Het lezen van detectives
heeft grote ethische waarde
Uw korf en uw baktrog
Colijn en Havank
*HAVANK
Vandaag
Geboeid kijk ik
om mij heen
Onze
adressen
METZLER-
TROUW/KWARTET ZATERDAG 5 APRIL 1975
KERK 2
Drs. J. Slomp (foto), de schrijver
van bijgaand artikel, is staflid
van het christelijk studiecentrum
te Rawalpindi in Pakistan en een
zoon van ds. F. Slomp, de be
faamde 'Frits de Zwerver' uit, de
bezettingsjaren. Het is aardig uit
het verhaal van drs. Slomp op te
maken hoezeer de vereerders van
Colijn hun best deden om te ver
doezelen dat hün grote man wel
eens detectiveromannetjes las: hij
zou het alleen gedaan hebben
voor zijn talen. Maar Colijn las
ook graag Nederlandse detectives.
Uitgever Bruna heeft me eens
verteld dat. Colijn van tijd tot tijd
liet opbellen met de vraag wan-
neer er weer een nieuwe Havank
uitkwam, en wie dit zwart óp wit
wil hebben, kan terecht in een
nieuw Zwart Beertje van Bruna:
'Hoogst merkwaardig-Alles over
Havank'. Daarom ben ik zo vrij de
bijdrage van drs. Slomp te illus
treren met een paar Schaduw-
figuurtjes, die ik uit het genoem
de boekje haal. Behalve deze en
andere afbeeldingen van Havanks
hoofdfiguur vinden we in 'alles
over Havank': een paar kiese en
bescheiden, maar toch goed infor
merende bijdragen van Pieter
Terpstra, een nogal roddelachtig
stuk van Ab Visser, een lezing van
Havank waarin hij antwoord geeft
op de vraag hoe hij aan de Scha
duw kwam, een aantal pagina's
met Havanks hartigste uitspraken,
een paar verhalen van Havank en
een avontuur van de' Schaduw
met Eelco Drenth van Havank-
Terpstra. Een en ander beveel ik
de belangstellenden graag aan. Nu
ik toch met nieuwe Beertjes bezig
ben, 'Staphorster spionnetjes' van
(alleen) Terpstra is een verhaal,
waarin Eelco Drenth het zonder
de Schaduw moeti doen. Welnu,
hij doet het goed óp eigen benen,
maar het is wel een beetje jam
mer .dat Terpstra hem in een ver
haal heeft neergezet dat erg braaf
de mode van de dag volgt en dus
opgehangen is aan sex en drugs.
De nieuwe Beertjes van Bruna
kosten ƒ4,25 per stuk, en drs.
Slomp legt ons nu uit dat we een
ethische bezigheid verrichten kals
we ze lezen. A. J. Klei
door drs. Jan Slomp
Op 't eerste oog' hebben detectiveromans en theologie weinig met elkaar te
maken. De theoloog houdt zich immers niet bezig met het schaduwen van
verdachte personen en het analyseren van moorden. Uit het feit dat, vol
gens G. C. Berkouwer's 'Een halve eeuw theologie': Karl Barth van detec
tiveromans hield, kan men geen verband construeren tussen zijn theologie
en het hierbedoelde literaire genre.
Chesterton's Father Brown is een
van de weinige geestelijken die
een plaats gevonden heeft onder
de beroemde detectives zoals Mai-
gret, Hercule Poirot en Lord Peter
Wimsey, de helden in de boeken
van Simenon, Agatha Christie en
Dorothy Sayers. Toch is er wel
verband tussen de detectivero
mans van Chesterton en zijn apo
logetische meesterwerk 'Ortho
doxie'. Father Brown demon
streert in de naar hem genoemde
detective-serie de waarheid van
Chesterton's verdediging van het
christelijk geloof. Brown is even
logisch en consequent in het op
lossen van misdaden als Chester
ton zelf in het ontzenuwen van
bezwaren tegen het christelijk ge
loof. Chesterton ^aat zijn Father
Brown als ware gelovige, nuchter
en rationeel met de feiten om
gaan. Die nuchterheid hoddt ver
band met zijn geloof in de feite
lijke concreetheid en logische sa
menhang van de geschapen we
reld. Hij laat zich niet door bijge
loof om de tuin leiden. Hij komt
telkens weer 'ongelovigen' tegen
die geneigd zijn onverklaarbare
misdaden aan bovennatuurlijke
en geheimzinnige machten toe te
schrijven. Ook is het, dacht ik,
niet toevallig dat de bekende
schrijfster van detectiveromans
Dorothy Sayers voor de B.B.C. een
aantal drama's over het leven van
Jezus schreef. Die serie is in Ne
derlandse vertaling uitgekomen
onder de in dit verband opmerke
lijke titel 'Koning Incognito'.
Voorlopers
Toch heeft Father Brown in feite
geen, voorgangers. Salomo die de
ware' moeder en Daniël die de
boze toeleg van de ouderlingen
tegen Suzanna ontdekten, kan
men bezwaarlijk modellen voor de
moderne detective noemen. Ze
pasten wijsheid en mensenkennis
toe, evenals de wijze rechters in
van Gulik's verhalen over het ou
de China.
In Öe oudere literatuur zoekt
vergeefs naar moderne methoden
van politie-onderzoek zoals vinger
afdrukken enz. Ook de kerkelijke
inquisiteurs passen niet in de rij
van voorgangers van Father
Brown. Blijkens de bronnen wa
ren de ambtenaren van de inqui
sitie door hun dogmatische uit
gangspunt vaak bijzonder lichtge
lovige en zelfs bijgelovige lieden.
Deze eigenschappen maakten hen
totaal ongeschikt voor objectief
speurwerk.
De moderne detectiveroman is ge
boren in een moderne rechtsstaat,
als het kind van de achttiende
eeuwse Verlichting en politiemé-
moires. Ook waren de Amerikaan
se en Franse revoluties nodig om
het klimaat te scheppen van vrij
heid en gelijkheid voor de wet. De
ontmaskering van bijgeloof door
schrijvers als Balthasar Bekker in
zijn 'Betoverde Wereld' hielpen
mee om onverklaarbare misdaden
niet meteen aan demonen, hek
sen, spoken en monsters toe te
schrijven. Het is niet voor niets
dat de Amerikaanse schrijver Ed
gar Allan Poe (1809-1849) zowel
de uitvinder is van de detective
roman als schepper van het
genre griezelverhalen. De laatste
hielpen bij het -ontmythologiseren
van het wereldbeeld.
Colijn
Een ouder lid van de A.R.P. had
me eens verteld dat Colijn zich
na een drukke dag graag verdiep
te in een politieroman. Ik kon me
dat goed voorstellen. Het leven
van een detective moet, zo dacht
ik. deze verdediger van gezag en
orde in het gevoel versterkt heb
ben dat de politie over de burgers
waakt terwijl de hoge ambtenaren
slapen. Ik werd echter een illusie
armer, toen ik bevestiging van dit
verhaal zocht in de Colijn-biogra-
f ie'Een Groot Vaderlander'.
'Daarin staat dat Colijn detective
verhalen alleen meenam op reis
naar internationale conferenties,
om zijn spreekvaardigheid in het
Frans en Engels te vergroten.
In de Duitse literatuur heeft de
detectiveroman nooit zo'n kans
gekregen. Daar ontbraken immers
heel lang de democratische vrij
heden die voorwaarde zijn voor de
bloei 'van het genre. Colijn's bio
graaf neemt hem in bescherming
tegen hen die het mogelijk kwa
lijk namen dat de grote politicus
zich met zulke niemendalletjes
bezig zou hóuden, maar Colijn zou
als calvinist het lezen van detec
tiveromans op goede theologische
gronden hebben kunnen verdedi-
gen.
Drie waarheden
De goede detectiveroman verde
digt drie fundamentele christelij
ke waarheden (zie: R. D. Paul,
Theology and Detective Fiction.
Student World, 1962). 1. De totale
corruptie van de menselijke na
tuur. 2. De bewaring van het
beeld Gods in de mens, ondanks
de zonde (m.a.w. bewaring van
humaniteit en menswaardigheid).
3'. Onpartijdige gerechtigheid (dus
geen aanzien des persoons).
Deze drie onderling samenhan
gende aspecten van'het christelijk
mensbeeld treffen we aan in vele
goede detectiveromans. Men kan
voor de theologische fundering
hievan terecht bij G. C. Berkou-
wer 'De Mens het Beeld Gods'.
Iedereen ziet misschien niet met
een de lijnen lopen van Berkou
wer's studie naar de detective.
Des te gemakkelijker zal het de
lezer vallen het verband te zien
door een studie van Emil Brun-
ner. 'Gerechtigheid, een leer van
de grondbeginselen ener maat
schappelijke orde', (Amsterdam,
1948). Het is niet toevallig- dat
deze studie direct na de chaos van
de tweede wereldoorlog uitkwam.
Op blz. 223 van Brunner's boek
treffen we een zin aan die men
het uitgangspunt van iedere goede
detectiveroman zou kunnen noe
men, I-k citeer:
'Het rekening houden met de
boosheid, die in de mens schuilt,
is zelfs een karakteristiek merkte
ken van iedere goede rechtsorde'.
De detective gaat er van uit dat
er in ieder mens 'boosheid'
schuilt, zij het in de een meer
dan in de ander. Iedereen in de
omgeving van de misdaad is ver
dacht. In een van de romans van
Agatha Christie staat zelfs een
bisschop onder zware verdenking.
Ieder mens kan zo slecht en ver
dorven zijn, zonder dat zijn om
geving het weet, dat hij of zij
'het' gedaan kan hebben.
Grondwet
In een rechtsstaat wordt deze
overweging in het evenwicht ge
houden door de grondwet die ga
randeert dat niemand veroordeeld
kan worden voor een onbewezen
misdaad. In een dictatuur wordt
aan die voorwaarden niet vol
daan. Vandaar dat in een rechtse
of linkse dictatuur detectivero
mans en boèken zoals Kafka's 'Het
Proces' piet floreren of zelfs ver-,
boden zijn.
De detective veronderstelt een re
delijk functioneren van de politie
.en de rechterlijke macht. Deze
gedachte, dat iedereen in staat
moet worden geacht tot de mis
daad, de bankdirecteur even goed
als de nachtwakers en schoonma
kers dae na sluitingstijd komen,
wordt ons in de kerkbank in an
dere vorm voor gehouden. We zijn
van nature geneigd tot alle
kwaad. Allen zijn zondaars, ook al
huichelen we vaak dat we on
schuldig zijn.
Dat God hart en nieren door
grondt kan een troostende ge
dachte zijn maar ook een obsessie
zoals in Bomans 'Pieter Bas'.
Maar dankzij God's algemene ge
nade, is echter niet ieder mëns
een misdadiger. De boosheid
wordt door religie en cultuur in
toom gehouden. In die culturele
sfeer heeft de goede detectivero
man een zeer grote 'invloed. Blij
kens de duizenden titels en de
miljoenen oplage is het het meest
geschreven en gelezen literaire
genre. Het lezen van detectives
heeft derhalve een grote- ethische
waarde en betekenis. De goede
detectiveroman verheerlijkt im
mers niet het geweld maar helpt
een handje ipee om de potentiële
wetsovertreder in toom te houden.
Barmhartigheid
De goede detective versterkt ons
geloof in de menselijke waardig
heid. In deze romans is een mens
een mens. Mensen zijiT belangrijk,
ze tellen allemaal tnee en zijn
stuk 'voor stuk 'uniek. Voor elk
vermoord mens, hoe 'onbelangrijk'
ook, komt zo niet het hele politie
apparaat dan toch de privé speur
der in beweging. Vaak steken de
priv.édetectives en zelfs de ama
teurs de politie de loef af. De
privé speurder komt namelijk
vaak voor de. rechten van de ge
wone mens op, ook wanneer de
politie geneigd mocht zijn. vooral
de rechten van de belangrijke
mensen te verdedigen. De algeme
ne verdenking die op iedereen
■rust wordt weer goed gemaakt om
een arme drommel te helpen die
beroofd en halfdood aan de kant
van de weg ligt.
De detective treedt in vele boeken
op als de barmhartige Samaritaan,
die vaak zelfs niet om betaling
vraagt. De detective versterkt ons
"in de overtuiging dat ongeacht
welke plaats het slachtoffer be
kleedt (of bekleed heeft) in de
maatschappij, hij het als mens
verdient dat uitgezocht wordt, wie
hem voortijdig aan zijn einde wil
de doen komen. Elk mensenleven
is die inspanning waard. Daarmee
hangt ook de overtuiging samen
dat het niet de bestemming van
de mens is dat hij beroofd of
vermoord wordt. God gaf de tien
geboden om het leven te bescher-
men en om de vrijheid van de
mens te garanderen. De detective
helpt Hem daarbij een handje
vooral waar anderen te kort
schieten.-
Recht zegeviert
Het weldadige van vele goede de
tectiveromans is dat niethet
kwaad maar de gerechtigheid ze
geviert. Niemand ontkomt uitein
delijk aan de rechter. Soms duurt
dat wel lang. In een verhaal van
Agatha Christie wordt de moorde
naar pas na zestig jaar ontdekt.
Ook is in de meeste romans van
dit soort niet een onpersoonlijke
macht de schuldige. In de be
staande structuren worden con
crete verantwoordelijke personen
als schuldigen ontmaskerd. Zo er
al sociale of politieke kritiek
wordt geuit, met name in de spi-
onnage detectives, er wordt meest
al niet met zwart-wit schema's
gewerkt, maar met concrete men
sen.
Vele goede romans (over de vele
slechte maar gezwegen) weerspie
gelen een redelijke, zedelijke we
reldorde. waarin uiteindelijk het
goede wordt beloond en het kwa
de gestraft. Het mensbeeld van de
detective weerspiegelt opvattingen
over schuld, humaniteit, mens
waardigheid en gerechtigheid
waarin men zonder veel moeite
bijbelse invloeden herkent. Die
invloeden zijn echter zo onuitge
sproken dat we het genre zelf niet
het étiket christelijk mogen op
plakken. Die bijbelse invloeden
staan niet op Zichzelfmaar zijn
zo verstrengeld met andere motie
ven in onze verlichtingscqltuur
dat ze alleen maar terwille van de
analyse daarvan los kunnen wor
den gedacht.
Bovendien moet bedacht worden
dat bovenstaande analyse niet op
gaat voor alle detective-romans.
Mijn analyse is uiteraard geba
seerd op eigen selectie en voor
keur. Het bovenstaande beeld kan
op vele punten worden aangevuld
en gecorrigeerd. Maar ik wil nie-
mands leesgenot bederven door
nog meer christelijke anthropolo
gde of theologie in dit genre op te
sporen. Men zou mij er van kun
nen verdenken de detectiveroman
als verkapte bekeringsroman te
willen inpalmen,, als een soort
missionaire aanpassing
MET GEJUICH EN EENVOUD
Van oudsher leest de kerk op de
zondagen in de tijd van de uitbun
dige vreugde, de tijdsruimte die het
volst van vreugde in (Tertulliani-
us), uit de Handelingen der aposte
len. Ze vond die vreugde uitgedrukt
in dat allereerste begin als de Jon
ge gemeente van de Heer begint
bijeen te komen 'op de naam van
Jezus', dat wil zeggen in zijn
krachtenveld, met het vaste weten
dat Hij-zelf, de Levende, in hun
midden was. Lukas beschrijft dat
vreugdevolle begin o.a. in Hande
lingen 2, vers 42 tot 47. En daarin
staan deze woorden: Ze genoten
samen hun voedsel met gejuich en
eenvoud van hart. Want zo beleefde
ze hun gemeenschap, met een
maaltijd. Ik heb eens een science-
fiction-verhaal' gelezen van een
volstrekt vertechniseerde en cleane
samenleving. In die samenleving
was eten in het openbaar iets on
fatsoenlijks geworden. Eten deed je
stiekum, het gold als onsmakelijk.
Dat is misschien het einde van een
bepaalde ontwikkeling, waarin de
mens steeds minder mens wordt
(Harvey Cox) en aan het licht
treedt een beweging precies omge
keerd aan die van het heil, waarin
de mens juist teeds meer mens
wordt. Daar hoort de maaltijd, de
gemeenschap bij. Vertelt Lukas ons 1
daarom van die blijdschap en een7
voud, d.w.z. het door niets afgeleid
worden van de vreugde? Het zou
kunnen. In ieder geval hoort het
bij de dag van morgen, als we ieder
onze eigen kerk Opzoeken (en dat
helemaal niet negatief bedoeld).
Misschien goed om er even mee
bezig te zijn en vol te houden, ook
als de vreugde en de eenvoud er
nog niet zo erg van af te lezen zijn.
De moed en de hoop niet opgeven.
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Bruinisse: drs.
R. H. M. de Jonge, kand. te Leiden
die bedankte voor Wanneperveen
en Geervliet.
Bedankt ,voor Twijzelerheide
(toez.): A. Tromp te Nieuw Stads-
Beroepbaar: G. J/ de Vries, eervol
ontheven predikant met bevoegd
heid van emeritus (leraar gods
dienst en maatschappijleer), De
Meeuwen 2, Dokkunr.
GEREF. KERKEN
Overleden: A. A. Oostenbrink (63),
pred. te Asperen. Stond tevoren m
Wissekerke, Oostburg, Varsseveld
en in Opende (Gr.).
Intrede: 6 april in Amstelveen: H.
Vollenhoven, geest. verz. van het
Zonnehuis aldaar en tevoren pred.
te Zeist.
CHR. GEREF. KERKEN
Overleden: J. van Dijken (72), em.
pred. te Zwolle. Was pred. te Aal-
ten. Ouderkerk aan de Amstel en te
Biezeldnge.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Meppel: D. Noort te
Buitenpost.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Randburg (Z. Afrika)
A. Hoogerland te Krabbendijke.
DOOPS. BROEDERSCHAP
Aangenomen de benoeming tot
geest, verzorgster van de rijks-
psychiatrische inrichting te Eindho
ven: mevrouw C. E. Öfferhaus te
Rotterdam.
EV. LUTHERSE KERK
Beroepen te Zutphen-Twente: M.
A. van Teyllngen te Edam-Monnic-
kendam.
door A. J. Klei
zoveel weken minder geslaagd
brood moestén verorberen.
Het blad 'De christélijke bakkerspatroon' behoort niet tot mijn vaste lectuur, maar het nummer van
6 maart heb ik toch onder ogen gekregen. Daarin las ik dat de bakkersbazen op 8 en 9 april in Lun-
teren een jubileumvergadering houden en dat op de 9e de Katwijkse hervormde dominee Jac. de Vos B6t@r6 bakkar
zal mediteren over de tekst: 'Gezegend zullen zijn uw korf en uw baktrog' (Deüteronomium 28
vers 5).
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280. Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM:
Westblaak 9-11. Rotter
dam. Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG:
Parkstraat 22. Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
LEIDEN:
Steenstraat 37, Leiden.
Tel. 071-31441.
Postbus 76.
DORDRECHT:
Scheffersplein 1. Dor
drecht. Tel. 078-33370.
Postbus 118.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebbingeslr. 25.
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56, Zwolle..
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
Ik heb met veel belangstelling van
deze mededelingen kennis geno
men, want het christelijke bakkers
wezen heeft een grote rol gespeeld
in mijn jeugd. Wij woonden name
lijk in een dorp waar zich twaalf
kerkse bakkers gevestigd hadden,
die allen begeerden ons gezin van
brood te voorzien. Omgekeerd was
ons verlangen naar zo'n uitgebreide
schare leveranciers aanmerkelijk
geringer, maar omdat we thuis de
beroerds|en niet waren, we liever
geen verder gezanik aan dekop
hadden en bovendien toen al de
gedachte van een rechtvaardige in
komensverdeling omhelsden, stem
den we toe: elke week een andere
bakker aan de deur en na twaalf
weken van voren af aan.
We brachten hiervoor wel éen paar
offers. Om te beginnen moesten we
een ingewikkelde huishoudelijke
administratie opzetten om te voor
komen dat op een zekere maandag
een paar concurrerende bakkers el
kaar voor ons hek naar het leven
zouden staan. Verder waren er on
der die twaalf enigen wier geloof
hun vakbekwaamheid vérre over
trof, met als gevolg dat wij op
grond van onze hartelijkheid om de
Soms probeerden we hieraan al
thans voor het weekeindè te ontko
men. We vergaten dan zogenaamd
om zaterdags voor twee dagen
brood te nemen van de aan de
beurt zijnde bakker en togen ter
sluiks naar een betere bakker qm
aanvullende inkopen te doen. Der
gelijke zonden begaat een mens
niet ongestraft. Ik herinner me nog
de zaterdagmiddag dat we, thuisko
mend van het winkelen en met
een onwettig brood in de tas, op de
stoep een mandje met een brood
aantroffen dat de door ons versma
de bakker er neergezet had. Er' lag
een briefje bij: wij hadden er zeker
niet aan gedacht dat het morgen
zondag was en daarom had hij uit
'Hun bakker slaapt de ganse n^cht' (de bakker uit 'In de Soete Suikerbol')
eigener beweging dit extra brood
gebracht... Dinsdags kauwden we er
nog op, met zeer lange tanden,
maar eten weggooien deed je niet,
omdat ze elders in de wereld er
naar zouden snakken.
Maar nu die jubileumbijeenkomst
in Luntereiu Het is in zekere zin
een koud kunstje om een bijbel
tekst te vinden die met enig fat
soen op het bakkersbedrijf slaat. Er
zijn bijzonder veel teksten over
brood en die zijn op een paar na
allemaal lovend van toon. Minder
geschikt zijn Jozua 9 vers 5, waarin
over droog en beschimmeld brood
wordt geschreven, en 1 Samuël 14
vers 28: vervloekt zij de man die
heden brood eet. Teksten over ko
ren, koeken en deeg zijn ook ge
makkelijk op te sporen. Met de
bijbelse bakkers zelf moet je uitkij
ken, want voordat je 't weet zit je
bij de dromende bakker bij Jozef
in de gevangenis. Met hem liep het
erg slecht af. Het verhaal gaat dat
professor A. H. de Hartog eens
preekte over deze geschiedenis' en
daarna het volgende gebed uit
sprak: O God, hang alle 'bakkers
op! De onder zijn gehoor aanwezige
bakkers hadden er moeite mee deze
bede louter geestelijk te Verstaan.
Ook de woorden uit Hosea 7 vers 6
zijn niet erg opwekkend. Ze luiden:
hun bakker slaapt de ganse nacht.
Trouwens, dominee De Vos moet 9
april ook oppassen. Het is natuur
lijk prachtig wat er in Deuternono-
mium 28 vers 5 staat, maar wat zal
de eerwaarde meditator doen met
het 17e vers in het door hem geko
zen hoofdstuk? Daar staat: ver
vloekt zullen zijn uw korf en uw
baktrog. Afwachten maar. Wat er
straks in Lunteren ook gezegd en
gezongen wordt, het zal altijd in de
schaduw blijven van wat ik eens
meemaakte op een vergadering van
christelijke beroepsvervoerders, die
aan het slot van hun samenzijn
luidkeels dit vers van psalm 68
aanhieven: God's wagens boven 't
luchtig zwerk..
Zoals de apostel Paulus in Philippi, Caesarea en Rome van zijn
vrijheid werd beroofd, zo zien beden ten dage tienduizenden zich
gesteld voor lange gevangenisstraffen om wille van hun politieke
of religieuze keuze.
Eén van hen was' Bëtto Libanio
Chris to, lid van de dominicaner or
de in Brazilië. 'Vanaf november
1969 tot oktober 1973 zat hij gevan
gen op verdenking van medeplich
tigheid aan een guerillagroep.
Betto heeft in gevangenschap niet
stilgezeten: hij studeerde theologie,
maakte gebruiksvoorwerpen voor de
verkoop, deed aan yoga, vierde mis
sen met zijn celgenoten en. schreef
brieven. Die brieven zijn bewaard
gebleven, verzameld, gestencild, ge
drukt.
Onder de titel 'Geboeid kijk ik om
mij heen, berichten uit de gevange
nis' zijn zij uitgekomen bij, de uit
geverij Gooi en Sticht in Hilver
sum (195 pag. prijs ƒ19,90).
Het boek bevat brieven aan zijn
vriend Pedro, zijn ouders, studiege
noten, jonge christenen, waarin hij
vertelt over zijn gevangenisleven.
Wie ze leest, komt onder de indruk
van zijn geloof in God en mens.
Dwars door de wanhopige situatie
waarin hij verkeert, blijft hij ho
pen op eén andere wereld waar
plaats zal zijn voor allen die ge
rechtigheid nastreven.
Hij schrijft over zijn groei naar het
geloof, over het huwelijk, de poli
tiek, de kerk, de t buitenlandse eco
nomische inmenging. Maar ook
over alledaagse zaken als een nieu
we van zijn ouders gekregen, on
derbroek of over de .snoepjes, hem
toegestuurd door een religieuze.
Juist deze mengeling van onder
werpen maakt deze brieven tot
werkelijk menselijke documenten,
die zich geven op het denken en
doen van een politieke gevangene.
Een gevangene, die 'schrijvend van
uit een situatie van onderdrukking
aan ons veel te zeggen heeft over
wat het betekent om te lijden; ver
lost te worden: wat het wil peggen
dat 'de weg tot God via het kruis
gaaf.
(ADVERTENTIE)
bril: ieders oo^rperk!
(ADVERTENTIE)
KERKBANKEN
KERKINTERIEURS
BETIMMERINGEN etc.
DIVERSE BANKMODELLEN EN HOUTSOORTEN li
BIJENHOF'S FIJNHOUT BEWERKING
INDUSTRIEWEG D7d VORDEN
TEL. 05752.1216
