Gelovigheid als een storende factor
1
u
Vreugde centraal in
gereformeerde ethiek
Vandaag
Oostduitse synode wijst
staat op verontrusting
Capucci WOÏ
verfilmd
Onze
adressen
Nederlandse kerk
in Zweden zonder
predikant
De mythe van
de R.M.S.
TROUW/KWARTET VRIJDAG 11 APRIL 1975
KERK/BINNENLAND
door Aldert Schipper
'Je ziet, Gennady alles wat je ons nu vertelt bevestigt ons in de gedachte dat ziekte aan je
bekering ten grondslag ligtAls je was opgegroeid in een godsdienstig gezin of ergens in het
Westen had geleefd, dan zouden we je godsdienstigheid hebben kunnen begrijpen. Maar jij werd
opgevoed in een Sow jet-school en je groeide op in een gezin van niet-gelovigen.' Dit zegt de
dokter tegen Gennady Shimanov in het autobiografisch verslag van zijn bekering. Shimanov
was eerst technisch officier in het Rode Leger, werd na zijn bekering ontslagen en daarna in
een ziekenhuis opgenomen. De arts was echt met hem begaan. Hij kon niet begrijpen dat een
ontwikkeld man in God kon gaan geloven.
Het verhaal van Shimanov wordt
verteld door dr. J. Hebly in het
voorwoord van 'Kerken in Oost-
Europa', dat. zojuist bij Ten Have
is uitgegeven (145 pagina's, prijs
16.50). In dat boek staan enkele
bijdragen van mensen van
Hebly's instituut voor Oecumenica
in Utrecht, onder wie mevrouw
dr. J. ter Vrugt, die ook wel eens
in onze krant schrijft. Verder een
bijdrage over de kerk in Honga
rije van mevrouw Vera Hane-
kamp. een omgewerkte lezing, die
zij hield tijdens het vorig jaar
gehouden internationale Oost-Eu-
ropa-beraad op Kerk en Wereld in
Driebergen.
Een marxist is ook maar een een
voudige gelovige. Arend van Leeu
wen noemt hem (net als de chris
ten) een sectariër van het grote
joodse geloof.
Naar het idee van Karl Marx
kwam godsdienst voort uit de vele
onvervulde wensen, die mensen
koesteren, die (nog) niet in een
socialistische samenleving wonen.
Godsdienst was in zoverre een
kwaad, dat het de mensen ver
lamde en hen hinderde bij het
moedig vorm geven aan eigen we
reld en geschiedenis. Een marxist
is een optimist. Enerzijds meent
hij dat godsdienst, naarmate het
de mensen materieel beter zal
gaan, vanzelf wel zal verdwijnen.
Hij is daarin een soort liberaal,
die niet zover afstaat van de
open, tolerante, maar o zo plat
vloerse technische managers van
onze westerse wereld. Maar aan
de andere kant vindt de ware
marxist toch ook dat je aan de
mensen en hun welzijn verplicht
bent hun van de godsdienst 'af te
helpen'. Daarin is de marxist weer
de sectariër, die met banvloek en
tucht zwaait om zijn gelijkgescha
kelde wereld te laten triomferen.
Deze twee elementen zijn eigen
lijk steeds terug te vinden in de
kerkpolitieke koers van de landen
van Oost-Europa. In Albanië be
staat officieel al geen kerk meer.
Maar in Polen kun je als niets
vermoedende Nederlandse toerist,
afkomstig uit een land met een
(gedeeltelijk) processieverbod le
lijk vast komen te zitten in een
rooms katholieke processie met
zijn tienduizenden vromen.
Polen is hierin niet uniek, maar
wel uitzonderlijk. In de meeste
landen van Oost-Europa wordt
vrijwel alles benut om de kerkle
den van hun 'bijgeloof' af te
brengen, fysiek geweld doorgaans
uitgezonderd. Dat betekent een
zee van administratief geweld,
met nadruk op het woord 'admi
nistratief'. De tragedie wil dat de
kerkleiding vaak wordt misbruikt
voor de kerkvervolging. Uiteraard
slaat de staat in de eerste plaats
toe bij opvoeding en onderwijs.
Dat de oudjes gelovig zijn, ach
daar is niets meer aan te doen.
Maar dat de kinderen en de
kindskinderen ook tot kerk en
christendom willen horen, dat
schept verwarring en roept regel
rechte agressie op. Dat er mensen
via het marxisme tot het chris
tendom komen, daarvan getuigt
in het genoemde boek van Hebly
e.a. pater drs. A. Burg. In een
(bijzonder interessante) bijdrage
beschrijft hij het geval van een
zekere Vladimir Tendrjakov, van
wie melding gemaakt wordt in
een artikel, getiteld 'De apostoli
sche opdracht', gepubliceerd in
het atheïstische tijdschrift Naoeka
i Religija. Hierin wordt beschre
ven hoe de fysikus Joery Rylnikov
via de wetenschap tot het geloof
komt, maar zich dan ontheemd en
vervreemd voelt en gezuiverd tot
het atheïsme terugkeert. Vele le
zers reageerden op een onver
wachte manier: zij vonden het
eerste gedeelte van het verhaal,
het lang uitgewerkte bekerings
proces veel overtuigender dan het
wat magere slot!
Vertrouwen
Enerzijds administratieve kerkver
volging, aan de andere kant ver
nieuwing van de kerk. Daartussen
bevindt zich een kerkleiding, die
vaak .niet anders meent te kun
nen dan meewerken aan de in
perking van de eigen ruimte. Een
onmenselijk zware taak die op de
schouders rust van mannen als
metropoliet Nikodim (zelf een tot
het christendom bekeerde atheïst)
en patriarch Pimen om niet in
volslagen opportunisme verstrikt
te geraken.
De vernieuwing van de kerk
brengt met zich dat sommige ge
lovigen hun vertrouwen verliezen
in een geestelijke leiding, die
concessie op concessie doet aan
de staat. Van veel gelovigen die
hun kerkleiding laten 'vallen'
hoor je niets. Sommigen treden in
de openbaarheid. In een enkel
geval, zoals in Litouwen, waar
17.000 gelovigen hun handteke
ning onder een klacht over de
geestelijkheid plaatsten, komt een
volksmassa op de been. Dit is van
veel waarde. Ook voor de gekriti
seerde geestelijken, want zij zijn
slechts zolang een bruikbaar
werktuig in de handen van de
anti-godsdienstige staat, als zij
het vertrouwen van hun kerkle
den houden. Raken zij dat crediet
kwijt, dan verliest de staat zijn
greep op de kerk via de hiërarchie.
Concessies zijn wellicht onvermij
delijk, maar de gelovigen kunnen
hun eigen leiders voor opportu
nisme hoeden door hen steeds
nauwkeurig op de vingers te kij
ken. En het Westen? Zakelijke en
billijke beschrijving van de uiterst
moeilijke situatie waarin de kerk
in Oost-Europa verkeert kan heil
zaam zijn. Maar het Westen moet
niet de betrouwbaarheid van de
kerk in het Oosten aantasten en
deze maken tot handlanger van
het kapitalistische systeem, dat
daarginds verworpen is en dat
hier opgeld doet.
Een voorbeeld van deze zakelijke
en billijke, zelfs liefdevolle be
schrijving van deze kerken in
Oost-Europa wordt gevormd door
Helbly's boek dat als zodanig weer
een teken is van de toenemende
oprechte solidariteit tussen de
kerken van oost en west.
UIT
VAN LEZERS
Buitenkerkelijk
Aldert Schipper valt over het feit
dat ds. Gijmink Beyers Naudé bui
tenkerkelijk noemt. Misschien is ds.
Gijmink er formeel naast, maar
weet de heer Schipper wel dat
Beyers Naudé mede-verantwoorde
lijk is voor de sensitivity-training
te Wilgespruit? En sensitivity-trai
ning is anti-christelijk van karak
ter omdat daarbij de verlossing ver
wacht wordt niet van Jezus Chris
tus, maar van de groep.
Rotterdam
A. van der Wilde
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM:
Westblaak 9-11, Rotter
dam. Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG:
Parkstraat 22, Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
LEIDEN:
Steenstraat 37, Leiden.
Tel. 071-31441.
Postbus 76.
DORDRECHT:
Scheffersplein 1, Dor
drecht. Tel. 078-33370.
Postbus 118.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebbingestr. 25.
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
sche reactie of tot een symptoom
van angst voor bombardementen,
lijken te verbleken tegen de ach
tergrond van bloed en vuur die
door een zogeheten bevrijdingsleger
met dodelijke precisie wordt neer
gezet. En wat is het verschil tussen
een politieke keuze en een drang
tot levensbehoud?!
Dronten
M. Coenraads
Van der Louw (2)
Egbert Boersma vindt dat we het
lossen van Chileense schepen niet
mogen boycotten ten koste van de
werkgelegenheid. Wat is erger: Een
land als Chili steunen of werkgele
genheid verminderen? Beter 10 ar
beiders in 'de vrije lucht' dan één
fascist in de hand!
Capelle a.d. IJssel
Wessel ten Boom
Predikanten
Ondanks mijn begrip voor hun zor
gen, vooral als gezinshoofden, vind
ik het jammer dat de predikanten
in deze tijd van versobering nu
juist de krant halen met klachten
betreffende materiëie voorzienin
gen. Hoeveel sympathieker komt
dan de Molukse predikant, ds Rutu-
malessy uit Tilburg over: Volgens
Hervormd Nederland van 11 jan.
bereikt hij het minimumloon niet.
In plaats van daarover te klagen
prijst hij de gemeenteleden, de
soms wat levensmiddelen brengen.
Culemborg
M. Ooms
Geen défilé
Naar aanleiding van de aanslag d:e
men op de koningin zou hebben
willen plegen zou ik dringend wil
len voorstellen, geen défilé te hou
den op haar verjaardag. We kun
nen onze aanhankelijkheid even
goed betuigen door handtekeningen
te plaatsen, waar de regering plaat
sen voor openstelt, of telegrammen
te sturen, want zelfs in bloemen
kan een judaskus verborgen zijn.
Laten we op 30 april Den biddag
houden, dat Hare Majesteit
met haar gezin voor ons zo vrije
vaderland gespaard mag blijven.
Dat is een groter en dankbaarder
liefde- en trouwbetuiging dan alle
défilés tesamen.
Amsterdam
mw. M. Boeyinga-Melius
Geen kinderen (slot)
Naar aanleiding van het ingezon
den stuk van dhr. Roest wijs ik
hem op de fiscale voordelen, die
ouders met kinderen genieten. Deze
zijn mogelijk door de zwaardere
fiscale lasten die aan de mensen
zonder kinderen (al of niet thans
op leeftijd) zijn opgelegd. Ik moge
hem verwijzen naar het artikel 'Af
gestudeerde bedankt belastingbeta
ler' (Tr/Kw 7 april), dat van meer
inzicht getuigt.
Den Haag
A. van Dorp
Verontrustend (7)
Wat een teleurstelling te lezen dat
u, verontruste mensen, die het met
de gereformeerde kerken zo goed
zeggen te menen, met uw actie zó
liefdeloos de aanzienlijke groep ho
mofiele gemeenteleden buitenspel
zet. Homofielen noemt u onreine,
sodomitische geesten.
Daaruit blijkt dat u zich nooit echt
in de gedachtenwereld van ons hebt
verdiept, want dan zou u ontdekken
dat we m feite heel dicht bij elkaar
staan. Ook wij proberen te werken
aan de opdracht om God en je
medemens zoveel mogelijk ten
dienste te staan en we weten dat
dit vanuit een gelukkige homofiele
verbintenis heel goed mogelijk is
Amsterdam
Kees Schuurman
Alex Kuipers
Vietnam (4)
Op de voorpagina van Tr.-Kw. van 3-
4 staat een grote foto, met onder
schrift: 'Ter Beek terug uit Hanoi'
en verwijzing naar pag. 3. Daar
wordt dan een aaneenschakeling
van demagogie opgedist. Geen en
kel gevoel van medeleven met de
miljoenen vluchtelingen in Zuid-
Vietnam en de honderdduizenden
slachtoffers, om maar niet te spre
ken van de talloze afschuwelijk
verminkte kinderen door de raket
ten van het zgn. 'bevrijdingsleger'.
Integendeel: Deze weerloze en on
schuldige Zuid Vietnamese bevolking
wordt zgn. alleen het slachtoffer
van hun eigen regering die zich
niet houdt aan de Parijse vredesak
koorden! De VRR doet dat natuur
lijk wel, pleegt geen agressie en wil
'alleen maar vrede', aldus de ver
slaggever. In Commentaar op pag. 5
blijkt opnieuw (zie ook Tr/Kw dd.
27 febr. dat Tr/Kw koploper wil
zijn om de communistische VRR in
de armen te vallen. Op zich nog
niet erg, mits het zinvol,is, om bijv.
hen te attenderen op de Parijse
afspraken en om (ook Nederlandse)
mensenlevens te redden.
Badhoevedorp
J. van der Velde
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN Een gereformeerde ethiek die deze naam verdient, moet zich niet in een getto
laten dringen. Zij behoudt haar plaats en overleeft vele ethische modeverschijnselen, als zij in
haar uiteenzettingen de vreugde centraal heeft staan. Het is volbracht. De week loopt niet uit op
de zondag, maar begint ermee.
Dit zei prof. dr. J. Douma uit Kam
pen gisteravond op de jaarlijkse
confereniie van het contactorgaan
van de gereformeerde gezindte.
Prof. Douma, die ethiek doceert
aan de theologische hogeschool van
de gereformeerde kerken (vrijge
maakt), sprak over 'ethische span
ningen binnen, de gereformeerde
gezindte'.
Prof. Douma begon met erop te
wijzen, dat de Nederlandse gerefor
meerde ethiek van de twintigste
eeuw niet kan bogen op een indruk
wekkende produktiviteit. Heel an
ders ligt het op dogmatisch gebied.
Dit verschil lijkt echter groter dan
het is. Zakelijk heeft het ethisch
aspect juist in de dogmatiek altijd
een grote plaats gehad. Uit een
overtuigde dogmatische positiekeus
volgde vóór de Tweede Wereldoor
log een van besliste opvatting over
de levenswandel. Niet het leven be
paalt de leer, maar omgekeerd.
Eerst de boom, dan de vruchten.
Omgekeerd
handeld, zodat de zaligheid midden
in de misere van deze wereld ons
deel al is, of moet zij nog gegrepen
worden door onze maatschappijver
nieuwing, waarbij Christus slechts
een rol speelt als inspirerend voor
beeld en ontsteker van onze hoop?
Ten vierde wees prof. prof. Douma
op de notie van het vreemdeling
schap in de gereformeerde ethiek.
Het is niet moeilijk het fundamen
tele verschil tussen beide vormen
van ethiek op te merken. Maar
prof. Douma noemde het wel een
hele toer, het eigene van de moder
nistische ethiek ten opzichte van
puur wereldse interpretaties van de
mens en zijn toekomst in het vizier
te krijgen. Waarom is er op- dit
standpunt nog een christelijke
ethiek nodig, als het allemaal ook
op niet-christelijke wijze gezegd
kan worden? Moderne theologen
leggen met hun horizontalisme de
basis voor hun eigen overbodigheid.
VRIJHEID VAN GODSDIENST
Een allervriendelijkste heer
voor de radio de schoonheid
Roemenië uit. Ik ben er nooit
weest, maar neem voetstoots
dat ik tot nu toe heel wat g<
heb. Een Roemeens minister k
er zelfs aan te pas om, ook al
allerbeminnelijkst en ontwapej
te verklaren dat de toeristen
volstrekt vrij konden bewege
zijn land. Ik heb ook al weer
enkele reden om aan te nemei
dit niet waar zou zijn. Toch
men zich afvragen of dit voldt
redenen zijn om in dit land
vakantie door te brengen. De
dedelingen bewijzen dat de Rc
nen erg gesteld zijn op toerist*
dat is begrijpelijk, wij zijn dal
Dit geldt trouwens voor de n
landen. Men spreekt niet voor
van een toeristenindustrie. Mi
het zo veel gevraagd wannee
toeristen, zonder daarmee he
zuchtig te willen zijn, toch
belang stellen in de geest
vrijheid van de bewoners vai
te bezoeken land. Toerisme ka
verkeer tussen volkeren bevom
maar er moet dan wel iets
uitkomen dan een driftig v<
van valuta's. Ik nam Roemen
voorbeeld, maar dit geldt natn
voor meer landen. Geestelijke
heid, het vrij mogen belijdei
zijn geloof, het onbelemmerd
gen uitkomen voor zijn men.
een goed dat op fundamentele
ze tot het menszijn behoort
tirannie begint met het opl
van die vrijheid en betekei
zodanig een marteling die ni<
derdoet voor die waartegen v
recht leren protesteren. K
wij vakantie vieren in landen
deze marteling bedreven word'
der ook hierover te spreken'
wanneer wij over de manier
op geen duidelijk beeld h
moet de vraag levend blijven
Perspectief
Schapen
Verontrustend (8)
De petitie, die de verontrusten vra
gen te ondertekenen, geeft volgens
mij een scheefgetroken beeld van
de dingen, die op het ogenblik in
de gereformeerde kerk aan de gang
zijn, nl. het steeds zoeken naar wat
de bijgel ons te zeggen heeft en
hoe we die moeten lezen. Dat er
theologen zijn, die rare uitschieters
maken, wil ik niet ontkennen,
maar met vallen en opstaan moe
ten we leren. Op velerlei punten
van de petitie zou ik ja kunnen
zeggen, maar niet op de manier
waarop ze gesteld zijn. Ik denk dat
de heren theologen, die in het
stuk genoemd worden, zich niet ge
lukkig zullen voelen met de weer
gave van hun opvatting van de
bijbel. De niet-kritische lezer zal
hier zo zijn handtekening onder
kunnen zetten. Maar is het verant
woord om zo onzorgvuldig te werk
te gaan?
Muiderbcrg
Mw. E. P. Oostlander-Bertram BGTkhof
Navo
Als ik dit schrijf staat de PvdA
vóór een congres over de Navo.
Vanuit CDA-kringen schijnt hiero
ver weinig naar voren te komen,
-maar ik ben ervan overtuigd, dat
de anti-Navostemming ook in an
dere dan zich progressief noemende
partijen groeiende is. De Navo
maakt ons nog steeds medeplichtig
aan de USA staatsgreep politiek die
overal hele en halve fascisten aan
de macht helpt en probeert te hou
den.
Amsterdam
D. Veenstra Dzn
Herhaaldelijk lees ik dat drachtige
schapen worden aangevallen. Di
kwijls zijn ze dan al dood of moe
ten ze worden afgemaakt. Is het
niet terurig dat zulke weerloze die
ren 's nachts geen hok hebben? Als
er zo'n stelletje honden op ze af
komt, moeten ze toch ergens kun
nen schuilen?
Ridderkerk
mw. J. van Senus
Verontrustend (9)
Wat is het bedroevend, wanneer
men met onverdraagzame en leer
stellige taal het eigen gelijk wil
onderstrepen en de andere mede
christenen zo gaat veroordelen. We
moeten niet alleen luisteren maar
ook vooral handelen naar het grote
liefdegebod. In Prediker 7 lezen we:
'Weest niet te zeer rechtvaardig'.
Als dooplid hoop ik nog eens ja te
kunnen en mogen zeggen op de
vragen van de belijdenis, welke
prachtig nieuw zijn geformuleerd,
dus zonder ja te behoeven zeggen
tegen het geref. bolwerk waar deze
verontrusten zich vooral zo angstig
druk over maken.
Purmerend
F. H. Diemei
Vietnam (3)
Met een groeiend gevoel van onbe
hagen las ik uw commentaar op de
ontwikkelingen in Indo-China.
Daar is de opmerking: 'Overigens is
het gevaarlijk een politieke conclu
sie te trekken uit de richting van de
vluchtelingenstroom. Dit zegt in de
eerste plaats iets over de drang tot
levensbehoud en is niet zonder
meer een politieke keuze'. Wie de
televisiebeelden heeft gezien van
vluchtelingen, van wanhopige ou
ders met de lijkjes van hun kinde
ren in de armen, moet toch wel
geschokt worden door het cynisme
van een dergelijke analyse. Argu
menten die deze lijdensweg terug
brengen tot een sociaal-psychologi-
met veel waardering voor de wijze
waarop uw verslaggever heeft ge
poogd de 'happening' van de her
vormde predikantenvergadering
weer te geven, toch het volgende.
Uit het verslag zou men de indruk
kunnen krijgen, dat prof. Berkhof
in zijn inspirerend boek 'Christelijk
geloof' de centrale heilsbetekenis
van Christus' opstanding ontkent.
Geïnteresseerden zou ik graag wil
len verwijzen naar blz. 324 van
Berkhofs boek: 'Daarom mag de
opstanding van Jezus het beslissen
de heilsgebeuren heten. Zonder de
opstanding houden we alleen wijlen
Jezus van Nazareth over, één van
de talloze martelaren voor een
overtuiging. Hij kan voor ons dan
alleen een leraar en voorbeeld zijn.
En zelfs dat niet, omdat Hij dan in
beide opzichten heeft gefaald; Hij
heeft zich te zeer in zijn rol vergist
om leraar te kunnen zijn, en Hij
heeft zijn persoon te veel naar
voren geschoven en met het gezag
van God gedekt om een voorbeeld
te kunnen zijn. Daarom staat en
valt het christelijk geloof met de
opstanding. Tegelijk moeten we
zeggen, dat het geloof aan de op
standing niet los staat van de voor
afgaande weg van Jezus, en de weg
van God met Israël. En evenmin,
zoals verderop zal blijken, van de
werkzame aanwezigheid van deze
opgestane in de geschiedenis daar
na. Het is niet toevallig, dat aan
déze mens de opstanding is ge
schied. Als er ooit zo iets als op
standing aan een mens zou ge
schieden, dan aan hem.'
Aalsmeer
J. M. de Meij
Ned. Herv. pred.
In de thans dominerende moder
nistische ethiek is de volgorde om
gekeerd: de ethiek bepaalt de dog
matiek. Dogmatische uitspraken
moeten hun waarheidswaarde be
wijzen aan hun mogelijkheid om
voor mens en wereld toekomst te
openen. Waar is, wat zich waar
méókt. Dit ontneemt aan de waar
heid en aan de levenswandel elk
beslist karakter.
Ln de bijbel staat: uw zonden zijn
STOCKHOLM Zowel de Neder
landse als de Franstalige hervorm
de gemeenten in Stockholm zullen
het binnenkort zonder predikant
moeten doen. De Franse ds. Hoff
man en de Nederlandse ds. A. C. J.
van der Poel (de oud-hoofdlucht-
machtpredikant) zullen Stockholm
gaan verlaten. De gemeenten heb
ben geen geld om de vacante plaat
sen te bezetten.
Ds. A. van der Ven, die van 1960
tot 1967 in Stockholm stond, heeft
toegezegd de gemeenten in het ko
mende jaar bij te staan met drie
'werkweken', waaraan zes kerkdien
sten en drie bijbelkringen verbon
den zijn.
De relaties tussen de Franse en de
Nederlandse gemeente in Stock
holm zijn vanouds zeer nauw. In
1954 werd de Nederlandse gemeente
gevormd met een brede oecumeni
sche opzet: hervormden, gerefor
meerden, lutheranen en remon
stranten kwamen er in samen.
Prof. dr. J. Douma
u vergeven. Volgens Dorothee Sölle
heeft zo'n woord alleen maar
kracht, wanneer hij die het na
spreekt, deel heeft aan verandering.
Het is niet waar, het wordt waar. De
Schrift leert precies het omgekeer
de. Ik kan elke morgen, voor ik nog
één slag heb uitgevoerd, in gelovig
vertrouwen op wat Christus voor
mij gedaan heeft zeggen: mijn
zonden zijn mij vergeven, om van
uit die vergeving een dankbaar en
vruchtbaar leven te leiden. Ik kom
niet vanuit mijn handelen tot de
waarheid, maar vanuit de waarheid
tot mijn handelen.
Kloof
Volgens prof. Douma gaan de gere
formeerde en de moderne ethiek
tot in de wortel uiteen. Zij staan
tegenover elkaar als antropocen
trisch en theocentrlsch. Wie zegt,
dat er maar één werkelijkheid is
(die van deze wereld met haar toe
komst) en God zo aan de mens
kluistert, als het thans gebeurt, kan
bij het atheïsme uitkomen. In de
tweede plaats staan de beide ethie-
ken tegenover elkaar als synthe
tisch en antithetisch. Het verschil
tussen kerk en wereld wil men
theologisch niet meer verantwoor
den. De Geest en de mens behoren
bijeen, alle geschiedenis wordt tot
heilsgeschiedenis, er is geen 'alge
meen' naast 'bijzonder'. Wie in de
wereld het humane vertoont, heeft
de Geest, in deze visie.
Een derde tegenstelling is die tus
sen de rechtvaardiging uit de wer
ken en die uit het geloof. Heeft
Christus op Golgotha beslissend ge-
Daarentegen zag prof. Douma wel
perspectief voor de gereformeerde
ethiek. H. Bavinck heeft de juiste
lijn gewezen: van binnen naar bui
ten. De wedergeboorte voltooit zich
in de wedergeboorte van de schep
ping. Men kan de hele wereld win
nen en volmaakt inrichten, maar
het heeft geen blijvende waarde,
als de ziel schade lijdt. Er is veel,
dat niet de krant maar wel Gods
nieuwe wereld haalt.
Tenslotte wees de Kamper hoog
leraar nog op de openheid in de
gereformeerde ethiek.
Het Woord van God be
waren is wat anders dan de status
quo verdedigen. Er zijn in de ethiek
constante normen, maar er is ook,
om met Schilder te spreken, een
actueel concrete bepaaldheid van
ons handelen.
BERLIJN Het diocees Berlijn-Brandenburg van de evangelische
kerk heeft besloten een officiële nota aan de leiding van de DDR
te schrijven, waarin de synode blijk geeft van zijn verontrusting
over de behandeling van christenen in het onderwijs.
(ADVERTENTIE)
Deze week in
HERVORMD NEDERLAND o.a.
9 Prof. Verkuyl: mythe van
Zuidmolukse Republiek
verjaagt elk redelijk oor
deel.
9 Vietnam: Waarom vluch
ten de vluchtelingen?
0 Wacht de werkende jeugd
betere tijden?
Youth for Christ-leider:
Religieusiteit vijand van
het geloof.
Chinese Christen-commu
nist: Ik wil delen, ik wil
dienen.
0 Kerk in Tsjechoslowakije
voor de vuurproef.
Ik abonneer
mij op/vraag
een
proefnummer
van
Hervormd
Nederland.
In de nota, die gezonden is aan het
staatssecretariaat voor kerkelijke
aangelegenheden zegt de synode
dat er in de parochies diepe ver
ontrusting heerst over de moeilijk
heden en hindernissen bij onder
wijs en beroepsopleiding.
De synode heeft een brief gezonden
aan alle kerkeraden, waarin de ge
lovigen worden aangespoord, tegen
over het staatsideaal van de soci
alistische mens krachtig vast te
houden aan Christus als de heer
van hun leven. Een afschrift van
de brief wordt gezonden aan de
Oostduitse staatssekretaris voor
kerkelijke zaken, Hans Seigewasser.
De synode wijst er in haar brief op,
dat de ouders met hun kinderen
veel problemen ondervinden als ge
volg van de atheïstische onderwijs-
en opvoedingspolitiek van de Oost
duitse staat. Die problemen zijn
overmijdelijk, aldus de synode, die
echter beklemtoont, dat die proble
men op te lossen zijn wanneer
zowel christenen als marxisten vol
ledig gebruik maken van de moge
lijkheden, welke de wetgeving
biedt. De synode wijst dan op de
noodzaak, dat de christenen de
wetgeving inderdaad kennen. Zij
moeten met het wetboek in de
hand voor hun rechten opkomen.
De synode verklaart tenslotte, dat
dit geen kwestie van groepsbelang
is, maar uiteindelijk een zaak, d'e
ten goede komt aan de ontwikke
ling van de totale samenleving.
WOONPLAATS:
GIRONUMMER:
TELEF.NR.
Abonnementsprijs 25,50 per
half jaar; 51,per jaar.
Abonnementen kunnen elk
ogenblik ingaan.
Bon ingevuld in BLOKLET-
TERS in envelop (zonder
postzegel) verzenden aan:
Hervormd Nederland,
Antw.nummer 1776, Den Haag.
NED. HERV. KERK
Bedankt voor Streefkerk: A.
te Westbroek.
Afscheid op 13 april van H
A. Lam wegens benoeming t
kenhuispredikant te Heere
van Middelburg: A. van
beroepen te Hilversum (ten
ve van Ned. Prot. Bond en V
Vrijz. Herv.).
Intrede te 's Heer Arende
kand. R. J. Delfos uit Hilvers:
Voorhout: mevr. dra A. W. I
kerhof uit Oegstgeest; te Te:
kand. J. van Haaften uit Hih
Bevestiging te Baflo als ze
spred. en uitgezonden naar I
sië: kand. R. F. J. Beltm
Oegstgeest.
Beroepen te Capelle aan den
dr. C. A. Tukker te Kamerik
OUD-KATHOLIEKE KERK
Eervol ontslag verleend als
te Krommenie aan A. J. J.
Hoek te Haarlem.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Den Helde
Bouwknegt te Rotterdam
monde en G. de Vries te He
Oost.
Afscheid van Monster: P.
Kleer wegens emeritaat:
Raamsdonk: H. Bonestroo
Hoorn; van Aalten: W. Stol
te Goes; van Hijken: L. J. 1
ber. te Elburg; van Tijnje: y
ter ber. te Uithuizermeeden.
Intrede te Oostvoorne en Tl
M. Snoek voorheen hoofd
sectie Kerk en Joodse volk
wereldraad van kerken te
te Oudega-Idzega: drs. J. H.
uit St. Anna Parochie en
aug. '74 tevens part-time
aan de dhr. ped. academie
burg te Leeuwarden; te
kand. B. Terpstra uit Kamjp
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Afscheid van Assen: Tj. 1
ber. te Zuidhorn.
CHR. GEREF. KERKEN
Benoemd te Soestdijk tol
pred.: W. Heersma em. f
Nunspeet, die deze benoemii
aangenomen.
Bedankt voor Hilversum-C
P. N. Ribbers te Den Haag-'
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Bmmeloord:
rinck te Den Haag-Zuid.
ALG. DOOPSG. SOC.
Intrede te Berlikum (Fr.):
G. Kuit-Verbeek uit Wierin
VRIJ EV. GEMEENTEN
Intrede te Enschede: kand.
Schormans uit Groningen.
TEL AVIV Binnenkort
Egyptische filmindustrie d
hand te leggen aan een
over het leven van de i
gevangen zittende grieks-k
aartsbisschop Hilarion Cap
wordt gemeld door een l£
kraint. De aartsbisschop ii
cember gevangen genomen
dit jaar tot een gevang
van twaalf jaar veroordeel
in zijn auto wapens werde
den, die hij over de Libane
lische grens smokkelde. De
Capucci wordt gespeeld do<
teur Mahmoed El Ligi.
