Hoe katholiek is het katholieke onderwijs 'Amicales' houden Marokkaanse werknemers aan een touwtje Snel vermeerderende 'reageerbuisbloemen' Bezwaren tegen 'verklaring' maakt vraag actueel: Vormingswerk wil kritische taak behouden Stichtingen verbaasd over antwoord van Van der Stoel Agglomeratieraad: Ligging Welschap niet aanvaardbaar Bij Wageningse methode komt er geen zaad aan te pas TROUW KWARTET DINSDAG 10 JUNI 1975 BINNENLAND Hl! door Piet Hagen TILBURG Hoe katholiek is het katholieke onderwijs? Die vraag doet zich voor nu een deel van de docenten aan de katho lieke lerarenopleiding, het Mol- ler Instituut in Tilburg, bezwaar maakt tegen een akte van ver klaring, die hun bij vaste aan stelling ter tekening wordt voor gelegd. De vraag is des te klem mender nu de verklaring slechts spreekt over 'loyaliteit' ten aan zien van de katholieke signatuur van het instituut. Positieve in stemming met grondslag of doel stelling wordt niet gevraagd. Toch meent een deel van de do centen dat zo'n verklaring dis criminerend werkt. Er zijn in Nederland zeven leraren opleidingen, waar leraren worden opgeleid voor het lager beroepson- 'Niet opofferen voor nieuwe voorzieningen' Van onze onderwijsredactie UTRECHT Het Vormingswerk Jong Volwassenen (bijna honderd centra voor ruim vijftienduizend deelnemers van zeventien tot 27 jaar) wil zijn maatschappijkritische taak niet opofferen voor het tot stand brengen van nieuwe educa tieve voorzieningen. De VJV wil graag meewerken aan ontwikkelin gen rondom de open school, de toekomstige educatieve centra en het educatief verlof voor werkende mensen. Maar dan alleen op voor waarde dat deze voorzieningen niet uitlopen op schools diploma onder wijs. Zaterdag bleek op de ledenvergade ring van het VJV, dat het vor mingswerk duidelijk een eigen in breng wil hebben in de opzet van nieuwe educatieve voorzieningen. Het VJV heeft via de plaatselijke centra veel ervaring opgedaan met mensen die vroeger weinig van het onderwijs geprofiteerd hebben. Een nieuwe uitbreiding van dat werk van de VJV zijn de groepen van jonge huisvrouwen. De werk wijze van het VJV is vooral ge richt op bewustmaking en vorming in de eigen situatie. Dat betekent bijvoorbeeld dat huisvrouwen niet meteen een cursus boekhouden of MAVO gaan doen. maar zichzelf eerst vertrouwd maken met het be lastingbiljet. het loonstrookje, de bijstand, enzovoorts. Diploma-on derwijs kan daar op volgen,, maar dat hoeft niet. Minister Van Kemenade (onder wijs) prees zaterdag het werk van het VJV. maar waarschuwde wel voor eenzijdigheid. 'Juist mensen met een achterstand hebben recht op onderwijs en vorming. Ze heb ben weinig aan alleen maar maat schappijkritiek als je hun niet te gelijk de instrumenten biedt om hun achterstand op te heffen'. De minister kondigde aan dat hij met staatssecretaris Meijer van CRM zal overleggen over verhoging van de rijkssubsidie van vijftig tot zeventig procent. Het bestuur van de VJV wil die subsidie wel via de gemeenten ontvangen, maar is be vreesd voor een te grote gemeente lijke invloed op de uitkering. De gemeente zou dan al te kritisch vormingswerk kunnen afknijpen. derwijs en voor het MAVO-HAVO- V.W.O. Een van die zeven is protes- tants-cnristelijk (de Vrije Leergan gen). een is katholiek (het Moller Instituut), de andere vijf zijn alge meen. Het Moller Instituut gaat uit van de stichting Katholieke Leer gangen, die behalve deze leraren opleiding ook de M.O.-opleidingen en andere insituten beheert. Globaal genomen is ongeveer een derde deel van het voortgezet on derwijs rooms-katholiek. Het lijkt dus niet meer dan redelijk dat ten minste één van de lerarenopleidin gen katholiek is. Maar omdat de lerarenopleidingen ook een regio nale functie hebben, zal zo'n ka tholieke opleiding niet exclusief katholiek zijn. zoals omgekeerd al gemene instellingen ook katholieke studenten kunnen opleiden als zij het levensbeschouwelijke aspect tenminste tot zijn recht laten ko men. Voor Tilburg betekende dat een 'open-katholieke' signatuur. Maar hoever kan die openheid gaan? Sommige docenten in Til burg willen daarmee vrij ver gaan, en ze herinneren baarbij aan de discussie over deconfessionalisering van een paar jaar geleden. De ka tholieke universiteit in Nijmegen was toen in de praktijk al zo ver gevorderd, dat protestanten, huma nisten of moslims zonder moeite hoogleraar konden worden. Men besloot wel het predicaat 'katholiek' te handhaven, maar dat betekende hooguit dat Nijmegen nog een beetje de functie heeft van katho liek ideeëncentrum. Nog verder ging de katholieke ho geschool te Tilburg. Ook daar werd een discussie gevoerd over decon fessionalisering. Men leek bereid het katholiek karakter van de ho geschool in te wisselen tegen de status van rijksinstelling, als de regering bereid zou zijn er een universiteit van te maken. De re bellerende studenten gingen in 1969 nog weer een stapje verder en doopten de hogeschool tijdelijk om in 'Karl Marx Universiteit.' Wat was de positie van de Katho lieke Leergangen, die in 1970 hun werkterrein uitgebreid zagen met een nieuwe lerarenopleiding? Offi- cieeel ging het instituut uit van een katholieke instelling, maar dat katholieke speelde nauwelijks een rol. Er werd druk gepraat over de- confessionaiiering en wie sollici teerde ols docent hoefde zich om zijn standvastigheid in geloofszaken niet zo druk te maken. Discussies Vijt Jaar later lijkt het tij enigszins te keren. In heel het bijzonder onderwijs woeden weer heftige dis cussies over de vraag wat het bij zondere karakter moet inhouden. Niet meer: hoe kunnen we onze confessie zo vlug mogelijk over boord zetten, maar: hoe maken we ons christelijk uitgangspunt waar? Op dit punt zijn er wel verschillen tussen het protestants-christelijk en het rooms-katholiek onderwijs. Wie voor het voortgezet onderwijs de advertenties voor leraarsbanen bekijkt, merkt al gauw dat protes tantse scholen bijna altijd vergen TWENTSCHE KABEL zal dit jaar iets minder verdienen dan in 1974 maar aan verlies wordt niet ge dacht, zo bleek op de jaarvergade ring. in de kabelbranche merkt men weinig van de slechte con junctuur. VRG-PAPIER zal dit jaar met de winst ziftten tussen het goede jaar 1973 en het uitzonderlijk goede 1974. Er is geen reden om tot een dividendverlaging te komen. PARIBAS (Banque de Paris et des Pays Bas) heeft gunstige verwach tingen voor het lopende boekjaar. Dit staat in een prospectus bij de uitgifte van 15 min 8.75 pet. 15- jarige kapitaalobligaties tegen een koers van 100 pet.'Inschrdijving 17 juni en storting 1 juli. De obliga ties worden in tien Jaar afgelost te beginnen in 1981. dat de sollicitant 'het christelijk onderwijs uit overtuiging wil die nen.' Dat geldt eigenlijk voor heel het protestantse onderwijs, van kleuterschool tot en met Vrije Leergangen en Vrije Universiteit. Daaruit mag je natuurlijk niet af leiden Jat in het protestantse on derwijs elke docent blaakt van even veel geloofsijver. Minder druk In het katholieke onderwijs heeft men zich over grondslagen en doel stellingen altijd iets minder druk gemaakt. Het onderwijs was katho liek, dat was een vanzelfsprekend heid. En nu hier en daar bressen in het fort geslagen zijn, wordt ook dat iets lakonieker opgevat dan protestanten verantwoord zouden Na een benoeming: 'loyaal meewerken' aan doelstelling vinden. Een term die bij de menta liteit goed past is het predikaat 'open-katholiek.' Zo heeft ook het Moller-instituut zichzelf genoemd. Wat 'open-katholiek' inhoudt is te lezen in een personeels-advertentie voor een lagere school in Nieuwe- gein. Open-katholiek wil zeggen 'dat de school een 'katholieke sig natuur heeft, maar open staat voor ieder, ongeacht de levensbeschou welijke afkomst. Van docenten wordt daarom verlangd, dat zij de eigen inbreng en levensbeschouwe lijke vorming van alle leerlingen niet alleen respecteren, maar ook trachten tot ontplooiing te brengen'. In de meeste pessoneelsadvertenties voor het katholiek voortgezet on derwijs wordt niet gerept over de levensbeschouwing of godsdienst van de sollicitant. Bij navraag op scholen blijkt dat dit punt in solli- citatie-gesprekken wel naar voren komt. Als er voldoende kandiaten zijn, zal volgens onze zegslieden meestal de voorkeur uitgaan naar een katholiek. Maar het is niet zo dat je als niet-katholiek nooit be noemd kan worden. Er zijn ge noeg niet-kathoheke docenten aan katholieke scholen 'Loyaal meewerken' Toch krijgt bijna iedere docent bij zijn benoeming een akte voorge legd. waarin staat dat 'aan katho lieke scholen slechts personen be noemd worden, die door hun ge drag en ordening van leven het vertrouwen genieten van de leer lingen en hun ouders, van het be stuur, de schoolleiding en de do centen. en van de burgerlijke over heid.' Bovendien 'zullen zij bij hun benoeming moeten aanvaarden, dat zij bij de vervulling van hun taak loyaal meewerken aan de doelstel ling van de katholieke school.' Nu gaat het er maar om wat je onder dat 'loyaal meewerken' ver staat. Die formulering wordt ook gehanteerd in akten van benoe ming voor kleuter- en basisscholen. In een bisschoppelijke verklaring van 8 februari 1972 wordt dat zo uitgelegd dat 'alle onderwijsgeven den verantwoordelijkheid dragen voor de godsdienstige vorming van de leerling.' Maar in de praktijk zal de loyaliteit ook wel geïnterpre teerd worden als 'respect' voor het katholieke karakter van de school. Een niet-katholieke leraar kan dan benoemd worden, als hij er blijk van geeft dat hij het levensbe schouwelijke aspect van het onder wijs wel van belang acht. ook al heeft hij zelf een afwijkende visie. Een bijzondere regeling geldt voor de benoeming van godsdienstlera ren. Voor zo'n benoeming is een verklaring van geen bezwaar van de bisschop nodig. Als daar aanlei ding toe is kan de bisschop die toestemming ook weer intrekken. Krachtens de in het katholiek on derwijs geldende afspraken is het schoolbestuur dan verplicht deze leraar te ontslaan, tenzij deze ln hoger beroep alsnog van blaam ge zuiverd wor.dt. Ruimere marges Voor 'gewone' docenten zijn de marges ruimer. Volgens mr. F. W. M. van de Ven, plaatsvervangend secretaris van de Nederlandse Ka tholieke Schoolraad, ligt het pro bleem vooral Ln de manier waarop de mensen met die ruimte om springen. Er zijn mensen die zoveel ruimte voor zich opeisen dat bij wijze van spreken nauwelijks er kennen dat een school een katho liek karakter heeft. Een dergelijke houding provoceert volgens mr. Van der Veen de meer behoudende vleugel de grenzen scherper te trekken. Er kunnen zich wel moeilijkheden voordoen als een school of oplei ding een tijdlang wat minder aan dacht geschonken heeft aan het levensbeschouwelijke aspect, en daar nu weer meer ernst mee wil maken. Maar zegt mr. Van der Ven: 'Is het daarom verboden dat punt van de levensbeschouwing weer naar voren te halen en als het ware orde op zaken te stellen?' door Barend Mensen DORDRECHT Minister Van der Stoel antwoordde vorige maand op vragen van het Kamerlid Van der Spek, dat hem na onderzoek niet was gebleken dat de 'Amicales', de zo geheten 'vrienden kringen' van Marokkaanse gastarbeiders, verlengstukken zijn van het absolutistische regiem in Ma rokko, noch dat zij intimiderend jegens Marokkanen optreden. Nog geen veertien dagen later was in het verslag van de Kamercommissie voor de BVD te lezen dat minister De Gaay Fortman niet ontkent dat vertegenwoordigers van dictatoriale regiems politieke druk uitoefenen op buitenlandse werknemers in Nederland. De stichtingen die zich bezighouden met opvang en begeleiding van buitenlandse werknemers, vinden Van een verslaggever EINDHOVEN De planologische ligging van het vliegveld Welschap is onaanvaardbaar. Dit staat in een nota van de raad van de agglome ratie Eindhoven. In de regio is wel een aanwijsbare behoefte aan beperkte luchtvaart accommodatie staat in de nota. Wanneer Welschap op de huidige plaats gehandhaafd blijft, dan moe ten alle niet voor de regio bedoelde luchtvaartactiviteiten van het vliegveld verdwijnen, aldus de nota. Om de gebruiksmogelijkheden van Welschap te beperken zou de breedte van een nieuw aan te leg gen start- en landingsbaan beperkt dienen te worden tot dertig meter. Ook zou deze baan ten opzichte van de huidige baan verdraaid moeten worden om Eindhoven geen over last te bezorgen. Door deze maatre gel kan het aantal burger-vliegbe wegingen teruggebracht worden van 37.500 tot 25.000 in de toe komst. In de eerste plaats politieke functie dat maar vreemd. Zij vragen zich af of getolereerd kan worden dat een vreemde mogendheid in ons land activiteiten bedrijft om haar hier verblijvende onderdanen onder politieke controle te houden. Dit is in flagrante strijd met de vrijheids opvattingen in dit land. Zij vragen zich ook af wat het onderzoek van minister Van der Stoel eigenlijk te betekenen heeft gehad. Het lijkt erop dat hij zich heeft beperkt tot het lezen van de voor koninklijke goedkeuring inge zonden statuten van de 'Federatie van gezelschappen van Marokkaan se arbeiders in Nederland'. En die zijn onschuldig genoeg! De federa tie blijkt geen ander doel te heb ben dan: 'de gezelschappen van Marokkanen, zoals die opgericht zijn in Breda, Rotterdam, Utrecht, Heerlen, Arnhem, Amsterdam, Eindhoven, Gouda en Den Haag, te verzamelen teneinde de activiteiten van deze gezelschappen te coördi neren en te bevorderen'. Er staat bij dat de federatie zich onthoudt van iedere actie, die een politiek of vakbondskarakter heeft en dat haar doelstelling niet in strijd zal zijn met de mensenrechten en de inter nationale zeden Dat klinkt mooi maar de stichtin gen hebben genoeg reden om aan te neirien dat de 'Amicales' in Ne derland (en in België, Duitsland en Frankrijk) wel degelijk in de eerste plaats een politieke functie hebben. Zij zien het zo dat het geriem van koning Hassan n de onderdanen in den vreemde aan een touwtje wil houden, zodat ze later, bij hun te rugkomst in het vaderland, geen gevaar opleveren voor de nationale veiligheid. Duitsland Volgens de stichtingen wordt er op de Marokkanen (er zijn er 27.000 in Nederland) druk uitgeoefend om lid te worden van de 'Amicales'. Wie weigert kan rekenen op bepaalde onwelwillendheden als hij met ver lof naar Marokko gaat. Het is moeilijk bij de mensen zelf de vin ger achter sprekende voorbeelden te krijgen, althans zwart op wit. Men houdt zich liever gedekt. Een voorval in Hilden in West- Du itsland, waar van gemeentewege een vrijetijdsclub voor Marokkaan se arbeiders was ingericht, spreekt echter duidelijke taal. In een rap port daarover wordt vermeld dat op 6 maart twee heren de club bin nenkwamen, die een pas toonden van het ministerie van buitenland se zaken van Marokko. Zij zeiden: 'Hier kunnen alleen leden van de koningsgetrouwe partij Amicale alsmede Marokkanen met toestem ming van het Marokkaanse consu laat in Düsseldorf binnenkomen'. En over vertegenwoordigers van de vrije Marokkaanse arbeidersbewe ging (die ook in ons land bestaat): 'Zij zijn politici, vijanden van de koningsgetrouwen. Wij willen met hen en met de vakbonden, waaro ver zij het hebben, niets te maken hebben. Alleen wat onze consul zegt geldt' JJe aanwezigen mochten de zaal niet uit voor de in aantocht, zijnde consul was gearriveerd en tenslotte moest de politie er aar. te pas komen om de zaken in nomjale banen te leiden. Het voorval is ter kennis gebracht van de autoriteiten en van verschillende instanties, waarvan wordt verwacht dat zij de vrijheid hoog In hun vaandel heb ben staan. 'Besmet' De diplomatieke vertegenwoordi gingen blijken muurvast achter de 'Amicales' te staan. Zij kijen met ogen op steeltjes toe wat hun men sen in het vreemde land opdoen en waarmee ze wellicht 'besmet' wor den. Zij gaan er onverbiddelijk vanuit dat Marokkanen, onverschil lig waar zij zich bevinden, onderda nen van de koning zijn en deswege onder hun invloed moeten blijven. Het bi-culturele onderwijs aan Ma rokkaanse kinderen is daarvoor ui teraard ook van grote betekenis. De stichting zien de leerkrachten hier voor het liefst uit de hier al aanwe zige Marokkaanse onderwijzers ge- recruteerd. Alleen door consulair 'goedgekeurde' onderwijzers mag echter een bewijsstuk worden afge geven dat bij terugkomst in Marok ko aansluiting op verder onderwijs biedt. Wat de stichtingen ook nogal hoog zit is dat de zondagmiddaguitzen dingen voor buitenlandse arbeiders via de NOS moeilijk te controleren zijn op politiek. Het gaat, volgens een woordvoerder, soms niet eens om wat wordt gezegd maar om vat wordt verzwegen. Bovendien is de eenzijdigheid van de programmi's te laken, want de 'vrije Marokka nen' komen er niet aan te pas. Van een verslaggever WAGENINGEN Op het laboratorium voor tuinbouwplantenteelt van de landbouwhogeschool in Wageningen zijn het laatste jaar nieuwe methoden uitgewerkt om verschillende siergewassen snel vegetatief dus zonder dat er gezaaid wordt te vermeerderen. Het gaat om de gewassen anthu- rium, fresia, gerbera en hyacint. Door toepassing van deze methoden in de praktijk waarmee enkele kwekers al begonnen zijn zal men veel sneller een grote hoeveelheid planten van een ge wenste kwaliteit op de markt kunnen brengen dan bij de traditionele teeltmethoden het geval is. Het principe van de nieuwe metho de bestaat hierin, dat kleine stukjes weefsel uit een plant worden ge sneden en ln een reageerbuis op een voedingsbodem worden ge plaatst. Met plantenhormonen, stikstof, mineralen als fosfor en kalium, vitaminen, suikers en vele andere verbindingen kan men die stukjes weefsel ertoe brengen weer volledig nieuwe plantjes te vormen. Suikers zorgen in dit proces voor de omzetting van koolzuur in kool waterstoffen een werkje dat nor maal gebeurt door de fotosynthese, dus onder Invloed van licht. De nieuwe 'miniplantjes' zijn zo klein dat ze onder steriele omstan digheden. dus zonder bacteriën, schimmels, virussen en dergelijke gekweekt moeten worden, anders zouden ze snel te gronde gaan. Aan het onderzoekingswerk heeft een team van zestien mensen mee gewerkt: wetenschappelijke mede werkers, assistenten, doctoraalstu denten, gastmedewerkers uit bin nen- en buitenland. De leiding van het team hadden dr. ir. R. L. M Pierik en mej. H. H. M. Steegmans. Beiden zijn ze in het laboratorium voor tuinbouwplantenteelt al sinds 1966 bezig met de reageerbuizen- teelt, waarin ze zich geheel gespeci aliseerd hebben. Bij de lakanthurium en de kamer- anthurium worden stukjes blad- weefsel er pnder Invloed van hor monen en andere stoffen toe ge bracht een soort woekerweefsel (callus) te vormen. Dat callus ver huist van de droge voedingsbodem In de reageerbuis naar een vloeiba re voedingsbodem in een kolf. Door een aantal van die kolven machi naal te schudden kan men een grote vermeerdering van het woe kerweefsel teweegbrengen, waarna hieruit op een droge voedingsbo dem weer complete plantjes kun nen ontstaan. Freesia's Ook bij freesia's heeft men uit al lerlei delen van de plant woeker weefsel kunnen verkrijgen, dat kon worden voortgekweekt en vermeer derd en waaruit na enkele maan den weer complete nieuwe plantjes ontstonden. Met schudmachines om de vermeerdering van het woeker- 'ReVOllltiS weefsel te versnellen wordt bij de freesia nog niet gewerkt, maar dat kan nog komen. Bij de freesia is het trouwens ook gelukt zonder de tussenvorm van het woekerweefsel direct uit stukjes gewoon planteweefsel nieuwe com plete plantjes in de reageerbuis te doen ontstaan. Voor gerbera is een heel bijzondere methode uitgewerkt: van deze sa- mengesteldbloemige ging men, na verwijdering van de lint- en buls bloempjes, de bloembodem gebrui ken. Die werd in stukjes verdeeld en uit die stukjes ontstonden in de reageerbuis eerst kleine scheutjes zonder wortels. Nadat de scheutjes wat groter waren geworden en op een nieuwe voedingsbodem waren overgebracht kregen ze wel wortel tjes, zodat weer volledige plantjes werden verkregen. Bij de hyacint werden uit stukjes weefsel van de 'rokken' van de bol talrijke kleine bolletjes verkregen, die later op een nieuwe voedings bodem wortels kregen. Voor de anthurium, gelooft dr. Ir. Pierik, gaat de reageerbuismethode een revolutie betekenen. Het op de Stukjes weefsel gaan nieuwe plantjes vormen gewone wijze (bijvoorbeeld via schuren) vegetatief vermeerderen van dit gewas is namelijk uit eco nomisch oogpunt gezien volstrekt onaantrekkelijk; bij de reageerbuis methode kan dat wel eens anders liggen. Bij de freesia kan men in 24 weken tijds uit een plant zestig nieuwe krijgen. Woekerweefsel komt er dan nog niet eens bij te pas; daarmee gaat het nog sneller. Bij de oude teeltmethode, aldus de heer Pierik, is er een jaar nodig om uit een freesiaplant drie nieuwe te krijgen. Bij de gerbera levert een bloem bij de nieuwe methode na achttien we ken zes nieuwe plantjes op. Van een hyacintebol kan men met de reageerbuismethode in een jaar on geveer driehonderd nieuwe maken, tegen veertig bij de oude methode. De kweker die in zijn produktle een plant vindt die hem erg goed bevalt mooi, produktief en met een houdbare bloem bijvoorbeeld kan nu volgens dr. Pierik binnen een twee jaar beschikken over een verkoopbare partij getrouwe kopieën daarvan. Bij de klassieke methode zou hij daar acht of tien jaar voor nodig hebben. De toepassing van de reageerbuis- methode in de praktijk is in ons land al ter hand genomen door een anthuriumkweker en twee gerbera- kwekers. In Engeland is een com mercieel laboratorium ook al, met gebruikmaking van de Wageningse wijsheid, met de anthurlums bezig. Nieuw voor de wereld Freesia's worden in ons land ln de buis vermeerderd door de Neder landse Algemene Keuringsdienst voor siergewassen, waarvan de te lers de jonge plantjes kunnen )e- trekken. Wat hier in ons land met anthuri um, freesia, gerbera en hyacint is gebeurd is volgens dr. Pierik nierw vóór de wereld, In het buittn- land wordt de reageerbuismetJnde wel al toegepast op onder meer orchideeën. Dat is de oorzaak dat die bloemen de laatste jaren so'n stuk goedkoper zijn geworden. In ons land wordt nu gedacht ever de oprichting van een specaal weefselkweeklaboratorium, dat Toor de praktijk zou moeten gaan ver ken en onder supervisie zou morten komen van de Nederlandse Algeme ne Keuringsdienst voor Siergevas- sen. De directie agrarische procuk- tie van het ministerie van lmd- bouw heeft onlangs een commssie Ingesteld, die moet bezien of lier- voor een stichting kan worden ge vormd. Ook heeft het miniserie een commissie ingesteld die het reageerbuisonderzoek, speciaal dat voor de siergewassen, moet coördi neren. Dr. Pierik ls er voorztter van.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 10