Wageningen botst met
Gruijters over bouwplan
Raak portret van
het rivierenland
.vnmentaar
©ds en Kotte
«uze (1)
euze (2)
Investering in uiterwaarden kost zes mille per dag
PvdA stelt voor:
laat gemeenteraad
en bloc aftreden
Zomer ijzersterk
Strandverwachting
Miljoen betaalkaarten van
giro verzilverd
weerrapporten
Boek van de maand
Scholen willen
niet meedoen
aan experiment
-ïjW/KWARTET WOENSDAG 11 JUNI 1975
BINNENLAND
jctualiteitenrubriek van de TROS-
isie heeft zich beziggehouden met
Kotte, tegen wie kerkelijke
maatregelen zijn genomen. Van
door pater Kotte en zijn aanhang
oden kerkdienst kregen we film-
|en te zien welke op 't eerste oog
gden van een herleefd rijk rooms
voortdeinend op zoete orgelmu-
Vervolgens konden kerkgangers
zegje doen en uit wat zij te berde
hten viel op z'n minst op te
ar-ju met hoeveel recht en reden is
®Vcludeerd dat pater Kotte verwar-
van zaait-
Mijk is dat de TROS het deed
alsof deze pater bestraft is
zijn orthodoxe opvattingen,
j] geen woord werd gerept over het
an-andig onderzoek van een kerkelij-
onjechtbank, waarbij pater Kotte's
relaties met de onlangs overle-
eeïi'tegenpaus' Clemens XV en niet
iudzucht in het geding was. Kwa-
jg ook dat de TROS beschuldigin-
aan het adres van kardinaal Al-
alsof deze de mensen hun fijne,
irwetse kerkdiensten zou willen
puden, onweersproken liet en niet
(de dat de kardinaal in een brief
jastores juist opgeroepen heeft de
elingen van pater Kotte ook op
punt van de liturgie op te vangen,
beoogt de TROS eigenlijk met
plijke onbenullige reportages?
Dit
ook België de order voor dë F-16
getekend kan General Dynamics
gerust zijn, ofschoon de golven
het besluit heeft opgeroepen als-
iTindemans kabinet ondersteboven
"—"jen gooien. De Fransen, wier Mi-
i werd versmaad, kunnen de keus
het vierlandjes-consortium maar
jjlijk verkroppen en minister Chi-
heeft zelfs de Europese gezindheid
de betrokken regeringen al in
(el getrokken. Dat gewoon de
liteit de doorslag heeft gegeven
er in Parijs maar moeilijk in.
!%]{t herinnerde de Times er gisteren
ten onrechte aan, dat het eerste
(model van de Mirage al in de
er 1966 opvloog en dat van de
pas in januari 1974.
kwaliteit en niets dan kwaliteit
ten de doorslag gegeven. Overi-
dat ook weer een rekbaar
p, want het ding is ook weer
zó goed dat het een nieuwe im-
;zou verschaffen aan de bewape-
jjwedloop, zo heeft minister Vre
dig betuigd. Men ziet voor welk
'helse taak de keuzecommissie ge
il heeft Het moest het beste van
beste worden, maar ook weer niet
;ea\anceerd dat de Russen erdoor
ikkeld zouden worden om er als
wiedeweerga iets nog nieuwers
aan te gooien. Het spijt ons dat
dialectiek van de bewindsman
ongeloofwaardig voorkomt. Na-
lijk is een hoogst geavanceerd
als de F-16 een belangrijke
iwe impuls in de bewapeningsrace.
die bewapeningsrace zeggen we
o zondags in de kerk dat hij moet
ouden, maar door de week blijkt
altijd weer onmogelijk en daar zijn
I met zijn allen verantwoordelijk
ir. Af en toe komt het Instituut
ff Vredesvraagstukken ons zelfs te
p met de suggestie dat de Russen
jig zouden schrikken als we met de
b zouden ophouden
nu dat Franse verwijt van een
rek aan Europese gezindheid. Het
;t als de klacht van een gemeente-
ilid met een bloeiend aannemers-
ijf dat B. en W. verwijt, dat zij de
rlijke middenstanders' passeren
belangrijke orders voor openbare
;en. We hoeven ons trouwens,
uige ons overzicht op pagina 7
Frankrijks wapen-orderportefeuille,
o zorgen te maken, dat wij deze
de-Europeanen het brood uit de
nd gestoten hebben,
sschien zal deze schok de Fransen
aan het denken zetten over wat zij
:men de 'Atlantische' neigingen van
e kleine landen. Tegenover nabije
chten als Frankrijk en West-Duits-
d blijven deze kleintjes altijd weer
gesteld op de Atlantische verbinte-
met de VS, ondanks alle kritiek
ze op dit land hebben. Dat moet
>r Frankrijk, dat nu ineens roept
een politieke unie als voor-
ierlarde voor een gemeenschappelijke
dediging toch een verschijnsel
dat nadere studie verdient. Die
'bondenheid met zo'n overzeese
>te broer behoeft helemaal niet uit
bijzondere gehechtheid voort te
men. Het kan net zo goed voortko-
n uit onzekerheden ten aanzien van
ichtige Europese buren en hun be
dingen met de EG. Niet dat de
nkoop van de F-16 hieruit voortge-
men is. Maar de Fransen geloven
nnelijk van wèl, dus wie weet kan
■r-Cn dit tot zulk een nuttige studie
Inzetten.
door Jac Lelsz
WAGENINGEN De stier van Paulus Potter vindt men overal in Nederland, ook in de uiterwaar
den langs de Rijn bij Wageningen. Hij staat onder een boom die scheefgewaaid is. Het wil wel waai
en in het vlakke land langs de rivieren. Het wil er ook wel waaien in andere zin, want heeft de PvdA-
fractie in Wageningen dezer dagen niet voorgesteld minister Gruijters voor de rechter te dagen van
wege die uiterwaarden?
Een tweede opmerkelijk voorstel
van de PvdA met het oog op de
Wagenoogse uiterwaarden is om ais
gemeenteraad en bloc af te treden,
omdat een verantwoord bestuur
niet meer mogelijk zou zijn. Zou de
raad daar maandagavond op in
gaan, dan komen in eerste instan
tie niet gekozen kandidaten op de
lijsten van PvdA, PPR, PSP, CDA
en WD in aanmerking de vacatu
res te vervullen. Bedanken die ook
voor de eer, dan zou Wageningen
bestuurd gaan worden door repre
sentanten van thans niet in de
raad vertegenwoordigde groepen:
de CPN, de linkse Socialistische
Partij, de SGP en de aannemer Van
Woerkom, die destijds met een ei
gen lijst uitkwam, omdat hij vindt
dat er tot nu toe niet goed is
gebouwd.
Maar dit alles is theoretisch. De
indruk bestaat dat het niet helemaal
zo'n vaart zal lopen. Men ziet de
voorstellen van de PvdA vooral ook
als een paardemiddel om Gruijters
na jaren van onzekerheid tot een
spoedige beslissing te bewegen in
zake het "zogehaamde uiterwaarden
plan. Anders gezegd: ze moeten in
Den Haag een schokeffect teweeg
brengen, omdat Wageningen het
wat de stadsuitbreiding betreft, na
zoveel jaren plannen maken (waar
tegen nooit officieel nee is gezegd,
maar waarover het in laatste in
stantie ook nog niet officieel de
zegen van hogerhand heeft gekre
gen) niet meer ziet zitten.
Mogen die uiterwaarden nu be
bouwd worden of niet? In het laat
ste geval is het stadje financieel
goed in de aap gelogeerd. Dertig
miljoen gulden is er al geïnves
teerd. Iedere dag kost zesduizend
gulden aan rente. 'Men mag het
een stunt noemen', aldus PvdA-
fractievoorziitter H. R. Oosterwoud,
'maar er zit een diepe bezorgdheid
achter. Door die onzekerheid is een
planmatig beleid niet mogelijk.
Verschillende rapporten blijven on
behandeld in de kast liggen'.
Stap voor stap
Reeds de voor-vorige gemeenteraad
heeft in 1968 het uiterwaardenplan
eigenlijk zonder hoofdelijke stem
ming aangenomen. Dat wil zeggen:
er zijn toen kredieten beschikbaar
gesteld voor de verdere voorberei
dingen. Nadien is men er stap voor
stap mee verder gegaan.
Steeds zijn nieuwe bedragen be
schikbaar gesteld. Gedeputeerde J.
van Gedeputeerden van Gelderland
keurden dit alles goed. Er werden
gronden aangekocht en ook enkele
steenfabrieken. Aanvankelijk ging
men uit van 5500 woningen met
negentig procent hoogbouw. In de
lijn der nieuwe prognoses (minder
bevolkingsgroei, minder studenten
aan de landbouwhogeschool) daalde
het aantal te bouwen woningen tot
ongeveer drieduizend. Ook het per
centage hoogbouw ging flink om
laag.
In 1970 ging de WD ineens tegen
stemmen. Ook PPR en PSP verzet
ten zich. Men mag hieruit niet
concluderen dat PvdA en CDA wel
onverdeeld blij zijn met de bebou
wing van de uiterwaarden. Het is
een fraai en markant gebied. Voor
al ook van de overzijde, eigenlijk al
het Betuwse, heeft men een boei
end gezicht op de aan de Wage-
niingse kant van de Rijn oprijzende
bergwand. De Veluwe houdt hier
abrupt op, duikt als het ware in de
rivier.
Maar waar moet Wageningen, dat
over niet zo lange tijd klem komt
te zitten, dan bouwen? Alle andere
delen van de gemeente zijn even
eens kwetsbaar, reden ook waarom
een plan van de Werkgroep 2001
nauwelijks aanknopingspunten voor
een andere oplossing bood. Ze heb
ben bijzondere landschappelijke be
tekenis, of de Landbouwhogeschool
dan wel verwante instituten zitten
er met gebouwen of proefvelden.
Voor Wageningen is de hogeschool
een weldaad. Men spreekt van het
'gouden ei van Wageningen'. De
keerzijde is dat de stad erdoor in
geklemd is, en zodoende geremd
wordt in haar bewegingsvrijheid.
Een ambtelijke werkgroep, samen
gesteld door gemeente, landbouw
hogeschool en ministerie van land
bouw, inventariseerde de gebieden,
maar deed geen aanbeveling. Een
commissie onder leiding van gede
puteerde Van Verschuer zag een
mogelijkheid naast de uiterwaarden
bij noordwest-Wageningen. Maar
de nieuwe wijk zou dan excentrisch
komen te liggen, stedebouwkundig
nogal ongelukkig. Bovendien wordt
het open gebied tussen Wagenin
gen, Rhenen, Veenendaal en Ede
dan aangetast.
Kroon
Intussen waren bij de Kroon enige
bezwaarschriften tegen het uiter
waardenplan binnengekomen, on
der meer van prof. ir. M. J. Vroom,
hoogleraar in de landschapsarchi
tectuur aan de landbouwhoge
school. De jaren verstreken en de
gemeente werkte verder aan het
plan. Wageningen (een beetje ruw
onderscheiden: tien linkse en elf
ectificatie
fRECHT In de aankondiging
m het boekje van dr. M. A. Vente
het Utrechtse Domorgel en
)a bespelers is de prijs van het
,ekje niet goed vermeld. Het kost
'et acht en een halve gulden,
aar achttien en een halve gulden.
et is verkrijgbaar aan de Dom-
wk in Utrecht.
Gedeelte van Wageningen met het gezicht op de uiterwaarden. Boven: de R$n. Het in geding zijnde
gebied strekt zich voornamelijk naar links uit.
Het sein blijft op veilig. De zomer
is ijzersterk en gaat de komende
twee tot drie dagen rustig door.
Voor wie de weerkaart bekijkt is
dat niet zo'n groot wonder. We zien
dat een Azorenhogedrukgebied con
tact heeft gemaakt met een ander
maximum boven Noorwegen waar
bij de tussenliggende brug over En
geland verloopt. Deze stpbiele hoge-
drukbarrière verhindert in de eerste
plaats dat deze week oceaandepres
sies tot ons territorium doordringen
en legde vevolgens een kleine de
pressie van 1010 mb boven Zuid-
Duitsland aan banden. Deze vult
op. De bijbehorende uitloper tot de
noordkust van Polen was ook al
gedwongen op de plaats rust te
maken. Die uitloper heeft in het
afgelopen etmaal in de DDR nogal
wat buien en onweer gebracht.
Dinsdagmorgen tapte Stettin 14
mm water af. De onstabiliteit
breidde zich in de loop van dinsdag
in zuidwestelijke richting uit, waar
bij tot in Bremerhav'en vóór de
middag al wat regen en een bui
viel en op andere plaatsen zich een
locaal onweer ontwikkelde.
In Duitsland werd gisterenavond
het volgende afgetapt: Stuttgart 23
mm, Broeken in de Harz 18 mm,
Wernigerode (DDR) 12 mm, Dres
den 11 mm, Karl Marxstadt 10 mm,
Maagdenburg 8 mm. Kassei 3 mm.
Ook in het zuidoosten van ons land
was enige activiteit. De waarnemer
in Almkerk was in ons land de
eerste die een onweersbui met naar
schatting 1 mm regen doorbelde.
Die bui trok vanaf kwart voor vier
ten zuidoosten van z'n waarnemings-
splaats langs en was een echte
brabantse aangelegenheid. Gorre-
dijk beleefde met 25.6 graden Celsi
us en Amersfoort met 26.1 graden
Celsius de eerste zomerse dag van
dit jaar.
In Acapulco (Mexico) is het bij
windkracht 8 circa 27 graden.
Langs dit station passeerde de eer
ste tropische cycloon van dit sei
zoen Agatha' ongeveer langs 100
graden westerlengte: Echt een
vroegertje. Ook in Lyngvig aan de
westkust van Jutland werd het gis
teren 27 graden. In heel Denemar
ken viel zegge en schrijven 1 re
genbui. De watertemperatuur van
het havengat van Marken is deze
dagen tot ruim 18 graden C. opge
lopen en dat is heerlijk zwemwater.
Droog en zonnig met een matige of
vrij krachtige noordoosterTempe
ratuur maxima: 18 tot 21 graden,
zewater 11 tot 12 graden in het zui
den tot 13 graden in het noorden.
Verdere vooruitzichten ook donder
dag en vrijdag mooi zomerweer.
rechtse raadsleden) kreeg tengevol
ge van enig programmatisch gekra
keel een dagelijks bestuur zonder
PvdA (behalve dan dat burgemees
ter mr. J. van Huis tot deze partij
behoort), maar ook het huidige col
lege ziet geen alternatief dat meer
aanvaardbaar is. Na een bezoek gaf
Gruijiters Wageningen destijds de
tip dat het er goed aan zou doen,
hangende een uitspraak van de
Kroon, alsnog ook naar andere mo
gelijkheden uit te zien, maar daar
van is niets gekomen
Door het lange uitblijven van een
beslissing kwam de PvdA enkele
dagen geleden dan met het voorstel
minister Gruijters, respectievelijk
de Staat, voor de rechter te bren
gen en als raad in zijn totaal het
bijltje er bij neer tel eggen. 'Wij
vinden', aldus de PvdA, 'dat alle
mogelijkheden tot normaal overleg
zijn uitgeput'. Op zijn minst wil de
PvdA dat Wageningen alle mede
werking met betrekking tot tran
sacties met het rijk (grondverkopen
aan de landbouwhogeschool en der
gelijke voorlopig opschort.
'Gepikeerd'
PvdA-fractievoorzitter Oosterwoud
in een toelichting: 'De minister
verschuilt zich achter de Raad van
State. Hij zegt nog steeds op een
advies te wachten. Met een grote
mate van zekerheid kan dat zo
uitgelegd worden, dat er achter de
schermen geen eenstemmigheid is.
De heer Gruijters is naar mijn me
ning zelf keihard tegen het uiter
waardenplan. Hij is ook erg gepi
keerd over wat we nu doen. Ik heb
een gesprek met hem aangevraagd,
maar hij wil niet met me praten'.
Naar aanleiding van de jongste
ontwikkelingen overweegt het
Tweede Kamerlid Albers van de
PvdA er zijn trouwens al eerder
vragen over deze zaak gesteld in de
Kamer, ook van VVD-zijde de
minisrer vragen te stellen.
Komende maandagavond zal de
Wageningse raad het voorstel van
de PvdA in behandeling neen. 'In
teressant', aldus wordt op het ge
meentehuis gereageerd. Weliswaar
is in de loop van de jaren stug
doorgewerkt aan het uiterwaarden-
plan De raad nam er de nodige
besluiten voor en gedeputeerden
keurden het beleid goed. Het ging
bij stukjes e beetjes. Tot nu toe is
er evenwel nooit uitgekomen dat
men zeer duidelijk alléén voor het
betreffende plan was en wie dat
precies waren. 'Misschien', zegt
men op het gemeentehuis, 'komt
het nu wél tot een scheiding van
de geesten'.
Van een verslaggever
DEN HAAG Van de mogelijkheid
om op de postkantoren met girobe
taalkaarten contant geld op te ne
men wordt op ruime schaal gebruik
gemaakt: de afgelopen weken zijn
in totaal ongeveer een miljoen
blauwe girokaarten voor contanten
ingewisseld.
De postgiro heeft, na een proef in
Alphen aan den Rijn, deze moge
lijkheid op 21 april ingevoerd. Iede
re rekeninghouder mocht tegelij
kertijd vier kaarten a honderd gul
den innen op vertoon van een giro-
pas. De mogelijkheid is nu verder
verruimd: men mag nu zoveel
kaarten inwisselen als men wil.
Weerrapporten van gisteravond 7 uur.
Maximum temperaturen en neerslag 7-19
Amsterdam
half bewolkt
24
0
De Bilt
zwaar bewolkt
26
0
Delen
zwaar bewolkt
26
0
Eelde
licht bewolkt
25
0
Eindhoven
zwaar bewolkt
26
O
Den Helder
half bewolkt
21
0
Luchth. R'dam
half bewolkt
25
0
Twente
zwaai bewolkt
23
6
Vllssingen
zwaar bewolkt
21
0
Zd. Limburg
regen
24
0.1
Aberdeen
onbewolkt
18
0
Athene
onbewolkt
25
0
Barcelona
gehel bewolkt
22
1
Berlijn
zwaar bewolkt
20
4
Bordeaux
half bewolkt
27
0
Brussel
onweer
25
0.1
Frankfort
zwaar bewolkt
22
2
Genève
regenbul
25
0.1
Helsinki
onbewolkt
18
0
Innsbrück
regenbul
17
0.3
Kopenhagen
licht bewolkt
24
0
Lissabon
onbewolkt
20
0
Locarno
half bewolkt
23
0
Londen
licht bewolkt
24
0
Luxemburg
geheel bewolkt
23
0
Madrid
motregen
17
1
Malaga
licht bewolkt
20
0
Mallorca
zwaar bewolkt
24
0.3
München
regen
18
3
Nice
regen
21
0.1
Oslo
onbewolkt
24
0
Parijs
half bewolkt
25
0
Rome
half bewolkt
23
0
Stockholm
onbewolkt
23
0
Wenen
zwaar bewolkt
20
0
Zürlch
regenbul
19
3
Casa Blanca
half bewolkt
21
0
Een van de foto's uit het boek: de Lekbrug bij Vianen.
door HUIB GOUDRIAAN
ROTTERDAM 'Rivierenland', het nieuwe boek van de
maand, is door de uitzonderlijk goede foto's een raak portret
geworden van het land van onze grote rivieren. Fotograaf en
schrijver Jan van de Kam heeft voor de Nederlanders, die het
gebied niet kennen, een gids voor dit nog steeds rijke en ge
varieerde landschap samengesteld, die tot een nadere kennis
making noodt.
Hoewel in de inleiding wordt
opgemerkt, da(t sinds de verschij
ning van Jac; P. Thijsse's Verka
de-album 'Onze groote rivieren'
in 1937 geen boek meer is ver
schenen over het geheel van dit
typisch Nederlandse landschap,
nemen we aan dat de auteur
niet de pretentie heeft zich met
Thijsse te vergelijken. Duidelijk
is dat Thijsse dieper groef en
dat de tekst van 'Rivierenland',
overigens alleen voor ingewijden
en fijnproevers, naar het opper
vlakkige neigt. Wellicht is dit
juist de verdienste van Jan van
der Kam: hij is erin geslaagd
een lichtvoetig boek te schrij
ven, dat het grote publiek ver
trouwd kan maken met dit oer-
Nederlandse landschap: en ho
pelijk ons erop zal attenderen
wat er thans door dijkverzwa
ring, watervervuiling en andere
vormen van menselijk ingrijpen
naar 'de knoppen' wordt gehol
pen.
Jan van der Kam: 'Daardoor
dreigen we niet alleen prachtige
natuurgebieden te verliezen, het
hele evenwichtige cultuurland
schap langs de rivieren staat op
het spel. Op veel plaatsen is het
nog buitengewoon gaaf en door
zijn uitgestrektheid extra waar
devol. 'Er valt nog veel te zien:
de fleurige begroeiing van dijk
hellingen en uiterwaarden, het
rijke vogelleven, de veelsoortige
landschappen die zich daar heb
ben ontwikkeldHij vervolgt:
'Protesten tegen de aanslagen
zijn weinig effectief gebleken als
ze niet worden gesteund door
een groot aantal mensen, die
zich bewust zijn van de waarden
die verloren dreigen te gaan.
Daarom vooral is dit boek ge
schreven.'
Terecht stelt Van der Kam, na
de hoofdstukken waarin hij wor
ding, geschiedenis, bebouwing,
planten- en dierenwereld en 'het
leven van de mens bij de rivier'
heeft geschetst, in het hoofdstuk
'grauwe bladzijden' de bedreigin
gen aan de orde. Hierbij doet
sympathiek aan dat de schrijver
niet eventjes met pasklare ande
re opossingen komt voor bij
voorbeeld de dijkverzwaring,
maar met 'mogelijkheden.' Wie
Van der Kam verwijt in dit boek
"weer met de overbekende 'mi
lieu-klaagzangen' te zijn geko
men, kan hem dus niet als bet
weter betitelen.
'Rivierenland' telt 32 kleurenfo
to's, 140 zwart-wit foto's en be
staat uit totaal 128 pagina's. Het
is jammer dat een kleurenfoto in
het boek wordt ontsierd door
een foutief onderschrift: 'De Lek
bij de Grebbeberg' inplaats van
'De Rijn bij de Grebbeberg. 'Een
storende fout, die wordt goedge-,
maakt door een uitstekende
overzichtskaart, achterin, waar
uit blijkt dat de samenstellers
toch wisten dat de Rijn pas bij
Wijk bij Duurstede 'Lek' heet:
een kaart, die een goed beeld
geeft van stuwen en sluizen en
alle verwarrende aftakkingen,
dode armen en kanaliseringen
van onze grote rivieren.
'Rivierenland,' uitgegeven door
uitgeverij Ploegsma, kost tot en
met 5 juli 13,50 en daarna
23,50.
DEN HAAG Niet alle scholen die
op add es van de Innovatiecommis
sie Middenschool zijn aangezocht
om op een of andere manier mee te
werken aan de experimenten voor
de middenschool, hebben de uitno
diging aangenomen Tot nu toe
hebben drie scholen officieel ge
weigerd mee te doen: twee reso-
nansscholen en één contactschool.
Van een resonansschool wordt ver
wacht dat ze als klankbodem dient
voor de scholen waar experimenten
worden uitgevoerd voor de midden
school. Zo'n school doet dus in
eerste instantie niet mee met het
eigenlijke experiment, maar houdt
het contact tussen een experiment
en de 'gewone' school in stand
zodat experimenter e nde scholen
niet al te geïsoleerd komen te
staan. Bovendien kunnen resonana
scholen bepaalde onderdelen van
experimenten zelf gaan toepassen.
Ook de contactscholen zijn er voor
om de experimenteerscholen niet te
laten vervreemden van de nu nog
geldende praktijk in het onderwijs.
Maandag zal definitief bekend wor
den hoe alle aangezochte scholen
gereageerd hebben op het verzoek
van het ministerie om mee te hel
pen vorm te gaan geven aan de
middenschoolexperimenten.
Inmiddels is ook bekend geworden
dat een school die aangezocht was
om een deelexperiment uit te voe
ren, niet mee zal doen. Dat is
mavo-lbo-scholengemeenschap in
Wijchen, die zelf al jaren bezig is
met geïntegreerd onderwijs in de
eerste drie klassen. Op grond van
die ervaring wilde de school in
Wijchen als volledige experimentele
middenschool mee gaan draaien,
maar omdat door tijdgebrek de
aanvrage voor zo'nintegraal experi
ment tamelijk summier bij de in
novatiecommissie was ingediend, is
die aanvrage afgewezen.
Loes Smit is met vakantie
'Simpkins zegt, dat hij zijn belasting met 20 pet verlaagd heeft. Hij
werkt nu vier in plaats van vijf dagen
(ADVERTENTIE)
1
