
steekproef (van 966 automobilis
ten) waren wat minder agressief
dan de jonge mannen, maar of dat
bij deze steekproefgrootte bewijs
kracht heeft, is een twijfelpunt.
Wel duidelijk effect had het ge
slacht van de overstekende proef
persoon. Als dat een man was, werd
hij door alle groepen automobilis
ten aanmerkelijk agressiever bena
derd dan wanneer een vrouw over
stak. Nare situaties op de zebra
bleken vooral een specialiteit te
zijn van (jonge) mannen onder
elkaar. Van de jonge mannelijke
automobilisten trad 42 procent
agressief op tegenover een overste
kende man: een overstekende
vrouw werd door 23 procent niet
correct behandeld. Van de oudere
mannen ging 28 procent bij een
overstekende man in de fout, bij
een overstekende vrouw maar 15
procent.
Van de vrouwen achter het stuur,
ongeacht hun leeftijdsgroep, ge
droeg 30 procent zich agressief te
genover een overstekende man.
Liep er een vrouw op de zebra, dan
gedroeg 20 procent van de jongere
vrouwen in de auto zich niet cor
rect, en maar 10 procent van de
oudere vrouwen.
Over de hele lijn heeft de man op
de zebra het dus verreweg het moei
lijkst. Dat kan een stukje verkla
ring zijn van het statistische feit
dat onder mannelijke voetgangers
tweemaal zoveel dodelijke ver
keersslachtoffers vallen. Helemaal
sluitend is het niet, omdat verre
weg de meeste slachtoffers niet op
een zebrapad vallen.
Opvallende effecten in het verza
melde materiaal leverden ook de
tijd van de dag en de aard van de
auto op. Het rijgedrag is 's middags
betreurenswaardiger dan 's morgens
(29 tegen 21 procent agressie). En
in auto's die eigendom van een
bedrijf zijn. wordt aanmerkelijk ru
wer gereden dan in privé-wagens
(38 tegen 24 procent agressie).
Dat Ikatste gegeven klemt temeer
omdat Hauber herkenbare bedrijfs
auto's (opschriften) al van het on
derzoek had uitgesloten. Het onder
zoek gold alleen mensen die in een
privé ogende auto onderweg waren.
Wat daarvan nog eigendom van
een bedrijf was. zocht hij uit via
het kentekenregister. Daarmee had
hij zonder twijfel maar een' deel
van de 'beroepsrijders' in de bestu
deerde groep te pakken, omdat die
voor een deel ook in privé-auto's
rijden. Het werkelijke verschil moet
dus nog groter zijn dan wat op deze
manier werd gevonden.
Telefoon
Hoe de onderzochte automobilisten
zich buiten hun auto gedroegen,
werd door middel van een tweede
list bestudeerd. Een steekproef uit
het totaal werd, voorzover zij tele
foon hadden, opgebeld. De onder
zoekers vroegen dan een niet be
staand iemand te spreken, en hiel
den vol dat zij het goede nummer
hadden gedraaid. Nadat dit pro
bleem (uiteraard) niet was opge
lost, belden zij nog een keer met
dezelfde smoes.
Dat was een vorm van hinderen die
zij vergelijkbaar achtten met het
op een ongelegen moment overste
ken door een proefpersoon. Maar
zie, slechts elf procent van de op-
gebelden legde enige vorm van
agressief gedrag aan de dag (on
aangename opmerkingen, hoorn op
de haak gooien). Daarmee was de
hoofdvraag beantwoord: mensen
zijn inderdaad agressiever wanneer
ze in hun auto zitten.
Later werden de opgebelde mensen
ook persoonlijk benaderd. Nog
steeds zonder te weten waar het
eigenlijk om ging. ('Een onderzoek
naar het menselijk gedrag', zeiden
de Leidenaren, en bijna Ledereen
werkte bereidwillig mee). De inter
viewers letten ook op de reacties
'bij het beantwoorden van de serie
vragen, nog afgezien van wat er nu
precies gevraagd werd. En maar bij
elf procent werd die reactie als
agressief beoordeeld. Ook hier dus
maar een zeer zwak verband met
het feitelijk gedrag bij het zebra
pad.
Met die feitelijke verkeersagressie
hingen wel de antwoorden sanjen
op een aantal gerichte vragen naar
verkeersgedrag. (Het hinderlijk
vinden van leswagens, de neiging
om bij een stoplicht dat op groen
springt, sneller op te trekken dan.
de auto naast je). Maar wel - zo
Interessant was het verband dat
boven water kwam tussen verkeers
agressie en vragen die direct in
gingen op persoonlijke houdingen
en achtergronden. (Bevestiging van
de voorgelegde verklaringen 'ik ben
de baas in huis', 'ik reageer wel
eens agressief op huisgenoten', 'bij
mij thuis vroeger werd er gesla
gen').
Mentaliteit
Verkeersagressie, aldus Hauberj- is
kennelijk voor een belangrijk deel
een kwestie van mentaliteit. En de
enige effectieve maatregel is, ;die
mentaliteit veranderen of vormen,
en daar zal je erg vroeg mee moe
ten beginnen. Hij was nogal onder
de indruk van de Deense campagne
waar de verkeersopvoeding van
kinderen op driejarige leeftijd be
gint via de ouders.
Bij een controle-onderzoek bleken
Denen overigens maar voor twaalf
procent agressief gedrag op zebra's
te vertonen en daarbij geen Ver
schil tussen overstekende mannen
en vrouwen te maken. Maar het is
niet gezegd dat dat van die cam
pagne komt.
