(S zetter
sraël
Inder druk
Chileense junta hengelt
vergeefs naar kapitaal
'Tsj echoslowakij e
leeft in pseudo-
geschiedenis'
V erkiezingscampagn e
Portugal beëindigd
tigon
oor vrees
iheerst
jnder kans voor Kissinger
akkoord Egypte-Syrië
Politie in
Namibië schiet
op Ovambo's
Algerije wil
hervatting
van energie
conferentie
Dramaturg tot Hoesak
Pinochet verliest steun van rijke bovenlaag
N pW/KWARTET DONDERDAG 24 APRIL 1975
BUITENLAND
i VI
sin
Ji
.ifcie, erenigde Staten willen Israël
dite bepaalde kant uitdwlngen, zo
t regeringswoordvoerder in Je-
(em. 'Het is duidelijk dat Vere-
Staten ons dingen willen la-
me l°en waar we nog niet aan toe
:oals het doen van voorstellen
anvaardbaar zijn voor de Ara-
oph
ju erklaringen kwamen een dag
vant de Israëlische minister van
ee nlandse zaken Yigal Allon te-
die erde van een bezoek aan de
iigde Staten. Daar heeft hij
en ontmoeting gehad met mi-
van buitenlandse zaken
Kissinger. Allon zei dat het
tussen de twee landen ver-
PPer JZALEM, BEIROET (AP, Reuter, UPI) De Verenigde Sta-
Israël steeds verder onder druk om zich minder onver-
bi'jlijk tegenover de Arabische landen op te stellen, aldus een
nst lische regeringswoordvoerder. De Israëlische minister van de-
geie Shimon Peres heeft gezegd dat het uitstel van de Ameri-
se waPenleveranties aan Israël kan uitmonden in een totaal
"hejn-embargo. Toegezegde F-15 jachtbommenwerpers en Lance-
47 v tten zijn door de VS tot nu toe aan Israël niet geleverd.
ven. Er is een comité op hoog
niveau gevormd om de militaire en
politieke activiteiten van de twee
landen te coördineren. Beide
staatshoofden betuigden hun steun
aan een regeling waarbij Israël zich
zowel uit Egyptische als uit Syrisch
gebied terugtrekt. In de slotverkla
ring van de. minitop in Riad wordt
gezegd dat elke terugtrekking aan
een bepaald front deel uit moet
maken van een algemene terug
trekking.
De laatste maanden was er een
verschil van mening tussen de twee
landen over pogingen van Kissin
ger om tot een regeling in de Sinai
te komen. Egypte voelde voor zijn
stap-voor-stap benadering; Syrië
niet.
Inmiddels is de Egyptische presi
dent Sadat van Riad doorgereisd
naar de Iraanse hoofdstad Teheran.
Hij wil de sjah vragen om wapens
en om de toezegging eventueel
Iraanse olie te gebruiken als middel
om druk uit te oefenen op Israël.
Israël koopt veertig procent van
zijn olie in Iran.
Egypte ontvangt op het ogenblik
wapentuig vanuit de Sowjet-Unie.
waaronder de moderne Mig-23
straaljagers, maar acht dit niet ge
noeg. De verliezen van de oktober-
oorlog (197) met Israël zijn nog
steeds niet ingelopen.
Na zijn terugkeer van een bezoek
aan de Sowjet-Unie heeft de Egyp
tische minister van buitenlandse
zaken Ismail Fahmi gezegd dat zijn
land nog steeds moeite heeft wa
pens uit de Sowjet-Unie te betrek
ken. 'Als dat zo blijft', aldus de
bewindsman, 'zullen we naar ande
re landen moeten omzien (om wa
pens te kopen)'. De Sowjet-Unie
zou daarmee een belangrijk deel
van haar invloed op Egypte kunnen
verliezen, aldus waarnemers.
De betrekkingen waren ver-
,Jerd toen de pogingen van
h. iger een troepenscheidingsak-
mr I tussen Egypte en Israël te
een eind vorige maand mis-
1. Ondanks langdurig pendelen
dJi de twee landen bereikte Kis-
jjjr geen resultaat. De bewinds-
keerde onverrichterzake terug
^de Verenigde Staten.
naar mogelijke hervat
van het overleg zei de rege-
'aiT oordvoerder: 'Hoewel alle
|en bij nieuwe vredespogingen
d g hebben is het niet nodig dat
e volgende stap doen. We zijn
u r gegaan als we konden',
ns de woordvoerder zou Kis
met een nieuw compromis-
moeten komen. Hij zei dat de
en-Oostenpolitiek van Wash-
n nog steeds op vier punten
C rantie van Israëls bestaans-
'k;
garandeerde olieleveranties
ie Arabische landen aan het
ortzettingen van de betrek-
n met de Arabische landen;
iperking van de Russische in-
LISSABON (AP, Reuter) Om middernacht heeft Portugal de
campagnes voor de eerste vrije verkiezingen sinds bijna een halve
eeuw beëindigd met een enorme communistische massabetoging,
mar zonder dat vaststond welke partij vrijdag kan rekenen op een
stembusoverwinning.
in Riaad
zijn de kansen op een
itting van Kissingers pendeldi-
atie uiterst klein geworden na
tkkoord dat Egypte met Syrië
gesloten.
v - ns de inmiddels beëindigde
"j, -top in de Saoedi-Arabische
J^istad Riad zijn de presidenten
t en Assad overeengekomen
Jyrië zal worden betrokken bij
tuele nieuwe vredesinitiatie-
irvolg van pag. 1
Breznjew naar Cairo
Fahmi liet ook weten dat de Russi
sche partijleider Leonid Breznjew
in de herfst een bezoek aan Egypte
zal brengen. In januari zegde
Breznjew een bezoek af. Moskou
heeft altijd bezwaren gehad dat
Egypte meewerkte aan de pogingen
van Kissinger voor een troepen
scheidingsakkoord. Nu Egypte een
hernieuwde poging van Kissinger
vrijwel heeft uitgesloten liggen de 2
landen weer meer op één lijn. Bei
de zijn voorstander van een her
vatting van de vredesconferentie
over het Midden-Oosten in Genève.
Deze zou in juni moeten plaatsvin
den.
Wel blijkt uit vrijwel alle peilingen
dat de communistische aanhang
minder groot is dan verwacht. Om
het tij alsnog te keren organiseer
den zij gisteren de grote betoging
in hetzelfde stadion waar drie da
gen eerder de socialisten van Mario
Soares demonstreerden. De steun
waarop zij en andere gematigde
partijen kunnen rekenen lijkt gro
ter dan verwacht. De verkiezings
campagnes in Portugal hebben een
aantal gewelddadige incidenten ge
kend, waarbij in totaal veertig
mensen werden gewond. Bij ge
vechten tussen communisten en
conservatieven in het dorp Trofa
bij Oporto (in het noorden) werden
dinsdagavond nog tien mensen ge
wond. Aanhangers van de eerder
door de communisten gemolesteer
de partij van het sociaal-democra
tisch centrum probeerden een com
munistische bijeenkomst te versto
ren. Daarbij vielen rake klappen.
Grondwet
Vrijdag zal Portugal een grondwet
gevende vergadering kiezen op de
eerste verjaardag van de staats
greep die dat mogelijk maakt. Op
25 april van het vorig jaar verlos
ten de strijdkrachten het land na
48 jaar van een even dictatoriaal
als achterlijk bewind. Hierna ging
Portugal een steeds linksere koers
volgen die tot nu toe zijn hoogte
punt vond in een aantal nationali
saties, vorige maand. Ook als die
grondwetgevende vergadering geko
zen is zal de invloed van de mili
tairen in Portugal groot blijven. De
politieke partijen hebben halverwe
ge de campagnes een ontwerp-
grondwet van het leger aanvaard.
Regeringswoordvoerders hebben
aangekondigd dat het wel zaterdag
of zondag kan worden voordat alle
biljetten van de veertien duizend
stembureaus zijn geteld en ver
werkt. Men is allerwegen beducht
voor fraude of andere onregelma
tigheden.
Een functionaris van de democrati
sche volkspartij (PPD) heeft gezegd
dat zijn partij bijzonder attent zal
zijn op vervalsingen in de uitslag.
Ongeveer twintig procent van de
kiezers zou niet over een identi
teitsbewijs met pasfoto beschikken.
De regeringscommissie voor de ver
kiezingen houdt echter staande dat
fraude onmogelijk is door 4e vorm
geving van de stembiljetten.
WINDHOEK (UPI) —De politie
van Windhoek (Namibië) heeft gis
teren het vuur geopend op een
menigte Ovambo's. Daarbij is één
man gedood en zijn verscheidene
gewond geraakt, zo heeft een
woordvoerder van de politie verkl
aard.
Hij zei dat de politie het vuur had
geopend uit zelfverdediging, nadat
de Ovambo's met stenen waren
gaan gooien. Het incident deed zich
voor bij een poort in de omheining
van de Afrikaanse wijk Kakatoera
van de stad Windhoek. De Ovam
bo's wilden de omheinde wijk ver
laten zonder pasje. De politie wei
gerde hen daarop door te laten
gaan. De menigte had vervolgens
geprobeerd de poort te bestormen.
Daarbij is volgens de politie met
stenen gegooid.
De communistische partijleider
Alvaro Cunhal spreekt een mas
sabijeenkomst van zijn partij
toe.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Organisatie
van olie uitvoerende landen (O-
PEC) wil opnieuw praten met de
industrielanden. De Algerijnse am
bassadeur in België Aft Chaalal
heeft dat gezegd in een gesprek
met het blad Libre Belgique.
Besprekingen tussen olie leverende
en olie gebruikende landen braken
vorige week, na tien dagen verga
deren in Parijs, af. Tijdens de bij
eenkomst moest een grote confe
rentie worden voorbereid waar on
der andere zou worden gepraat over
de hoogte van de olieprijzen. De
olielanden vonden dat daar ook
over andere grondstoffen zou moe
ten worden gepraat. Een aantal
ontwikkelingslanden heeft veel be
lang bij zekere prijzen voor de
grondstoffen die zij aan de rijke
landen leveren. De rijke landen
wilden alleen over olie praten. De
Algerijnse ambassadeur zei in het
vraaggesprek: 'Wij staan klaar de
dialoog te heropenen.'
Zijn uitspraken zijn des te opval
lender omdat Algerije in Parijs op
trad als woordvoerder van de derde
wereld (de olie- en ontwikkelings
landen). De ambassadeur hoopt dat
een dialoog in september zal zijn
begonnen. Dan loopt de huidige
bevriezing van de olieprijzen af.
Deze zouden weer kunnen gaan
stijgen als er geen afspraken be
staan tussen olieleverende en -ge
bruikende landen.
Chaalal zei dat de conferentie in
Parijs de hoop van de rijke landen
dat de ontwikkelingslanden zouden
kunnen worden losgeweekt de bo
dem heeft ingeslagen.
LONDEN De Britse Times publiceerde
gisteren delen van een brief van de Tsje-
choslowaakse dramaturg Vaclav Havel aan
partijleider Gustav Hoesak, waarin hij deze
verwijt een gemakkelijke oplossing te zoe
ken voor zichzelf en de meest gevaarlijke
weg voor de samenleving: 'de weg van
innerlijk bederf terwille van uiterlijke
schijn, van afstervend leven terwille van
toenemende uniformiteit; van een vererge
ring van de geestelijke en morele crisis van
onze samenleving, van een voortgaand
neerhalen der menselijke waardigheid voor de nietige zaak
van de bescherming van uw eigen machtspositie'.
Ha/vel verwijst niet alleen naar
corruptie van hoog tot laag en
het ontbreken van iedere stel-
itngname door het publiek hij
geeft het volgende beeld van
schijn en werkelijkheid in Tsje
choslo waki je: 'De leiders probe
ren het volk niet langer te win
nen met de bekoring van hun
ideologie. Zij zijn geheel bereid
om iedereen te laten denken wat
hij wil, zolang als men in het
openbaar maar zijn aanhanke
lijkheid aan het regime betuigt.
Het feit dat onder deze omstan
digheden uitsluitend een for
meel-rituele steun wordt gezocht
lijkt al heel schappelijk. Maar
wat het In feite betekent is, dat
iedereen die vooruit wil komen
of zijn baan wil houden tegen
zichzelf moeten leren liegen, zijn
vrienden moet leren verraden en
zijn werkgevers moet leren be
driegen. Leugen, verraad en be
drog zijn de deugden van van
daag. Oprechtheid en integriteit
worden verdacht, veracht en ge
straft'.
Cultuur weg
Na te hebben geconstateerd dat
er van de zo creatieve culturele
bedrijvigheid niets is overgeble
ven, vervolgt Havel: 'Bij afwe
zigheid van leder werkelijk his
torisch gebeuren wordt ons een
pseudo-activiteit voorgeschoteld:
een eindeloze opeenvolging van
gedenkdagen, verjaardagen fes
tivals en sportmanifestaties. Een
soort pseudo-geschieden is wordt
het volk aangesmeerd en de au
teur daarvan is niet onze sa
menleving maar een staatsplan-
nenmaker. In werkelijkheid
schijnen we ons gevoel voor tijd
te verliezen. We betrappen ons
zelf op de vraag wat of er ook
weer aan die of aan die schljn-
gebeurtenis voorafging, wat er
daarna gebeurde, waardoor en
hoe. We neigen ertoe deze vra
gen af te schudden met de op
merking: 'wat geeft het ook, het
maakt toch geen verschil'. Dat is
het nu juist: 'het maakt geen
verschil. Dat verschil is Juist
waar het op aankomt en waar
het aan ontbreekt. Alles gaat op
in het grauwe beeld van een
eindeloze voortgang. Een doden
de orde maakt zich overal mees
ter van. Alle activiteiten worden
perfect georganiseerd en daar
mee perfect gedood'.
Havel hield na de Sowjet-invasie
in 1968 op met schrijven en
werkt nu in een brouwerij. Hij
verwierf in het Westen bekend
heid door zijn stukken Het
Tuinfeest en Het Memorandum.
(ADVERTENTIE)
En ü,hoe komt u aan uw Amro Privérekening?
„Eigenlijk ben ik stomtoevallig
bij ze terechtgekomen. Een keer
voor m'n vakantie, voor reis-
cheques. Dat ging toen zo prettig
en vlot, dat ik besloot om m'n
salaris voortaan ook maar naar
ze te laten overmaken. Ze zijn
erg bereidwillig, niet zo
ambtenaar-achtig, niet zo
stuurs. Voor dit jaar heb ik ook
m'n vakantie bij ze geboekt Dat
is meteen makkelijk met
vreemd geld en zo.
oor de VS georganiseerde eva
gaat onverminderd door. On-
aer elk half uur vertrekt er een
e.tuig met vluchtelingen. De
v brug gaat nu niet meer naar
aiasis Clark op de Filippijnen,
djr naar het eiland Goeam in de
Oceaan. Hier worden min-
50.000 vluchtelingen ver-
t. Het opvangcentrum op de
is overvol.
Amerikaanse ministerie van
tie maakte gistren bekend dat
29.000 vluchtelingen uit Viet-
1 en Cambodja in de VS kun-
worden opgenomen dankzij
vereenvoudiging van de forma-
*n.
verluidt heeft de regering in
on bij de Amerikanen geklaagd
er tussen de Vietnemezen, die
'orden afgevoerd, veel jongeren
die dienstplichtig zijn. Bo-
len heeft Saigon uitreisvisums
ligerd aan jonge vrouwen, die
:r wel toestemmng hadden ge-
het land te verlaten. Het
om vrouwen, die zeggen met
nlanders getrouwd te zijn.
epen
VS houden nu ruim veertig
>en voor de kust van Zuid-Viet-
in gereedheid om te kunnen
en ingeschakeld bij de massale
natie. Dit vertelde een woord-
der van het ministerie van de-
e gisteren. Onder de schepen
iden zich vijf vliegkampsche-
vijftien jagers en negentien
bie-voertuigen. De Amerikaan-
enaat besloot gisteren opnieuw
achten met zijn beslissing over
wel of niet beschikbaar stellen
200 miljoen dollar voor sociale
aan Saigon. Dit uitstel is het
lg van de ontevredenheid in de
at over het tempo waarmee de
natie wordt uitgevoerd. Intus-
nebben vier ambassades in Sai-
hun poorten gesloten, het
tste deel van hun personeel
estuurd en hun archieven gro-
eels verbrand. Het zijn de am
ides van Groot-Brittannië, Au-
West-Duitsland en Thai-
Van een medewerker
BUENOS AIRES De kabinetswijziging die half april jl. de militaire junta in Chili doorvoerde,
garandeert de voortzetting van de huidige politieke lijn en een mogelijke geringe afzwakking van
het economisch liberalisme dat bijna uitsluitend negatieve resultaten heeft opgeleverd. Negentien
maanden nadat de militairen de constitutionele regering van dr. Salvador Allende ten val hebben
gebracht, is de economische situatie in Chili moeilijker dan ooit, terwijl de sociale ellende met
name in de steden een historisch dieptepunt hee ft bereikt.
De afgelopen maanden begon de
gecensureerde Chileense pers steeds
openlijker het falend economisch
beleid te hekelen. Vele sectoren
van de midden- en hogere klasse
die actief hadden bijgedragen aan
de val van Allende begonnen te
protesteren en dreigden in enkele
gevallen zelfs met nieuw verzet.
Het kwam zelfs zover, dat de vak
bond van 'camioneros' (vrachtwa-
geneigenaars), die in 1973 na lang
durige politieke stakingen de mili
tairen aan de regering bracht, in
januari jl. opnieuw met soortgelijke
maatregelen dreigde. Juntaleider
Augusto Pinochet viel zijn minister
van economische zaken Fernando
Léniz af en beloofde de vrachtwa
geneigenaars dat de dreigende libe
ralisatie van de tarieven (die ze
onder Allende zeiden te willen) in
ieder geval tot 1976 in de ijskast
zou worden gezet. Voorts werd de
aanwending van een Spaans kre
diet toegezegd voor de aanschaf
van 5000 vrachtwagens merk Pe-
gasso.
De enige sectoren die enigszins of
op grote schaal van het dogma-
tisch-liberale beleid profiteren zijn
een deel van het buitenlands kapi
taal, geldhandelaars en in- en ex
porteurs. De rest van de economi
sche bovenlaag maakt het slecht
tot zeer slecht. Zo meldt de Chi
leense ondernemersorganisatie SFF
een verkoopdaling van huishoudelij
ke apparaten in 1974 van tien pro
cent. terwijl andere sectoren pro-
duktiedalingen te zien gaven van
4,9 procent ('normale gebruiksarti
kelen') tot 33% (auto's.).
Nieuwe staatsgreep
De interne verdeeldheid in de eco
nomische bovenlaag wakkerden de
afgelopen tijd de geruchten aan
over een mogelijke militaire staats
greep. De communistische partij
(pro-Moskou) en de christen-de
mocratische partij schijnen mo
menteel al hun hoop hierop te heb
ben gevestigd. Zij verwachten dat
na zo'n staatsgreep meer gematigde
militairen geleidelijk weer speel
ruimte zullen toestaan aan de poli
tieke partijen, die zoals de chris
tendemocraten geen activiteiten
mogen uitoefenen of zoals de linkse
partijen geheel verboden zijn.
De Chileense buitenlandse schuld
liep vorig jaar op van 3455 miljoen
dollar tot 4000 miljoen dollar, aldus
'Carta Semanal'. een vertrouwelijke
publicatie die onder ondernemers
circuleert. De handelsbalans zal dit
jaer een tekort opleveren van 800 a
1000 miljoen dollar, wat inhoudt
dat als hiervoor kredieten worden
verkregen de buitenlandse schuld
oploopt tot ruim 5000 miljoen dol
lar. Behalve van Noord-amerika,
Argentinië, Brazilië en Spanje heeft
Chili vorig jaar ook kredieten (op
kleine schaal) verworven van lan
den als Roemenië en Frankrijk die
hiervoor in ruil bepaalde politieke
gevangenen vrijkregen. In plaats
van deze koehandel hopen de Chi
leense autoriteiten dit jaar aanvul
lende kredieten los te peuteren van
Arabische landen.
De lage koperprijzen dreigen dit
jaar de Chileense exportwaarde van
2000 miljoen dollar in 1974 tot de
helft te doen dalen. De recente
aankondiging van de CIPEC-landen
(de OPEC van de koper) de pro-
duktie in plaats van tien liefst vijf
tien procent te laten dalen, heeft
de internationale koperprijs wat
doen aantrekken, maar van de voor
de Oliilenen noodzakelijke grote
prijsstijging is geen sprake.
Daar staat tegenover dat Chili dit
jaar alleen al voor rente en aflos
sing van de buitenlandse schuld
710 miljoen dollar nodig heeft, voor
de invoer van petroleum 400 mil
joen en voor de import van voedsel
is slechts 303 miljoen dollar ge
pland; een extreem laag cijfer. In
1974 was hiervoor 550 miljoen dol
lar uitgegeven. De Chileense autori
teiten schijnen geen rekening te
willen houden met de tegengeval
len landbouwoogsten, die voor een
belangrijk deel voor de consumptie
in 1975 bestemd was. Zo daalde
volgens de staatssecretaris van
landbouw de Chileense aardappel
oogst met 28%, mals met 29,5%,
bonen met 28 procent.
Tegenvaller voor junta
De grootste tegenvaller voor de mi
litaire autoriteiten is waarschijnlijk
het uitblijven van buitenlandse in
vesteringen. Kopermijnen werden
te koop aangeboden, de tijdens Al
lende onteigende bedrijven werden
teruggegeven of de voormalige ei
genaars schadeloosgesteld, een
zou worden uitgestuurd.
Vandaar dan ook een nieuw kabi
net met minder militairen en zes
inplaats van drie burgers, verdere
bezuinigingen en mogelijk een wat
betere verdeling van de lusten bin
nen de diverse sectoren van de
economische bovenlaag.
Werkloosheid
Generaal Augusto Pinochet: ook op economisch gebied gefaald.
Amerikaanse onderneming kreeg de
verkooprechten van koper, de Bra
ziliaanse Petrobas de exclusieve
transportrechten van petroleum,
terwijl voorts de militairen juridi
sche en fiscale hindernissen voor
buitenlands kapitaal uit de weg
ruimden.
Van alle aankondigingen van fan
tastische buitenlandse investerin
gen kwam in werkelijkheid niets
terecht. De uitverkoop van Chileen
se rijkdommen werd in 1974 door
het buitenlands kapitaal beant
woord met vele beloften en in wer
kelijkheid met slechts een schamele
vier miljoen dollar aan reële inves
teringen.
Het werd president generaal Augus
to Pinochet uiteindelijk duidelijk,
dat er iets moest gebeuren om te
voorkomen, dat hij door de onte
vredenheid en interen tegenstellin
gen binnen de eigen economische
bovenlaag op korte termijn de laan
Basis van het systeem blijft het
met harde hand onder controle
houden van de overgrote meerder
heid van de bevolking. Volgens een
studie van de economische afdeling
van de Chileense universiteit liep
vorig jaar de reèle koopkracht van
de loontrekkers met 7.11% terug.
De grootste koopkrachtafdaling vol
trok zich echter onmiddellijk na de
staatsgreep van september 1973.
Over het totale verlies aan koop
kracht tijdens de junta bestaan
geen betrouwbare cijfers. De meest
optimistische ramingen variëren
van twintig tot dertig procent.
De werkloosheid is angstaanjagend
gestegen. Volgens cijfers van het
Nationale instituut voor de Statis
tieken, een officieel orgaan, was in
oktober van het vorig Jaar al 16,8
van de arbeidersklasse in Groot
Santiago (de hoofdstad en omge
ving) werkloos. Daarnaast zie je in
de straten van Santiago duizenden
losse verkopers die officieel niet tot
de werklozen worden gerekend.
Volgens officieuze ramingen be
draagt de 'verborgen werkloosheid'
35%. van de totale arbeidskrachten
in de Chileense hoofdstad.
De sociale situatie kan voorts
enigszins worden opgemaakt uit de
mededeling van de katholieke kerk
dat zij dezer dagen is begonnen
met het openen van verscheidene
lokalen waar aan ondervoede kin
deren van twee tot acht jaar maal
tijden worden verschaft.
