Een winderige middag bij de Burgwalkerk
Kerk in de wereld
Bi
Buitenkerkelijkheid
aan VU verdubbeld
Vandaag
fiisihstil
Onze
adressen
Lutherse radio
in Ethiopië
blijft zenden
Jezuïeten schikken
zich naar wens Paus
Bisschop dreigt
kerken te sluiten
Verreweg meeste
kinderen afwijkend
Nieuwe boeken
TROUW/KWARTET WOENSDAG 5 MAART 1975
KERK/BINNENLAND 2 J
door A. J. Klei
Toen de Kamper heer W. Theo van Dijk me opbelde met de verheugende mededeling dat de ge
reformeerde Burgwalkerk in zijn woonplaats honderd jaar was geworden, vlogen mijn gedachten
terug naar een winderige middag in het verre najaar van 1945. Ik liep toen een paar keer langs
de Burgwalkerk heen en weer voordat ik durfde aanbellen bij de ernaast gelegen pastorie van
dominee Impeta, die de eerste predikant zou zijn die ik beroepshalve sprak.
Nu was er voor mijn verlegenheid
wel enige aanleiding. Ik sjouwde
in Kampen rond als kersverse
leerling-journalist van het ex-il
legale (en niet meer bestaande)
blad 'Strijdend Nederland' en had
als baas Gerrit Spanhaak, die te
genwoordig de directionele scep
ter zwaait over Wegeners kran
tenconcern in Apeldoorn. Op de
bewuste middag, het was een vrij
dag, kwam hij het redactielokaal
binnen met de mededeling: jon
gens, we hebben nog geen medi
tatie voor morgen! We ontstelden,
want in die jaren zou geen orden
telijke krant op zaterdag durven
verschijnen zonder een stichtelijk
woord. Spanhaak gaf vervolgens
als zijn mening, dat hij niemand
van ons er voor aanzag in staat te
zijn een overdenking op papier te
zetten, trommelde wat met zijn
vingers op zijn bureau, keek daarna
mij aan en sprak: loop jij eens
even naar dominee Impeta, vraag
hem om een meditatie en zeg dat
je er op wachten moet.
Vandaar mijn aarzeling. Hoe zou
de eerwaarde en zeergeleerde heer
op mijn boodschap reageren?
Voorzichtig belde ik tenslotte aan.
Dominee Impeta deed me zelf
open: een lange, rechte man met
een rond hoofd, dat omkranst was
met grijze krullen. Later vernam
ik dat ze hem in Kampen vanwe
ge zijn gestalte 'de wandelstok
van onze lieve Heer' noemden. Uit
het feit dat in deze gereformeerde
contreien zo'n rooms-aandoende
bijnaam voor hem gevonden werd
mogen we afleiden dat hij niet
iemand uit een rijtje was.
Dominee Impeta vond het verzoek
van de krant blijkbaar heel ge
woon. Ga maar even zitten, zei
hij en wees me een stoel in zijn
studeerkamer. Ik zag hoe hij een
ogenblik in een bijbel bladerde en
daarna snel op een blocnote be
gon te schrijven. Zo is 't zeker
wel voldoende? vroeg hij even la
ter en hield twee beschreven vel
letjes omhoog. Ik knikte bedeesd
van ja. Toen ik met de begeerde
kopij op straat stond bleek ik nog
geen tien minuten kwijt te zijn
geweest.
Bij die gelegenheid heb ik het
uiterlijk van de Burgwalkerk goed
in me opgenomen: een boers-for-
se gevel met een zweem van her
innering aan de classicistische
bouwtrant. Ik ben er nadien vaak
binnen geweest en het eerste wat
opvalt is dat de grote ruimte zich
zo naakt aan je voordoet omdat
er geen pilaren zijn. De kerk is
gebouwd door een zekere Krijgs
man, wiens naam je niet tegen
komt in boeken over architectuur,
maar wiens opmerkelijke dakcon
structie nog steeds bewondering
afdwingt.
In deze kerk met haar bankenzee
(er zijn twaalfhonderd zitplaat
sen) heeft ds. J. Bavinck op de
eerste zondag in maart 1875 de
eerste preek, gehouden. Hij sprak
daarin de wens uit 'dat in dit
gebouw de waarheid des evange
lies steeds zuiver verkondigd zal
worden en liever dit gebouw in
een puinhoop terneergestort, dan
dat er valsche godsdienst, be
staande uit leeringen en geboden
van menschen gepredikt zou wor
den'. Aldus ds. Bavinvk volgens
het verslag van ds. C. G. de Moen.
Komende zondagmiddag om vijf
uur gaat in de Burgwalkerk ds. J.
Baai j ens voor en de tekst van zijn
herdenkingspreek zal dezelfde zijn
als die ds. Bavinck een eeuw gele
den tot uitgangspunt nam, name
lijk de woorden uit psalm 84:
'Hoe lieflijk zijn Uwe woningen'...
De Burgwalkerk is nog geen puin
hoop. Toch zijn er wel eens lerin
gen verkondigd die althans een
deel der gemeente niet aanston
den. In 'De kogel door de kerk'
(interviews met ex-gereformeer-
den) vertelt de Amsterdamse hoe-
denkoning Harry Scheltens, die
hier als kind kerkte, over de
scheuring van 1944:
Ik wist van mijn vader, die toen
ouderling was, wel dat er iets
gaande was, maar het fijne wist
ik niet. Op een zondag, mijn ou
ders waren een weekend weg, be
gon toen de scheuring. Ik begreep
er niets van. Ik zat in onze bank
en hoorde opeens tumult in de
kerk. De helft van de mensen liep
de kerk, de andere helft bleef
zitten en begon fanatiek 'Een
vaste burcht is onze God' te zin
gen. Kerkgangers begonnen te
schelden en met de vuisten te
dreigen.
Harry Scheltens keek graag naar
bepaalde mensen in de kerk:
Naar mevrouw Impeta, de vrouw
van de dominee, kon je ook best
kijken, ze zag er prachtig en nog
al deftig uit.
De Kamper Burgwalkerk is een
van de weinige grote kerken die
de afgescheidenen in de periode
voor 1892 (vereniging met de do
lerenden) hebben neergezet. Het
waren er eigenlijk maar drie: een
in Hoogeveen, die zó vertimmerd
is dat je niet met goed fatsoen
over het honderd-jarig bestaan
kunt praten: een in Zaandam, die
net het eeuwfeest achter de rug
heeft, en de Burgwalkerk die in
de krant komt vanwege haar lan
delijke faama Die faam dankt ze
niet aan gebeurtenissen als door
Harry Scheltens omschreven, die
hebben ,helaas in méér kerken
plaats gevonden, maar aan de
jaarlijkse 'schooldag' van de theo-
Interieur van de Burgwalkerk in Kampen. De foto dateert uit 1934 en werd genomen tijdens de
installatie van dr. G. M. den Hartogh en dr. K. Schilder als hoogleraren aan de theologische
hogeschool. Tien jaar later zou prof. Schilder zich vrijmaken.
logische hogeschool, die binnen
haar gewitte muren plaats vindt.
Bijna moet ik schrijven: plaats
vond, want de schooldag gaat de
laatste tijd voor een deel de
straat op, of liever: de collegezalen
in. Dit is natuurlijk wel mooi,
maar ik moge bij dit eeuwfeest
met grote genegenheid terugden
ken aan de schooldagen van ver
trouwde snit. Je zat dan als ver
slaggever op het achterste bankje
rechts opzij, naast dominee Boer-
koel van 'De Bazuin' het (al
weer: niet meer bestaande) week
blad van de hogeschool. Je zat
lekker ontspannen, want straks
kon je bij uitgever Kok drukproe
ven van 'De Bazuin' halen met de
samenvatting die de referenten
van hun verhaal tevoren hadden
gemaakt. Je kreeg de papieren
van procuratiehouder E. Elzenga,
een deftig-vriendelijk heer die
vlak bij het raam zat. Je kon dus
zorgeloos meemaken, hoe de gere
formeerde room zich aan de gere
formeerde melk voorstelde, en
omgekeerd, hoe de melk zich
daaraan graag laafde. Wat dit
aangaat, de gereformeerden zijn
inmiddels wel hun onderlinge on
bevangenheid kwijtgeraakt. En
met deze wat sombere constate
ring eindig ik mijn jubileumover
peinzing.
UIT
VAN LEZERS
Dr. Arntzen (3)
Door Gods genade mag lk mij een
kind van God noemen. Dan doet
het verdriet, dat zo'n spiegel, die
wij behoren te zijn, door onze zon
den en fouten voor onze tegenstan
ders, medemens en broeder een af
schuwelijk verwrongen beeld geeft
van de christenen in het algemeen.
Laat ons daarom altijd voor elkan
der blijven bidden, zodat wij geza
menlijk als christenen de kracht
van God krijgen, om vla het werk
van de Heilige Geest een voorbeeld
te zijn in deze zo geestelijk arme
wereld.
Maasland
A. Noordam
Woningbouw
Vroeger was er een tekort aan wo
ningen en toen moest er dus veel
gebouwd worden. Maar nu zijn er
genoeg woningen. Ruim twee pro
cent staat zelfs leeg. Voortaan
hoeft men dus alleen nog maar het
bestaande aantal in stand te hou
den (door vervanging van versleten
woningen). Er moet dus wel min
der gebouwd worden en de bouw
vakkers moet men dan maar korter
laten werken (met subsidie). Hand
having van de huidige omvangrijke
woningproduktie zou alleen kunnen
door óf het platteland vol te bou
wen met tweede woningen (ten
koste van landbouw en landschap),
óf de woningen ontoelaatbaar snel
te vervangen ('slopen om te kun
nen bouwen'). En dat moet natuur
lijk niet.
Amsterdam
G. v.d. Berg
Werkloosheid (11)
Met verbazing las ik dat een fa
briek in Bolsward geen personeel
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
'de schrijver vermeld.
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM:
Westblaak 9-11, Rotter
dam. Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG:
Parkstraat 22, Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
LEIDEN:
Steenstraat 37, Leiden.
Tel. 071-31441.
Postbus 76.
DORDRECHT:
Scheffersplein 1, Dor
drecht. Tel 078-33370.
Postbus 118.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebbingestr. 25.
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
kon krijgen, terwijl er op het ar
beidsbureau honderden werklozen
staan ingeschreven. Deze werklozen
zijn ook werknemers, evenals de
mensen van die fabriek werkne
mers zijn, die voor hun geld moe
ten werken! Ik zie hier discrimina
tie van producerende werknemers
door werkloze werknemers met een
zogenaamde vakopleiding of met
een ander beroep.
Boskoop
C. Velzel
Vredespiloot (2)
Zolang er voor de vrede in het
Midden-Oosten gebeden wordt is
het werken aan die vrede niet zin
loos. Daarom mag Abi Nathan iets
verwachten van hen, die voor deze
vrede bidden. Wij mogen niet
onderschatten het effect dat een
telkens terugkerende vredesbood
schap kan sorteren. Wij mogen
deze vredespiloot niet in de kou
laten staan. Daarom: doe mee. Bidt
èn werkt.
Aduard
mrvrouw M. Hoebsma
Loonsverhoging
Vorige week hoorde ik door de ra
dio iets over slapte in uitvoer naar
Amerika, omdat de lonen hier ho
ger liggen dan daar. Ik vraag me
af. of men tot in eeuwigheid door
wil gaan met die tien procent
loonsverhoging of zelfs meer. Als ik
via de radio hoor dat men klaagt
dat men maar twee of drie procent
reële loonsverhoging overhoudt,
dan denk ik: die lui boffen, want
ik heb elk jaar vijf of meer procent
reële loonsverlaging. Ik ben wegens
een ongeval sinds 1966 voor hon
derd procent invalide. De verzeke
ring heeft sinds 1966 mijn salaris
overgenomen, en met vijf procent
verhoging ineens uitgekeerd. De ar
beiders klagen over stijging van
prijzen, maar zij veroorzaken die
stijging zelf. En zij hebben geen
reden tot klagen, zij krijgen elk
jaar die stijging erij, terwijl men
sen zoals ik en nog andere groepen,
zoals mensen met geen waardevaste
pensioenen enz., de dupe zijn.
Loosduinen
M. van Woerden
GENEVE De radiozender 'Stem
van het Evangelie' in Ethiopië kan
blijven zenden. Dit blijkt uit een
mededeling van de lutherse wereld
federatie, onder welks verantwoor
delijkheid de zender in Addis Abeba
functioneert.
Een drie man sterke delegatie van
de lutheranen heeft de onderhan
delingen met de vertegenwoordigers
van de regering van Ethiopië ge
voerd. Onderwerp van discussie wa
ren voornamelijk de nieuwsuitzen
dingen over de situatie in Ethiopië.
De laatste maanden zijn er her
haaldelijk moeilijkheden geweest
tussen de zender en de nieuwe rege
ring van Ethiopië vanwege de
nieuwsuitzendingen. Om deze voort
aan te vermijden is overeengeko
men, dat evenals in de laatste ja
ren reeds het geval was, een kon-
taktman tussen regering en zender
wordt aangesteld.
Verder is overeengekomen, dat de
zender voor zijn nieuwsuitzendingen
al het materiaal kan gebruiken, dat
binnenkomt van erkende persbu
reaus, alsmede de officiële rege
ringsmededelingen. Voorwaarde is,
dat de nieuwsredactie van de zen
der de binnengekomen berichten
verifieert, voordat zij er in haar
uitzendingen gebruik van maakt.
De Ethiopische minister van voor
lichting, Michael Imru, verklaarde,
dat hij tevreden was over de posi
tieve geest van het overleg. Zijns
inziens kan de 'Stem van het Evan
gelie' een waardevolle bijdrage le
veren aan de veranderingen, die
door de politieke omwenteling in
Ethiopië op gang zijn gebracht en
die volgens hem geïnspireerd zijn
door humanitaire beweegredenen.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Er zijn thans al bijna evenveel buitenkerkelijke
studenten aan de Vrije Universiteit als gereformeerde. Dit blijkt
uit het zojuist verschenen overzicht van de VU-studenten per 30
januari 1975 naar godsdienst.
Van de bijna elfduizend studenten
aan de VU geeft 29,4 procent 'geen
godsdienst' op. In 1969 was dat
percentage nog maar 13,1 In de
zelfde periode daalde het percenta-
ROME (AFP) De jezuïten heb
ben zich geschikt naar de wens van
Paus Paulus. Er zal niet worden
getornd aan de rangen binnen de
orde en aan de regel, dat de hoog
ste graad van jezuïeten een speciale
gelofte aflegt van gehoorzaamheid
aam de paus, zo is besloten door de
generale congregatie van de orde,
die in Rome wordt gehouden.
Gewone jezuïeten leggen alleen de
zg. drie eenvoudige eeuwige gelof
ten af, maar de 'professen' doen
nog een vierde gelofte, van bijzon
dere gehoorzaamheid jegens de
paus. Een aantal jezuïeten wilde
deze gelofte voortaan laten afleg
gen door alle leden van de orde,
om zo een einde te maken aan het
geheimzinnige van deze gelofte,
alsmede aan de graden binnen de
orde.
ge gereformeerde studenten van
48,1 naar 30,3. Minder daalde het
hervormde percentage (van 20,5
naar 19,0). De roomskatholieken
stegen van 10,2 naar 16,2 procent.
In een gesprek met het VU-week
blad Ad Valvas geeft de studenten
pastor ds. A Schippers twee oorza
ken voor de toename van niet-
godsdienstigen. Ten eerste is de VU
een streek-universiteit geworden.
Voorheen gingen niet-godsdiensti-
gen rond Amsterdam naar de ge
meentelijke universiteit. Dit veran
derde door de afstotende massali
teit van deze universiteit. Ten
tweede - is er de invloed van de
plaatsingscommisies. Hierdoor ver
andert het karakter van de VU,
waardoor het niet -godsdienstigen
gemakkelijker wordt naar de VU te
gaan.
Het afnemen van liet aantal gere
formeerden schrijft ds. Schippers
daaraan toe, dat gereformeerde stu
denten gemakkelijker naar een
niet-gereformeerde universiteit
gaan dan vroeger. Sommigen vin
den de VU niet christelijk genoeg
en gaan daarom liever naar een
universiteit zonder christelijke pre
tenties. Volgens ds. Schippers zal
de dalende lijn bij de gereformeer
den aan de VU zich nog voortzet
ten.
BOGOTA (Reuiter) Aartsbisschop
Castrillon van Pereira in Columbia
heeft gedreigd met het sluiten van
de kerkgebouwen in zijn diocees
en het verbieden van goede-week-
vieringen, als een gescheiden vrouw
tot gouverneur wordt benoemd.
Pereira is de hoofdstad van het
departement Risaralda. President
Lopez van Columbia heeft de 29-
jarige Dora Luz de Botero voorge
dragen voor het gouverneurschap
van Risaralda. Zij heeft twee kin
deren uit haar eerst, kerkelijk ge
sloten .huwelijk. Na een civiele
scheiding hertrouwde zij buiten de
kerk.
De bisschoppen en geestelijkheid
van Risaralda hebben de voor
dracht van mevrouw Botero on
langs bestempel als een belediging
van de christelijke gevoelens van
het volk van Risaralda. De aarts
bisschop heeft aangekondigd, dat
het verzet van de kerk tegen haar
benoeming 'tot de uiterste konse-
kwentie' zou gaan.
door Aldert Schipper
Opblazen
Na een verblijf van elf maanden In
Zuid-Afrika las ik- het interview
met Maurice Ngakane. Ik ben een
Moslem en Maleler. Werd lk door
de blanken gediscrimineerd? Mijn
ervaring is anders. Er is wel discri
minatie tussen zwarte groepen on
derling. Ik ben door de Bantoe
broeders dikwijls zeer onheus en
onvriendelijk behandeld en ik werd
door de blanken op een paar uit
zonderingen na normaal behandeld.
De zwarten die ik tijdens een auto-
reis door het land sprak zeiden dat
ze de apartheid nu veel minder erg
ervaren dan vroeger onder de En
gelsen. Zij verwachten dat die ge
heel zal verdwijnen.
Enkelen waren kritisch. De sociale
achterstand van de zwarte wordt
nu snel ingehaald, maar er is nog
achterstand, alhoewel het arbeids
klimaat in Zuid-Afrika beter is dan
in de nabuurlanden.
Ebrahim Gamaldien
Amsterdam
CORRECTIE
Het Ingezonden stuk van de heer J.
de Groot te Abcoude (1 maart)
bevatte een storende zetfout. De
heer De Groot bedoelde, dat de
Franstalige uitzendingen van Radio
Nederland Wereldomroep niet voor
Frankrijk bestemd zijn, maar voor
Noord-, West- en Centraal-Afrlka.
Er is geen enkel
mensenleven
verloren gegaan-
door Aldert Schipper
Hoewel ons de laatste jaren vol
doende ingeprent is dat zending
nooit mag betekenen dat je de
ander tevens je eigen leef- en
denkpatroon opdringt en we ons
bewust zijn geworden dat dit vroe
ger helaas wel is gebeurd, moeten
we niet menen dat het brengen
van de (blijde) boodschap inclusief
de verpakking tot het verleden be
hoort. Blijkens een speciaal bulletin
van de werkgroep Indianen Zuid-
Amerlka (Wiza) zijn er nog steeds
verscheidene, met name Noordame-
rikaanse zendingsgenootschappen
die hierin zó ver gaan dat ze hun
bekeringsijver jegens de Indianen
rustig combineren met de belang
stelling van de USA voor de grond
stoffen in Latijns-Amerika.
Maar, zegt het Wizabulletin, er is
ook een andere kant van de me
daille. Er zijn ook missionarissen
en zendelingen, die zich ontwikkeld
hebben tot de grootste verdedigers
van de inheemse bevolkingen: Een
maal de zielen van de Indianen
bekeerd hebbende, verdedigt meni
ge missionaris met bewonderens
waardige moed de rechten van de
gekerstende gemeenschap waarmee
hij zich nu vereenzelvigt.
Het Wizabulletin noemt en drukt
nu een artikel af of de Wycliffe-
vertalers, die naast het bekeren van
Indianen en andere ethnische min
derheden deze tevens trachten te
winnen voor het opgeven van hun
eigenheid. Wycliffe is de grootste
zendingsorganisatie ter wereld en
heeft een budget van bijna 25 mil
joen gulden per jaajr.
Aanpassen
Wycliffe krijgt steun van de Ameri
kaanse regering en kan bogen op
een uitmuntende wetenschappelijke
en technische uitrusting. Hoewel
Wycliffe de eigen culturele uitingen
van de bekeerlingen zegt te waar
deren, wordt de taal en cultuur
gedegradeerd tot een versiering. De
bekeerling het voorbeeld wordt
gegeven van een stam van india
nen in Brazilië wordt geleerd
zich aan te passen aan de Brazili
aanse maatschappij met haar kapi
talisme dat met een christelijk
sausje overgoten is.
Een sprekend voorbeeld wordt ge
vormd door de voortgaande verove
ring van de Auca's. De Auca's
slechts een paar honderd mensen
stonden tot voor kort bekend als
een agressieve en vijandige indi
aanse groep, die woonde in de
Oriente, ofwel het oostelijk oer
woud, van Ecuador. Ze waren in
staat dit uitgebreide gebied onder
controle te houden doordat ze zeer
verspreid leefden (wonen en trek
ken in kleine groepen gezinnen)
door hun niets ontziend verdedigen
van hun grond. Hun bestaansmid-
dele, jagen en een beperkte land
bouw, maakte een groot gebied als
thuisbasis noodzakelijk.
De Spaanse conquistadores, de Je-
zuitenmissionarissen, de rubberzoe
kers- al deze groepen waren er niet
in geslaagd om de Auca's te onder
werpen, of zich in hun land te
vestigen. In de jaren '40. probeerde
Shell enkele proefboringen te ver
richten in de streek, maar trok
weer af na het verlies van een
aantal employees aan de Indianen.
In 1956 trachtten vijf missionaris
sen (geen Wycliffe vertalers) een
missiepost te vestigen onder de Au
ca's. Nadat ze in Auca-gebied wa
ren geland en een schijnbaar
vriendelijk voorbereidend kontakt
hebben gemaakt, werden ze gedood.
Nog eens
Het zusje van een van de vermoor
de zendelingen, Rachèl Saint was
wel bij Wycliffe. Zij besloot het
nog eens te proberen. Een Auca-
vrouw leerde haar de taal. Samen
met de vrouw drong zij door in een
groep van 56 Auca's en won deze
mensen voor het christendom. Door
haar optreden op de televisie in de
VS kwam er veel geld voor de
Wycliffe bijbelvertalers beschik
baar. In 1964 vervoerde een vlieg
tuig van Wycliffe opnieuw een
groep bodemkundigen naar Oriente.
Nadat er olie gevonden was en er
inmiddels voor driehonderd miljoen
dollar in het gebied geïnvesteerd
was, was er nog een probleem: de
Auca's. Druk van de regering en
van de oliemaatschappijen dwon
gen de mensen van Wycliffe meer
Auca's te bekeren. Er kwam een
reservaat in 1969.
In 1971 'was men bezig met pogin
gen om de laatste groep wilde Au-
OPGEJAAGD
Ik was er getuige van, hoewel ik
nu niet meer kan zeggen hoe of
waar. Er was een grote macht ge
wapende mannen op de been.
Overal waar ik om me heen keek
stonden ze duidelijk met allerlei
soorten wapens in de hand, meestal
korte karabndjnen. Soms ontstond
er ineens een beweging, een aantal
van hen dook een zijstraat in.
daarbij dekking zoekend. Het ging
om een man die voortvluchtig was.
Een straat verder zag ik deze man
nen lopen in een brede rij als in
een soort vossenjacht. Het was niet
helemaal duidelijk wat het motief
van deze klopjacht was. Onderweg
ving ik wel eens wat op. Sommigen
noemden hem een misdadiger, een
gangster van meedogenloze wreed
heid. Men diende hem als een soort
ongedierte te beschouwen en te
vernietigen. Anderen beweerden
echter dat zijn activiteiten meer op
politiek gebied lagen. Hij zou een
gevaarlijke revolutionair zijn, mis
schien wel een anarchist. Hij
moest gevonden worden wilde er
althans voor dit moment een einde
komen aan een bedreiging van wet
en orde. Intussen was er nu in
mijn onmiddellijke omgeving iets
aan de hand. De gezichten van de
gewapende mannen die hier vlakbij
stonden namen een grimmiger uit
drukking aan. Tot het uiterste ge
spannen gaven ze elkaar signalen.
Plotseling zag ik het gebeuren. Met
een snelheid waartoe alleen de
doodsangst iemand in staat kan
stellen rende de opgejaagde man
langs een blok oude woningen. Hij
deed me denken aan een mus of
rat wiens hol is dichtgestopt. en die
geen enkele raad meer weet. On
middellijk werd er geschoten. Voor
zover ik kon zien ontkawam hij nog,
maar het was duidelijk dat hij uit
eindelijk geen kans had. Ik was er
getuige van. Of niet? Of kwam het
alleen maar. omdat ik gisteravond
alsmaar kranten heb zitten lezen.
Kranten met berichten van opposi
tieleiders, die de een na de ander
ergens 'verongelukten' of van dat
eiland Gorgona, waar men een hek
onder stroom zette en toen met een
van de gevangenen testte. En nog
veel meer. En misschien ook omdat
ik daarna een heel christelijk boek-;
je las, waarin het protest en de
aktiviteiten van Amnesty Internati
onal tegen martelingen verdacht
worden gemaakt met de drogreden,
dat het die mensen om mensen
rechten en niet om het recht van
God te doen is. Misschien koren op
de molen van hen die vinden, dat
je God eerst moet liefhebben en dan
pas de mensen. Alsof dat zou kun
nen. En hoeveel mensenlevens zou
zo'n beschouwing alleen al gekost
hebben?
STEIN Van 962 onderzochte
leerlingen van het kleuter-, basis-,
Mavo- en LHNO-ondérwijs in de
Limburgse gemeente Stein vertoon
den 835 kinderen gezondheidsafwij
kingen. Dit is gebleken "uit het
jaaroverzicht 1974 van de gemeente
Stein.
De voornaamste afwijkingen zijn:
436 kinderen met onvoldoende ge-
hoorscherpte, 17 met besmettelijke
huidaandoeningen, 146 met niet-
besmettelijke huidaandoeningen,
189 met verminderde gezichts
scherpte, vier kleurenblindheid en
166 afwijkingen van de lichaams
houding.
ca's naar het reservaat te bren
gen (een grote groep van bijna
de halve stam)'. Aangezien niet-
christelijke Auca's kwamen wonen
bij de christelijke Auca's ontston
den er konflikten en de stam raak
te inwendig verdeeld. Daarop ont
dekten de oliemaatschappijen een
rijke laag op het terrein van het
reservaat.
Ze zetten er hun installaties neer
zonder er een vergoeding voor te
betalen. Hoewel Wycliffe niet blij
is met de talloze schendingen van
de rechten van de Auca's menen de
bijbelvertalers toch dat zij het voor
de oliemaatschappijen heel wat
makkelijker hebben gemaakt. En de
oliemaatschappijen? Dit zegt Bill
Eddy er van, die de contactman
was tussen de Auca's en de olie
maatschappijen:
25 jaar geleden verloor de Shell
veel arbeiders door Auca-speren.
Om verscheidene redenen besloot
Shell Ecuador te verlaten. Plotse
ling, door de ontdekking van een
uitgestrekte olievoorraad onder het
Oostelijk Oerwoud sturen een-en-
twintig maatschappijen 1500 man
daarheen. Terwijl zij oprukken,
vliegen wij voor hen uit en leggen
de Auca's, die op hun route wonen,
uit, dat ze er aah komen. We halen
hen over, om maar liever uit de
weg te gaan. Dit wordt gedaan door
Aucachristenen via een luidspreker,
die' op het vliegtuig is gemonteerd.
Als de Indianen vertrekken, stellen
we de oliemaatschappijen op de
hoogte. Tengevolge van deze nauwe
koördinatie door radio en telefoon
via ons kantoor in Quito is er tot
nu toe geen enkel mensenleven
verloren gegaan.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Kolderveen: J. W.
Blankert kand. te Zeist; te Tiende-
veen': M. A. Jansens te Masten
broek; te Tange-AIteveer: E. Kem
penaar te Werkendam; te Eist: C.
J. Klop te Vuursche.
Bedankt voor Vriezenveen: J. W.
Stolze te Giessen; voor Veenen-
daal: A. VIietstra te Doornspijk.
Overleden: E. van Bruggen (61
em. pred. te Den Haag. Stond te"
Appelscha, Meppel, Delfshaven en
avls stud, pastor te Rotterdam.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Maassluis: J. van
Leeuwen te Den Haag-Oost: te Ol-
debroek: J. Knol te Westerlee, die
dit beroep heeft aangenomen.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Groningen-NoordC.
J. Smelik te Enschede-Zuidwest.
Bedankt voor Rijnsburg: W. Pou-
welse te Ureterp; voor Rouveen: J.
S. Stotman te Dalfsen.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Melissant: J. Karens
te Opheusden.
Hans Vervoort. Zonder dollen. Een
avontuur in Budapest. Amsterdam,
Ervan Thomas Rap, 1974. 100 blz.,
10.
Hans Vervoort heeft naam gemaakt
als geraffineerd schrijver van korte
verhalen. Na 'Kleine stukjes om te
lezen' (1971) was het vooral 'Heden
mosselen, morgen gij' (1973) dat
een sterke indruk achterliet: helde
re verhalen, vlot en ironisch ver
teld.
'Zonder dollen' is een novelle die
weer alle kenmerken van Vervoorts
proza draagt: bondig, humoristisch,
ingehouden en juist in. dit geval
onderhoudend. Op een congres
in Budapest rekent een markton
derzoeken op vantevoren uitgekien
de wijze af met de man die zijn
vrouw de dood in heeft gejaagd.
Deze wraakoefening voltrekt zich
zodanig dat aan de lezers telkens i
voldoende informatie ontbreekt om 1
de spanning erin te houden.
Toch is, mijns inziens, de construc
tie van dit boek niet het sterkste
punt herlezing toont dat aan
maar is het Vervoorts stilistisch
vermogen, zijn knappe dialogen
bijvoorbeeld, dat 'Zonder dollen'
zo'n best boek maakt. Het valt te
beschouwen als een tussenvorm:
enerzijds van het verhaal dat draait
om de plot en anderzijds van het
psychologische verhaal. In beide
opzichten schiet Vervoort tekort,
zou je kunnen zeggen, maar dat is
precies zijn verdienste. Daardoor
komt die van een goed verhóöl
houdt aan zijn trekken en iemand
die van een goed vertéld verhaal
houdt ook. Over oppervlakkigheid
moet je dan niet zeuren.
T. v. D
