CPN-voorzitter uit felle
kritiek op het kabinet
Tabak.
Meer niet.
J
Kama Dev brengt
pmerkeiijke
ans uit India
Verrassend
van Darius
jeugdwerk
Milhaud
Plastic beschermt
in wintermaanden
Utrechts Domorgel
pollandfeslivar75
Handels Jephta
in 'De Duif
Bromfietser verongelukt
'Oppositie voortzetten en verscherpen'
Uitgaven van
de overheid
aan banden
CDA-Groningen:
spreiding moet doorgaan
Cigarros Autenticos.
Na grondige restauratie:
Ontslag attaché
niet gepubliceerd
Boersma wil advies leeftij dsgrens minimumloon
Door vrachtauto gegrepen
«TROUW/KWARTET ZATERDAG 7 JUNI 1975
BINNENLAND/KUNST
door Hans W. Ledeboer
•EN HAAG Het begin van het exotische danskunst-aandeel in
iet Holland-Festival was allerplezierigst: het ensemble van Kama
)ev, dat na een inleidende voorstelling in het Tropeninstituut in
Amsterdam optrad in het Circus-Theater in Scheveningen. Zondag'
s het weer in het Amsterdams Tropeninstituut te zien en maan-
lagavond in Rotterdam. Daartussendoor was het gisteravond in
ïijmegen en vanavond komt het in Groningen.
Iet deel van ons schouwburgpu-
iliek dat belangstelling toont voor
je danskunst, heeft zich In het
rerleden door een nogal ruim aan-
jod goed vertrouwd kunnen maken
net de Indische dansstijlen. Waar-
>ij komt, dat de cultuur van India
cht niet zover van ons westerlin-
en afstaat als menigeen denkt: de
litbeeldingstaal van de Mudra's
iandbewegingen en van de 11-
haamshoudin^en is niet moeilijk
e volgen en over het algemeen is
le Indische danskunst, zoals de
Jmeeste oosterse dansvormen, beel-
lend van karakter.
3et gaat om het tonen van legen-
len rond de verschillende uitdruk
kingsvormen van de godheid:
Érishna, Vishnu, Shiva, Khali. Een
ndische dansvoorstelling is, zoals
edere theatervoorstelling in het
ndische cultuurgebied, een lering,
een spiegel die de toeschouwer
krijgt voorgehouden. Hij krijgt in
de dans te zien, waartoe wezenlijke
gerechtigheid leidt, wat liefde, wat
zelfopoffering betekent. Met ook
genoeglijke stoeipartijtjes en plage
rijtjes tussen Krishna en boeren
meisjes want het genieten van het
leven, van plezier in de verhouding
van mens tot mens, is evenzeer
belangrijk. Dat alles begeleid door
liederen en versierd met dansre-
freinen, waarin het alleen om het
mooi gaat. Bij die dansrefreinen
het hardop tellen van de man uit
het orkest die verantwoordelijk is
voor maat en ritme. Bij Kama Dev
is dat de cymbalist Mohan Mahan-
kali.
Kama Dev is afkomstig uit Madras
en zijn ensemble is niet groot:
behalve hemzelf telt het drie dan
seressen en vier musici, waaronder
de zangeres Kumari Padmini.
Opname van Kama Dev
Hoog peil
door Jac. Kort
Met deze kleine groep solisten geeft
Karna Dev werk te zien, dat op
hoog peil staat. Opmerkelijke virtu
ositeit en tot het uiterste verzorgde
bewegings-afwerking, die heel be
scheiden, volledig blijft versluierd
in de dans zelf. Prachtige beheer
sing van de danstechniek, die zich
nergens naar voren dringt in virtu
oze schittering maar die altijd het
eigenlijke doel dient: het overbren
gen van de inhoud van de gedanste
legende, van de lering. Het uitbeel
den van de voor elk mens geldende
waarden in de samenleving.
Het programma biedt een beeld uit
de drie klassieke dansstijlen van
India, waarvan de uit Bihar afkom
stige maskerdans interessant
omdat de gemaskerde danser zelfs
zijn handen niet mag gebruiken
dus uitsluitend de beschikking
heeft over zijn tors als dansinstru-
ment slechts in een kort num
mer was te zien. Na de pauze moest
in Scheveningen het zeer lange
programma worden ingekort, drie
nummers vervielen. Er was toch
genoeg om van te genieten overge
bleven.
AMSTERDAM In 1918 schreef de
Franse compondst Darius Milhaud
'Les Choéphores' dad, donderdaga
vond door het Radio Filharmonisch
Orkest, het Groot Omroepkor en
solisten o.l.v. Jean Fournet ten ge
hore werd gebracht in het Amster
damse Concertgebouw.
Milhaud was 23 Jaar toen hij het
schreef, en sterk onder de indruk
van de dichter Paul Olaudel, die de
tekst van dit werk uit het Grieks
had vertaald. Milhaud ging aan het
werk om bij een aantal gedeelten
van het toneelstuk van Aishylos
een muziek te schrijven teneinde
daarmee zowel de lyriek als de
exaltatie van de verschillende ka
rakters te onderstrepen. Als geheel
is dit, ruim een half uur durende,
stuk niet zonder meer geslaagd te
noemen. Milhaud leunt in de eerste
helft nog erg sterk tegen zijn voor
gangers aan, inclusief Wagner. En
zijn instrumentatie is daar log en
zwaar, waardoor een groot deel van
de vocale partijen wordt overstemd.
In het tweede gedeelte laten 'Pré-
sages', 'Exhortation' en 'Conclusion'
echter een geheel andere Milhaud
horen. Hier komen alleen de
spreekstem, het koor en een vijf
tiental slaginstrumenten aan het
woord, en zulks met een adembene
mend resultaat. Wat de componist
hier met het koor aan geluiden
zoals geruis, toonloos ritme en
klankkleuren doet, is eerst veertig
jaar later door componisten van de
avant-garde opnieuw toegepast.
Tesamen met de solisten Line Dou-
rian (Electra), Bernard Kruysen
(Orestes), Anne Fournet (spreek
stem) en Michelle Command (so
praan) gaven koor en orkest een
prachtige vertolking van dit merk
waardige stuk.
Na de pauze de beide suites uit
Ravel's Daphnis et Chloê, waarvan
Foumet's vertolking ons beter be
kend is; buitengewoon fijn afge
werkt, boeiend van klank en rijk
aan nuancering, zowel door het or
kest als door het koor, dat was
ingestudeerd dor Carel Laóut.
door Piet Visser
AMSTERDAM Een gelukkige
greep van het Holland Festival om
het laatste oratorium van G. F.
Haendel 'Jephta', ontleend aan het
bijbelverhaal, in het kerkgebouw
'De Duif' aan de Prinsengracht te
laten uitvoeren door het Stock-
holms Radiokoor (leider Eric Eric-
son), leden van het Haags Jeugd
koor (leider Marius Borstlap), met
begeleiding van het Residentieor
kest, een solistenteam bestaande
uit de sopraan Benlta Valente, de
alt Norma Procter, de hier voortref
felijk klinkende counter-tenor Re-
né Jacobs en de bas Michael Rip-
pen, en de algehele leiding toe te
vertrouwen aan Nikolaus Harnon-
court.
Deze dirigent heeft zich de laatste
jaren toegelegd op een musicolo-
gisch-historische stijlgetrouwheid
van uitvoering die Haendel's oor
spronkelijke opvatting zo dicht mo
gelijk naderbij moest komen. Een
andere dan een 'musicologische'
garantie kan hij ons daarvoor niet
geven, en de praktijk zal dan mop-
ten uitwijzen in hoeverre hij hier
geslaagd is. Voor de luisteraar zal
de inhaerente schoonheid van
zulk een partituur dan bovendien
afhankelijk zijn van de zuiverheid
van muzikale uitvoering, van stem
ming, van ook nog de 'gewone'
uitvoeringskwaliteiten, d.w.z. van
zijn vocale en instrumentale mede
werkers en van de akoestiek.
Hiermee had Harnoncourt het dit
keer bijzonder goed getroffen: Een
koor met een sonore klank, met
een duidelijke uitspraak, met een
prettige volgzaamheid aan zijn een
voudige di ree tie-bewegingen, even
als het orkest dat voor de begelei
dingen van koor èn van solisten van
een dynamisch bescheiden af6tand
bleef, met variaties in tempo en
dynamiek die de spanning verhoog
den in de kennelijk bedoelde dra
matiek van het onderwerp.
Om dit alles was dit een bijzonder
geslaagde uitvoering met een scho
ne muzikaliteit en een dramatische
uitbeelding, waaraan een toneelma
tige actie weinig meer had kunnen
toevoegen. De Duif zat stampvol
met enthousiaste toehoorders.
Van onze correspondent
SMILDE De 65-jarige bromfiet
ser G. van Kiers uit Smilde is in
zijn woonplaats door een persona-
nauto geschept. De man was op
slag dood. Hij reed zonder op het
verkeer te letten vanaf een brugge
tje de weg op, waar hij door een
personenauto werd getrepen.
Van onze parlementsredaktie
AMSTERDAM De voorzitter van de Communistische Partij Nederland (CPN) Henk Hoekstra heeft
gisteren, tijdens de opening van het 25e congres van deze partij in het Amsterdamse RAI-gebouw,
felle kritiek geleverd op het kabinet Den Uyl. 'Deze regering heeft niets opgelost, integendeel, de toe
stand van de arbeidende klasse is slechter geworden'.
(ADVERTENTIE)
De CPN-voorzitter benadrukte dat
de oppositie tegen dit kabinet moet
worden voortgezet en verscherpt.
'Terwijl deze regering aan de lei
band loopt van de KVP en de ARP.
holt zij van de ene crisis naar de
andere Hoekstra acht een echt
progressief kabinet alleen mogelijk
als het beleid hiervan mede wordt
uitgestippeld door de CPN.
De onlangs door het kabinet uitge
brachte nota over de inkomensver
deling kreeg ook veel kritiek van
CPN-voorzitter Hoekstra. 'De kern
van deze nota is het afremmen van
de loonstijging ter wille van het
ondernemersklimaat. Dat betekent
bij de huidige inflatie, prijs- en
tariefstijgingen een aantasting van
het levenspeil en dat is voor ons
onaanvaardbaar', aldus Hoekstra.
De in de inkomensnota aangekon
digde vermogensaanwasdeling
(VAD) noemde hij een fopspeen en
een gevaarlijke poging om de vak
bonden de handen te binden.
Als enige manier om tot verbete
ring van de situatie voor de arbei
ders te komen noemde Hoekstra
verhoging van de koopkracht en
verhoging in plaats van verlaging
van de uitkering bij langdurige
werkloosheid. Deze maatregelen wil
hij financieren uit de winsten van
de grote ondernemingen
Defensie-minister Vredeling kreeg
van de CPN-voorzitter ernstige kri
tiek. Hij beschuldigde de bewinds
man ervan oude koude oorlogsver
halen op te hangen en spoken op
te roepen waar ze niet zijn. Voor de
aanschaf van de Amerikaanse F-16
als vervanger van de Starfighter
had hij geen goed woord over. 'In
de loop van het smerige gedoe over
de F-16 werd er zelfs niet voor
teruggedeinsd om, net als Goebbels
destijds in nazi-Duitsland, het ele
ment van de werkgelegenheid te
geruiken om de bewapening aan
te prijzen'.
Over de situatie in de partij zelf
merkte Hoekstra op dat deze niet
overal even goed is. Vooral in Rot
terdam blijft de partij ernstig in
gebreke en dat heeft gevolgen voor
de landelijke situatie. Ten aanzien
van deze stad merkte hij op dat het
noodzakelijk zal zijn een koersver
andering door te voeren, gericht op
het tot stand brengen van een
krachtig, welbewust optreden onder
de massa's van de bevolking.
Groei
Verheugend noemde de CPN-voor
zitter de groei van de partij over
het hele land. Sinds 1 januari zijn
er 1080 nieuwe leden Ingeschreven.
'Dat bewijst wel hoe groot de mo
gelijkheden voor groei voor de par
tij zijn'.
Ramingen herzien
Van onze pa riemen tsr-edaktie
DEN HAAG De uitgaven van de
overheid zullen het volgend Jaar
aan banden worden gelegd, zo heeft
minister Dulsenberg van financiën
CPN-voorzitter Henk Hoekstra (links) en rechts ere-voorzitter
Paul de Groot.
ROLDE De achtjarige Albert van
Belzen uit Den Helder is tijdens
het zwemmen in het Loomeer tus
sen Rolde en Schoonloo verdron
ken.
Het Jongetje werd vermist, toen
een groep medeleerlingen een ver
frissing zou gebruiken. Na een uur
zoken werd hij door het onderwij
zend personeel in de plas gevonden.
De ruim zestig leerlingen, afkom
stig uit Den Helder, waren op een
vakantiekamp in Westdorp.
Van een verslaggever
GRONINGEN De CDA-fractie in
de provinciale staten van Groningen
heeft een dringend beroep gedaan
op de leden der Tweede Kamer om
zich positief op te stellen ten aan
zien van het door de regering voor
gestelde spreidingsbeleid.
De ramingen van de uitgaven voor
meer jaren, zoals in de rijksbegro
ting voor dit jaar gepubliceerd, ga
ven een politiek en financieel ver
antwoorde uitgroei van de uitgaven
van de overheid te zien. De groei
had, zoals bekend, vooral betrek
king op de leefbaarheid en het
welzijn.
De economische vooruitzichten, zo
betoogde de minister, zijn echter
sterk gewijzigd. Door de maatrege
len. die zijn genomen om de econo
mie te stimuleren en door de te
genvallende groei van het natio
naal inkomen staat het rijk nu
voor financieringsproblemen. De
minister zei letterlijk: 'Aan het to
tale beleid zijn hierdoor meer dan
in voorgaande jaren, zeer nauwe
grenzen gesteld.'
Voor 1975 zal het financieringste
kort van het rijk door de genomen
maatregelen en als gevolg van de
mindere opbrengst van de belastin
gen (door de economische recessie)
oplopen tot ongeveer acht miljard
gulden. Het is niet mogelijk dit
bedrag op de kapitaalmarkt te le
nen.
De groei van het nationaal Inko
men met 4,3 pet zal niet gehaald
worden, dacht de minister. Dit be
tekent niet alleen, dat de reële
Inkomensverbetering voor de parti
culieren geringer zal zijn, gevolg is
ook afremming van de uitbouw van
de collectieve sector. Vandaar dat
de ramingen van uitgaven voor
meer jaren moeten worden herzien.
De melange van de CK126, een
corona van La Paz, is zó rijk, het
omblad zó zuiver en het dekblad zó
gaaf, dat kunstmatige toevoegingen
alleen maar afbreuk zouden doen
aan het rookgenot. Ongematteerd
dus, natuurgedroogd en 51 cent.
(at
door Jan Kuyk
UTRECHT Vanmiddag wordt
het grote, uit 131 daterende
Batz orgel In de Domkerk van
Utrecht, weer otfficiëel in gebruik
genomen na een bijna twee jaar
durende restauratie door de
Utrechtse orgelmakers Van Vul
pen. Als adviseurs bij deze res
tauratie zijn opgetreden dr.
Maarten Albert Venite en dr. Jan
van Biezen (namens de kerk
voogdij) en Otto B. Wiersma na
mens de rijksdienst voor de mo-
Het orgel, één van de grootste
uit huize Batz, was de afgelopen
jaren in minder dan geen tijd
het slachtoffer geworden van de
hete lucht-verwarmlng, die in de
jaren vijftig in de Domkerk was.
aangebracht; een zeer comforta
bele voorziening voor de kerk
gangers (ook al vroor het buiten
dat het kraakte; toch kon bin
nen een paar uur de tempera
tuur in de kerk tot kamerwarm-
te worden opgejaagd), maar fu
nest voor alle houtconstructies
In het orgel. De windladen wer
den zo lek als een mandje waar
door het instrument in feite on
bruikbaar was.
Men zal nu in Utrecht en in
nog meer kerken in Nederland
met een dergelijke verwarming
moeten leren leven, hoewel alle
betrokkenen bij de Utrechtse or
gelrestauratie vurig hopen dat
straks bij de kerkrestauratie ook
de verwarming in de kerk weer
aan de orde kan worden gesteld.
Voorlopig heeft men er in
Utrecht wat op gevonden. Achter
de frontpijpen is een piastic rol
gordijn aangebracht, dat in de
wintermaanden als de kachel
zondags aangaat zal worden
neergelaten en alleen 's zomers
wordt opgetrokken.
Dat betekent in de praktijk dat
het orgel In de wintermaanden
niet of nauwelijks te gebruiken
is als conoertinstrument. omdat
het gordijn nogal wat geluid te
genhoudt en omdat er door het
temperatuurverschil vóór en
achter het gordijn zich in de
frontnegisters (prestant 16 in
het hoofdwerk en prestant 8 in
het rugwerk) lelijke ontstem
mingen kunnen voordoen.
Unicum
In het Utrechtse orgel zijn ruim
duizend pijpen zo'n twaalf
stemmen overgenomen uit
zijn 1571 daterende voorganger.
Dat orgel was gebouwd door Pe
ter Jansz. Swart doo r dr.
Vente gekarakteriseerd als 'de
grootste kunstenaar die Utrecht
heeft voortgebracht.' Dat oude
orgel is de eeuwen door om zijn
uitzonderlijke klank geprezen.
Het is vooral aan d etoenmalige
Dom-organist Frederik Nieuwen -
huijsen te danken dat in 1831
Jonathan Batz dit oude pijpwerk
in het nieuwe orgel overnam.
Door die, voor die tijd uitzon
derlijke, handelswijze is het Dom
orgel naar de mening van dr.
Vente geworden tot een unicum.
Nergens ter wereld immers is
een orgel aan te wijzen met zo
goed geconserveerd en nog klin
kend pijpwerk van zo hoge leef
tijd (ruim 400 jaar).
Bij de restauratie is de conceptie
van Jonathan Batz uit 1831 het
uitgangspunt geweest. Voor re
constructie van verloren gegaan
pijpwerk heeft men zich wat het
materiaal uit 1571 betreft geo
riënteerd op het orgel van de
Hooglandse kerk lm Leiden en
voor het Batz-materiaal op de
ronde Lutherse kerk in Amster
dam. Alleen voor de nieuwe
Utrechtse Vos Humana is de or
gelmaker te rade gegaan bij het
Batz-orgel in de Nieuwe Kerk in
Delft.
De orginele windvoorziening kon
niet worden hersteld, omdat
daar geen plaats voor is.
De zwelkast om het bovenwerk
een romantische toevoeging
door De Koff uit 1911 is
echter wel behouden.
Levendig front
Ook uiterlijk is het orgel terug
gebracht naar de toestand van
1831, wat betekent dat het neo
gotische front van de Belgische
architect Tieieman Franciscus
Suys weer wit geschilderd is, de
frontpijpen van hun bedekking
met aluminium-verf zijn ont
daan en blinkend opgepoetst en
dat een bescheiding versiering
met bladgoud is aangebracht.
Kortom: het wat saaie front is
op eens heel levendig geworden.
Niemand kan zich meer veroor
loven wat neerbuigend over het
uiterlijk van het Dom-orgel te
spreken.
Er Is ter gelegenheid van deze
restauratie een boekje versche
nen van de hand van dr. M. A.
Vente. waarin het verhaal van
dit orgel en zijn bespelers is
opgenomen. Het is voor 8.50 gul
den verkrijgbaar bij de kerk.
Het is ook waarschijnlijk dat er
binnenkort een grammofoon
plaat van het Domorgel uitkomt
of beter gezegd: van de kerkmu-
zikale werkplaats die de Dom
kerk geworden fcs. Tel maar even
na: het grote orgel, een kabinet-
ïrgel van Gideon Batz, een
koororgel van H. J. Vierdag een
klavecimbel een portatief, in de
sacristie nog een kistorgel van
vierdag, plus een instrumen
tale en een vocale cantorij. Wel
ke kerk in Nederland kan zich
op zoveel muzikale rijkdom be
roepen?
DEN HAAG Minister Lubbers is
niet bereid om de ontslagaanvraag
van de adjunct-technisch-weten-
schappelijk attaché in Washington
dr. ir. S. Begemann te publiceren.
Wel schrijft hij dat uit die brief
niet blijkt dat dr. Begemann meende,
zijn taak niet meer 'naar geweten' te
kunnen vervullen.
De Tweede-Kamerleden Jansen
(PPR), Voortman (PvdA) en Ter
louw (D'66) hadden daarover vra
gen gesteld. Het ontslag van dr. Be
gemann hing volgens hen samen
met het langdurig ophouden van een
rapport van zijn hand over de vei
ligheid en wenselijkheid van kern
energie.
Van een verslaggever
DEN HAAG Minister Boersma
heeft aan de Stichting van de Ar
beid advies gevraagd over verlaging
van de leeftijd waarop recht ont
staat op het volle minimumloon
Deze leeftijd is nu 23 jaar.
De wet maakt het mogelijk at die
leeftijd na advies van de stichting
verlaagd wordt tot 22 o f 21 Jaar.
Daartoe kan dan bij algemene
maatregel van bestuur besloten
worden, indien daartoe volgens de
regering aanleiding bestaat hl de
ontwikkeling van de CAO's.
In een aantal CAO's komen al be
palingen voor op grond waarvan
werknemers op een bepaalde leef
tijd het volle minimumloon krij
gen; die leeftijden lopen uiteen
van 23 tot 21. In de contracten die
gelden voor vijfduizend en meer
werknemers ligt die gemiddelde
leeftijd op 22 jaar en vijf maanden.
De minister wijst er onder meer op
dat de grote werkloosheid en de
grote jeugdwerkloosheid In het bij
zinder op dit punt een behoedzaam
beleid noodzakelijk maken! Een ge
lijktijdige optrekking van het mini
mum-jeugdloon zou in bepaalde
sectoren van het bedrijfsleven een
niet te onderschatten loonkosten--
verhogende uitwerking hebben.
Van een verslaggever
LEEUWARDEN De 74-jarige J.
Steensma uit Birdaard (gem. Fer-
werderadeel) is gistermiddag in
Damwoud verongelukt. De man werd
door een vrachtauto aangereden
toen hij een kruising wilde overste
ken.
