Oostduitse christenen
vrezen strengere richtlijnen
Een late vaderlander
lllssilla
19415#
Uit de kerkbladen
Vandaag
w
w
Onze
adressen
Bestuurscrisis
in NPB opgelost
Beroepingsi
Nieuwe boei
Paamaehtwake
in Haagse
Kloosterkerk
Negen wenken
voor huwelijks
inzegeningen
TROUW/KWARTET MAANDAG 24 MAART 1975
KERK/BINNENLAND
door ALDER SCHIPPER
Ondër de christenen in de DDR bestaat de vrees dat in juni op de aanstaande partijdag van de SED,
de communistische partij in dat land, nieuwe richtlijnen aanvaard zullen worden voor de verhouding
van kerk en staat. Deze nieuwe uitgangspunten zullen, naar wordt gevreesd, meer met de Sowjet-
lijn overeenkomen en zouden derhalve wél eens het einde kunnen inluiden van de liberale houding
van de autoriteiten in de DDR tegenover de kerk.
Mogelijk zullen de kerken hun offi
ciële rechtsbasis verliezen en tot
verenigingen verklaard worden,
waarbij dan tevens de mogelijklieid
voor de staat geschapen wordt vrij
willekeurig in het kerkelijk vermo
gen in te grijpen, hetgeen als ge
volg kan hebben dat een einde
gemaakt wordt aan onderdelen vaft
het nu nog bloeiende en veelvormi
ge kerkeiijk-pastorale werk onder
de jeugd, aan het onderwijs en aan
het medische werk van de kerk.
Geruchten over een dergelijke
maatregel hebben als achtergrond de
conferentie die in juli 1973 in de
Krim werd gehouden over de ver
houding tussen de kerk en de staat.
De partijsecretarissen van de lan
den van Oost-Europa besloten daar
voor de strijd tegen de religie het
sow jet-Russische concept over te
nemen. Het eerste in Tsjechoslowa-
kije en vervolgens in de DDR.
Tot dusver kon ln de DDR nlat of
nauwelijks van kerkvervolging ge
sproken worden. De staat doet veel
om de invloed van de kerk en haar
organen te beperken, maar stolt
daarbij op de populariteit die de
kerk onder de bevolking van de
DDR bezit.
In de 25 jaar dat de staat nu
bestaat is hij er in geslaagd een
maatschappij op te bouwen, waar
binnen op het eerste gezicht elke
behoefte aan kerkelijk werk is ver
dwenen. Er is een zeer aanvaard
baar welvaartspeil met een betrek
kelijk rechtvaardige verdeling van
ieders consumptiemogelijkheden
voor de grote meerderheid van de
bevolking bereikt. Het onderwijs is
bijna .geheel in handen van de
staat. Wie iets wil drukken dat voor
meer dan 500 mensen bestemd is,
moet eerst even langs de censor. Er
is een tamelijk onopvallend doch
grondig werkend veiligheidssysteem
dat let op elk onvoorzichtig kritisch
woord en elk onaangepast gedrag.
De' enige instelling, die de staat
nog steeds niet in de vingers heeft
is de kerk, die grotendeels vrij is in
haar traditionele leven en die met
haar diakonie mensen weet te be
reiken, die voor het staatsproduc-
tieproces hun nut verloren hebben.
Binnen deze grote mate van vrij
heid is de kerk er in geslaagd het
eigen leven ingrijpend te moderni
seren. Vooral de protestante ke?k.
die in de DDR verreweg de om
vangrijkste is, heeft nog steeds ei
gen Jeugdwerk, godsdienstonder
wijs, vormingswerk voor volwassen
kerkleden en zelfs bescheiden Kïr-
chentage. Het diakonale werk
wordt gedeeltelijk door de staat ge
subsidieerd terwijl de kerk tevens
de zorg overgenomen heeft voor
kerkgebouwen en (gedeeltelijk)
voor de predikantstraktementen. De
kerk kan eigen kerkelijke belasting
innen.
Stille hulp
De kracht van de kerk in de DDR
is voornamelijk te vinden op het
terrein van de stille hulp. Het ge
wicht van de kerk ligt op het
plaatselijk vlak. De verklaringen
van de officiële kerkelijke leiders
lijden dikwijls aan bloedarmoede,
maar de plaatselijke gemeente is
in het algemeen actief en maat
schappelijk betrokken. Voor talrijke
kerkleden en ook niet-kerkelijke
burgers in de DDR zijn de kerkelij
ke gespreksgroepen een tweede te
huis geworden, die het ontkerkelij
kingsproces met succes bezig zijn
terug te dringen. Veel mensen zijn
de holle slagzinnen beu, zij zijn
teleurgesteld in de door techniek,
prestatie en wetenschappelijke
planning gekenmerkte maatschap
pij en zoeken naar innerlijke waar
den.
In het verleden bestond in de kerk,
vooral in de rooms-katholieke, de
neiging zich te gedragen of althans
zichzelf op te vatten als de laatste
brug naar het Westen. Sinds de
bouw van de muur in 1961 en
vooral na de voor veel 'rechtse'
mensen pijnlijke breuk niet de kerk
in de bondsrepubliek en de stich
ting van de eigen bond van evan
gelische kerken in de DDR heb
ben de kerken zich steeds meer op
de eigen marxistische omgeving ge-
orënteerd, waarmee geestelijk de
band naar het Westen verslapte en
zowel voor de kerkleden als voor de
buitenwacht aangetoond werd dat
het althans niet tot de aard van
het christendom behoort zich met
he kapitalisme te verbinden. De
kerk wil ons de verworvenheden
van het socialisme niet afnemen,
maar juist meer inhoud geven, zo
ontdekt men onder de jeugd en de
intelligentia. Er werd tot eind 1974
zelfs officieel gesproken over socia
listische staatsburgers van christe
lijk, geloof. Een stuk officiële er
kenning, dat tegemoet kwam aan
een bij veel kerkmensen bestaande
behoefte ernstig genomen te wor
den in de socialistische staat die zij
geheel als de hunne waren gaan
zien. Hieraan dreigt nu als de
vrees bewaarheid wordt een ein
de te komen. De term socialistische
staatsburgers van christelijk geloof
wordt al niet meer gebruikt. Wel
worden conflicten die tussen d'e
staat en de kerken spelen nog
steeds, zoals voorheen, openlijk be
discussieerd, maar er is een iets
hardere relatie aan het ontstaan,
waaraan de katholieke bisschoppen
met hun herderlijk schrijven van
vorige herfst vermoedelijk het hun
ne hebben bijgedragen.
<1
sli
Iran
nde
:hei<
Isra
Sa(
EN VOND HEN SLAPENDE
Na het avondmaal is de Heij.Zl
zijn discipelen naar Getsema „.j,
gaan. Hier wacht H6m de
angst en de grote droefenis,
zijn ziel zullen vallen. Drie vsjen
vrienden moeten verder met
dieper deze bitterheid in. Hij
om hun steun, ze moeten mefj
waken in' dit uur waarin
beslist moet worden. Het kc i
lijden is als een beker gevujeen
walging. Hij worstelt om hi
vaarden van deze weg c_
begonnen is, vooral nu he
aan komt. Een ogenblik he rde
behoefte om de drie vriend an
steenworps afstand, naast zl
zich te weten. En Hij von
slapende. Is het begrijpelij
het op onze zwakheden aa
vinden wij veel dingen begri
Toch is het een vorm van
wij slapen terwijl Hij in
strijd. Wij bieden Hem .geen
steun. Integendeel, wij vallë
af, wij hebben ook zo'n sla:
is ons gauw te veel als
/meeleven en meelijden aaL"
et fop. wie k:
Ook de kerken namen deel aan het wereldjeugdfestival dat in 1973 in Oost-
Berlijn werd gehouden.
dei
arti
ika;
UIT
VAN LEZERS -
Het ingezonden stukje 'Discrimina
tie' in de krant van 21 maart was
van J. H. Maas te Leldschendam.
Anti-semitisme (8)
Nu d3 Nederlandse regering besloot
de reis van haar minister van bui
tenlandse zaken naar Saoedi-Arabië
op te schorten, on^ welbekende re
denen, voelen wij vrouwen en moe
ders lri Israël ons geroepen ons
respect voor Nederland en haar be
volking te uiten. Het is niet de
eerste maal, dat Nederland de hand
uitstrekt naar diegenen, die onder
drukt worden. Het is voldoende te
wijzen op de periode der Spaanse,
inquisitie en op de tijd van de
tweede wereldoorlog, waar het de
banden tussen het Joodse volk en
Nederland betreft. Het Js' daarom
met grote erkentelijkheid, dat wij
vernemen dat ook thans, in de
verwarde en verwarrende wereld
van 1975, het Nederlandse volk
principes en recht weet te verkie
zen bovpn onmiddellijk opportunis
me. Dit feit geeft ons moed in onze
moeilijke positie. Vrouwen van Is
raël uit alle lagen en partijen, ver
enigd in:
Tel Aviv
'Vrouwen van de eerste cirkel'
mw M. Alvares Vege
Postbestelling (2)
Heer Van der Kan, ik begrijp niet
dat u voor die ene late bestelling zó
tegen de post tekeer gaat. U stelt
ook de vraag 'waarom stelt de PTT
niet meer bestellers aan'. Ik kan u
zeggen dat ik geregeld grote adver
tenties zie, waarin de PTT bestel
lers vraagt. De PTT treft ln dit
opzicht geen enkel verwijt. Als de
postbode die avond van 13 maart u
eens géén post had gebracht, maar
de volgende dag 's morgens om 8
uur, zou u dan gezegd hebben 'fijn,
die post is er lekker vroeg bij?'
Nieuwen dam
Hans de Vries
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
door dr. C. Rijnsdorp
K. Dijk
Het artikel van dr. Rijnsdorp 'In
tellectuelen in de Gereformeerde
Gezindte' in Tr.-Kw. van zaterdag
15 maart '75 roept op tot een weer-
HOOFDKANTOOR:
Njeuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amsterdam.
Tel 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM:
Wfcstblaak 9-11, Rolter-,
dam. Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG:
Parkstraat 22, Den Haag.
Tel 070-469445.
Postbus 101.
LEIDEN:
Steenstraat 37, Leiden.
Tel. 071-31441.
Postbus 76.
DORDRECHT:
Schefferspleln 1, Dor
drecht. Tel 078-33370.
Postbus 118.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebbingestr. 25.
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
woord. In het bijzonder gaat hij
fout, wanneer hij releveert het
voorbericht dat- dr. K. Eftjk destijds
geschreven heeft in het boek 'Pen-
sées van Pascal', vertaald en inge-
leid door dr. S. Eringa. Volgens dr.
R. is het,zo, dat dr. D. hier Pascal
aan ons' gereformeerde volk ver
toont als een gevaarlijke beer aan
de ketting. Dit is een schoolvoor
beeld van kwade trouw. Want het
is net andersom: dr. D. schrijft met
veel liefde en waardering over Paas-
cals leven en werken. Deze manier
van doen kunnen we wijlen dr. K.
Dijk niet laten aandoen. We zullen
deze eminente theoloog blijven
eren als één van onze grote en
vastberaden voormannen, die geen
kronkelwegen heeft bewandeld. We
willen hopen dat dr. Rijnsdorp
bakzeil haalt.
Xijverdal P. Hengstman
Tjerk Vermaning
De Groningse archeoloog prof. Wa-
terholk heeft vermoedelijk nooit
het boek van de Franse filosoof
Henri Bergson 'L'Evolution créatrl-
ce' gelezen, die uitvoerig ingaat op
het vraagstuk 'verstand en intuïtie'.
Ik citeer hem: 'Het verstand zoekt
de dingen, maar vindt ze niet. De
Intuïtie vindt de dingen, maar
zoekt ze niet'.' In het comité van
Waterbolk had ook een psycholoog
moeten zitten. Ook hadden de he
ren het vermaarde boek vaji de
Spaanse diplomaat de herto'g De
Baëna, getiteld 'The Dutch puzzle'
moeten kennen. Hij zegt: 'De Hol
lander wil wel zijn eigen weg gaan,
maar dan met mate. Want hij moet
óók ln de pas lopen van 'de mlcr-
delmaat versiert de straat' en daar
om willen zij iedere jonge man die
zijn vleugels wijd wil uitslaan kort
wieken'.
Haarlem
Egbert Smedes
Domela Nieuwenhuis
Dominee Hof was wel zeer zwak in
zijn argumentatie om enkel met
Domela Nieuwenhuis aan te komen.
Er zijn toch talrijke figuren uit het
kerkelijk leven geweest (en nog)
die op sociaal gebied hun sporen
hebben verdiend. Talma, Kruithof,
Smeenk en Amelink. Het is niet
moeilijk om nog tientallen voor
trekkers te noemen.
Enkhuizen
P. Rustenburg sr.
Tjerk Vermaning
De heer Vermaning heeft de tegen
hem ingebrachte beschuldigingen
ontkend en hij is dan oo£ nogal
haastig vrijgelaten. Hij. zegt de
krant, trekt de deskundigheid van
prof. Waterbolk in twijfel. Uiter
aard, zou ik zeggen. Als de profes
sor op de persconferentie zegt dat
wetenschappelijke medewerkers
Vermaning wel op de vingers heb
ben gekeken bij diens opgravingen,
maar dat zij dit 'op zijn Jan-Boe-
ren-fluitjes' hebben gedaan, dan
zou men kunnen vragen wat deze.
naar ik veronderstel toch wel rede
lijk betaalde lieden, eigenlijk ln
hun mars hebben. Ik ben een leek
en heb van en voor archeologie
geen verstand en belangstelling.
Maar ik gok dat de justitie tegen
de heer Vermaning geen schijn van
kans heeft.
Winschoten J. Attema
Wiersinga (slot)
Verzoening komt er nooit als kerk
leden met hun grieven hogerop
gaan naar synodes. Herman Wier
singa vaart dicht ln het zog van
onze Heer Jezus Christus, die ook
met bijbelteksten werd getorpe
deerd en door een synode ten on
der is gegaan. Gebruik zijn kennis
over verzoening liever en geef hem
er een leerstoel in, dan kunnen
zelfs mensen als Kissinger ook nog
wat van hem leren.
Diemen Hessel Bakker
Enkele uitspraken van C. Ger-
retson uit het derde deel van
zijn Verzamelde Werken, bij
eengebracht door dr. G. Puchin-
ger (uitg. Bosch Keuning
N.V., Baarn, 434 blz., 39,50).
Over het menselijk leven: 'Elk le
ven dat eerlijk geleefd wordt, is
een mislukking' (bl, 194). Over het
geloof: Wij weten thans dat ons
geloof onredelijk is en,zijn moet;
dat het absurde het kenmerk Is van
het geloof' (193). Over de geschie
denis: 'wat anders toch is de ge
schiedenis, dan een idee in actie'
(398). Over de student: 'een stu
dent is student om het tegendeel te
doen, van wat men hem raadt'
(237). Over denken en schrijven:
'diep denken en veel schrijven
schijnt zelden samen te gaan'
(211). Over de geschiedkundige:
'een historicus heeft altijd iets van
een opgroeiende jongen' (77). 'In
de stilte van zijn nachten hoort hij
zijn volk schrijden door de tijd,
waarheen, waarheen?' (78). Over
het nationaal-socialisme (1936): 'Ik
sta tegenover het program en voor
al de staatsgèdachte van het natio
naal-socialisme volstrekt onver
zoenlijk' (153). Over revolutie: 'Re
volutie, 't zij van links of rechts, is
^ltoos een bewijs van politieke on-
UTRECHT Door het kiezen van
een nieuw hoofdbestuur heeft de
algemene ledenvergadering van de
Nederlandse Protestanten Bond
(NPB) zaterdag de eind vorig Jaar
ontstane crisis opgelost.
Het nieuwe bestuur bestaat
uit mevrouw E. M. de Bruyn-Sep-
meijer (voorzitter), A. W. Unger
(secretaris), W. A. Bruggink (pen
ningmeester), mevrouw ds. A. Voe
telink, mr. S. Gratama, Ir. A. J.
ix)uwes en J. G. W. Parmentier.
evenwichtigheid en altoos een -amp
voor het volk' (176).
Dit derde deel bevat opstellen en
toespraken van historische aard,
ontstaan in de jaren 1933-1939, dus
van de machtsoverneming door
Hitier tot de vooravond van de
tweede wereldoorlog. Een inventa
risatie - van de Inhoud levert het
volgende overzichtsbeeld op. Per
soonlijkheden: Willem de Zwijger,
de driehoek Groen-Lohman-Kuy-
per, Johannes van den Bosch. Mau-
rits de Braziliaan, Marnix, Konin
gin Wllhelmlna en Colijn beslaan
met elkaar 150 bladzijden. De
moeilijkheden rondom 1830 vragen
80 pagina's, de groot-Nederlandse
gedachte, ook overzee 68, de vraag
wat geschiedenis is 21, de Neder
landse Hervormde Kerk 20, politie
ke stukken 20, de Afscheiding Van
1834 17, geloof en wetenschap 13,
kleine opstellen uit de Vaderlandse
Geschiedenis 10 en dan is er verder
wat \kleingoed. De aard van verza
meld werk brengt mee, dat de keu
ze van de onderwerpen niet is
voortgevloeid uit een van te voren
opgesteld plan. De stukken zijn ge
rangschikt naar tijdsvolgorde. De
eenheid van dit verzamelwerk zit in
de persoonlijkheid van de schrijver
met zijn belezenheid in de klassie
ken, zijn grote vaderlandsliefde,
zijn kennis van de historie, zijn
negentiende-eeuws pathos en iet
wat plechtige stijl, maar bovenal
zijn temperament, dat hem tot een
soort kleinzoon van Bilderdijk
maakt.
Namijmering
Het vorige deel met geschiedkundi
ge opstellen heb ik in onze krant
van 28 december 1974 besproken.
Ook in dat boek ging het over
Koning Willem I, Groen, Kuyper en
andere persoonlijkheden, alsook
over de groot-Nederlandse gedachte
en .de Vlaamse kwestie. Gerretsons
llevelin^sthema's keren telkens te
rug, maar het merkwaardige is dat
hij nooit vervelend wordt. Om zelf
niet in herhaling te vervallen, wil
ik nog wat namijmeren over wat in
deze historische beschouwingen
historie is geworden. Het verlies
van Nederlands-Indië moet bij
Gerretson hard aangekomen zijn.
Ik herinner mij hoe hij op een
zaterdagmiddag in zijn Utrechtse
woning (het zal ln 1046 geweest
zijn) tegenover de zendingsman
Joh. Bavinck stond: letterlijk èn
Oostlndisch doof voor diens plei
dooi in het belang van Indonesië,
een benaming die Gerretson trou
wens volstrekt verwierp. Ik ervoer
dit als een historisch ogenblik, om
dat zich hier ln zekere zin een
confrontatie afspeelde tussen het
Koninkrijk der Nederlanden en het
Koninkrijk Gods. Hiermee bedoel ik
natuurlijk niet dat tie Indonesische
zelfstandigheid het Koninkrijk van
God vertegenwoordigde! Maar de
zending Bavinck vereenzelvigde
zich met de belangen en het recht
van de inlander uit evangelische
bewogenheid, terwijl Gerretson
naar mijn mening op een gevaarlij
ke manier balanceerde tussen zijn
christelijke grondovertuiging en
zijn groot-Nederlandse, imperiale
aspiraties.
Bekend
Het klinkt paradoxaal: juist omdat
Gerretsons standpunt tot de histo
rie behoort, dient het bekend te
Dlijven. Hij vértegenwoordigt nu
eenmaal een historische situatie die
er is geweest, gewerkt heeft en nog
nawerkt. Juist wanneer wij ons van
een overleefde periode hebben los-
gemaakt, of daarvan door de om
standigheden zijn losgeraakt, kun
nen wij dat tijdvak in zijn beteke
nis en betrekkelijke waarde over
zien. Het biedt onmisbaar vergelij
kingsmateriaal en bovendien is er
ondergronds veel meer. continuïteit
dan wij beseffen.
Met Gerretson is een belangrijk
vaderlander heengegaan. Wanneer
vandaag een groot man sterft, kun
nen wij deze term 'vaderlander'
moeilijk meer hanteren. Men zal
hem een belangrijk Nederlander
moeten noemen. In de verschuiving
van de benaming vaderlander naar
Nederlander zit de hele ontwikke
ling die zich sinds 1948 met betre
king tot ons land heeft voorgedaan.
Want wat is er vandaag in Neder
land nog ten volle en uitsluitend
Nederlands? Vormen wij pdli.tiek,
economisch, militair een zelfstandi
ge grootheid? Zijn onze kunstuitin
gen, is onze technische uitrusting,
is onze wetenschapsbeoefening spe
cifiek Nederlands te noemen? En
dreigt niet zelfs onze taal te wor
den aangetast door het dagelijks en
onvermijdelijk verkeer met andere
talen?
Bovennationaal
Het Koninkrijk van (God is niet
slechts internationaal, het is bo-
.vep-nationaal. Bij het aangaan vkn
(uiteraard tijdelijke) verbindingen
tussen het christelijk geloof en na
tionale instellingen en organisaties
op het gebied van kerk, staat en
maatschappij dient men scherp op
zijn qulvive te zijn en te blijven.
Maar we behoeve geen kleurloze
kosmopolitieten te worden. Ook als
we mondiaal denken blijven' we
Nederlanders. Dit lukt ons niet,
wanneer we zouden vergeten waar
we vandaan gekomen zijn. Want
onze historie zit ons in het bloed.
Wie b.v. op de televisie een Vlaam
se betoging ziet, kan bij Gerretson
de historische achtergronden te we
ten komen. Daarom mag men dr.
Puchlpger dankbaar zijn voor Zijn
bemoeienis gedurende vele jaren
met Gerretsons boeiende, schrifte
lijke nalatenschap.
Wij geven het fop.
keren? Wie kan de doodsstr;
de zoon des mensen verapan
Dat is ons geweld, dat we er
neerleggen en Hem alleen
Hij vindt bij ons geen steu:
troost, geen hulp. Het wem
de slaap, van de traagheid, \wa:
gezegde: je kunt. er toch ni<1S)
doen, red je leven, maak
wat van, laat de slaap maar
morgen is er weer een d
intussen is Jezus in doodsstooi
nu toe. In die tijd moet m^
ken, schrijft Pascal. (Marcus c(
42). B'
GEREFORMEERDE KERKEljhk
Aangenomen naar Kollum L
de Pee te Tzummarum, die bj
voor Aalten, Leeuwarden-wesn§
ringerwerf en Wildervank-V« v:
IW
ligd
n h
ook
ïd,
als
srei
ils
geli
ika
;el
SCHOOL EN MILIEU Helf
ié nog altijd in,sterke mat"
lend voor de schoolloopbaan
het kind., Het Groningse j in
schrift van dr. J. L. Peschar
over wij eerder schreven) to
duidelijk aan. Een handq
van dit lezenswaardige boek) d
gegeven door Tjeek-Willmïp
ningen, prijs 29.50. t i
SCHOOL EN POLITIEK Hn'
letin van de Unie 'School ei)ve
gelie' staat ditmaal helem
met documentatie over ch®é
school en politiek. Uitvoeri
de 'kwestie-Los' aan de oij_
onder meer de Zwolse preek;
G. H. {.er Schegget en hea("
punt van prof. dr. J. Verku
aanleiding van het ontslag;
communistische godsdienl£
Verder vindt men in het bu|
notitites die dr. C. de Ru di
Doorn), drs. H. G. Leigh (Q
denisleraar in Kampen) enP^
Baas (rector te Heerde) (Cl
hebben ter voorbereiding jrt:
discussie over school en polen
de vergadering van chje<
schoolleiders. (Prijs 3. Br
bij de Unie, Van Breestita
Amsterdam). ez
ONDERWIJS NA HET JAjai
Een toekomstvisie op he|sk
wijs werd opgesteld onder aroi
van de Fondation Europeenide
Culture. Uitgave van Klu^e
venter, prijs 29.50. e
DEN HAAG Op initiatief
van een groep gemeenteleden,
die het paasfeest wat meer
reliëf willen geven, wordt in
de hervormde Kloosterkerk
dit jaar een paasnachtwake
gehouden.
Na de ochtenddienst op Goe
de Vrijdag worden alle 'ver
sieringen' (kandelaars, kaar
sen, wandkleden, bijbels) uit
de kerk verwijderd, zodat de
kerk ontluisterd achterblijft,
om zo het sterven en de dood
van Christuè te gedenken.
Paaszaterdagavond Iaat (om
half elf) is er in het koor van
de kerk een stil avondgebed,
waarna de nachtwake, hét
uitzien naar de morgen, be
gint.
>e gehele nacht door zullen
tenminste twee personen in
de kerk zijn, alsmede wie
maar mee wil doen met dit
wachten ln het door enkele
kaarsen verlichte koor. Om
zes uur, bij het krieken van
de dageraad, begint dan de
paaswake-dienst. Eerst wordt
dan de grote paaskaars bin
nengebracht, waaraan de
aanwezigen hun eigen kaars
aan kunnen steken. Daarna
worden in optocht alle 'versie
ringen' weer ln de kerk aan
gebracht.
Na de paasvroegdlenst beging
om acht uur het paasontbijt
in de crypt van de kerk. Daar
ls iedereen welkom, die zich
vooraf bij de koster opgeeft.
In de hoofddienst, om tien
uur, worden dan de jonge lid
maten van dit jaar bevestigd.
Ds. J. F. van Woerden te Delft
(Herv) geeft ln zijn wijkblad Rond
de Marcuskerk negen suggesties
voor de huwelijksinzegening:
Als je je huwelijk wilt laten
inzegenen, doe dat als het even kan
ln de gemeente waar je komt te
wonen en vraag die predikant, die
daar Je wijkpredlkant zal zijn. Die
ken Je nog wel niet, maar dan leer
Je hem kennen en heb je meteen
een goed contact.
2. Als je eerlijk meent dat je de
kerk niet nodig hebt, vraag je dan
af waarom Je haar op je trouwdag
ineens wel nodig zou hebben .Be
spreek dat rustig met je ouders en
bied weerstand tegen eventuele
druk.
3. Als twee mensen In de Marcus
kerk willen trouwen, laten we dan
op de voorafgaande zondag als ge
meente voor hen bidden.
4. Laat het aanvangsuur van een
trouwdienst zoveel mogelijk achter
in de middag of zelfs in het begin
van de avond vallen (waarom ei
genlijk niet?) zodat gemeenteleden
die er zich bij betrokken voelen
erbij kunnen zijn.
5. Waarom zou je niet als je b.v.
op donderdag trouwt op zaterdag
middag een dienst in de kerk kun
nen hebben? Dan kunnen veel
méér mensen komen dan in de
week.
6. Als een bruidspaar ervoor voelt
zouden we best eens een huwelijks
inzegening kunnen inbouwen in
In verband niet vastenacties en nieuwe levensstijl bleef
broeder H.P. van Linschoten met grote voorraad vlees
zitten.
Gaarne stel ik lezers dezer kerkbode in de gelegenheid om
middels onderstaande waardebonnen voordelig vlees bij mij
te kopen. j
Uw hulp is tweeledig; U spijzigt Uw eigen maag met voor
tref lelijk vlees en U ledigt mijn nood, daar ik anders met mijn
handel blijf zitten cn mijn hand op moet houden bij de
diaconie.
O
(ARBONADE
f_ korting
op
500 gram
gehakt
korting
op
500 gram
niet op
woensdag.
beste ham
van, 158
slavinken
van 240
vui< i nu
H p vai»LinschoUn
Advertentie in de Gereformeerde Kerkbode van Rotterdam en omgeving.
een zondagochtenddienst. Ook voor
de gemeente zou het fijn zijn om
in zo'n dienst weer eens dlrekt
betrokken te worden bij wat het
evangelie te zeggen heeft over het
huwelijk. Niet te vaak, maar zo een
of twee keer per Jaar kan best.
7. Laat in vredesnaam tijdens de
dienst géén foto's maken, het is
geen publieke vermakelijkheid.
8. Als men maar weinig mensen
verwacht, laat de diensttoan niet in
die grote lege kerk plaats hebben
maar in de 'huiskamer.'
Ons kostersechtpaar weet die ruim
te voor dat doel voortreffelijk in te
richten en de kosten zijn in verge
lijking met die voor de kerk zelf
miniem.
9. Het komt voor dat een van
beiden vreemd staat tegenover het
ritueel van een kerkelijke inzege
ning, maar dat het voor de ander
heel belangrijk is om op .die dag
toch een ogenblik ln de tkerk te
zijn. In dat geval is ook een korte
woorddienst denkbaar, zonder be
vestiging en inzegening maar met
veel ruimte voor de voorbede. Is
ook dat bezwaarlijk dan blijft de
mogelijkheid dat eenvoudig op' de
voorafgaande of de volgende zon
dag voorbede voor dit bruidspaar
wordt gedaan.
In elk geeft prof. dr. C. H. Lind-
ijer de houdige houding van het lu
theranisme in Nederland tegenover
de oecumene weer:
Wij zijn geen geharnaste i
sche bestrijders van oecur
plannen. Wij willen oecuC1
activiteiten en plannen nui
kijken op hun werkelijke fd
en perspectieven. Wij zijn L
geneigdheid tot plannen dieL
smelten van gemeenten ofLV
ander luthers werk zouden»:
bevorderen. Wij willen gra
werken op het ons toe vet
'lutherse terrein' om tè sar
vernieuwen en uit te bour
willen, ons werk verric]
openheid en ten dienste I
mensen die mee willen docr^
Dieren
In In de Waagschaal Signiri
W. Barnard enkele Schadefer
ren. |s
De beeldbuizerd. Maakt zijif
de de daken. Deze roofvoj"
het boze oog en dringt van
af de hulzen binnen. Hijg
werpt de mensen en laat"
zich inwonen. De radio-éi
Familie van de bekender'
gel. Onderscheidt zich dcfel
buiten gehoorsafstand te I h
nen. Zijn voortplantingsrdt
voornamelijk ln de produk
keline radio-ooievaartjes, eér
baar tam diertje dat zictu
hand laat meenemen. He&
ningvuldigt mensen tot in
Het diertje eet geen kikkjir
kwaakt zelf. |n
Het explosiemotorretje. Difg,
werd aan het eind van k
eeuw ontdekt en ls sindsdüji
misch geworden. Het bedm
ten einde de heerschappil
secten over de wereld ter
van, het tot nu toe hoogs)
kelde wezen, de mens. VoqV
exemplaren van de ni
kunnen grijpt het gaarne r
tegen dit parasitisme nog P
weer gevonden. r
