De roem op kookgebied
overrompelde Wina Born
Sterren plukken
1
Uw probleem ook het onze
'Lekker eten hoeft niet persé duur te zijn'
uit
VJ
van lezers
J
TROUW/KWARTET MAANDAG 7 APRIL 1975
BINNENLAND
door Fred Lammers
AMSTERDAM 'Het heeft me een beetje overrompeld, heel die roem op kookgebied. Eigenlijk heb
ik dat niet gewild. Als het aan mij zou hebben gelegen zouden de 35 kookboeken die ik nu op mijn
naam heb staan niet allemaal' zijn verschenen, maar dan had ik mijn tijd aan andere zak n be
steed, eveneens op het terrein van het schrijven, want dat is mijn grote hobby, war alles uit is voort
gekomen'.
Mevrouw Wina Bom wil het schrij
ven van recepten voor allerlei
heerlijke hapjes en gerechten een
beetje af gaan remmen. 'Ik wil de
mensen graag laten zien dat alles
wat met die recepten heeft te ma
ken maar éèn facet van Wina Bom
is. In de praktijk zal dat niet ge
makkelijk gaan. de mensen willen
Je zo graag een etiket opplakken.
In de toekomst hoop lk me meer op
het schrijven van reisverhalen te
kunnen toeleggen. Vreemde landen
en volken interesseren mij bijzon
der. Een paar jaar geleden heb ik
samen met mijn man. die fotograaf
is. al eens Iets op dat gebied ge
daan: een boek samengesteld over
de zigeuners Het is uitverkocht,
maar binnenkort komt er een her
druk van. Bijna niemand weet van
dat boek af.
Onlangs heb lk iets vreemds op dat
gebied meegemaakt. Samen met
een bevriend echtpaar hebben wij
een muziekclubje. Een enkele keer
treden wij wel eens ergens op, ik
speel dan lult of clavecimbel. Op de
bewuste avond zouden we concerte
ren voor een vrouwenbond. Er was
kennelijk sinds de afspraak, die
met ons was gemaakt, een be
stuurswisseling geweest, want de
presidente kwam in de pauze ver
bijsterd naar nie toe uitroepend dat
zij had gedacht dat ik over recep
ten zou kopien praten', vertelt Wi
na Bom mij ln haar woning in de
Amsterdamse van Breestraat.
Dat neemt niet weg dat Wina Bom
veel plezier heeft in het koken. 'Die
belangstelling ls mij, denk lk, aan
geboren. Als kind was Ik al op mijn
manier aan het kokkerellen. Ik
bakte pannekoekjes en maakte
vlaatjes met vruchten en zo. Mijn
vader was mijn beste klant. Hij
vond het prachtig en lk 'was na
tuurlijk heel trots als hij mijn
kookkunst roemde. Van mijn vader
heb lk ook een fornuisje gekregen,
waar ik heel veel gebruik van heb
gemaakt. Ook herinner ik me dat
een van de grootste attracties voor
mij was om te gaan logeren bij
mijn grootmoeder in Sliedrecht. Zij
woonde in een groot huis met een
echte ouderwetse keuken. Die keu
ken oefende op mij een enorme
aantrekkingskracht uit. Prachtig
vond ik het om daar onder groot
moeders leiding aan de slag te
gaan, poffertjes bakken bijvoor
beeld'.
Dat koken was echter ln die tijd
niet meer dan een liefhebberij. 'Ik
wilde schrijfster worden. Dat ver
telde lk aan ledereen die het maar
wilde horen. Op het laatst vond
niemand dat vreemd meer. Men
nam als vanzelfsprekend aan dat ik
inderdaad zou gaan schrijven. Mary
Pos, die in die tijd erg bekend was
werd mijn grote voorbeeld', vertelt
Wina Bom.
Oud ideaal
Het pakte een beetje anders uit. Na
het onverwachte overlijden van
haar vader, die architectuur-foto
graaf was. kwam er van studeren
niets meer terecht en belandde Wi
na Bom op een advocatenkantoor.
Het oude Ideaal om te gaan schrij
ven werd niet helemaal vergeten.
'Ik schreef regelmatig lets over mu
ziek en stuurde dat overal naar toe,
zonder veel resultaat. Mijn produk-
ten kwamen in achttien van de
twintig gevallen retour met de op-
Wina Born35 kookboeken
meriting dat het niet bruikbaar
was. De kookhobby kon gemakke
lijker worden beoefend".
Als schoolmeisje was ik al begon
nen recepten te verzamelen, die ik
allemaal noteerde in een schrift.
Helaas is dat in de oorlog verloren
gegaan. Ik denk dat mijn moeder
het in de hongerwinter heeft opge
stookt. Moeder maakte zich niet zo
druk over koken, al mag ik toch
niet klagen. Wat zij op tafel zette
was wel goed. Ik maakte er echter
wel eens aanmerkingen op omdat
ik me al jóng ontwikkelde tot een
echte fijnproefster. Als mijn man
in onze verlovingstijd bij ons kwam
eten zorgde lk er wel voor dat lk ln
dé keuken kwam te staan om de
warme maaltijd klaar te maken'.
Van de kookkunst van mevrouw
Born genoot in de eerste na-oor-
logse jaren alleen haar naaste fa
milie- en kennissenkring. In 1949
kreeg Wina Bom het verzoek een
nieuw tijdschrift, dat uitging van
de gezamenlijke Nederlandse wijn
handelaren te gaan volschrijven.
Van het een kwam toen het ander.
Damesbladen trokken aan de bel,
er kwamen kookboekjes uit en me
vrouw Born ging meewerken aan
radioprogramma 's
Recepten van overal
Waar ze haar recepten zoal van
daan haalt? 'Je kunt wel zeggen
dat ik ze overal opscharrel. Mijn
man en ik reizen heel veel. vaak
om over hotels ln hel buitenland te
schrijven. Op die reizen gaan we
altijd op zoek naar kookboeken in
de originele taal. Mijn man spreekt
elf talen vloeiend, zodat kookboe
ken in het Turks, Roemeens, Hon
gaars en Kroatisch, om maar een
paart Voorbeelden té noemen, geen
problemen voor ons opleveren. We
Vertalen die boeken en daar haal je
dan heel wat uit. Aan de hand van
die recepten ga ik soms aan het
experimenteren
Als Wij in hêt buitenland eten
proef ik ook heel intensief wat me
wordt voorgezet. Als het hele dure
gerechten zijn probeer ik goedkope
re variaties te bedenken. Op het
gebied van het koken raak je nooit
uitgeput. Je kunt tot in het onein
dige variëren. Koken ls ook erg aan
mode onderhevig. De laatste tijd
zijn kruiden erg in en recepteh uit
grootmoeders tijd. Wat dat laatste
betreft ben ik erg blij met oude
recepten boekjes en -schriften die
mensen mij soms toesturen, als ze
ze tegen komen bij het opruimen
van zolders'.
Eenvoudige keuken
Veel van de recepten die Wina
Bom publiceert heeft zij eerst uit
geprobeerd in haar keukentje, «fat
zich in niéts onderscheidt van de
meeste Nederlandse keukens. Naar
kostbare apparaten zal men in de
keuken van mevrouw Born tever
geefs zoeken. 'Ik heb een koelkast,
een fornuis en een handmixer. Dat
is allés. Van dié ingewikkelde appa
raten moet ik niets hebben. Je bent
zo lang bezig om ze na gebruik weer
schoon te maken, dat het óp mijn
manier snellér gaat'.
Vele mensen denken dat het in
huize Bom altijd smullen is. 'Ik
krijg vaak verbaasde reacties als
mensen mij ontmoeten. Ze denken
dat ik een vrouw ben die wel vier
kant moet zijn van al dat eten.
Mijn man wotdt er ook wel mee ge
plaagd en mijn zoon had het er
vooral moeilijk mee toen hij in
militaire dienst moest. Ze zeiden
tegen nem dat het voor hem wel
dubbel erg moest zijn van huls te
moeten, met een moeder die altijd
het fijnste- van het fijnste op tafel
zet. Mijn zoon vond het afschuwe
lijk. Lange tijd zette hij zich erg af
tegen die kookhobby van ons (mijn
man is er nl. ook door aangetast.
Als we een dinertje hébben duiken
we samen de keuken in. Ik zorg
dan Voor de soep, dé sausen en de
toetjes, terwijl mijn man het
hoofdgerecht voor zijn rekening
neemt),.
Mijn zoon is nu' een paar jaar de
deur uit. Hij waardeert het nü wel.
Hij heeft ah mijn kookboeken en ik
merk dat hij de laatste tijd nog Wel
eens aan -liet experimenteren ls.
Soms belt hij me op om' te vragen
hoe hij een^bepaald kookpróbleem-
pje moet oplossen. Daar heb ik dan
wei pierter om.
(V<rt 0ens eten wij in de regel héél
sober. Elke dag fljné schotels Op
tafel zétten houdt een mens niet
vol. De aardigheid is er dan gauw
af. Het moét iets vóór feestelijke
gelegenheden blijven. Dat betekent
niet dat ik blikjes op tafel zet of
een portie patates ga halen. Van
die kant en klare maaltijden moet
ik niets hebben. Ook op gewone
dagen zijn mijn maaltijden verzorgd
en besteed ik aandacht aan de wijze
van opdienen. Een goed gedékte
tafel vind ik belangrijk. De pannen
op tafel zetten komt hier niet voor,
dat vind ik vreselijk ongezellig'.
Schuld van de mannen
Hoewel er de laatste tijd een ken
tering ten goede valt waar te ne
men blijft het, een feit dat het
grootste deel van de Nederlandse
huisvrouwen, met koken niet veel
verder komt dan dé degelijke »pot'.
Voor een deèl ls dat oök de schuld
van de mannen. Ik krijg vaak brie
ven van vrouwen die mij teleurge
steld schrijven dat ze hun best
hebben gedaan iets bijzonders op
tafel te zetten, maar dat hun man
het niet eens heeft gemerkt. De lol
gaat éf op die manier snel af een
bijzonder recept Uit te proberen.
Daar komt bij dat Nederland geen
culinaire traditie heeft. In Neder
land eten de meeste mensen om in
leven te blijven. Dat eten iets is
waar je ten volle van kunt genie
ten, zoals men in Italië doet, waar
een familie, oma en opa Incluis,
soms een hele zondagmiddag aan
de maaltijd besteedt, kjinkt de Ne
derlander vreemd in de oren. Men
denkt bij ons dat lekker eten duur
is. Dat is helemaal niet waar. Maar
mé11 '""ai, het hier duur. Velen
weien niet dat je met heel goed
koop vlees ook een heerlijke schotel
kunt maken als je het goed klaar
maakt. In restaurants wordt men
ook geconfronteerd met dit misver
stand. Restaurateurs die met goede,
maar goedkopere menu's komen,
raken die aan de straatetenen niet
kwijt'.
Wat die restaurants betreft moet
Wina Born van het hart dat men
zich daar vaak bezondigt aan het
imponeren van de gasten met scho
tels die er uitzien als plaatjes. Als
men dan gaat proeven blijkt de
kwaliteit verre van goed te zijn. 'De
warenkennis van vele Nederlanders
is bedroevend. Als men eenmaal ln
een restaurant of hotel zit is men
bereid heel veel te - slikken als er
maar een kaars op tafel staat en
een koperen beddepan aan de muuf
hangt'. Het dóet Wina Bom ver-
zuchten dat er nog heel wat te
doen ls aan het geven van voor
lichting.
door Mink van Rijsdljk
Met de ring van zelfvertrouwen vastgespijkerd om mijn
mond. stapte ik even slank als mijn dochter de deur
uit. Het goot, maar het buurjongetje met zijn kijkdoos
altijd paraat in een stortbui, vertederde me.
Een moment vóór mezelf had ik nog niet gehad, maar
dc wasmachine draaide - en een betere is er niet - met
iets dat hard is voor vuil, doch zacht voor kleur. Dat gaf
me een ^kick-
Even was ik wel verbaasd dat er buiten geen auto vol
mannen op me wachtte, ik dacht namelijk dat iedereen
van me hield. Gelukkig ontdekte ik de oorzaak, vloog
het huis weer in. Draafde door naar de badkamerv
ontkleedde me én zorgde dat niet alleen mijn transpira-
ticlucht verdween, maar Ook dat ik helemaal droog
onder mijn oksels was.
En jawel hoor - een auto barstensvol mannön i#ed
voor. Slim als ik ben, liet ik hen even wachten, gaf
nog gauw even mijn gootsteen een beurtje zonder één
krasje té maken. Met een snelle tornado verwijderde ik
chocoladevlekken, dié om het sleutelgat zaten, me
afvragende welke gluurder daar bezig was geweest.
Inmiddels bleek ^de wachtende auto helaas verdwenen,
de inzittenden hadden kennelijk niet de juiste tijd
gehad. Dus maar alleen op pad. Gunst, nee - ja, toch -
ik had hem aan.
Toen hoorde ik katten miauwen. O, wat was ik een
egoïst, maar zie, daar kwam de hele orde al aan, uit
tassen, schoenen, laarzen, de klok 60 tenslotte kwam ér
een als een aap uit de mouw af op mijn betere ik, die
royaal de bakjes vulde. Smullen maar. Dè hond had
gelukkig al bij de buren gegeten, dus die was al
verzadigd.
Kon ik nou eindelijk weg?
Niks hoor, ik moest nog even een vlekje wegwerken.
Om mijn buurvrouw te bedotten legde ik opgevulde
panties onder dc auto, precies zoals ik het een
oervervelende man zo dikwijls had zien doen. En dat
was dat. Toen Werd er gebeld. Er stonden twee acteurs
op de Stoep.-met een wasmachine. Ze moesten echter
bij De Wit zijn, die onder aan dc dijk'woont Suffe
kerels.
Eindelijk was het dan zover. Ik kon weg. Koffie
drinken bij Mia. De stakker was in zak en as. Een
prachtig shirtje van haar zoontje was tótaal verbleekt.
Gelukkig had ik mijn eigén wasmiddel bij me, dat ik
aan Mia gaf. Zij schoot meteen haar droomkeuken in,
die Jan wel veel geld gekost zal hebben. Telletje later -
jawel, shirtje schoon en de kleur als nieuw.
Mia blij. Ze schonk me uit dankbaarheid iets heel
bittefs in, waar ik wel even aan wennen moest, maar
dat me toch geweldig opkikkerde. Toen ze me uitliet,
keek ik verbaasd om me heen en vroeg zo onnatuurlijk
mogelijk: 'Zeg. heb je een nieuwe hal?'
'Nee hoor', antwoordde Mia, ook al op een toontje of
we een schets voor twee dames deden. 'Nee, geen
nieuwe hal, wel een nieuw schoonmaakmiddel'. Ze gaf
me nog iets mee voor .onderweg, 'voor de broodnodige
variatie en voor nieuwe energie', zei Ze bloedernstig.
ln haar tuin vroeg Ted de Braak of ik even een toetje
wilde nadoen. Ik kéék twee tellen goed scheel en reed
toen weg met mijn achterbank vol dessert. Hop
richting markt waar mijn gulden geen stuiver waard
was. Iemand vroeg mc of ik wist wat een monument
was. Ik natuurlijk geen idee. Gelukkig stond er een
vetkuif voor een geveltje gestationeerd, die precies kon
vertellen wat het was. Van je hiep hiep hiep hoeree.
Daarna reed ik naaf de brillenwinkel. Het was niet te
geloven, maar daar was de keuze vrij. Laat ik nou
altijd gedacht hebben, dat zo'n man in een brillenzaak
besliste welk montuur tegen welke prijs ik verplicht was
te kopen. Zo'n onverwachte inspraak kwam troostend op
me over.
Bij dé slager - waar het gehakt zo lekker is - stortte
één toversteuiitjc van mijn beha in elkaar. Erg verve
lend, want nu was ik ineens half om half jaren jongér
en ouder.
Een man achter me maakte luidkeels bekend dat het
met mijn persoonlijke lening in orde was gekomen,
maar dat had natuurlijk met die toversteun niets te
maken.
Eenmaal weer thuis, kende mijn blijdschap geen gren
zen, toen ik de bekende groene enveloppe zag. Wat de
postgiro doét om de levensvreugde van ons gezin in
stand te houden, is toch wel formidabel,
's Avonds kreeg ik een inzinking. Ik wilde de
naaimachine het raam uitgooien, maar het oude lied
over zegeningen tellen Weerhield me. Ik telde. Sjonge -
wat een dag. Er was gewoon sprake van een drie-
sterreri-dag. Wat zeg ik - een golden wonderdag. Ik
Werd tintelfris en blij van binnen. Dat is laugisch hè..
Van dër Stoel (2)
Volgens de heer Huig worden hon
derdduizenden Palestijnen niet in
hun vaderland toegelaten Omdat ze
geen Joden zijn (Tr/KW 3 april).
Ten 'eerste heeft het niet-Jood zijn
niets met de Palestijnse kwestie te
maken, ge2len vanuit het oogpunt
van de Joden. Andersom 'is nog de
vra^g.
Ten tweede insinueert deze heer
mijn inziens dat de Joden de Pa
lestijnen uit Israël verdreven heb
ben. Dit is echter de verdraaide
visie die de Arabieren aan het Mid
den-Oostenconflict gêgêveh héb
ben. en nóg geven, tegen beter
weten in. Bij de oprichting Van de
staat Israël vielen de Arabieren dit
pasgeboren land aan (1948). De
Arabische legers verzochten de in
Israël wonende Arabieren, meest
Palestijnen, tijdelijk uit Israël Weg
te gaan, zodat men het Joodse volk
kon verdrijven. Ondanks de vraag
van de Joden om tóch te blijven
vertrokken deze mensen uit Israël.
De Arabieren konden nu niet meer
naar Israël terug, aangezien ze dui
delijk vóór verdrijving van de Jo
den uit Israël hadden gekozen. De
grenzen van Israël staan open voor
iedereen dié goed wil, maar ze zijn
gesloten Voor kwaadwillenden- Heer
Huig, ls het niet beter om het
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij pubtikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
Joodse volk te respektéren (om hun
grote verdraagzaamheid en óm hun
standhóuden na eeuwenlange ver
volgingen) ift plaats van hét af te
kammen Wegens 'discriminatie?' En
vindt u het ook niet beter om te
stellen dat minister Van der Stoel /0.
wel degelijk èen consequente hou- rN6S
ding aangenomen heeft.
Soestdijk
F. Boekelo
Vietnam
Volgens uw. berichtgeving, schend
de Zuidvietnamese regering kéer
keer de Pafijsè vredesakkoord^
Dat Noord-Vietnam deze akkoordè
nog nooit is nagekomen ontgaat
blijkbaar. Het feit, dat duizend*
vluchtelingen naar het zuiden trél
ken, en niet naar de communiste
óf blijven waar ze zijn, ontsnaj
evenzeer aan uw aandacht. Dé
mensen weten klaarblijkelijk, w
hen van communistische zijde
wachten staatI
Staphorst.
G.Sleeuwenhót
Vellekoop
Weten Vellekoop en al zijn mede
standers wel dat in de Sow jet-Unie,
Hongarije Polen(l), Oost-
Duitsland, Tsjechoslowakije, Let
land, Estland, Litouwen enz. geen
dienstweigeren wordt toegestaan en
dat daar wél tucht is in de tot de
tanden uitgeruste legers, tot depa-
radepas toe? Daar ook geen WDM!
Er is een troost.Een cynische
echter.Hêt legér van Vredeling is
tóch al volkomen waardeloos.
Laat Vellekoop zijn vredelievende
oproepen nu ook naar de commu
nistische kolonnes sturen. Ik weet
nog iemand die reeds bij voorbaat
zei dat hij met de armen over
elkaar de 'vijand' zou verwach
ten. Zijn voornaam was niet
Kees. Nederland: Let op uw Saeck!
Rotterdam
Fam. C. de Leer
Fam. ÏL G. Verschoor
Het Oranjehuis kwalijk hemen
zoals die leraar dat doet di
het geen Fries spreekt is je reins
Onzin, ópi niet te zeggen: brutal
teit. Ons Groninger dialect is mas
weinig minder van betekenis da
het Fries, en hoe zoet-vloeien
klinkt het Saksisch niet dat i
Overijssel-en Gelderland wordt ge
sproken. Men verafgode zijn streek
of geWesttaal ftiétü!
Musselkanaal
J. Tipker Kz
Israël
Als men de ogen niet dicht heef
kan mén uit alles Opmaken, dl
Israël weer geïsoleerd dreigt te wor
den. Kissingers pogingen voor vr«
de ln hêt Midden-Oosten Zijn mis
lukt. Pas als de staat Israël nlf
meer zou bestaan, zal men Inzie
wat men gedaan heeft, evenals n
1945. Als dat tenminste nog moge
lijk is.
Rouveen
Mevrouw K. Sm
Vraag: Waar kan lk gegevens vra
gen over vakantiemogelljkheden
voor lichamelijk gehandicapten?
Antwoord: Na storting van twee
gulden op giro 382100 t.n.v. Neder
landse Vereniging voor Revalidatie,
Eisenhowerlaan 142, Den Haag (op
het strookje specificeren!) ont
vangt u 40 bladzijden informatie.
Vraag: Welke zijn de regelingen die
vrijstelling voor militaire dienst
mogelijk maken bij een leraar
voortgezet onderwijs.
AntwoordThans geldt een rege
ling, waaarbij vrijstelling mogelijk
is voor leraars V.W.O.. HAVO. Pe
dagogische Academie met minstens
20 lesuren en volledig bevoegd.
Aangezien wij niet weten of u in
het bezit bent van die volledige be
voegdheid en ook niet kunnen
voorspellen, hoe lang deze regeling
van kracht blijft, raden wij u aan
contact te zoeken met de afdeling
dienstplichtzaken van de gemeente
uwer Inwoning.
Vraag: Op 26 februari zagen we
dicht bij de horizon, direct na zons
ondergang een kleine planeet, die
niet lang na de zon onderging. Was
dit Mercurlus of Venus, die meestal
groter zich presenteert?
beslist niet. De snelheid waarmee u
de zon en de planeet onder zag
gaan is overigens imaginair en
hangt samen met de breking van
het licht. In feite is de zon al
eerder onder. WIJ wijzen hier op de
voorstellingen ln de Paasvakantie ln
het Haags Planetarium voor kinde
ren: 'Wat is dat voor een ster?'
Voor ouderen 'De zon en andere
sterren'. Voor groot en klein is dit
een bijzondere belevenis.
Vraag: Hoe planten regen wormen
zich voort?
Antwoord: Waarschijnlijk zag u de
planeet Jupiter, die in die week
nog nét waarneembaar was. Vlak
daarboven was Venus veel helder
der te zien. Deze planeet gaat te
genwoordig ongeveer 1*6 uur na de
zon onder. Mercurius was het zeer
Antwoord: In de meeste populaire
werken vindt men te weinig over
leefgewoonten, bouw en voortplan
ting van regenwormen. In de Me-
dededelingen van de Koninklijke
Nederlandse Natuur-historische
Vereniging nr. 84 (Hoogwoud NH,
tel. 02263-1445) vindt men het in
teressante werkje van J. A van
Rhee. Zie verder in de W.P.. goede
tekeningen onder de trefwoorden
'Gelede wormen' en mededelingen
onder 'Wormen'.
Hulp van lezers: Hartelijk dank
aan allen, die ons het gedicht 'De
jonge moeder' toegezonden hebben.
Dit gedicht is van Dop (Adolf Bles)
1883-1940. De tekst is te vinden ln
Parijsche Verzen bij C. A. J. v.
Dishoeck. Verder in Nieuwe gelui
den van Dirk Coster 1927 bij Van
Lochem Slaterus, 3de druk. In de
Libellenserie van Bosch Keuning,
Baarn 1937. no. 229, en in 1968 bij
Zomer Keuning, Wageningen. ln
het tweede deel van de reeks mini
aturen (gedichten en foto's). Aan
de hand van deze gegevens zal het
niet moeilijk zijn het gedicht te
vinden.
Vraag: Waar kan ik inlichtingen
krijgen over de studie Logopedie?
/Antwoord: Het secretariaat van de
Stichting Logopedische Opleidingen
is gevestigd Ammanpletn 2, Am
sterdam.
Vraag: Hoe groot ifl het wettig aan
deel van de kinderen als een vart de
ouders overleden is?
Antwoord: De legitieme portie van
een enig kind ls 50 procent. Zijn er
twee kinderen dan wordt die portie
66 2/3 procent, drie of meer kinde
ren, 75 procent. Deze aandelen be
treffen de erfenis. Zoals reeds meer
werd gezegd houdt de overgebleve
ne van de ouders de éigen helft
van de goederengemeenschap en
deelt wat de rest betreft gelijk met
de kinderen mee.
Vraag: Is de bittere stof die bijen
houders gebruiken ln de bijvoeding,
schadelijk voor de mens?
.Antwoord: In sommige gevallen
kan de bittere verbinding van
azijnzuur en suiker, die de bijen
houder sedert ongeveer 50 jaar door
de wintervoeding doet, als een on
aangename Smaak worden ge
proefd. Men ?al er geen nadeel van
ondervinden. In de natte koude zo-
Vragen (één per bfief) zenden
naar: Uw probleefn ook het onze,
Postbus 507, Voorburg. Naam en
adres vermelden. Eén gulden aan
postzegels bijsluiten. Geheimhou
ding is verzekerd.
mer van '74 werden de bijen óók
regelmatig bij gevoed. Echter kwam
,er dan eena een zonnige of warme
dag, dan zorgden de bijen wel voor
hun eigen menu, met als gevolg
een bitter smaakje aan de honing.
Wat 'onverzorgde en vieze' honing
betreft: zolang men vóór eigen ge
bruik honing maakt, moet men dat
zélf weten, maar Zodra een bordje
mét: Honing te koop, bij het hek
staat, kan de bijenhouder/honiipg-
verkoper altijd een controle van de
keuringsdienst van Waren verwach
ten.
Vraag: We hebben eert luchtmatras
ln onze tent. die zonder dat er
lekken zijn (we onderzochten dat
hi water) toch heel langzaam leeg
loopt. Vermoedelijk ls de stof po
reus. Is daar nog iets aan te doen?
/Antwoord: Helaas niete. Bij een
nieuwe luchtmatras móet men al
tijd wat talkpoeder naar binnen
werken. Verder ls de zee en de hete
zon niet zo best vóór opblaasartike-
len.
Vraag: Hoe komt men toch aan dè
merkwaardige namen van de plaat
sen ln de nieuwe Flevopolders zoals
Nagele, Ëns, en dergelijke?
Antwoord: Zo mogelijk maakt meh
gebruik van de namen van dorpen
en buurtschappen die in de loop der
eeuwen doof de Steeds groter wor
dende Zuiderzee wetfdeh overspoeld.
Vraag: Kan mij ook helpên aafl
de adressen Van hotels en vakan
tiehuizen, waar 'gehandicapten de
vakantie gezellig kunnen doorbrén
gen?
Antwoord: Dóór Storting van twee
gulden op de girorekening 382100
van de Ned. Ver. V. Revalidatie,
Eisenhowerlaan 142, Den Haag, kan
men aanvragen: de Gids Vakantie
'75, Duidelijk deze titel erbij ver
melden.
Vraag: Ik heb al heel lang dezelfde
hoogtezon. Er Wórdt wel eens ge
zegd dat dé bestraling op den duur
gevaarlijk kan zijn. is het mógelijk
die hoogtezon te laten testen?
Antwoord: De Importeur van uw
apparaat stelt u gerust: zolang u
zich maar houdt aan dê voorschrif
ten en de tabellen, gebeurt er niets
verkeerds. Echter het effect wordt
wél minder en daarom zou het wel
dienstig zijn een nieuw apparaat
aan to schaffen, waarbij u met de
juiste tabellen het bijbehorende
profijt ervan kan hebben.
Voor het laatst: Kefir! Voor zover
mogelijk was. hebben we bemiddeld
tussen vragers en aanbieders en
daarbij moesten de vragers wel
eens een reisje maken: De cultures
kunnen niet verzonden worden. De
problemen voor de randstad zijn
gedeeltelijk opgelost, doordat we bij
verschillende Reformzaken óf eigen
cultures onderdak konden brengen
en/of hét adres van een bepaalde
reformzaak doorgaven aan de vra
genstellers. We hopen dat de bezit
sters van een culture kennissen en
vrienden daarin nu en dan eens
laten delen en ook dat de Reform
winkels verder aandacht zullen be
steden aan dikt merkwaardige na-
tuurprodukt. Hartelijk dank aan al
len, die hielpen om de band tussen
onze lezers op deze ongebruikelijke
manier te versterken.
Vraag: In onze kelder vinden we
steeds weer grote hoeveelheden kel
dermotten oftewel pissebedden,
hoewel de vlóer van droog beton i6.
Hóé krijgen we ze weg?
Antwoord: Aangezien deze diertjes
een voorkeur hebben voor kille
enigszins vochtige ruimten, ver
moeden we, dat die factoren toch
wel aanwezig zijn ln uw kelder. Zet
een omgekeerde bloempot neer die
vrij los met vochtig hooi is gevuld.
Ze kruipen 6r graag in. Een door
gesneden aardappel wordt een
beetje uitgehold. Opzij wordt een
soort van muizengaatje gemaakt.
Omgekeerd neerzetten op plaatsen
waar veel van de beestjes zijn. Als
de aardappels vol zijn, gooit u ze
weg. Een pad of een kikker zal het
heerlijk vinden een poosje in de
kelder te logeren en een flinke
Opruiming houden onder de pisse
bedden.
Vraag: Kan iemand ons helpen aan
het adres, hier te lande van dr. J.
F. Stutterheim, eertijds BB ambte
naar in het voorm. N.O.I, later pfl
dikant te Parktown (Johannesbüfl
hl de Marahathakerk?
Antwoord: Het zoeken naar
adres van dr. Stutterheim bren
ons wél allerlei merkwaardige Cd
tacten en gegevens, maar niet h
bedoelde adres. Wie helpt?
Vraag: Over de Nederlandse ProW
tönten Bond (adres van vraagal
ontbreekt)
Antwoord: Wij vestigen uw aa
dacht op het artikel over de N!
op pag. 2 van ons blad Vaö
maart 1975.
Vraag: Ik heb moeite met bet
vullen van mijn belastingbil
Wilt u het voor mij invullen? H
volgen de gegevens.
Antwoord: Het is Inderdaad
moeilijke zaak. Vandaar dat b
haalde malen ln de krant h«
gestaan waar men met z'n
lijkhéden bij de belastingdie
zelf geholpen kan worden. 01
taak is te verwijzen en ook dat
soms ingewikkeld genoeg.
Vraag: Hebben we nu de oude
de nieuwe zonnetijd? Wij men
dat we tegenwoordig 40 minuten
vroeg moeten opstaan.
Antwoord: Voor de eerste were
oorlog werd te Amsterdam de
gemeten naar de stand van de i
boven de Westertoren. Er wal
tóen al moeilijkheden door de
minuten tijdverschil Greenwich|
en de 40 minuten ME Tijd ln Dill
land. De invoering van de zon)
tijd, ln de eerste wereldool
maakte de complicatie groter,
de tweede wereldoorlog heeft n
de Midden Europese Tijd gekoï
zodat het 's morgens 40 minui
langer donker is en het 's avól
langer licht is. Het zou wel aaf
zijn een zonnewijzer in uw t
precies te stellèn, zodat u pret
kan nagaan, hoeveel de zonnet
bij u in Groningen verschilt vaö
officiële tijd (maar dat vroege l
staan vinden Wij ook niet leuk).!
