STREEP STREPEN, STREEPJES.
Zuid-Afrika begint
/eer een politiek proces
Rhodesische guerrilla's
in gevecht met elkaar
- jf/KWARTET DINSDAG 6 MEI 1975
7
Hans Lamberts
ïover de buitenwereld doet de Zuidafrikaanse regering het
komen alsof er een keer is gekomen in de apartheidspolitiek.
Vorster houdt redevoerin-
aarin hij zegt dat de wereld
jg verbaasd zal staan en de
frikaanse ambassadeur in de
elooft een eind te zullen ma
de discriminatie in zijn
Mara net ls in de jaren
is de blanke regering van
Ifrika bezig het verzet van de
anse meerderheid tegen de
ïeidsmaatschappij met geweld
eken.
erhaald uitstel begint vandaag
retoria een proces tegen der-
Afrikanen, die al sinds de
van vorig jaar gevangen
gehouden, de meesten in
me opsluiting, omdat ze be-
ligd worden van het overtre-
an de Wet op het Terrorisme,
lie vandaag terechtstaan en
en die al maanden zonder
van proces gevangen worden
den, zijn de leiders van de
nte Zuidafrikaanse studenten-
isatie SASO, van het Black
es Convention (BPC) en van
parte vakbond Black Allied
irs Unon (BAWU).
ijn de leiders van een nieuwe
atie Zuidafrikanen, die weer
ïlting zoeken bij de verzetsbe-
g uit de jaren zestig, waaraan
met geweld een eind is ge-
t. De leiders van het toenma-
erzet zijn inmiddels dood, ge-
'gebanned' of zitten een uit-
ze levenslange gevangenis-
uit op het beruchte Robbenei-
De binnenlandse oppositie te-
t de apartheid werd daarmee
dood gemaakt. Toen de echte
leiders uitgeschakeld waren,
een wereldwijde propaganda-
agne de politiek van geschei-
r ntwikkeling, de batoestanpoli-
zoals ze versluierd werd ge-
aan te prijzen als een
aardige oplossing voor de
'rikaanse problemen. De fiktie
in het leven geroepen dat 13.7
ut versnipperd grondgebied de
landen' vormden voor de
meerderheid en dat in de
van het land, 'blank' Zuid-
zwarten in principe alleen
aten konden worden om hun
racht ter beschikking van de
economie te stellen. 'Onpro-
ïve' mensen, en daarmee wer-
Touwen, kinderen, bejaarden,
den bedoeld, werden en wor-
;edwongen te verhuizen naar
leestal reeds overbevolkte re
ten, waar ze zich onmogelijk
kunnen voelen. Wie de aan-
tnde film 'Zuid-Afrika onge-
reerd' heeft gezien, weet wat
de praktijk betekent.
ite apartheid'
«ustwording
vaar niet. Het proces in Pretoria
er een teken van. Wat hebben zij
die nu terecht staan misdreven? Ze
hebben uiting willen geven aan de
hoop die het vrijworden van Mo
zambique ook in Zuid-Afrika heeft
gewekt. In het weekeinde van 21 en
22 september 1974 kondigden de
leiders van SASO en BPC aan, dat
er op woensdag 25 september in
een stadion in Durban een grote
solidariteitsbijeenkomst voor het
volk van Mozambique gehouden zou
worden en dat daar het woord ge
voerd zou worden door onder ande
re mensen van het FRELIMO, de
bevrijdingsbeweging van Mozambi
que. Een blanke zakenman in Dur
ban vroeg minister van justitie, J.
Krüger, de bijeenkomst te verbie
den, omdat deze 'vijandige gevoelens
tussen de verschillende rassen zou
oproepen', hetgeen bij de wet ver
boden is in Zuid-Afrika. De minis
ter had niet veel aansporing nodig
en verbood alle bijeenkomsten de
n de perde 24 september toit 20
belegd.
Ondanks dit verbod stonden er die
woensdagavond zo'n 5000 mensen
bij het stadion van Durban. Ze
zongen Afrikaanse nationalistische
liederen, brachten de black-power-
groet en wilden na een uurtje, toen
het stadion gesloten bleef, vertrek
ken. Maar inmiddels waren ze inge
sloten door een grote politiemacht.
Er ontstond gedrang, er vielen
klappen, politiehonden werden op
de mensen losgelaten, er vielen ge
wonden en veertien arrestanten
verdwenen in overvalwagens. Die
zelfde avond hield de politie razzi
a's. De kantoren van SASO en BPC
leiders gearresteerd. Papieren, kan-
werden doorzocht en een aantal
toormachines en wat de veiligheids
politie maar nuttig leek, werd naar
politiebureau's vervoerd.
Arrestaties
De volgende dagen werden meer
mensen aangehouden, beschuldigd
van het overtreden van de Wet op
Revolutionaire Samenscholingen.
Na verloop van dagen zaten zo'n 25
Afrikaanse leiders gevangen. Behal
ve SASO- en BPC-leiders waren het
ook de voormannen van dè zwarte
vakbeweging BAWU en mensen van
een Afrikaanse toneelgroep in Na-
tal, die met hun stukken bijdroegen
aan het bewustmaken van de zwar
te bevolking.
Enkele weken later volgden nieuwe
arrestaties. In het dezer dagen ver
schenen nummer van Kairosberich-
ten staan hun namen en enkele
biografische gegevens.
De aanklacht tegen de dertien her
vat onder andere de volgende pun
ten: dat ze materiaal hebben ver
spreid dat anti-blank, racistisch,
prikkelend, subversief en provoce
rend is en dat geleid heeft of had
kunnen leiden tot overtreding van
de wet op de bestrijding van het
terrorisme:
dat ze opgeroepen hebben tot ge
wapende strijd tegen de staat en
als laatste toevluchtsmiddel tot
aanvallen, mishandeling en het do
den van blanken:
dat ze vijandschap en haat gede
monstreerd hebben en gepropa
geerd en belasteringen geuit heb
ben tegen de blanke bevolking:
dat ze samengespannen hebben om
buitenlandse investeringen in Zuid-
Afrika af te raden, te belemmeren
of te voorkomen. Een van de ver
dachten, Saths Cooper, wordt ook
nog verdacht van 'participatie in
terroristische aktiviteiten', omdat
hij lid was van het bestuur van de
Black Peoples Convention. De aan
klacht zegt niet aan welke terroris
tische feiten hij zich dan schuldig
heeft gemaakt.
De meeste gearresteerden worden
vastgehouden met een beroep op
clausule 6 van de Wet op het Ter
rorisme. Deze clausule machtigt de
politie gevangenen, die verdacht
worden van 'terrorisme' voor onbe
paalde tijd gevangen te houden in
eenzame opsluiting. Behalve bewa
kers en politie heeft niemand toe
gang tot hen, geen familie, geen
advocaten. Rechtbanken kunnen
hun vrijlating niet eisen en mogen
de geldigheid van hun gevangenne
ming niet eens beoordélen. De ge
vangenen zijn zonder enige contro
lemogelijkheid overgeleverd aan de
staatsmacht. Het is niet eens hele
maal zeker hoeveel mensen op
grond van deze wet, die in strijd is
met iedere normale opvatting van
recht, gevangen worden gehouden.
De Zuidafrikaanse Raad van Ker
ken en het moderamen van de
Nederlandse hervormde kerk heb
ben premier Vorster dringend ge
vraagd de gevangenen zo snel mo
gelijk een openbaar proces te geven
en een onderzoek in te stellen naar
de geruchten dat de gevangenen
gemarteld worden. De Nederlandse
hervormde kerk heeft ook scherp
geprotesteerd tegen de eenzame
opsluiting, 'die ten ene male in
strijd is met de internationale
rechtsnorm'.
Mishandelingen
Een advocaat van een van de ge
vangenen, die bij uitzondering
toestemming kreeg met een van de
gevangenen te praten, werd op een
goed moment een ogenblik alleen
gelaten met zijn cliënt, die hem
toen vertelde dat hij en zeker zes
anderen mishandeld werden. Twee
van hen, zijn broer Revalaban
Cooper en Lindiwe Mabandla, wa
ren zo toegetakeld, dat ze niet meer
konden lopen. Er kwam een onder
zoek, maar de gevangenen zelf wer
den niet gehoord, dat verbiedt de
Wet op het Terrorisme, aldus de
rechter. Ook na dat onderzoek, dat
niets aan het licht gebracht zou
hebben, bleven de geruchten over
martelingen aanhouden.
Het is lang stil gebleven rondom
deze politieke gevangenen. Tegen
dertien begint dan nu een proces,
dat door waarnemers uit het bui
tenland zal worden bijgewoond.
Misschien kan dat helpen om, nu
de Zuidafrikaanse wetten het on
recht proberen legaal te maken, de
rechters bij hun geweten te rade te
doen gaan.
Kairosberichten verschijnt vier
maal per jaar. Het is een uitgave
van de Stichting Werkgroep Kairos
in Utrecht en kost 10 per jaar.
Opgave per giro 632.686 met ver
melding van 'abonnement'.
De ministers van buitenlandse zaken van de negen EG-Ianden vergaderden
|UAv\AAr> gisteren in Brussel. Daar kwamen zij onder meer overeen dat de regerings-
V/|JwWw leiders en/of staatshoofden van de EG-landen 16 en 17 juli bij elkaar zullen
komen voor hun tweede Europese topconferentie van dit jaar.
Op de foto: De Ierse minister van buitenlandse zaken Garrat Fitzgerald
lUUUei ddU (links), voorzitter van de ministerraad, in gesprek met de Nederlandse be-
windslieden Van der Stoel en Brinkhorst.
SALISBURY (Reuter, AP)
Tenminste 164 Afrikaanse guer
rillastrijders die in Zambia ge
stationeerd waren zijn gedood
tijdens gevechten tussen twee
elkaar beconcurrerende guerril
la-organisaties, zo heeft de
Afrikaanse Nationale Raad
(ANC) gisteren bekend ge
maakt.
Volgens de ANC ging het om twee
rivaliserende groepen binnen de
Zimbabwe Afrikaanse Nationale
Unie- (ZANU), die elkaar vanaf be
gin vorige week bevechten. ZANU
leidt de guerillaoorlogvoering in
Rhodesië.
Het aantal doden evenals berichten
over een voortgang van de gevech
ten konden niet bevestigd worden.
Onder degenen die gedood zijn zou
zich John Matuare bevinden, de
rechterhand van Herbert Chitepo,
de guerillaleider van ZANU die on
geveer twee maanden geleden ge
dood werd door een landmijn die
was ingegraven bij de inrit naar
zijn woning in Loesaka.
'Ik ben ervan overtuigd dat de be
richten juist zijn', zei een woord
voerder van het ANC die Mature
goed kende.
Mataaure was de eerste die melding
maakte van de massa-arrestaties
van ZANU guerlllastrijders door
Zambiaanse autoriteiten na de
moord op Chitepo.
Ernesto Mataure zei gisteren dat
hij het bericht over de dood van
zijn broer niet kon bevestigen,
maar verklaarde: 'Ik probeer al
enige tijd contact met Zambia te
krijgen, maar het lukt niet'.
De ongeregeldheden zouden zijn
uitgebroken tussen twee stromin
gen binnen de ZANU over de vraag
of de organisatie zich al of niet zou
moeten houden aan het staakt-het-
vuren dat het Rhodesische bewind
van Ian Smith op 11 december van
het vorig jaar aankondigde.
Moezorewa
Inmiddels heeft de Zambiaanse mi
nister van binnenlandse zaken, Aa
ron Milner, in Loesaka verklaard
dat er 14 lichamen gevonden zijn,
vermoedelijk van ZANU-leden. De
minister zei dat de lichamen op 2
mei naar Loesaka gebracht werden,
en dat ze gevonden werden vlak
nadat Herbert Chitepo zeven weken
geleden door een landmijn om het
leven gebracht werd. Volgens de
minister werd de zaak met behulp
van bevriende naburige landen on
derzocht en had de Zambiaanse po
litie al een aantal verdachten aan
gehouden.
Ook de voorzitter van de ANC, bis
schop Abel Moezorewa, heeft drie
weken geleden al melding gemaakt
van gevechten tussen Rhodesische
nationalisten onderling, waarbij
velen zouden zijn gedood. De Zam
biaanse regering heeft de ZANU
vorige maand buiten de wet ge
steld. Bisschop Moezorewa heeft ge
waarschuwd dat, als er geen einde
aan de verdeeldheid zou komen, de
Zimbabwe's gedoemd zijn in een
land te leven waar ze elkaar meer
zouden vrezen dan de vijand. (Zim
babwe is Afrikaans voor Rhodesië).
In Dar Es Salaam zijn gisteren 18
Afrikaanse landen en 15 nationalis
tische bewegingen begonnen aan
een vijf-dagen durende coferetine
om te praten over de vraag hoe de
politiek van de Organisatie van Af
rikaanse Eenheid (OAE) ten op
zichte van Zuid-Afrika, gestalte
moet krijgen. De vertegenwoordi
gers van de 18 landen zijn lid van
het bevrijdingscomité van de OAE,
die samen met vertegenwoordigers
van de nationalistische bewegingen
aanbevelingen zullen doen die
goedgekeurd moeten worden door
de Afrikaanse ministers van bui
tenlandse zaken, die volgende
maand in Rabat (Marokko) bijeen
zullen komen.
sogenaamde grote apartheids-
'?k moest het buitenland de
i geven dat de blanken het
voor hadden met de Afrika-
Ze worden immers 'zelfstan-
krijgen eigen regeringen, kun-
in de thuislanden hun kies-
uitoefenen en ga zo maar
Na de dood van Verwoerd
siveerde Vorster deze politiek
obeerde hij tevens het Zuidaf-
isolement te doorbreken.
Suidafrikaanse regering pro-
e banden aan te knopen met
aanse landen. Deze politiek
ultwaartse beweging' moest de
k in het buitenland doen ver
men.
wilde het beter weten dan de
aanse leiders zelf? Na de ar-
ties en de veroordelingen in de
i zestig hebben de blanken in
•Afrika jarenlang in betrekke-
rust geleefd. De schrik zat er
e Afrikanen goed in: de leiders
i uitgeschakeld. En verder
de een goed binnenlands vei-
idssysteem, gebaseerd op een
reeks apartheidswetten, die
ame opsluiting, gevangenhou-
zonder vorm van proces, ver
ingen, huisarresten, censuur
les wat in een moderne maat-
iij maar aan onderdrukkings-
lieken bestaat, er voor de
ke suprematie te handhaven.
Afrikanen bogen onder het
ke geweld, maar braken niet.
ondanks alles is er een nieu-
est van verzet gegroeid, met
onder het arbeidsleger in de
'eken van de blanken, onder de
te scholieren en studenten, in
warte kerken en zelfs onder de
iland-leiders. De massale sta
in trokken over de hele wereld
acht. evenals de openlijke en
la felere protesten van de Af
ten tegen de apartheid. Nieuwe
rs kwamen naar voren die in
'oetsporen van Nelson Mandela,
levenslang uitzit op Robbenei-
verder gingen. Er is een
zwart bewustzijn gegroeid
de slachtoffers van de apart-
voor enkele jaren konden de
er nog wel eens voorzlch-
fan dromen, dat als de nood
de man zou komen, de Indiërs
de kleurlingen wellicht hun
genoten konden worden. Als
helemaal niet anders kon, zou
de apartheidswetten voor hen
e'dig verklaard kunnen worden,
s ze nu. terwille van de handel,
liet gelden voor Japanners. Dat
weer enkele miljoenen schelen
Dover de snel groeiende zwarte
rderheid. Wie daar nu nog over
'Dit of over praat, wordt door
[Ddlërs en kleurlingen uitgela-
Ze hebben geen boodschap
eventuele blanke gunsten: ze
zichzelf en eigen waardigheid
Ust geworden.
%1fde geldt voor de Afrikanen.
zwarte bewustwording heeft het
kaanse verzet een nieuw elan
®ven. Ondanks heel die machi-
die de bevoorrechte positie
de blanken moest schragen,
de zwarte en gekleurde Afrika-
zelfbewuster dan wellicht ooit
'ten. En de dood van het Portu-
jv kolonialisme heeft dat nog
sterkt.
blanken onderschatten het ge-
De streepjestijd breekt aan.
Met fijne lijntjes, smalle strepen
en brede banen. Gedrukt in veel
kleuren op lekker luchtige
stoffen.
Lampe heeft de voorboden
van die nieuwe mode al hangen.
Gauw kijken dus, nu er van alles
nog genoeg is.
A Zo zijn de zakken van de jurk
op de tekening. Streepjes met
witte omslag.
A Zomerse japon, rood-wit-
marine gestreept, afgezet met
wit. Mt. 36 t/m 44. g(J
Katoenen pakje: wijde
overblouse met polohals, wijde
rok met steekzakken.
In rood-wit-marine streepjes.
Mt. 36 t/m 44. 99/
