onder
lak bij zes ministeries
Nog steeds op aardgas
besparen? Waarvoor?
sast CRM heeft ook volksgezondheid een taak
Als ik zondag
mijn slag sla in de
Nationale Lotto gaik
.werken in devakantie
en neem ik verder
vrijaf.
Hoezinnigis
zwakzinnl
Die droom
kan werkelijkheid worden.
Even een paar
simpele kruisjes zetten.
Geen vervolging
van vader Abraham
Politieagent schiet
man in onderbuik
Voortplanting moet
mogelijk zijn voor
bewoners dierentuin
'jjW/KWARTET DINSDAG 18 MAART 1975
BINNENLAND
ADVERTENTIE
vijf ministeries met
iduiciën meegerekend zelfs
die bemoeienis hebben
de zorg voor geestelijk ge-
dicapten, te weten: Volks-
ndheid, CRM, Onderwijs,
Zaken en Justitie. Om
beleid inzake de zwakzinni-
org enigszins te coördine-
jestaat de interdepartemen-
Stuurgroep Revalidatiebe-
De ministeries die toch wel
meest bij dit deel van de
telijke gezondheidszorg be-
sen zijn, zijn Volksgezond-
en CRM. We hadden dan
met twee beleidsfunctiona-
n van deze departementen
gesprek over de zwakzinni-
;org in Nederland.
oudsher is de zwakzinnigen -
een zaak van Volksgezondheid
st. Vroeger had je inriclhtin-
in verder had je niks. Daarna
je een stroming die zegt:
iou wel zo volksgezondheid-
Die mensen zijn gewoon
innig en de oorzaak van die
innigheid is gezondheidszorg,
dus een medische oorzaak, en
is het gewoon een maat-
pelijke zaak. Dat heeft geleid
een stuk maatschappelijke
.verlening'. Dat zegt dr. J.
g, inspecteur voor de geeste-
volksgezondheid op dit minis-
en hoofd van de afdeling in-
extramufale zwakzinni-
rg.
ankelijk', aldus dr. Hoeing, 'Is
en parallel-lopende ontwikke-
jeweest van twee ministeries,
olstrekt gescheiden optrokken
lfstandig voorzieningen maak
ster is daar wel verandering
tomen en op dit moment pro-
ik het departement zover te
n, dat duidelijk wordt onder
dat zwakzinnigenzorg voor
lelangrijk stuk geen volksge-
eid is, maar een zaak van
Maatschappelijke dienstverle-
dus, maar ik wil volksgezond
er niet uit weg hebben, omdat
rzaak, zoals ik al gezegd heb,
ch is. Daar kun je niet onder-
let name bij de dieper-zwak-
en. Vandaar ook het belang
ie vroegtijdige onderkenning,
na het stellen van die 'diag-
om even vanuit het ouder-
medische model te praten
je de maatschappelijke
^verlening van CRM'.
le-mens
ïoet natuurlijk verschillende
zwakzinnigen onderscheiden.
Trijmans 'Een andere kijk op
innigheid', Dennendal, Bavo,
ijn allemaal stukjes zwakzin-
zorg, die men laat zien (je
met die handicap leren leven;
ijn best aardige mensen en
nou lief voor ze), maar de
van de diep-zwakzinnigen die
itende afwijkingen hebben, in
tingen liggen en die men niet
aag op de film laat zien, is er
m wel. We moeten niet verge-
lat dat ook onze medemens is.
noeten we ook- verzorgen en
ij is altijd hulp van een dok-
>dig, want die mensen hebben
eel toevallen of ingewikkelde
am voorkomende stofwisse-
iekten.
iit er niet voor om deze groep
aan de dokter over te laten,
die kan hen alleen maar me-
behandelen. Dan doe je het
ook onrecht, dus naast die
r moet staan een psycholoog,
irthopedagoog en een maat-
pelijk deskundige. Die vier
n elkaar altijd nodig. Aan de
iinnigenzorg zitten dus ook
che kanten. Daarom niet alles
CRM om het eens ongenuan-
te zeggen. Er blijven gezond-
sorg-aspecten aan, waarvan ik
:an voorstellen dat de inrich-
lie blijft vertegenwoordigen'.
jn 'Nadere nota over enkele
ten van de geestelijke volks-
dheid' trekt staatssecretaris
riks vijf conclusies. Eén daar-
dat er een tekort aan plaat-
is in de zwakzinnigenzorg,
[esteld wordt dat er instituten
tussen de drie- en zevenhon-
plaatsen moeten worden ge
el om dit tekort terug te bren-
Zo zijn er inrichtingen in
kanaal en Hoogezand/Sappe-
gepland met een capaciteit
ongeveer vijfhonderd bedden,
Jan Mulder van Nieuw-Den-
il zo treffend getypeerd als
linnigenfabrieken, waarbij het
motief de werkgelegenheid in
loge Noorden is.
[oeing: 'Als je van een fabriek
kt, kun je er niet onderuit om
de bestuurs- en organisatie
van zo'n inrichting te bekij-
Een inrichting met zevenhon-
bedden en een directeur, een
idelende staf, een centrale
in en alles rijdt er op een
tje naar toe, dat is inderdaad
abriek. Dat ben ik met u eens
tar moeten we vanaf. Ik vind,
en instituut voor zwakzinnigen
groter hoeft te zijn dan drie-
erd plaatsen, waarbinnen effi-
kan worden samengewerkt,
is toch overzichtelijk en geen
ik.
isef echter, dat ik nu al weer
rwets praat. Ik kan me voor-
n dat bij een gedecentraliseer-
istuursvorm met een beleid dat
de basis begint en eenheden
avlljoenen met zeer veel be
voegdheden, een aantal van
nderd plaatsen wel mogelijk
at dat geen fabriek hoeft te
Waar je voor moet waken is
ïtmenselijking. Ik zou me niet
rillen binden aan een getal,
veel meer aan: hoe functio-
Elke zondag
nitslag.
zwakzinnigen hebben te lijden onder grote inrichtingen
neert zo'n inrichting', aldus dr.
Hoeing.
Verkleinen
'Ik beschouw het als een onderdeel
van mijn taak om de inrichtingen
te verkleinen en daarnaast een de
centralisatie van de organisatie
vorm te bevorderen, want niet al
leen zwakzinnigen hebben te lijden
onder grote inrichtingen, maar ook
het personeel.
Dr. Hoeing, gevraagd naar een de
finitie van zwakzinnigheid, pakt
het handboek en citeert daaruit:
'Onder zwakzinnigheid verstaan wij
eèn aangeboren of in de prille
jeugd verworven stoornis van de
geestelijke functies en hun ontwik
kelingsmogelijkheid, waarbij het
verstandelijk tekort het meest op
valt en de sociale aanpassing be
moeilijkt of onmogelijk is'. Daar
kan ik me wel in vinden.
'Wat ik nog wel wil opmerken',
aldus dr Hoeing, 'is dat de zwakzin
nigenzorg in Nederland internatio
naal gezien niet zo slecht is. Dat
blijkt wel uit het buitenland, als ik
het in alle bescheidenheid mag zeg
gen. Als iemand waar ook ter we
reld een studie over zwakzinnigen
zorg maakt, komt-ie altijd naar Ne
derland. Neem nu alleen maar de
Algemene Wet Bijzondere Ziekte
kosten (AWBZ). Dat is toch iets
geweldigs, zo'n wet, die in de kos
ten voorziet. Laten we daar vooral
blij mee zijn'.
Dr. Hoeing tot slot over het inter
departementale overleg: 'Ik vind
het op zich een goede zaak, dat
meer departementen zich met de
zorg voor zwakzinnigen bezighou
den. Ik moet er niet aan denken,
dat er hier, zoals bijvoorbeeld in
het buitenland, één directeur-gene
raal is voor de gehandicapten zorg.
Alleen: hoe coördineer je dat. Dat
geeft wel eens problemen, maar het
uitgangspunt is goed. En de coör
dinatie met CRM wordt met de dag
beter, zou ik haast zeggen. We heb
ben elkaar echt gevonden.
Een serie artikelen over zwak
zinnigenzorg in Nederland
door Cisca Dresselhuys en
Kees de Leeuw
Integratie
'Ons beleid', vertelt de heer A. Lin
de, hoofd van de afdeling sociale
revalidatie van het ministerie van
CRM, 'is vooral gericht op integra
tie van de zwakzinnige in de sa
menleving. Integratie is een zwaar
beladen woord en ik gebruik het
ook met een zekere schroom, maar
de gedachte die er achter ligt is, dat
de zwakzinnige geestelijk gehan
dicapte er vanzelfsprekend bij
hoort en niet iemand is, zoals vroe
ger nog werd gedacht, die het beste
kan worden opgesloten in inrich
tingen'.
'Nu is het natuurlijk onbescheiden
om te zeggen, dat dit specifiek een
taak van CRM is, want bijna alle
andere departementen houden zich
ook hier mee bezig. CRM heeft niet
het alleenrecht. De inrichtingen
zijn op het gebied van de zwakzin
nigenzorg toch de pioniers geweest.
Die werden met de inzichten van
toen (zo'n tachtig, negentig jaar
geleden) op moderne manier opge
zet en daarnaast is het buitenge
woon onderwijs een belangrijke
schakel geweest in die hele integra
tiegedachte. Het maatschappelijk
werk voor geestelijk gehandicapten
is voortgekomen uit de nazorg van
het buitengewoon onderwijs. On
derwijzers, die spontaan begonnen
hun ex-leerlingen te begeleiden.
Een begeleiding die vooral gericht
was op deelneming aan het arbeids
proces en de vrijetijdsbesteding',
aldus de heer Linde.
Die nazorg kwam op een gegeven
moment over naar het ministerie
van maatschappelijk werk, dat
werd opgericht en daaruit ontstond
een gedachtenwisseling met als re
sultaat, dat gezegd werd: 'Je moet
niet meer spreken van nazorg,
maar van gespecialiseerd maat
schappelijk werk. Wat iets anders is
dan een stukje begeleiding vanuit
het onderwijs. Dat is eigenlijk het
begin geweest van alle voorzienin
gen, die in CRM-sfeer op het ge
bied van de zwakzinnigenzorg zijn
gegroeid'.
Alle levensfasen
In dat gespecialiseerde maatschap
pelijk werk zijn nu zo'n 340 men
sen werkzaam, verbonden aan 56
Sociaal-Pedagogische Diensten
(SPD). Dat werk wordt niet meer
gedaan vanuit de gedachte van die
nazorg, maar is in feite gericht op
alle levensfasen van de zwakzinni
ge. Daarbij kwamen vragen aan de
orde als: kunnen niet veel meer
zwakzinnigen in de maatschappij
blijven, als we gehandicapte, gezin
en omgeving daarvoor de middelen
aanreiken? Is het, door gebruikma
king van de eenheid van de wissel
werking tussen kind en gezin, niet
mogelijk meer potenties tot ont
wikkeling te brengen? Is het on
vermijdelijk. dat na het wegvallen
van het ouderlijk gezin elke geeste
lijk gehandicapte terechtkomt in
een wellicht grote inrichting?
Die vragen hebben in de loop van
de tijd geleid tot nieuwe voorzie
ningen, zoals dagverblijven voor
kinderen, dagverblijven voor oude
ren en gezinsvervangende tehuizen.
Vanuit de CRM-benaderingswijze
betekent dit, dat al die voorzienin
gen van beperkte opzet zijn en
gevestigd zijn in woonomgevingen,
waardoor isolement wordt verme
den; dat de geestelijk gehandicapte
niet wordt benaderd vanuit het
medisch model, maar vanuit het
ontwikkelingsmodel (niet de ver
zorging is primair, maar het stap-
voor-stap pedagogisch begeleiden)
en dat de sociale omgeving syste
matisch bij het gebeuren in de
voorzieningen wordt betrokken,
waardoor het 'erbij horen' wordt
bevorderd. Minister Van Doorn van
CRM heeft deze beleidsvisie nog
eens duidelijk onderstreept, toen
hij in oktober vorig jaar in Den
Bosch een dagverblijf voor oudere
geestelijk gehandicapten opende.
Streven naar
kleine eenheden
uitgegroeid tot ongeveer tweehon
derd dagverblijven in Nederland.
Daarnaast bestaan gezinsvervan
gende tehuizen voor zwakzinnigen,
die overdag in een sociale werk
plaats bezig zijn, niet meer thuis
kunnen blijven en ook niet zelf
standig in een pension of kosthuis
kunnen leven. Hiervan zijn er ook
ongeveer zo'n tweehonderd.
Bij al deze voorzieningen streeft
CRM naar kleine eenheden gelegen
in woonomgevingen en niet op
een industrieterrein, omdat dat zo
lekker dicht bij een sociale werk
plaats zou zijn terwijl daarnaast
pogingen worden gedaan om ook de
buurt daar mentaal bij te betrek
ken. De heer Linde: 'Dat laatste is
erg belangrijk, omdat anders al
werkt een dagverblijf nog zo goed
het voor die buurt toch iets
vreemds en griezeligs blijft. Met
name op dit punt hebben de plaat
selijke afdelingen van de ouderver
enigingen een belangrijke taak,
dacht ik'.
Op de vraag wat CRM onder een
zwakzinnige verstaat zegt de heer
Linde: 'Ik waag me niet aan een
definitie. Er is wel de driedeling
debiel, imbeciel, idioot, maar als ik
die gebruik, streep ik die meteen
weer door. Wij spreken hier liever
van licht-gehandicapte, midden-
6 kruisjes per kolom.
Dat gaat zo. 1Haal een Lotto-formulier bij uw club of
winkelier. 2. Kruis 6 getallen aan per kolom (meteen minimum
van 2 kolommen). 3. Vul het formulier verder duidelijk en
correct in; 4. Lever het formulier in en betaal uw inleg, (voor
f 1,75 hebt u al twéé kansen). 5. Zondag weet u of u-
bijvoorbeeld - een half miljoen gulden rijker bent. Zo gaat dat.
Let op het reservegetaL
In Studio Sport (zondagavond) worden de 6 winnende
getallen getrokken.Plus een extra getal: het reservegetaL
Er wordt dus altijd 1 getal meer getrokken dan u aan
kruist per kolom. Dat reservegetal kan uw geluksgetal zijn als
u niet alle 6 winnende getallen hebt aangekruist. Kijk maar.
Veel kansen op veel prijzen.
Ie prijs:
6 goede voorspellingen per kolom (zonder reservegetal)
2e.grjjs: 5 goed reservegetal
3e_p_rijs_: 5 goed (zonder reservegetal)
4e prijs: 4 goed (zonder reservegetal)
5e.pi.ijs] 3 goed reservegetal
Het reservegetal heeft dus alleen een functie bij de 2e en 5e prijs.
Alléén melden bij alles goed.
Alléén als u 6 goede voorspellingen (zonder reservegetal)
hebt gedaan, is het raadzaam dat even telefonisch door
te geven. Het nummer vindt u op het formulier. In alle andere
gevallen hoeft u niets te doen.
Haal meteen een formulier
bij uw club of winkelier.
Van een verslaggever
DEN HAAG Vader Abraham
(Pierre Kartner) wordt niet ver
volgd wegens zijn aanstootgevende
carnavalsliedje 'Wat doen we met
de Arabieren hier?' Dit heeft mi
nister Van Agt gisteren geantwoord
op vragen van de Kamerleden
Roerhof en Kosto (beiden PvdA).
Het openbaar ministerie is van oor
deel dat een veroordeling thans
niet meer in aanmerking komt. De
auteur heeft namelijk inmiddels
besloten de grammofoonplaat van
het liedje niet te doen uitkomen.
Bovendien heeft hij openlijk zijn
verontschuldigingen aangeboden,
aldus de minister, die het oordeel
van het openbaar ministerie in de
ze zaak verantwoord acht.
Van een verslaggever
t jenden Een politieagent
schoot gisternacht in café Het Wa
pen van Lienden de 32-jarige J. B.
in de onderbuik. Dat gebeurde na
een vechtpartij waarbij een collega
van de agent was neergeslagen. J.
B. is overgebracht naar het zieken
huis in Tiel, waar een spoedopera
tie hem het leven redde.
De agenten zagen voor het café een
auto staan, waarvan zij vermoedden
dat die betrokken geweest was bij
een aanrijding. De bestuurder, die
binnen was, toonde zich volgens de
politie al gelijk agressief en wilde
geen inlichtingen geven. De broer
van de bestuurder mengde zich in
de onenigheid, waarbij het tot
vechten kwam en een van de agen
ten werd neergeslagen. De andere
agent raakte in het nauw en kreeg
klappen waarop hij zijn dienstre
volver pakte en J. B. in de onder
buik schoot.
zwaar-gehandicapte en ernstig-ge-
handicapte. Dat vinden we een be
tere, zinniger benadering dan die
drie oude termen'. Bij CRM ziet
men, zoals trouwens uit het vooraf
gaande duidelijk blijkt, zwakzinnig
heid primair als een sociaal-peda
gogisch probleem, maar het gaat de
heer Linde te ver dan maar te
zeggen, dat de zwakzinnigenzorg
volledig bij dit ministerie zou moe
ten worden ondergebracht.
'Een aantal voorzieningen, zoals de
vroegtijdige onderkenning het
nu in Nederland op gang komende
PKU-onderzoek, waarbij iedere Ne
derlandse baby vlak na zijn geboor
te een prikje in de hiel krijgt om
te ontdekken of de baby aan de
stofwisselingsziekte Phenylketonuria
(PKU) lijdt, zodat door een streng
dieet het kind volkomen normaal
kan opgroeien, is een typische
zaak van volksgezondheid. Trou
wens ook de inrichtingen voor
zwakzinnigen vallen van oudsher
onder dit ministerie. Naar mijn
idee is de zwakzinnige het meest
gebaat met een functionele bena
dering, als daarbij maar meteen het
vraagstuk van de samenwerking
wordt betrokken', aldus de heer
Linde. 'Als ik zeg: de zwakzinnige
gaat naar een inrichting of naar
een gezinsvervangend tehuis en er
wordt nooit meer gekeken of die
daar wel op zijn plaats is, zit de
zaak goed scheef. Daarom moeten
de communicatiekanalen openblij
ven. Interdepartementaal is dat
overleg nu behoorlijk op gang ge
komen, maar regionaal is de situa
tie nog lang niet ideaal te noemen'.
De voorgaande artikelen in deze
serie stonden in de krant van 8, 10,
13 en 15 maart.
Van een verslaggever
DEN HAAG Als regel moet er in
een dierentuin, waarin uitheemse
zoogdieren of vogels gehouden wor
den. zoveel exemplaren zijn dat
voortplanting mogelijk is. Dit heeft
het ministerie van Cultuur, Recrea
tie en Maatschappelijk Werk ver
klaard naar aanleiding van berichten
over een dierentuiiin in Epe.
Directeur Eshuis van die dierentuin
houdt van verschillende soorten
maar één exemplaar, onder meer
van de wasbeer, de neusbeer, de
husaaraap en de kraanvogel. Het
ministerie heeft hem nu geschreven
dat hij aan de hiervoor genoemde
bepaling aandacht moet geven.
Voor het houden van maar enkele
exemplaren van een aantal soorten
dieren heeft de heer Eshuis zich
nog niet voor de kantonrechter
moeten verantwoorden. Wel voor
het feit dat hij een rode flamingo
en een Europese kraanvogel in zijn
dierentuin houdt. Die dieren zijn
volgens een wet van 1936 be
schermd en voor het houden ervan
is vergunning nodig. De rechter
heeft hem in de gelegenheid ge
steld die vergunning alsnog aan te
vragen. De vogels zullen dan hun
verdere leven in de dierentuin van
Epe kunnen slijten. Het proces
verbaal voor het houden van enkele
exemplaren dieren moet volgens
het ministerie nog worden voorbe
reid.
(ADVERTENTIE)
Dagverblijven
De heer Linde: 'Het moet al begin
nen met een stuk vroegtijdige on
derkenning. Dat is nog één van de
hiaten in de zwakzinnigenzorg in
Nederland op dit moment. En daar
mee samenhangend het vroegtijdig
begeleiden van de ouders, die met
dit probleem geconfronteerd wor
den, wat naar mijn gevoel niet
zwaar genoeg kan worden geformu
leerd. Dat ouders een zwakzinnig
kind krijgen, heeft namelijk enor
me consequenties. Niet alleen voor
het gezin, maar ook voor de man
vrouw-verhouding'.
'Die dagverblijven zijn erop gericht,
dat zo vroeg mogelijk wordt begon
nen met het ontwikkelen van soci
ale mogelijkheden van het kind.
CRM kent twee soorten dagverblij
ven. die voor kinderen van onge
veer drie tot vijftien, zestien jaar
en dagverblijven voor ouderen, die
niet geplaatst kunnen worden ln
sociale werkplaatsen. In 1964 is
men begonnen met een paar e :pe-
rimenten op dit gebied en dat ls hu
Verstandig met aardgas
Let op deuren en ramen
Voor onze toekomst.
Aardgas is een energie waar we heel wat dingen mee doen:
verwarmen, koken, water verwarmen, produkten mee maken.
Maar de voorraden aardgas zijn niet onuitputtelijk. Er komt
een moment, al duurt dat nog tientallen jaren, dat we op
andere energie moeten overstappen.
Het ontwikkelen van nieuwe vormen van energie met dezelf
de kwaliteiten ais aardgas zal nog veel tijd vergen. Daarom
is het verstandig zo lang mogelijk te doen met wat we
hebben. Hoe?
Een voorbeeld: niet denken 'wat is het warm in de kamer,
laat ik het raam maar 'n tijdje openzetten'.
Nee, temper dan de verwarming liever.
Dan vliegt er tenminste geen stukje toekomst de luc p
Publikatie van de Vereniging van Exploitanten van Gasbedrijven in Nederland (Vegin)
en N.V. Nederlandse Gasunie Correspondentieadres: postbus 19. Groningen
