Richting Geestelijke
Weerbaarheid exposeert:
evaar geactualiseerd
Oostenrijkers herdenken
hergeboorte republiek
f
Huwelijkszwendel
half jaar geëist
-jVeg naar mini-provincie
og geplaveid met
jroot aantal problemen
Beschuldigingen tegen
bejaardenhuis onderzocht
ok vers van J. C. Bloem te lezen in Deventer
poorwegmuseum uitgebreid
He Gaay Fortman op stadsgewestdag
Vingerafdrukken afhalen
Bestuur zou geld van bewoners lenen
Terugbetaling 27.000 gulden aan
gedupeerde weduwe als voorwaarde
Kiesrecht voor
ambtenaren die
in buitenland zijn
Cursus en wedstrijd
bedreigd landschap
Voorjaarsactie
Sahel-landen
Europoort nu
voor "68-voeters"
V/KWARTET DINSDAG 29 APRIL 1975
ENTER Op de tentoonstelling 'Onderweg naar de vrede?', die de Stichting Geestelijke
•baarheid in de Bergkerk te Deventer houdt, is ook het vers 'na de bevrijding' van J. C. Bloem
sen. Het eindigt met de woorden: en niet één van de ongeborenen zal de vrijheid ooit be-
fen', nadat de dichter even tevoren gezegd heeft: 'Heen is, en nu voorgoed, de welhaast duldloze
echtschap'. Dat optimisme, dat >men toen overigens heel begrijpelijk veel tegenkwam, is
it helemaal gegrond gebleken.
iüji
gevaren loeren nog van alle
len. van links en van rechts, in
vorm van oorlogsdreiging, in de
nars van extreme ideologieën, in
toenemende geweldspleging en
zoveel andere met zorg vervul-
le zaken. Op de zoals giste-
gemeld door prinses Beatrix
aanwezigheid van prins Claus,
ambassadeurs en andere auto-
■iten geopende tentoonstelling
rdt ook aan dat laatste aandacht
chonken.
Stichting Geestelijke Weerbaar-
d, voortgekomen uit de kringen
het verzet '40-'45, pleegt dit
rt tentoonstellingen periodiek
met lange tussenpozen te
iiden, ditmaal ter gelegenheid
de dertigste bevrijdingsverjaar-
Zij streeft ook naar een zekere
ualitsering. Vandaar dat zij in
geval bijvoorbeeld ook de hon-
in de derde wereld, evenals de
ieuvervuiling, als een regelrech-
aanval op het menselijke be
an erbij betrokken zijn.
iternationaal
bijdrage voor deze tentoonstel
die dus niet uitsluitend een
zetstentoonstelling is, al bleef
wel het zwaartepunt liggen,
nen van vele kanten. Zij is voor
eerst internationaal. De inzen-
igen komen uit vele landen,
aronder behalve Nederland ook
erika en Rusland, maar voor
klein deel ook uit Israël. Ook
particulieren stonden er mate-
al voor af. Het opvallendst in dit
verband zijn wel de eenentachtig
etsen van De Goya uit de reeks 'De
verschrikkingen van de oorlog'. Zij
werden door de eigenaar, de be
jaarde dr. G. L. Jailer uit Amster
dam, voor het eerst voor dit doel
afgestaan. Mogelijk dat ze tezijner-
tijd voorgoed naar Israël gaan.
Wilhelmina
Op de tentoonstelling is veel foto
materiaal te zien, affiches en ande
re plaatwerken. Met de brallende
taal, die nog steeds in onze oren
nadreunt, zoals 'Deutschland siegt
an allen Fronten.' Een groot aantal
kunstwerken, met name sculpturen,
die betrekking hebben op oorlog,
verzet en bevrijding, is er ook te
zien.
Daaronder is het gipsenmodel van
het even simpele als indrukwek
kende beeld van koningin Wilhel
mina van Nico Onkenhout, dat in
de hal van het Confectiecentrum in
Amsterdam staat. De koningin
kaarsrecht, in lange zwarte mantel,
niet elegant, eerder mannelijk. Zo
is zij in Engeland gekarakteriseerd.
Zo ook hebben wij haar in de
eerste jaren na 1945 op de avond
van de vierde mei vaak gezien tij
dens de stille tochten naar het
gedenkteken, lopend temidden van
gewone mensen, vele tientallen
meters achter de notabelen van
Apeldoorn aan de kop van de stoet.
Doel
Macaber maar op een andere ma
nier indrukwekkend is -het beeld
e burgemeester van Utrecht, de heer H. Vonhoff heeft gisteren
n forse uitbreiding van het spoorwegmuseum officieel geopend,
[et gaat om een tweede perron met overkapping en een lucht-
hig. Langs het perron staan nu niet alleen oudgedienden van de
Mfö, maar ook oude trams. Bij de foto: de heer Vonhoff met de
IJpectrice van het museum, mevrouw A. M. Asselberghs.
an een onzer verslaggevers
-HERTOGENBOSCH Minister De Gaay Fortman ziet grote
oordelen in de provinciale herstructurering die hij vorige week
i de Eerste Kamer heeft aangekondigd. Op een gisteren in Den
osch gehouden 'stadsgewestdag' stak hij echter niet onder stoe-
in of banken dat eerst enorme problemen moeten worden op
lost, voor de mini-provincies die de regering in plaats van ge
vesten wil zien ingesteld zullen functioneren.
r i e minister zei 'dat het leven moet
oorgaan' en dat het werk van de
iwesten daarom dient te worden
'ortgezet. Het zal ongetwijfeld
ng duren voor de nieuwe ontwik-
ïlingen hun beslag krijgen en al
e tijd kan bij het ontwerpen van
mini-provincies geprofiteerd
orden van de ervaringen van de
westen bij het vervullen van ta-
die de gemeentegrenzen over-
■hrijden.
e gedachten gaan in feite uit naar
in in elkaar schuiven van provin-
es en gewesten, zodat er zo'n
reeëntiwintig (dit getal staat ove-
gens nog lang niet vast) nieuwe
stuurseenheden ontstaan, die
hter geen nieuwe bestuurslaag
>rmen. Dit was namelijk het
ootste bezwaar van de gewestcon-
jptie. Door decentralisatie op deze
ijze kan het bestuur dichter bij de
ensen worden gebracht en kun-
■n de gemeenten werden ontlast
in taken die hun vermogen te
>ven gaan.
e provincies nieuwe stijl zullen
eer aan de gemeente overlaten
in de conceptie van de vieren-
iertig gewesten. Er zal echter wel
«inning nodig zijn op een herin
ging van gemeenten. Als niet te
iderschatten voordeel noemde de
inister verder een gemakkelijker
>lossing van het politievraagstuk
de vorming van provinciale
korpsen.
Een uiterst moeilijk probleem zal
zijn de geografische indeling die nu
nog rust op historische grondsla
gen. Voorts zal veel hoofdbrekens
kosten het vaststellen van de ge
meentelijke taken die naar de pro
vincie nieuwe stijl moeten over
gaan, zonder dat veel afbreuk
wordt gedaan aan de band tussen
burgers en gemeentebestuur.
Moeilijk zal evengoed zijn het over
dragen van rijkstaken. Men kan
zich, aldus de minister, wel voor
stellen dat de zogenaamde vakde
partementen zoals volkshuisvesting
en erm, daarbij niet direct vooraan
zullen staan. Als een van de groot
ste problemen zag hij de vaststel
ling van een financiëel statuut,
waarbij hij aantekende dat het niet
de bedoeling kan zijn nieuwe ge
bouwen te creëren en de ambtena
renkorpsen aanzienlijk uit te brei
den.
Minister De Gaay Fortman zei gro
te bewondering te hebben voor wat
de pre-gewesten in de voor hem zo
hinderlijke schemertoestand van de
laatste jaren hebben gedaan. Zij
moeten daar mee doorgaan, want
pre-gewesten en straks ook de sa
menwerkingsverbanden van de po
litie zijn te zien als vingeroefenin
gen bij het ontwikkelen van de
herstructurering die de regering
zich voor ogen heeft gesteld.
'Het doel van Santiago', dat Marius
van Beek maakte na de coup in
Chili en de moord op Allende. Een
beul en enkele aan een doel opge-
hangenen. Navrant protest van Van
Beek tegen de gang van zaken in
Chili, vooral ook tegen het feit dat
rond dit doel, waaraan metterdaad
mensen geëxecuteerd werden, nader
hand vrolijk de voorronden voor
het wereldkampioenschap voetbal
plaatsvonden. De finale hiervan
was, zoals bekend in West-Dults-
land. Van Beek heeft nog gepro
beerd zijn werkstuk daar te expose
ren, maar dat werd hem geweigerd
uit vrees voor opstootjes, enz.
Warschaupact
Doel van de tentoonstelling die ook
een boekenstand bevat, is de aan
dacht te vestigen op het streven
naar vrijheid en vrede. Het motto
is 'Onderweg.naar de vrede?' Het
vraagteken geeft de twijfels aan,
die er op dit punt zijn. Ook het
bestrijden van de dictatuur krijgt
veel aandacht. Er is een speciaal
aan de NAVO gewijde stand. Zou
ook een representatie van het War
schau Pact dienstig zijn geweest?
Men lijkt dat overwogen te hebben,
maar om ruimtelijke redenen zou
er van zijn afgezien. Bij een vol
gende gelegenheid zou deze uitbrei
ding er evenwel in kunnen zitten.
Voor het overige hebben wij het
gevoel gekregen dat het goed zou
zijn geweest indien het aspect van
de geestelijke weerbaarheid wat
meer accent en contour had gekre
gen door althans een poging te
wagen om ook vanuit het Evangelie
duidelijke althans wat verhelderen
de antwoorden, te geven op de hier
aan de orde gestelde vraagstukken.
Andere plaatsen
In Deventer duurt de tentoonstel
ling tot 26 mei. Mogelijk gaat ze
later nog naar enkele andere plaat
sen, misschien ook naar het zeven
honderdjarig Amsterdam. Verschei
dene gemeenten hebben om de
tentoonstelling gevraagd. Het is de
bedoeling zoveel mogelijk in elke
provincie er één te houden. Zeker
is nog niets, en het gebeurt in elk
geval niet voor het najaar dat de
tentoonstelling elders weer wordt
opgebouwd. Illustratie: een gedeelte
van de aan de tentoonstelling 'On
derweg. naar de vrede?' gewijde
affiche.
Voor verzamelaars van unieke objecten in Rotterdam-Kralingseveer was het de kans van hun leven,
toen de politie de vingerafdrukken, die zij liet maken voor het onderzoek in de taxi-moord in deze
wjjk, aan de 'eigenaren' cadeau deed. De niet afgehaalde vingerafdrukken ztfn inmiddels aan het
vuur prijsgegeven.
Van een onzer verslaggeefsters
MIDDELBURG De provinciaal inspecteur op de bejaarden
oorden in Zeeland zal een onderzoek instellen naar de waarheid
van bepaalde beschuldigingen, die aan het adres van het protes
tants-christelijk bejaardentehuis 'Nieuw Zorgvliet' in de Zeeuwse
plaats Wolphaartsdijk worden geuit.
Er zou sprake zijn van het lenen
van geld van bejaarde bewoners
van het tehuis door het bestuur,
omdat het tehuis in financiële
moeilijkheden zou verkeren. Daar
bij zouden de bejaarden nogal eens
moeten wachten op terugbetaling
van het geleende geld.
De provinciale inspecteur, de heer
Heystek, kan een andere beschuldi
ging (namelijk dat het bestuur
maandelijks de bewoners, die deels
op kosten van de bijstandwet in
het tehuis wonen, aanmaant om
zelf dan maar de rest van de kos
ten voor te schieten) ontkennen
'Het is zo, dat er in het contract
van dit tehuis staat dat op de
Van een verslaggever
AMSTERDAM Met een bedrukt gelaat heeft de 57-jarige Alk-
maarse koopman I. D. wegens huwelijkszwendel voor het gerechts
hof in Amsterdam een half jaar gevangenisstraf tegen zich horen
eisen, waarvan vier maanden voorwaardelijk. Als bijzondere voor
waarde wilde de procureur-generaal daaraan verbonden zien, dat
verdachte binnen twee jaar het hele bedrag van 27.000 gulden
moet terugbetalen aan de kleine, grijze, 67-jarige weduwe uit
Bergen (N.-H.), van wie hij dit geld zou hebben afgetroggeld.
eerste van de maand de huur vol
daan moet worden. De gemeente,
die de bijstand uitkeert, maakt dat
deel, waarvoor zij opdraait, keurig
op tijd over aan het tehuis. Het
andere deel van de huur moet door
de bejaarden bekostigd worden van
hun AOW.
Nu is het zo, dat de AOW niet op
de eerste van de maand wordt uit
gekeerd, maar op de dag dat men
jarig is. Dat zou dus inhouden, dat
het tehuis pas later in de maand de
volledige huur binnenheeft en dat
wil de directie in dit tehuis niet,
vanwege het renteverlies. Nu moe
ten de bejaarden uit hun eigen
kapitaaltje, als ze dat hebben, op
de eerste van de maand dat deel
van de huur betalen, dat niet door
de bijstand wordt betaald. Het is
natuurlijk een discutabele zaak of
dit redelijk is: want nu missen de
bejaarden de rente,' aldus de heer
Heystek.
Moeilijkheden
Het tehuis Nieuw Zorgvliet verkeert
de laatste tijd in financiële moei
lijkheden. Deze zijn voornamelijk
te wijten aan een 'niet verantwoor
de administratie en boekhouding,
die het Centraal Administratiekan
toor in Driebergen voor het tehuis
voerde,' aldus een financiële des
kundige van de afdeling bejaarden
oorden van de provincie Zeeland.
Door de slechte werkwijze van dit
kantoor zit het Zeeuwse tehuis nu
met een tekort van twee ton. Het
Driebergse kantoor is inmiddels
failliet verklaard.
Van onze parlementsredaotte
DEN HAAG Het kabinet Den Uyl
wil Nederlandse ambtenaren die in
het buitenland zijn gestationeerd
kiesrecht voor de Tweede Kamer
geven. Daartoe wordt de kieswet ge
wijzigd. Andere categorieën Neder
landers die in het buitenland wo
nen kunnen datzelfde recht pas
krijgen wanneer de grondwet de mo
gelijkheid daarvan zal hebben geo
pend.
Volgens de grondwet hebben alleen
'ingezetenen' van ons land het ac
tieve kiesrecht. Volgens het kabinet
kan men ambtenaren, bijvoorbeeld
van de ambassades of van suprana
tionale instellingen nog tot de in
gezetenen rekenen.
DEN HAAG Teleac komt met
een cursus over bedreigde land
schappen. In het kader ervan komt
er een foto-, tegen-, schilder- en
slagzinnenwedstrijd met als hoofd
prijs een fiets.
De cursus, die in februari volgend
jaar begint, wordt geproduceerd sa
men met de Stichting Natuur en
Milieu, de ministeries van Cultuur,
Recreatie en Maatschappelijk werk
en van Volksgezondheid en Milieu
hygiëne, en het Instituut voor Na
tuurbeschermingseducatie.
Aan de wedstrijd kan ledereen
deelnemen, alleen of in groepsver
band.
Bij de wedstrijd, die aan de eigen
lijke cursus vooraf gaat en waar
voor alle Inzendingen voor septem
ber binnen moeten zijn, gaat het
om het tekenen, schilderen of foto
graferen van een landschap: b.v.
een rivierengebied, polder, bos.
De slagzin moet opwekken tot be
scherming van het landschap.
DEN HAAG Volgende maand be
gint de voorjaarsactie Sahel om
weer geld in te zamelen voor de
door de droogte getroffen Afrikaan
se staten. Tot nu toe heeft de aktle
Sahel zeven en een half miljoen
gulden opgeracht.
Het doel van de actie voor de
Sahellanden is niet alleen de hon
gersnood op te heffen, maar ook
om te voorkomen dat in de toe
komst een langere droogteperiode
weer tot een catastrofe uitgroeit.
De droogte was niet alleen oorzaak
van de hongersnood, evenzeer
speelden een rol de wereldecono
mie, het op te grote schaal verbou
wen van handelsgewassen en het
zwakke bestuursapparaat. Deze fac
toren vragen méér dan het inzetten
van vliegtuigen, kamelentranspor-
ten en trucks om het voedsel te
vervoeren, aldus de Sahel-actie.
De organisaties die achter deze Sa
hel-actie staan zijn: NOVIB, HI-
VOS, Mensen in Nood, Stichting
Oecumenische Hulp, Algemeen Dia-
konaal Buro, Unicef, Unesco, Sektle
Internationale Hulpverlening.
V erkeerspsycholoog
straf 'brokkenmaker'
met hogere premies
Van een verslaggever
AMSTERDAM Door de verzeke
ringspremies voor brokkenmakende
hogen, zou de veiligheid op
de weg kunnen worden bevor
derd. Niet alleen de autover
zekering komt voor zo'n 'strafver-
hoging' in aanmerking, maar ook
de W.A.-verzekering, medische ver
zorging, wegenbelasting en derge
lijke.
Deze suggestie deed de Canadese
verkeerspsycholoog prof. dr. G. J. 8.
Wilde zaterdag op een bijeenkomst
van Veilig Verkeer Nederland in
Amsterdam. Prof. Wilde vond dat
anderzijds het gedurende lange tijd
zonder ongelukken rijden beloond
zou moeten worden met een drasti
sche verlaging van de verzekerings
premies en wegenbelasting. Hij
pleitte daarom voor het creëren
van een systeem met zodanige ge
volg, dat het de automobilist letter
lijk en figuurlijk loont zich veilig
te gedragen. Voorts bleek de Cana
dese verkeerspsycholoog een voor
stander van het bestraffen van ver
keersdelicten (niet alleen rijden
onder invloed) met onmiddellijke
intrekking van het rijbewijs voor
bepaalde tijd.
Prof. Wilde verwees naar een expe
riment op een militaire basis in
Texas, waar het veroorzaken van
'brokken' voor de betrokkenen ern
stige consequenties kon hebben
voor hun carrière (terugzetting in
rang of zelf" ontslag). Na een jaar
experimenteren was het aantal on
gelukken van militair personeel op
de basis met de heft verminderd,
aldus prof. Wilde.
DEN HAAG Rotterdam-Euro
poort is bereikbaar geworden voor
schepen met een diepgang van 68
voet. Peilingen van de laatste da
gen hebben aangetoond, dat enkele
ondiepten, die zich nog in de ha-
venmondng bevonden, zijn wegge
werkt zodat onder gunstige om
standigheden 68-voeters nu veilig
Europoort kunnen bereiken. Het
ministerie van verkeer en water
staat heeft dit meegedeeld.
Dit betekent niet alleen het einde
van de beperkende maatregelen,
maar het houdt tevens Ln, dat Eu
ropoort voor nóg dieper stekende
schepen bereikbaar is, dan voor 17
januari het geval was. Op die da
tum bleek, dat zich vrij plotseling
een 'slibdrempel' in de havenmond
en toegang tot Europoort had ge
vormd. De rijkshavenmeester kon
digde daarop een maatregel af, die
de toegang tot Europoort tijdelijk
beperkte tot schepen die niet die
per staken dan 63 voet.
De verdachte, die bijgestaan door
zijn advocaat mr. H. J. J. M. Dies-
veldt iedere schuld ontkende, rest
slechts de hoop dat het hof uitein
delijk dezelfde conclusie zal trek
ken als in eerste aanleg de Alk-
maarse rechtbank. Die achtte het
bewijs niet waterdicht en sprak
hem in december 1973 vrij. De offi
cier van justitie nam er geen ge
noegen mee en tekende hoger be
roep aan. Voor het hof als getuige
gehoord vertelde de weduwe, dat ze
zoals de dagvaarding het noemde in
het 'samenweefsel van verdichtsels
en de listige kunstgrepen' was ge
tuind, omdat ze veel te goed van
vertrouwen was geweest.
Cadeaus
Nadat ze hem toevallig op de lap-
penmarkt in Alkmaar had ontmoet,
was hij haar geregeld komen opzoe
ken in haar huis in Bergen. Hij gaf
haar meteen al een valse naam
(Ino Daniels) en een vals adres in
Bergen op, schonk haar bij zijn
geregelde bezoeken cadeaus (onder
meer een gouden trouwring) en
zwoer haar dat hij van haar hield
en bij haar zou komen inwonen.
Eerst leende hij een keertje vijf
honderd gulden, die hij daags daar
na stipt terugbetaalde, maar in de
weken daarna ging Hilda's bankre
kening voor de bijl, althans dat
verklaarde zij. 'Ino' moest goederen
die hij zwart wilde kopen contant
betalen en daarom zo had hij
haar voorgezwengeld kon hij het
geld niet van zijn eigen bankreke
ning opnemen, want dan kwam de
fiscus erachter. In drie voorspoedi
ge operaties Incasseerde hij in to
taal 27.000 gulden van haar spaar
geld.
Drie nullen
Pas de laatste keer drong Hilda
erop aan, dat hij even zwart op wit
zou neerschrijven hoevee! hij haar
schuldig was. Hij krabbelde de cij
fers 27,- neer (dus met twee lig
gende streepjes achter de 27) en
toen ze zei: 'je moet er drie nullen
op schrijven', volstond hij met te
antwoorden, dat dat niet nodig
was. Ze liet het er niet bij zitten en
toen ze een half jaar later naar de
politie liep, vulde ze die drie nullen
zelf in. Dat geknoei deed bij de
rechtbank precies de deur dicht:
Ino werd vrijgesproken.
'Versierder"
'Waarom gaf u deze mevrouw de
eerste de beste keer dat u haar zag
meteen al een valse naam en adres
op?', wilde president mr. J. N. van
Veen weten. Verdachte: Ik zie het
nut er niet van in om mijn eigen
naam op te geven'.
'Doet u dat dan altijd als u een
vreemde ontmoet?' 'Ik doe het in
derdaad wel meer. Ik zie er het
kwaad niet van in', aldus de ver
dachte.
Zijn raadsman had er een andere
verklaring voor: 'Mijn cliënt is
nogal een vrouwenversierder', zei
hij. 'Dan kun je wel in situaties
geraken, waarbij je liever je werke
lijke naam geheim houdt, omdat
anders de verschillende vriendin
nen lucht van deze relaties kunnen
krijgen'.
'U hebt deze weduwe, maar ook een
andere bij wie u echt Inwoonde
beloofd, dat ze in uw testament
goed bedeeld zouden worden'.
'Allemaal gelogen, edelachtbare, die
mensen spannen tegen me samen'.
'Waarcm zou deze weduwe dat
doen?' 'Omdat ze rancuneus is. Ik
ben niet bij haar komen inwonen.
Nu neemt ze wraak'.
Hilda zelf riep uit: 'Ik spreek de
waarheid, edelachtbare, die man
niet'.
Raadsman mr. Diesveldt achtte de
oplichting niet bewezen. Zich con
formerend aan zijn cliënt ging ook
hij ervan uit, dat de weduwe hele
maal geen geld aan 'Ino' had ge
leend. Hij meende, dat de verkla
ringen van Hilda tegenstrijdig wa
ren en dus met reden konden wor
den betwist en vroeg bevestiging
van het vrijsprekend vonnis. Uit
spraak 12 mei.
WENEN (UPI) Oostenrijk herdacht zondag het feit dat dertig jaar geleden de hergeboorte van
de republiek plaatsvond nadat een half jaar eerder de Sowjetrussische troepen de Duitsers uit We
nen hadden verjaagd.
'Ik herinner mij nog goed de laat
ste dagorder van Hitier', zegt de
Weense ambtenaar Erich Patzer.
'Daarin stond dat Wenen door de
Duitse troepen heroverd zou wor
den'.
'Toen Hitler in 1938 naar Oosten
rijk kwam beloofde hij Wenen te
behandelen als een kostbare parel',
herinnert Patzer zich. 'Zeven jaar
later stonden de historische gebou
wen van Wenen in brand en trok
ken de verslagen Wehrmachttroe-
pen naar het Westen'.
Een andere Wener, Karl Hartmann,
die de slag om de stad in april 1945
meemaakte, zegt: 'Het was ver
schrikkelijk. De oprukkende troe
pen van het Rode Leger en de
terugtrekkende Duitse SS-ers be
gonnen de stad vanaf de omringen
de heuvels te beschieten. De sint
Stephen-kathedraal, een van de be
langrijkste gothische kerken in Eu
ropa. werd hierbij nagenoeg geheel
verwoest.
De Russen, die een half jaar eerder
in Wenen waren dan de westerse
geallieerden, straften Oostenrijk en
zijn politici voor wat zij noemden
de rol van dit land als bereidwillige
bondgenoot van Hitier. Zo worden
de socialistische leider Oskar Hel-
mer, die later minister van binnen
landse zaken zou worden en Jo-
hann Boehm, de latere vakbonds
leider, door de Russen van straat
opgepakt en Ingezet bij het herstel
van de vernielde bruggen over de
Donau.
De Russen voelden er niets voor
om niet-communlstlsche politici te
helpen bij hun pogingen een rege
ring te vormen. Zij hadden een
complete ploeg in Moskou opgeleide
Oostenrijkse communisten bij de
hand om de leiding van het eerste
na-oorlogse kabinet in handen te
nemen.
Erop vertrouwend dat de commu
nisten toch wel de hoofdrol zouden
spelen in de regering gingen de
Russen ermee akkoord dat de 75-
jarige socialist Karl Renner leider
van de eerste vooriopige regering
werd.
Renner, die de eerste Oostenrijkse
kanselier was na de eerste wereld
oorlog, woonde in het dorpje
Glognitz. 110 kilometer ten zuiden
van Wenen, toen troepen van het
Rode Leger hem kwamen vragen
een nieu\,e regering samen te stel
len.
Op 27 april 1945 trokken Renner en
zijn voorlopige regering over de
met bodem omzoomde Ringstrasse
naar het parlementsgebouw en rie
pen daar de nieuwe republiek uit.
Dat gebeurde op dezelfde plaats
waar Renner op 12 november 1918
de eerste republiek had uitgeroe
pen.
Nederlaag communisten
Zeven maanden later, op 25 no
vember 1945, leed de communisti
sche partij bij de eerste naoorlogse
verkiezingen een verpletterende ne
derlaag. Zij wonnen slechts vier
van de 165 parlementszetels, tegen
85 voor de conservatieve Volkspar
tij en 76 voor de sterk antl-com-
muristische socialisten.
De verkiezingsuitslag was de wraak
van het volk voor de verkrachtin
gen, plunderingen en diefstallen
waaraan, zo wordt beweerd, de mi
litairen van het Rode Leger zich in
de laatste dagen van de oorlog in
Oostenrijk te bulten waren gegaan.
De uitslag was voor de westerse
mogendheden aanleiding om de re
gering-Renner te erkennen nadat
ook zij in Wenen waren aangeko
men en een begin maakten met de
viermogendhedenbezetting van de
stad.
Die bezetting duurde tot het Oos
tenrijkse staatsverdrag van 1955,
waardoor Oostenrijk het enige land
werd dat de Russische controle van
zich afschudde.
De economische problemen waren
in 1945 nog groter dan de politieke.
Grote delen van Wenen en het
oosten van het land waren ver
woest. Er heerste honger en chao6.
De Sowjet-commandant in Oosten
rijk gaf, zich beroepend op de over
eenkomst van Potsdam, opdracht
alle Duitse bezittingen in oostelijk
Oostenrijk (de Russische bezet
tingszone) aan de Russen over te
dragen. Dat betekende het verlies
van 300 fabrieken, ongeveer 110.000
hectaren bouwland, alle olievelden
en de uitrusting van de Donau
stoombootmaatschappij.
De Amerikanen, de Britten en de
Fransen, die de rest van het land
bezHten, zagen ervan af voormalige
Duitse bezittingen op te vorderen.
Maar de wederopbouw van Oosten
rijk begon pas met de komst van
de bijdragen van het Marshall-plan
ln 1948
