Joods kind was in het openbaar ondergedoken dichtbij [mentaar raag Israël eert Piet en Jaan Brobbel Ijpenkoorts 5 van Z. naar Jagkliniek deze maand is opvolger ighter bekend Stralingsnorm lijkt goed maar nieuwe cijfers verrassen toch Wisselvallig Ier deel drie 4s niet over weerrapporten 4 'een onbehoorlijke situatie' (on-)gelijk baldadig balrecord KWARTET VRIJDAG 16 MEI 1975 BINNENLAND 5 tfkaanse optreden voor de [Cambodja heeft het succes dat president Ford, ervan Veel Amerikanen zullen :n om zijn vastbeslotenheid, in van de Verenigde Staten •r te laten neerhalen, dan (verhaaste vertrek uit Indo iet geval is. Zij zullen het mensenlevens in dit licht ivaardbaar achten, t zich in de V.S. echter af te de handelwijze van Ford tuiirdigd kan worden door het Éaijzii succes heeft gehad. De dc Amerikaanse mariniers g|een mislukking kunnen wor de Cambodjanen niet de ïetg van de Mayaguez hadden of als deze mensen zich an de tot zinken gebrachte anse schepen hadden bevon- rblijkelijke bereidheid van schip en bemanning vrij te :ft voedsel aan ,de veronder- at onderhandelingen achter len tot een meer bevredigend iadden kunnen leiden. jen doen tienduizenden scho- •iftelijk examen. Dat zij zich zenuwachtig om maken is Enige meelevendheid van nders is terecht. Maar dat zover te gaan, dat leden ,-eede Kamer meteen schrif- igen gaan stellen aan de 52 ran 'onderwijs, zodra de een opgave hun om politieke niet bevalt. Onlangs kwam Smit van de VVD in het gen een opgave waarin za- !t al te menslievend werden d. Nu is het Kamerlid Van [van de PPR verontwaardigd tekst, die is overgenomen uit Reveil. Progressieve scholie- jn met zo'n tekst de grootste ibben en dus geen gelijke goed cijfer hebben. Zowel rechts geven hier blijk van bezorgdheid voor het lot ixaminandi. Hopelijk is hun :iding zo goed en veelzijdig lat ze op hun examen be tegen een stukje dat mis- :t hun eigen mening vertolkt, jeval zijn mevrouw Smit en Van Gorcum wat ons betreft aor het examen in het onder- verslaggever I\G De 32-jarige Hans e wegens drie moorden en roofovervallen tot leven- oordeeld'is, wordt b'innen- geplaatst van het selectie- i in Utrecht naar de dr. S. "idagkliniek in Groningen. de overplaatsing zal pden kon een woordvoerder Jministerie van justitie gis- Jet meedelen. De moorden Hans van Z. in 1967. verslaggever en AG Nog deze maand zal Starfighter bekend worden, sters van defensie van Ne- Noorwegen, Denemarken en ie gisteravond informeel bij- in in het ministerie van de- Den Haag hebben elkaar de hg gegeven dat ze elk nog ind hun definitieve keus be ien. Dit heeft de directeur iing van het ministerie gis- meegedeeld. Hij was daar- iachtigd door de voorzitter bijeenkomst, de Noorse mi ni defensie Fostervoll. Vredeling zal in de minis- van vrijdag 23 mei zijn ad- envoor een beslissing van inet. Zoals bekend heeft de ninister zijn keus reeds eer end gemaakt: De F-16, op rde dat de andere drie lan- dezelfde keus komen. isters hebben gisteren vijf met elkaar gesproken. door Hans W. Ledeboer ROTTERDAM Zwartewaal was tijdens de oorlog een dorp van ongeveer vijfhonderd inwo ners, waar iedereen iedereen kende. Natuurlijk leefde dat he le dorp mee met Wim van den Berg, een stout en levendig jo chie van een jaar of acht, wiens ouders in mei 1940 tijdens het bombardement van de Rotter damse binnenstad waren omge komen. Wim was liefderijk opge nomen in het tuindersgezin van Piet en Jaan Brobbel, dat zelf al acht kinderen telde. Zo'n negen de kon er ook nog wel bij. Wim ging in Zwartewaal naar school, leerde, speelde en haalde katte- kwaad uit, net als al z'n vriend jes. Maar niemand w.st van de enorme" bluf van Piet en Jaan Brobbel. Niemand wist dat Wim helemaal niet z'n ouders had verloren, dat hij in werkelijkheid Shaul Cohen heette, dat hij een jood was en dat hij, volkomen in het openbaar, in het gezin Brobbel was 'ondergedo ken'. Die volkomen openbaarheid, die weergaloze bluf, was waar schijnlijk de allerbeste dekking voor Wim, die gezond en wel door de oorlog kwam. net als zijn ouders en drie broers en zusters. Voor Piet en Jaan Brobbel werd dit alles nog eens naar voren gehaald tijdens een vakantiereis in Israël, dertig jaar later. Die reis liep uit in een feestelijk weerzien met vader en moeder Cohen, die nu in Jeruzalem wonen en met Shaul, die met zijn vrouw Shulamit en twee zoons in Petach Tikvah woont en die als vliegtuigwerktuigkundige werkt bij de El Al op Ben Gurion-Airport in Lod. En die reis leidde tot een hoogtepunt, toen Piet en Jaan Brobbel door de Stichting Yad Washem werden geëerd met de Yad Wasjem-onderscheiding, een speci aal Israëlisch eerbetoon aan hen. die met inzet van hun eigen lev^n het 'leven van joden hebben be schermd tegen overweldiging en vernietiging. De hoogste onder scheiding in Israël voor niet-joden. Dat gebeurde allemaal in het Yad Wasjem-monument. Bij het vuur dat daar altijd brandt. Bij de in zwart graniet uitgehouwen namen van de vernietigingskampen. Bij al les wat herinnert aan de zes mil joen joden, die omkwamen. 'Je voelt daar alles weer helemaal óp je afkomen', vertelt Jaan Brobbel. 'We hebben natuurlijk altijd con tact gehad met Shaul en later met zijn vrouw Shulamit. Ze zijn ook hier geweest. Wij zijn nu met va kantie naar Israël gegaan, gewoon, via ee^ reisbureau. We hebben er een week extra aangeplakt en die hebben we doorgebracht bij Shaul's ouders in Jeruzalem. En in die week gebeurde dat allemaal. Shaul heeft voor alles gezorgd. Hij wilde beslist tegenover ons alles vergel den, en zo heeft hij ons voor deze Shaul Cohen ('Wim van den Berg') met ztfn vrouw Shulamit, dertig jaar na zijn onderduikperiode in Zwartewaal. Wim van den Berg groeide op tot Shaul Cohen onderscheiding voorgedragen. Maar je staat daar eigenlijk namens al len, die hebben meegewerkt. Kijk, zoiets kun je nooit alleen. Opvan gen van Wim ln de oorlog kon alleen in georganiseerd verband. Wij stonden daar ook voor allen, die in dat verband meewerkten en die naamloos zijn gebleven'. Te gevaarlijk Piet Brobbel vertelde, hoe dat ln zijn werk ging: 'In het begin van de oorlog werkte ik op een sigaren fabriek in Zwartewaal. Toen die sloot, deed ik van alles en nog wat. Ik werd eerst tuinder. En w£ waren aangesloten bij de landelijke orga nisatie voor onderduikers. Mijn broer was districtsleider voor Zuid- Holland, ik had een leidende positie in Zwartewaal. Shaul was eerst on dergedoken bij een gezin in Noord- Brabant, maar daar werd de situa tie gevaarlijk, omdat iedereen klet ste over dat ondergedoken joodse jongetje. Hij zou toen een paar weken bij ons blijven voor de va kantie. Maar na de vakantie is hij gewoon gebleven Shaul was acht iaar. toen hij bij ons kwam. Hij was tien, toen zijn ouders hem weer kwamen halen'. Plet Brobbel heeft van het begin af meegewerkt aan de verspreiding van Trouw. Daarover vertelt hij: 'Cor Vogelaar uit Melissant had al direct, toen in 1943 Trouw uit kwam, de bezorging op zich geno men. Hij bracht telkens een pak Trouws bij mij, en ik zorgde dan voor de verspreiding in Zwartewaal. We hadden hier een heel betrouw bare groep. Er zijn wel offers ge weest. Van de vijfhonderd Zwarte- walers iri de oorlog zijn er zeven tien omgekomen. Hun namen staan op een monument'. De kinderen van het gezin Brobbel zijn de deur uit. Piet en Jaan wonen nu in éen eengezinshuis met tuin in het uiterste westen van de Rotterdamse stadswijk Hoogvliet. Dicht bij de industrie, raffinaderij en en schoorstenen zijn van hun tuin uit duidelijk te zien. Maar om hen heen is het groen. Bomen, bloemen, heesters. Kerk Net als indertijd in Zwartewaal is het gezin Brobbel actief in de Ge reformeerde Kerk. 'Op ons denken en doen, op onze hele levensvisie, is onze reis naar Israël van enorme betekenis geweest', zegt Piet Brob bel. 'En Shaul is een streng ortho- dixe jood. Hij heet Cohen, en het woord 'cohen' betekent 'priester'. Het betekent, dat hij stamt uit de joodse priesterkaste. Nu, dat bete kent echt wel wat'. (ADVERTENTIE) AMSTERDAM De normen voor besmetting met plutonium ongeveer de gemeenste radio actieve stof die we kennen liggen op een redelijk verant woord niveau. Ze moeten waar schijnlijk wat scherper worden gesteld, maar de orde van groot te klopt wel, betoogde dr. J. Vennart (Medische onderzoek raad Engeland) gisteren op de laatste congresdag van de In ternationale vereniging voor stralingsbescherming IRPA. Hij had daarmee een van de meest actuele onderwerpen bij de kop. want de Amerikanen Tamplin en Cochran kwamen vorig jaar met een theorie die erop neerkwam dat de toelaatbare hoeveelheid plutoni- um-stof in de longen zo'n honder dduizend maal verlaagd moest wor den ln bepaalde gevallen, wilde het risico van longkanker tot aan vaardbare proporties worden terUg- gebracht, pe normen voor plutonium komen niet uit de lucht vallen, aldus dr. Vennart, ze hangen logisch samen met het hele systeem van stralines- normen. En als er reden voor onge rustheid is. moeten we dus dat hele systeem doorlichten. Dat deed hij tamelilk grondig, en dat. leidde hem tot de boven vermelde conclusie. Hoewel hij erop wees dat de theorie van Tamplin tot ongerijmde resul taten kon leiden, moest hij toege ven dat het tegenbewijs nog niet streng was geleverd. Maar het was wel uiterst onwaarschijnlijk dat de bestaande normen er zo ver naast zouden zitten. Te laat om door Vennart en de congresgangers nog in de overwe gingen te worden betrokken, kwam gisteren uit Amerika nieuw onder zoekmateriaal, dat binnen de ge^ vestigde ideeën over straling moei lijk te plaatsen is. In Science van deze week (pag. 737-738 rapporte ren Little en medewerkers over longkanker in hamsters, experi menteel veroorzaakt met polonium -210, dat hetzelfde soort radioactie- ve straling produceert als plutoni um. Zij constateerden die longkanker al bij betrekkelijk kleine hoeveelhe den straling. Bij een longdosis van 150 rem kreeg toch elf procent van hun proefdieren longkanker, en die dosisi ligt maar tien keer zo hoog als wat de internationale norm voor een mens toelaatbaar noemen. Die elf procent gezwellen overtref fen de verwachting op grond van ouder onderzoek dan ook met een factor 28: Little had maar 0,4 pro cent 'mogen' vinden. En dat verschil is niet te verklaren uit het effect dat nogal wat van dit soort onderzoek bedenkelijk maakt: het werken met proefdierstammen die ook zonder ingrepen van de onderzoeker nogal gauw kanker krijgen. Op dat punt zijn mijn Syrische goudhamsters onberispe lijk. schrijft Little. Er valt dus nog aardig wat te ver klaren. De achtergrond van dit on derzoek is trouwens ook boeiend. Polonium-120 werd als proefstof gebruikt, omdat het een bestand deel is van tabaksrook en als zoda nig in de long wordr afgezet. Een oude theorie, dat het deze radioac tiviteit zou zij die op zijn minst bijdraagt aan het ontstaan van longkanker bij rokers, heeft door het werk van Little aan gewicht gewonnen. Want de laagste dosis die hij aan zijn hamsters toediende ligt, niet helemaal toevallig, in de zelfde orde van grootte als de dosis die een twee-pakjes-per-dag-roker volgens berekeningen in 25 jaar opdoet. En het aardige is. schrijft Little, dat je polonium, en het radi oactieve lood-210 waaruit het ont staat, vrij makkelijk 'met een filter moet kunnen tegenhouden. ze verslaggever M De koninklijke ihare- ;c?e bij de belangrijke door- wit Bergh-Autoweg (bij Zeve- erts verschillende malen gecon- kd geweest met Nederlandse i egangers die door Duitse 1 beambten zijn geweigerd de n ver te trekken, omdat zij niet i bezit waren van deel 3 van jcfitekenbewijs. erland is het wel toegestaan e deel 3 te rijden wanneer men 'o4ntonen dat het bewuste deel pi evraagd. Ook al laat men bij ntis fotocopiën zien van de it ïendam (rijksdienst voor het keer) opgestuurdfe delen 1 en lu et ontvange n regu, dan nog iK nen niet toegelaten. De Duit- ine wijst er bovendien op dat at afbaar is wanneer in Duits- i\ 'ordt gereden zonder deel 3 óorruit. Men neemt daar dan men rijdt zotder geldig ken- B wij; Van onze weerkundige medewerker Het is een beetje lastig om nu al te zeggen hoe het weer met de Pink sterdagen precies zal uitvallen. Ver schillende krachten, uitgaande van lage- en hogedrukgébieden werken erop in en het valt niet meer goed te pijlen hoe de verhoudingen de komende dagen zullen liggen. De baromter zegt ook niets: die stijgt niet en die daalt niet. Een goede dienstregeling is dus nog niet voor handen daarom maar een schat ting. We geloven niet dat er erg veel verandert. Het blijft in grote lijnen bezien nogal wisselvallig. Dit betekent aan de ene kant kans op een regen- of onweersbui, voornamelijk in de na middag wanneer de temperatuur het hoogst is, (paraplu dus niet vergeten), anderzijds mooie zonni ge perioden als pleisters op de wonden. De temperatuur doet geen al te gekke sprongen. Die blijft met middagwaarden tussen 15 en 19 graden Celsius op een tamelijk ge matigd niveau, maar plaatselijk, met name in het oosten, zijn er ook tijdelijk hogere waarden moge lijk van 20 naar 22 gr. C.,vooral wanneer de wind eens een tijdje uit het zuidoosten waait. De luchtdruksystemen die het weer bepalen zijn een hogedrukgebied boven Rusland met een zich nog versterkend filiaal boven Jutland en zuid-N oorwegen en anderzijds een depressie in de Golf van Bi- scaye. Gistermiddag werd het op nieuw zeer ivarm in oost-Europa waar het kivik tot 26 e 31 gr. C. opliep waarbij ook doelen op zuid- Rusland. Een station in zuid-Fin- land had een volop zomerse dag mei 26 gr. C. maximaal. zuid-Zwe den plaatselijk 25 gr.C. Gistermiddag kwam over het Amsterdam De Bilt Deelen Eelde Eindhoven Den Helder Luchth. R'dam Twente Vllsslngen Zd. Limburg Aberdeen Athene Barcelona Berlijn Bordeaux Brussel Frankfort Genève Helsinki Innsbrück Kopenhagen Lissabon Locarno Londen Luxemburg Madrid Malaga Mallorca Milnchen Nice Oslo Parijs Rome Spilt Stockholm Wenen - Zürlch Casa Blanca Las Palmas Tel Avlv Tunis zwaar bewolkt zwaar bewolkt licht bewolkt half bewolkt zwaar bewolkt zwaar bewolkt half bewolkt half bewolkt half bewolkt zwaar bewolkt regen zwaar bewolkt licht bewolkt regen regenbul licht bewolkt licht bewolkt zwaar bewolkt half bewolkt regenbul zwaar bewolkt regen bul zwaar bewolkt regen zwaar bewolkt half bewolkt licht bewolkt licht bewolkt onbewolkt half bewolkt licht bewolkt half bewolkt licht bewolkt zwaar bewolkt half bewolkt licht bewolkt zwaar bewolkt licht bewolkt onbewolkt onbewolkt half bewolkt noorden van Nederland dan toch nog het onweer dat wij maandag al meende te zien naderen. Tussen kwart voor twaalf en kwart voor twee bliksemde en donderde het in Friesland. Sommige donderslagen waren bijzonder hard, enkele blik sems erg fel. Deze onstabiliteit werd bevorderd door kleine slo- ringslijnen uit Frankrijk, in met de tot op grote hoogte reikende zuide lijke circulatie naar hierkwdmen. De wind aan de grond bleef zwak en uiteenlopend (iuchLdruk gistera vond in ons land tussen 1013 en 1015 millibaar). Aan neerslag werd er in Gorredijk 12 millimeter in ruim één uur tijd opgevangen. t BEWOLKING MAX. T E MP. V'.issingen: 5.50-18 23: Harlngvlletfilulzen 7.32-20 01; Rotterdam: 8 48-20 57; Sche- venlngen: 6 511924: IJmulden 7 38-20.11; Den Helder 11.82-0 00: Harilngen 1 59- 14 00; Delfzijl 3 52-15 56. onder redactie van bes smit Nadat zo ongeveer iedereen die in loondienst werkt, allang een veertigurige werkweek heeft, hebben de gezinsverzorgsters dat ook eindelijk bereikt. Volgens hun eigen vakblad Vip is die week van veertig uren voor hen op 1 april officieel begonnen: 'Van een werkweek, bestaande uit zes dagen, werd in de zesti ger jaren opgemarcheerd naar een vijfdaagse (invoering vrije zaterdag) om voorts van een 55- uripe werkweek te gaan naar beroepsmatige arbeid voor 42 uur cn via 4VA uur naar 40 uur thans.' Een latertje dus. maar beter laat dan nooit. Blijkbaar geldt die regeling nog steeds niet voor allen die in de gezinsverzorging werken. In het zelfde blad staat een brief van een gezinsverzorgster die na mens 65 collega's van de Stich ting Hoorn (NH) spreekt: 'Wij zijn het in onze stichting niet eens met de werktijden', schrijft ze. En geen wonder: 'Tot 1 ja nuari 1975 hebben wij altijd ge werkt van 8 tot 18 uur. Dit is dus 50 uren per week.' Dat zou nu tien uur minder geworden moeten zijn, maar nee. Volgens de (ongedateerde) brief moeten de verzorgsters in sommige ge vallen nog wel 9l/2 uur per dag werken, waarvan ze een hal fuurtje voor zichzelf .mogen ne men. Vrije dagen voor overuren zijn er niet bij. Mr. J. G. Donker .reageert in het bldd dan ook zo: 'De toestand welke hier beschreven wordt, kan men zich moeilijk als een in 1975 bestaande situatie inden ken. Wil het bestuur van de instelling te Hoorn soms in het monumentenjaar het verouderde beeld van de autoritaire iverkge- ver in stand houden? Huldigt de leiding, misschien het denk beeld: Laten we de gezinsver zorgsters en -helpsters maar dom houden, dan blijven zewel braaf en rustig?' Dat laatste slaat op deze klacht van de briefschrijfster: 'Onze leidster raadt ons aan Vip niet te lezen, omdat daarin onze rechten staan. Daarin wordt herhaaldelijk geschreven over verkorte werkdagen. Als we daarover met onze leidster wil len praten dan geeft zij geen gehoor. Omdat wij het niet lan ger nemen, hebben een paar ge zinsverzorgsters in december 1974 gesproken met het bestuur. Er is door ons toen ook gespro ken over de negentiende vrije dag welke wtj niet krijgen, óver meer reiskostenvergoeding of kledingvergoeding. In dat ge sprek zei al gauw een der be-' stuur sleden: Meisjes, als het jul lie hier niet aanstaat, dan ver trekken jullie maar.' Een situatie, vindt mr .Donker, die 'op zijn zachtst uitgedrukt als onbehoorlijk is aan te fner- ken.' Premier Den Uyl heeft tijdens zijn bezoeken aan de andere kant van de oceaan natuurlijk een hoop gezien en daar veel voor moeten af sjouwen. Hier. op visite bij president Ford in het Witte Huis, lijkt het hem allemaal teveel te worden. De hand aan zijn voorhoofd zou er op kunnen duiden dat hij hoofdpijn gekregen heeft van al dat praten en bovendien lijkt hij zere voeten van het lopen overgehouden te hebben, de Amerikaanse president hier net aanbiedt Den Uyls schoenen uit Dit plaatje van de beide topregeerders zou best kunnen betekenen dat te trekken en op het punt staat de daad bij het woord te voegen. ten hebben volgehouden. Vie rentwintig leerlingen -van het christelijk lyceum ln Zeist wil len dat record in hun eigen schoolgebouw op precies 25 uur brengen en zullen dus to tzater- dagavond zes uur moeten door- ballen. Het gaat trouwens niet alleen om de eer, maar ook om geld. Niet voor de lyceisten zelf. maar voor gehandicapten In Over de verdachte en de plek waar het slachtoffer van een roofmoord in Eindhoven is ge vonden, zijn de ochtendbladen het (gisterochtend) roerend eens, maar over de ontdekker van hettoffer geven vier kranten een fwijkene lezin: 'Gvonden oor een kantenbezorger', meldt de Telegraaf en het Algemeen Dagblad weet dat die krantenbe zorger de 16-jarige Adriaan de Kok was, die het AD rondbrengt. In de Trouw/Kwartetbladen stond gistermorgen dat het een bezorger van het dagblad Trouw geweest is en volgens de Volks- rant is het slachtoffer alleen maar gevonden. ?Ondanks al die ongelijke lezin gen blijken alle vier de ochtend bladen gelijk te hebben. De juistheid van de bewering in de Volkskrant, dat het slachtoffer gevonden is, 'staat als een paal boven water, De Telegraaf die er een krantenbezorger van maakt heeft ook gelijk, het AD dat een van zijn eigen bezorgers die rol toedenkt idem met een sterretje en ook uw eigen ochtendblad heeft de zuivere waarheid ge sproken: Adriaan dé Kok stopt 's morgens zowel Trouw als het Algemeen Dagblad in een aantal Eindhovense brievenbussen. Zeist, voor wie de volleyballers sportbenodigdheden bij T elkaar willen spelen. Daarom wordt er een toegangsprijs geheven: twee kwartjes voor groten, één voor kinderen. Meeraden naar de eindstand kost ook een kwartje, er is snoepgöèd en drinken te koop. maar wie 's nachts wil komen kiikenkrijgt gratis kof fie. Vanmiddag om vijf uur gaat een groep lyceisten proberen een wereldrecord te breken dat op naam van de Russen staat. Het gaat om volleybal, waarmee de Russen het 24 uur en 20 minu- Denk maar niet dat 'alleen de grotestadsjeugd baldadig, om niet te zeggen vernielzuchtig is. In Cultuurrijp, het personeelsor gaan van de rijksdienst voor de Dsselmeerpolders, 3taat dit korte berichtje waaruit al gauw duide lijk wordt dat ze in de polders met hetzelfde euvel te maken hebben: 'De afdeling civieltech nische werken wil voor het be vestigen van verkeersborden ge galvaniseerde stalen klemmen gaan gebruiken in de hoop dat die constructie beter tegen de baldadigheid van de jeugd blijkt opgewassen.' De reddingsbrigade Veluwemeer. meldt hetzelfde blad, krijgt een voormalig toiletgebouw op het Harderstrand in gebruik. Wat ze met dat toilet gaan doen staat er niet bij. 'Natuurlijk krijg je opslag. Ik wil je laatste dag bij ons zo plezierig mogelijk maken.'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 5