oedan zoekt
zijn weg
tussen Afrika en Arabië
i/KWARTET VRIJDAG 16 MEI 1975 "J^JjITENLAND RH15
l SOEDAN
ico Kussendrager
m de belangrijkste successen van de Soedanese president
iri is nog steeds de beëindiging (in 1972) van de toen zeven-
ar oude burgeroorlog tussen Noord- en Zuid-Soedan. Uit
danste de president door Joeba, de zuidelijke hoofdstad, om
de te vieren. Noemeiri uit het 'arabische' noorden
;en Afrikaanse hoofdtooi en een speer om de band met het
negroïde zuiden te benadrukken.
vonden in dezelfde straten
(ba ernstige onlusten plaats
;n terug te voeren op de
ieds bestaande - angst voor
rsing door het 'noorden',
lensen werden gedood, tien
gewond, honderden gear-
Directe aanleiding voor de
aren geruchten dat 2,5 mil-
yptische boeren zich wilden
aan het nieuw te graven
anaal in Zuid-Soedan. Ze-
duizend militairen zouden
chermen. De eersten waren
naleerd. zo werd in de stad
;eld. De verhalen werden
kanten ontkend. Volslagen
ucht gegrepen, zei de rege-
e militairen die waren ge-
iren Britten, bezig met de
an een brug, geen Egyptena-
loet het feit dat zulke ge-
kunnen opduiken en zich
iel verspreiden een waar-
g zijn: de angst voor alles
het 'noorden' komt zit er
eds diep in bij de Zuid
zen. De koloniale jaren en
iek van Khartoem sinds de
ikelijkheid in 1956 uitlo-
een burgeroorlog die een
slachtoffers eiste heb-
bij de bevolking in het
nu eenmaal diep ingeprent
uit het noorden niet veel
verwachten is.
ger eeuwen kwamen Arabi-
ilavenhandelaren uit het
die meedogenloos jacht
op de zuiderlingen. Om
handen te blijven zakten
og verder af, zodat het nie-
ind tussen Noord- en Zuid-
groter werd. Het woestijn
noorden wordt van de sa-
in het zuiden gescheiden
dampige Soed dm oer assen,
itact tussen de twee lands-
aaardoor altijd schaars ge-
Het noorden werd overwe-
lamitisch en Arabisch, het
ïleef animistisch, werd deels
nd door zending en missie
het noorden niet mochten
en behield een sterk Afri-
;arakter.
•i, die als officier tegen de
[ya-verzetsbeweging had ge-
heeft zich sinds zijn
jvername in 1969 ingezet
regeling met het zuiden,
eigen inzicht hem daartoe
noopte zouden buitenlandse
het wel hebben' gedaan,
imunisten ondernamen al
n staatsgreep tegen hem en
:i vermoedde daarachter de
De betrekkingen met Mos-,
ramen daardoor zo onder
staan dat verdere leveran-
Söedans belangrijkste wa-
:el twijfelachtig werden,
en had de oorlog tegen het
iet noorden op de rand van
ikroet gebracht. Zo kreeg
den een zekere mate van
onafhankelijkheid. Leiders van de
Anya Nya-beweging kwamen zelfs
op hoge bestuursposten.
Er werden schone beloften gedaan
maar wie nu de verhalen hoort en
de verslagen leest krijgt de indruk
dat maar aan één ding in 't zuiden
geen gebrek is: plannen en ideeën.
'Een slagveld van goede bedoelin
gen', noemde de Londense Guardi
an het onlangs. Op papier moet
economische onafhankelijkheid de
nog steeds bestaande ontevreden
heid wegnemen maar in de praktijk
komt er bitter weinig van terecht.
Aan alles is gebrek, ook aan voed
sel, hoewel er zoals African De
velopment fijnzinnig schreef
'niet overal meer werkelijke hon
gersnood voorkomt.' Op vier hon
derdduizend mensen is één arts wat
zelfs voor een ontwikkelingsland
zuinig is. Aan watervoorziening in
het zuiden is nog steeds weinig
gedaan zodat het geen uitzondering
is dat vrouwen tien kilometer moe
ten lopen om bij een put te komen.
De mensen leven er in even erbar
melijke omstandigheden als des
tijds, zegt een Nederlander die lange
tijd in Zuid-Soedan gewerkt heeft.
Zuid-Soedan krijgt veel internatio
nale hulp: wie keni. niei. da drui
die Nederland bij Joeba heeft ge
bouwd? Soedan is een zgn. 'concen-
tratieland' van het Nederlands ont
wikkelingsprogramma.
Gebrekkige verbindingen zowel
binnen als naar buiten is nog
steeds één van de belangrijkste
handicaps in het zuiden van de
Soedan. Dat is onder andere de
oorzaak dat dit deel van het land
intern veel verdeelder i^ dan het
noorden. Transporten naar andere
delen van het land kunnen weken
duren evenals telegrammen. Joeba
bijvoorbeeld kent geen telefoon.
De problemen voor het zuiden zijn
nog vergroot door de terugkeer
na de vrede van zo'n anderhalf
miljoen vluchtelingen die in het
oerwoud of in de buurlanden zaten.
Steden raakten overbevolkt: Joeba
zwol op tot honderdduizend jnwo-
ners terwijl het normaal een kwart
daarvan heeft. Ambtenarij en bu
reaucratie tieren welig en er is een
gebrek aan bestuurskracht in Zuid-
Soedan waardoor veel plannen
nooit van de grond komen. Op alle
niveaus kan uren worden gepraat
over een bepaald protocol in plaats
van over werkelijk belangrijke za
ken. Na de onafhankelijkheid wer
den kersverse ambtenaren, zo wil
het verhaal, met drie maanden sa
laris en het verzoek ,er wat van te
maken het land ingestuurd. Wat
daarvan t erecht is gekomen laat
zich raden. Bovendien zouden veel
noordelijke bestuursambtenaren
nog steeds tegenwerken wat de
ontwikkeling van Zuid-Soedan nu
ook niet ten goede komt
Ironisch genoeg zou juist het Jong-
leikanaal de aanleiding tot de
Dr P. M. E. Volten
oktober 1973 voeren de militaire organisaties van Oost en West, respectievelijk het War-
iu-Pact en de NAVO, onderhandelingen over vermindering van wederzijdse troepen in Cen-
1-Europa: de MBFR-onderhandelingen. Sinds de presentatie van elkanders voprstellen is er
irende de twee jaar die volgden, nauwelijks enige vooruitgang geboekt. Naast andere mili-
problemen vormt het verschil van mening over de soort te reduceren troepen (land- of
ïtmacht met of zonder nucleaire wapens) een grote hindernis. De vraag is of het Westen het
itel om dlleen conventionele troepen en hun bewapening in de besprekingen te betrekken,
kunnen handhaven.
voorstellen van deze onder-
lelingen dateren van 1968,
NAVO-ministers van buiten-
se zaken, in Reykjavik bijeen,
,'Warschau-Pact-landen uitno-
n voor onderhandelingen
'wederzijdse en evenwichtige
jenvermindering in Centraal-
<pa.' Deze voorstellen waren
ekkelijk vaag; er werd niet in
welke onderdelen van
ie defensies gereduceerd zou-
moeten worden, hoeveel beide
en zouden moeten verminde-
of om welk gebied het zou
Wel werd gesteld, dat het
Mfltaat van de conferentie niet
mogen leiden tot 'militair na-
yj voor één van de partijen.' Dit
cipe werd min of meer over-
men door de landen van
Warschau-Pact onder de bena-
l van 'equal security' (even-
tige veiligheid),
i de Sowjet-Unie positief rea-
fle op de NAVO-uitnodiging in
bleek na enkele jaren van
il bereiding binnen de NAVO
i moeilijk het eigenlijk was tot
5 rete voorstellen te komen. Zo
achtte een Amerikaans amb-
ar van het State Department:
kostte ons twee jaar en de
al mag weten hoeveel geld om
j de gezamenlijke conclusie te
Jen dat stabiliteit het best ge-
dhaafd kan worden door niets
fioen.'
;JVO-voorstellen
au de onderhandelingen begon-
en het Westen moest met
stellen op tafel komen. Tij
de eerste dagen maakte de
O het de landen van het War-
u-Pact duidelijk dat MBFR
gaan over conventionele troe-
en bewapening; de lucht-
5.2tlU en tactische nucleaire wa-
ll werden uitgesloten. Voorts
bevatte het NAVO-plan zg. gelijke
•plafonds' voor de grondtroepen in
Centraal-Europa. NAVO en War
schau-Pact zouden ieder een
maximum van 700.000 man in het
reductiegebied mogen legeren. Dit
betekende een nogal forse eis en
tevens een zekere verrassing aan
gezien noch in de uitnodiging van
Reykjavik, noch in diens herha
ling te Rome in 1970 onderscheid
gemaakt werd door de NAVO tus
sen verschillende troepen en be
wapening. Bovendien betreft de
keuze van conventionele troepen
juist het onderdeel waarin het
Warschau-Pact superieur is aan
het Westen, and»rs gezegd de on
derdelen waarin de NAVO de
meerdere is, worden niet aan de
orde gesteld. De aandrang van de
NAVO is overigens zeer begrijpe
lijk, gezien de overmacht met
150.000 man en 9000 tanks aan
Oosterse zijde. Niettemin is het
voorstel van gelijke platfonds van
700.000 man, zonder te willen spre
ken over andere onderdelen, een
nogal harde eis en kan uitgelegd
worden zoals ook wordt gedaan
door het Oosten als niet stro
kend met het overeengekomen
principe van onverminderde veilig
heid. Immers, reductie van één be
paalde categorie uit het gehele de
fensiesysteem zonder een eenzijdi
ge bevoordeling van één der par
tijen. kan slechts plaatsvinden
wanneer beide partijen ongeveer
gelijk zijn in»aantal en de opbouw
van hun verdediging enige gelijke
nis vertoont.
Echter van symmetrie is geen
sprake. Het Westen wordt gecon
fronteerd met een superieure con
ventionele macht, maar het Oos
ten met een Westerse overmacht
van luchtstrijdkrachten en tacti
sche atoomwapens Het is even
eens begrijpelijk dat de landen
van het Warschau-Pact deze on
derdelen ter sprake willen bren
gen in MBFR, wat hun opvatting
over een stabiel evenwicht ook
moge zijn.
Escalatie
Gedurende de onderhandelingen
heeft het Westen steeds vastge
houden aan de genoemde eis. Vol
gens hun woordvoerder (in 1974)
schuilt het gevaar van escalatie
van een conflict niet zozeer in
het aantal nucleaire wapens aan
beide zijden, maar 'komt het risi
co dat een conflict zou uitbreken
voert uit de ongelijkheid van de
grondtroepen aan beide zijden'.
Om te voorkomen dat een partij
in de verleiding komt om zijn
grondtroepen in te zetten in een
eventueel conflict, moeten deze
strijdkrachten zoveel mogelijk van
gelijke sterkte gemaakt worden.
Het is evenwel de vraag of deze
redenering opgaat met betrekking
tot de situatie in Europa. Zouden
de conventionele troepen en wa
pens de enige factoren vormen bij
een berekening van de krachts
verhoudingen? Dit lijkt niet erg
waarschijnlijk.
Een militaire berekening van de
krachtsverhoudingen zal ook
luchtmacht, strategische en tacti
sche nucleaire wapens, kwaliteit,
aantal reserve's enz. bevatten. Dat
de uiteenlopende sterkte van con
ventionele troepen en wapens de
doorslaggevende factor in de be
rekening van een conflict in Eu
ropa zou zijn, is een onbewezen
stelling en zal (let ook wel blij
ven
De Westerse landen hebben even
wel geen enkele interesse getoond
d* luchtstrijdkrachten (en tacti
sche nucleaire wapens) te betrek
ken in MBFR. De door de NAVO
genoemde redenen hiervoor zijn:
terugtrekking van vliegtuigen
uit het reductiegebied betekent
maar heel weinig, aangezien ze In
zeer korte tijd weer kunnen te
rugkeren.
de toch al ingewikkelde on-
derhandelingen zouden er enorm
door gecompliceerd worden.
opnemen van de luchtstrijd
krachten zou de deur openen voor
het Warschau Pact om de nucle
aire bewapening ter discussie te
stellen
Het eerste argument kan even
goed gebruikt worden om de
luchtmacht in MBFR te betrek
ken, aangezien de plaats van de
bases van gering belang is. Het
tweede klinkt al evenmin overtui
gend. Natuurlijk zal niemand ont
kennen dat toevoeging van een
factor de zaak ingewikkelder
maakt, maar evenmin zal iemand
ontkennen dat deze beslissing
meer zal afhangen van de beteke
nis en waarde van de factor dan
van een verhoogde moeilijkheids
graad. Wanneer de luchtmacht
wordt geacht een essentieel on
derdeel te zijn-in de defensie, dan
zal de krachtsverhouding van deze
strijdkrachten een belangrijke
plaats innemen in de militaire
berekeningen. (Ook nu ze niet op
de MBFR-agenda staan)
Het derde argument geeft blijk
van de Westerse tegenzin om de
Amerikaanse 'Forward Based
Systems (FBS) vooruitgeschoven
systemen binnen de onderhande
lingen te halen. (Het gaat om
kernwapens waarmee Ruswisch ge
bied direct aangevallen kan wor
den)
Dit zou gebeuren als luchtmacht
met een nuceaire taak ter sprake
zou komen. FBS vormt een belang
rijk onderdeel van de Westeuro-
pese verdediging. Bovendien
vormt FBS een schakel met de
Amerikaanse strategische atoom-
macht en de Westeuropese landen
zien niet graag dat er aan de
Amerikaanse garantie getornd
wordt.
Nucleair overwicht
Toch zal het moeilijk zijn voor
het Westen bij voortduring de be
spreking van de onderdelen,
waarop het Oostblok aandringt, te
weigeren. Wanneer de landen van
het Warschau-Pact de reductie
van nucleaire wapens voorstellen,
zijn zij kennelijk bereid hiervoor
een plafond te accepteren. Boven
dien spreken ze niet over ee.u
gelijk plafond voor belde zijden
van luchtmacht en nucleaire wa
pens. Ze willen deze onderdelen
tezamen met de conventionele
troepen beoordelen en tot een af
spraak voor de totale strijdmach
ten 'aan weerszijde komen. Met
andere woorden de tot dusverre
gevolgde NAVO-strategie, waarin
conventionele inferioriteit wordt
'goedgemaakt' door een sterke nu
cleaire defensie (of althans door
het vertrouwen daarin), wordt in
principe niet aangetast. Een mo
gelijke uitkomst van de onder
handelingen zou kunnen zijn dat
het Westen nucleair overwicht be
houdt.
De NAVO-landen hebben tot nu
toe geen enkele bereidheid ge
toond het luchtmachtpersoneel en
vliegtuigen (en evenmin de tacti
sche nucleaire wapens) te willen
reduceren. De enige concessie in
dit opzicht het vorig najaar, hield
de toezegging in dat er 'geen toe
name in de totale sterkte van het
luchtmachtpersoneel zal plaats
vinden gedurende de eerste fase.'
(In de eerste fase zullen er alleen
Russische en Amerikaanse troe
pen worden gereduceerd, dat wil
zeggen teruggetrokken, volgens de
Westerse voorstellen)
Lastige positia
De NAVO ten aanzien van de
hierboven beschreven vraagstuk
ken zit in een lastige positie. De
landen van het Warschau-Pact
dringen aan op reducties van on
derdelen. waarvan de NAVO
meent het zich niet te kunnen
permitteren, terwijl de NAVO van
het Warschau-Pact een forse con
ventionele reductie eist.en in
feite niet anders kan vragen dan
een gemeenschappelijk plafond.
Het zou immers moeilijk te verko-
pen zijn aan de Westerse parle
menten, wanneer de NAVO het
Oost-blok in een verdrag meer
conventionele troepen en bewape
ning zou toestaan. Of zo'n voor
deel voor één kant wordt niet
toegestaan, of het toekomstig ver
drag bevat tevens nivellerende
maatregelen tegen zo'n eenzijdige
bevoordeling. In het laatste geval
zal er over meer gesproken moe
ten worden dan alleen over con
ventionele verhoudingen.
Het huidige NAVO-standpunt
biedt weinig speelruimte, zowel
tegenover het thuisfront als tegen
Deze maand viert president Ga'afar el Noemeiri van Soedan zijn zesde ver
jaardag als staatshoofd. Hoe ziet zijn toekomst en die van zijn land eruit?
Ga'afar el Noemeiri
rellen in Joeba het zuiden voor
een deel uit het isolement kunnen
halen. Het kanaal moet een einde
maken aan de verdamping van" mil
jarden nubieke meters Nijlwater in
de Soeddmoerassen. Door het 280-
kilometer lange kanaal worden de
moerassen 'afgesneden'. Het water
kan voor irrigatie worden gebruikt
waardoor één van de armste dalen
van Soedan een welvarend land
bouwgebied zou kunnen worden.
Nieuwe wegen op de oevers en het
bekorten van de boótreis naar het
noorden met een paar dagen zal
althans de ruimtelijke scheiding
tussen noord en zuid verkleinen.
Ook Egypte heeft belang bij de
aanleg van het kanaal omdat de
Nijl veel meer van haar water be-
over het Warschau-Pact. Gege
ven het dilemma van de NAVO.
de standvastigheid van de landen
van het Warschau-pact en de wei\
nig overtuigende argumenten te
gen diens-voorstellen, zal het voor
de Westerse alliantie zeer moeilijk
zijn haar standpunt te handhaven
als men tenminste de stil
staande MBFR-onderhandelingen
weer op gang wil brengen. Ten
aanzien van de hier ©mschrp^en
militaire problemen.nog maar
een deel van de totale betekenis
van MBFR. is de NAVO in de
verdediging; Concessies zijn dan
moeilijk, te Vermijden.
De heer Volten is politicoloog en
verblijft op het ogenblik in Cali-
fornië upof een onderzoek naar de
Oost-Wi$'t-verhoudingeh.
Zuid-Soedan werd gekerstend
eigen Vbevolking met elkaar te ver
zoenen zal zij een stuk opbouwend
pionierswerk hebben verricht voor
het hele werelddeel', heeft Toynbee
gezegd. S'oedan is op het ogenblik
hard b&ig zowel de bandeD met
Afrika afs met Arabië aan te halen
en zijn Internationaal prestige te
vergroten.
Een oovallemd blijk daarvan zijn
Noemeiri's pogingen een akkoord te
bereiken tusfcen Ethiopië en haar
opstandige pnovincie Eritrea. Drie
jaar geleden 'kwam aan de strijd
tussen Noord- en Zuid-Soedan een
einde dank zij .Ethiopische bemid
delingen. Dat betekent niet dat het
diplomatieke offensief van de Soe
danese president als 'dank' moet
worden opgevat (zo iets bestaat in
de politiek niet). Veeleer leeft bij
Noemeiri de angst dat een onaf
hankelijk Eritrea nieuwe impulsen
zal geven aan nationalisme in
^uid-Soedan.
Noemeiri zoekt ook verdere toena
dering tot de Arabische wereld en
hij is welkom. Zeker weer in Egyp
te waarmee Soedan in de loop der
eeuwen steeds in een haag-liefde
verhouding heeft geleefd. Hoewel
de Soedanezen vaak weinig op had
den met de Egyptenaren-, maken
culturele, godsdienstige en econo
mische banden de twee volken in
het Nijldal tot bijna natuorlijke
bondgenoten
Ook de afgelopen jaren zijn er wel
Incidenten geweest zoals het terug
trekken van het Soedanese regi
ment van het Suezkanaal, het op
treden tegen Egyptische onderne
mingen toen Noemeiri's reeering
nog radicaal-socialistisch wa; en
bovenal het afzeggen van de fede
ratie tussen de twee landen door
Noemeiri. De Soedanese president
kon die federatie aan een belang
rijk deel van zijn volk niet verko
pen. De betrekkingen met Egypte
mogen dan weer wat beter zijn
geworden, men kan ook overdrij
ven. In plaats daarvan kwam de
afspraak dat Noemeiri. en Anwar
Sadat van Egypte elkaar regelmatig
zullen ontmoeten en de oprichting
van een comité van ministers van
de twee landen dat gezamenlijke
problemen moet bestuderen.
Ook in de betrekkingen met Libië
is enige verbetering te bespeuren.
Wat wel nodig was na de pogingen
van de Libische president Moeam-
mar Khadaffi om de regering van
Noemeiri een beentje te lichten. Zij
zou niet radicaal genoeg meer zijn.
Noemeiri beklaagde zich er verder
over dat leiders, die hij in 1969
heeft afeezet in Libië asiel hebben
gekregen. Er gingen zelfs geruchten
dat Soedanezen in Libische kampen
werden getraind en er was sprake
van infiltratie. De inkeer van de
Libische president en de toenade
ring tot Soedan zou wel eens kun
nen voortkomen uit het feit dat hij
in de Arabische wereld allengs meer
alleen komt te staan. Nog meer
vijanden zou hem in een wel bij
zonder ongemakkelijke positie
brengen.
Dat Soedan ook bij andere Arabi
sche landen goed ligt blijkt hieruit
dat Noemeiri daarvandaan meer le
ningen heeft gehad dan wie ook.
Oliegelden vanuit bljrfa alle 'Ara
bische landen stromen t&ë.^DSt^-is
geen goedgeefsheid maar wëdfcfzljds
belang. Landbouwdeskundigen'*èg-
-gen dat Soedan het grdefKrte
land van Afrika met een uitge
strekte vlakte het broodmartaje
van de wereld kan worden, met een
grotere graanproduktle dan bijvoor
beeld Canada. Het zou, aldus deZe
deskundigen, in veertig procent van
de wereldbehoefte aan voedsel kun
nen voorzien. Niet alleen Europa
maar vooral de Arabische landen
zouden daarvan kunnen profiteren.
Dat is voor hen des te belangwek
kender omdat de Verenigde Staten
al enkele malen met het voedsel-
wapen hebben gekletterd. Onuitge
sproken werd er toch ongeveer te
verstaan gegeven: 'Maken jullie 'de
olie duurder of gaat de kraan .weer
dicht, dan verschepen wij /geen
voedsel meer.' De Arabische landen
willen zo snel mogelijk onafhanke
lijk worden van voedselleveranties
uit de VS. Soedan kan daarbij een
belangrijke rol spelen. Er is land.
er is water, er is arbeid en de
olielanden kunnen voor het geld
zorgen. Hoe belangrijk Soedan voor
hen aan het worden is beseft het
zelf: vorig jaar werd een lening
geweigerd omdat het te weinig zou
zijn.
Een en ander'verschaft het Soedan
van Noemeiri internationaal een
steeds betere positie, hetgeen blijkt
uit het toenemende aantal confe
renties en congressen dat in het
land wordt gehouden. Hoe sterk
Noemeiri binnenslands staaf valt
moeilijker te zeggen. Zeker is dat
de zes jaar van zijn regering afge
zien van de communistische coup
poging in CC rücigitc
geweest sinds, ae onarn$mkelljkheid.,
Zeker is ook "dat Noemeiri allengs'
OP economisch gebied voorzichtiger
is geworden. -Jie uitgebreide natio
nalisaties van na de staatsgreep
leiciden tot grote economische
moieilijkhederk'
Tegenstanders vindt Noemeiri
daardoor bij "hen die radicale eco
nomische hervormingen willen,
voor oen deel communisten. Alle
communisten zijn sinds de mislukte
staatsgreep uit het bestuurs- en
ambtenarenapparaat verwijderd,
maar het is niet aan te nemen dat
één van de grootste en meest in
vloedrijke communistische partijen
in Afrika zich zo maar monddood
heeft laten maken. Tegenstanders
vindt Noemeiri verder onder demo
craten die zijn optreden dictatori
aal noemen. Daartegen wordt dan
ingebracht da\t een democratisch
bestuur oude tegenstellingen (tus
sen stammen en godsdienstige en
politieke groepen) weer zou aan
wakkeren. een argument dat opgaat
voor veel Afrikaanse ontwikkelings
landen. Noemeiri zelf bepleit voort
durend een grotere invloed van het
volk en beseft terdege dat een vol
strekt dictatoriaal optreden uit-^
zichtloos en onmogelfflk is in een zo
groot land met zoveed tegenstellin
gen. Onlangs nog wecden twee zeer
bekwame ministers gedegradeerd
(die van buitenlandse .zaken en die
vari defensie) met als- enig argu
ment dat zij zich niet democratisch
genoeg gedroegen. Overigens on
derstreepte Noemeiri hiermee ook
zijn positie als onomstreden leider
van Soedan.
Een mobiele raket-eenheid van het Russische rode leger tüdens"
e^n oefening in de sneetrw.
houdt. Daarom hebben Egypte en
Soedan samen het project opgezet:
een nieuw bewijs wan samenwer
king van Soedan met arabisch*
landen. Door z'n 'Awibische' noor
den en z'n 'Afrikaanse' zuiden vormt
Soedan een brug tussles deze twee
werelden. 'Afrika's lot hs in Soeda
nese handen. Als Soedan erin
slaagt de twee elementen van haar
