Zelfmoord nog vaak als
een 'natuurramp' gezien
fwanCorcum
^actuee»
M
NSMinitrip
lllslballl
Chez Nous bij Globe: arm
aan humor en onbenullig
Uitstekend vakantievoorproefje.
3 dagen Ardennen >4 a. f 159,-
4 dagen Nederland v.a. f249,-
3 dagen Eifelgebergte v.a. f 159,-
'Korter werken
invoeren voor
alle leraren'
Nieuwe boeken
Leprosarium
te Pleiku
GIRO 29.14.600
TROUW/KWARTET ZATERDAG 1 MAART 1975
BINNENLAND 9
Gesprek (en hulp) op gang brengen door betere kennis van feiten
door Piet Hagen
Bi] benadering weten we hoeveel zelf
moorden in Nederland gepleegd worden:
zeker vier per dag. Het aantal pogingen
tot zelfmoord kan geschat worden op der
tig, veertig per dag. Maar niemand weet
hoeveel mensen er rond lopen met de ge
dachte dat het beter zou zijn er een eind
aan te maken. Of hoevelen, zonder direct
aan een vrijwillige dood te denken, toch
de wanhoop nabij zijn.
Hoewel levensmoeheid een van de meest
'menselijke' kwalen lijkt waaronder een
mens gebukt kan gaan, lijkt het onder
werp nauwelijks bespreekbaar. Zelfmoord
wordt kennelijk beschouwd als een onver
mijdelijke natuurramp. Aan hart- en
vaatziekten kun je iets doen door betere
voeding en meer lichaamsbeweging. Het
aantal verkeersdoden blijkt te dalen wan
neer op autowegen een maximum-snel
heid wordt ingevoerd. Maar levensmoe
heid is even moeilijk te bestrijden als
droogte in de Sahara. Het heeft geen zin
tegen iemand die het leven uitzichtloos
vindt te zeggen dat er nog zoveel mooie
dingen in het leven zijn.
Onze verlegenheid met dit onderwerp kan
ons er makkelijk toe verleiden het dood te
zwijgen. Dat gebeurt ook. Kranten schrij
ven er weinig over. Mensen praten er lie
ver niet over. Er .wordt de laatste tijd in
Nederland wel enig wetenschappelijk on
derzoek gedaan, maar in verhouding tot
het probleem toch nog te weinig. Er zijn
wel nieuwe initiatieven om de hulpverle
ning te. verbeteren, maar op essentiële
punten schiet de geestelijke gezondheids
zorg nog tekort. Hoewel bekend is dat de
meeste mensen die er een eind aan (wil
len) maken, enkele dagen voor hun fatale
daad hun huisarts of psychiater bezoe
ken, zijn de huisartsen nauwelijks ge
traind in het opvangen van levensproble
men. Maar al te vaak worden de medicij
nen die arts of psychiater voorgeschreven
hebben gebruikt voor de gevreesde wan
hoopsdaad.
Studies over zelfmoord wekken de indruk dat we al heel wat van
zelfmoord af weten. Hoe belangrijk al deze gegevens echter ook
zijn, de hulpverlening aan mensen met levensproblemen en de
bestrijding van omstandigheden die tot zelfmoord aanleiding
kunnen geven zijn nog altijd onvoldoende.
Meer voorlichting over het ver
schijnsel zelfmoord is waarschijn
lijk de b este manier om het ge
sprek op gang te krijgen. Tegen die
achtergrond worden in onderstaand
artikel enige recente gegevens over
zelfmoord en zelfmoordpogingen
samen gevat.
'Al die zielsnood, het langzaam
groeien van de spanning totdat de
ze ondragelijk wordt en onvermij
delijk tot die laatste onherroepelij
ke daad leidt.' En waarom? Om een
statistiek te worden'.
Zo is het inderdaad. Veel studies
over zelfmoord staan vol met getal
len en grafieken. We weten dat
mannen vaker zelfmoord plegen
dan vrouwen en protestanten vaker
dan rooms-katholieken, maar we
weten bitter weinig van al die
mannen en vrouwen, protestant of
katholiek of wat dan ook, die na
een lang lijden tot hun wanhoops
daad gekomen zijn. Al die cijfers
heipén ons ook nauwelijks bij het
vinden van middelen om mensen te
helpen zo lang het nog kan. In
zoverre heeft A. Alvarez, schrijver
van het boek 'De wrede God' (De
Arbeiderspers, 1974), gelijk. Wat
heb je aan statistieken?
Degene die destijds met het aan
leggen van zelfmoordstatistieken
begon was de Franse socioloog
Durkheim. Door de zelfmoordcijfers
van verschillende bevolkingsgroe
pen en van verschillende landen
over een reeks van jaren met el
kaar te vergelijken kwam hij tot
opmerkelijke conclusies. Een deel
van de zelfmoorden kan volgens
hem verklaard worden uit onze
maatschappelijke situatie. Als zich
rampen voordoen, als plotseling de
welvaart stijgt of daalt, als ons
levenspatroon snel verandert (in
zijn tijd bijvoorbeeld door verstede
lijking en industrialisatie), als nor
men en waarden van de groep op
losse schroeven komen te staan, als
onze sociale bindingen afbrokkelen,
dan kan dat allemaal leiden tot
toename van het aantal zelfmoor
den.
Wat Durkheim met getallen aan
toonde was overigens niet geheel
onbekend. Driekwart eeuw eerder,
in 1822, schreef de psychiater Jean
Pierre Falret, de stijging van het
aantal zelfmoorden al toe aan de
sociale onzekerheid, aan de verho
ging van de levensstandaard met
zijn vraag naar luxe, aan de grotere
sexuele vrijheid en aan de conflic
ten tussen kinderen en ouders:
Zeker evenwicht
Sinds het begin van deze eeuw is
het zelfmoordcijfer in sommige
landen en voor sommige bevol
kingsgroepen nog wel gestegen,
maar het totale beeld wijst toch in
de richting van een zeker even
wicht. Sommige landen hebben al
jaren een constant zelfmoordcijfer.
Er zijn ook landen (Engeland bij
voorbeeld) waar de laatste jaren
een zekere daling is waar te ne
men. In Nederland zat er ook lange
tijd weinig beweging in de cijfers.
Vele jaren zaten we in de buurt
van de acht, negen zelfmoorden per
honderdduizend inwoners boven
veertien jaar per jaar. De laatste
drie jaar waarover cijfers bekend
zijn (1970-72) was dit meer dan
twaalf per 100.000 inwoners per
jaar.
Omdat zulke globale cijfers nog zo
weinig zeggen is sinds Durkheim
ijverig gezocht naar een meer ver
fijnde statistiek in de hoop daaruit
af te leiden welke groepen nu extra
aandacht behoeven. In 1960 ver
scheen het proefschrift 'Zelfmoord'
van C. S. Kruijt, nu hoogleraar te
Delft, waarin de statistieken van
1936 tot 1952 grondig geanalyseerd
zijn. In de crisisperiode voor de
oorlog blijkt het aantal zelfmoor
den te zijn gestegen onder de 'oude
middenstand': de kleine nering
doenden en de zelfstandigen uit de
ambachtelijke sfeer. Verder ook on
der de werknemers in bepaalde
conjunctuurgevoelige bedrijfstak
ken.
Jeugdigen
De gegevens over burgerlijke staat
en leeftijd leveren volgens Kruijt
het volgende beeld op: bij jeugdige
zelfmoordenaars van tien tot veer
tien jaar zijn het vooral conflicten
in de sfeer van gezin en school die
tot wanhoop drijven. Bij vijftien
tot 24-jarigen zijn het met name
storingen in liefdesverhoudingen.
Bekend is verder dat ongehuwden
vaker zelfmoord plegen dan gehuw
den. Eenzaamheid is voor mensen
moeilijk te verdragen.
Een van de belangrijkste oorzaken
van zelfmoord lijkt verder de we
duwstaat. Zowel echtscheiding als
huwelijksontbinding door overlij
den vinden hun weerslag in sterk
verhoogde zelfmoordcijfers. Man
nen zijn in dit opzicht nog minder
weerbaar dan vrouwen. Het toene
men van het percentage zelfmoor
den met de leeftijd, moet voor een
belangrijk deel worden toegeschre
ven aan de met de leeftijd stijgen
de kans dat een der gehuwden al
leen achter blijft.
Als we kijken naar de beroepsgroe
pen dan constateert Kruijt vooral
problemen bij jonge arbeiders en
bedrijfshoofden in de .landbouw bij
wie de volwassenwording kennelijk
minder makkelijk verloopt dan ve
len denken; bij werkende jongeren
met een 'gedienstig' beroep (win
kelbedienden, huispersoneel,
loopknechts) die kennelijk moeite
hebben zelfstandigheid te verwer
ven: bij intellectuelen in de mid
delbare leeftijd die onder sterke
maatschappelijke druk staan: en in
de oudere leeftijdsgroep in ver
sterkte mate bij handarbeiders. In
dit laatste geval vermoedt Kruijt
dat de grotere onkerkelijkheid hier
een rol speelt, omdat vooral bij
bejaarden onkerkelijkheid tot hoge
re zelfmoordcijfers kan leiden.
Ook psychiaters
Maar niet alleen sociologen, ook
psychiaters hebben onderzoek ge
daan om er achter te komen wat
mensen tot zelfmoord kan drijven.
Het boek van de Leldse emeritus
hoogleraar N. Speijer (Het zelf-
moordvraagstuk, 1969) is in Neder
land de eerste meer omvattende
studie op dat gebied. Hoewel Speij
er een voor psychiaters meer dan
gebruikelijke belangstelling voor
sociologische verklaringen toont,
meent hij toch dat de meeste zelf
moorden en zelfmoordpogingen in
de eerste plaats te verklaren zijn
uit psychische afwijkingen. Een
klein aantal mensen zal volgens
hem echt bewust het voor en tegen
van het leven tegen elkaar afwegen
en dan in koelen bloede tot deze
daad besluiten. Doorgaans zullen
psychische problemen, al dan niet
versterkt door uiterlijke omstandig
heden, de hoofdoorzaak zijn.
De Nijmeegse hoogleraar prof. dr.
K. van der Loo gelooft niet dat je
zelfmoord in de eerste plaats als de
daad van een geeestelijk gestoord
mens kunt opvatten. Negen van de
tien mensen doen door, hun zelf
moordgedrag een laatste poging om
contact te krijgen met de mensen
om hen heen. Ook de Nijmeegse
psycholoog dr. R. F. W. Diekstra
zoekt de oorzaak veel meer in de
hopeloosheid en hulpeloosheid van
mensen. Uit zijn eigen onderzoek
naar 375 zelfmoordgevallen en 157
zelfmoordpogingen blijkt dat deze
mensen vooral klagen over gevoe
lens van minderwaardigheid en
eenzaamheid. In dat verband is ook
het rapport van de Nijmeegse hulp-
Houtsnede van Frans Masereel (1889-1972): 'Désespoir'.
dienst veelzeggend. Uit een onder
zoek onder 113 alleenstaanden
bleek dat deze mensen de eenzaam
heid (weinig of geen contact
met familie, huren, vrienden,
huisarts of kerk) als de voornaam
ste oorzaak van andere problemen
zien. Van deze 113 hadden achttien
reeds een of meer zelfmoordpogin
gen achter de rug.
Drs. C. W. G. Jasperse, wetenschap
pelijk medewerker van het crimi
nologisch instituut te Leiden, is be
zig met een promotie-studie over
de tienduizend zelfmoorden in de
periode 1961 tot 1970 onderzocht.
In die periode is het totale cijfer
niet onrustbarend gestegen. Maar
als je kijkt naar afzonderlijke groe
pen, blijkt dat het aantal zelfmoor
den bijvoorbeeld bij gescheiden
mannen en bij jonge ongehuwde
vrouwen toeneemt. Zijn commen
taar daarbij is dat mannen kenne
lijk erg kwetsbaar zijn als hun re
latie wordt verbroken. De levens
problemen van jonge vrouwen
zouden veroorzaakt kunnen worden
door onzekerheid over hun positie.
De emancipatie biedt behalve nieu
we mogelijkheden vooralsnog ook
veel onzekerheden. Een ander op
vallend gegeven dat Jaspers vond
is, dat het zelfmoordcijfer in Lim
burg, vanouds het laagste van alle
provincies, na 1960 snel omhoog
ging. Jasperse denkt daarbij aan de
sociale onzekerheid tengevolge van
de werkloosheid (mijnsluiting) en
aan de snelle verschuiving in het
normenpatroon vooral binnen de
rooms-katholieke kerk. Hoewel al
deze gegevens weinig houvast geven
voor de hulpverlening aan de mens
die in nood verkeert, kan dit mate
riaal ons wel helpen bij het opspo
ren van de problemen die de men
sen het meest benauwen.
In een van de volgende nummers
van onze krant publiceren we het
tweede artikel, dat over de hulpver
lening gaat, onder meer over de
voor in elk telefoonboek vermelde
telefonische nooddienst.
(ADVERTENTIE)
HET MIDDEN-OOSTEN
KONELIKT
Meningen en meer
achtergrondinfor
matie over dit
langdurige konflikt
van heide partijen
208 bi?,.; 18,-
bij uw boekhandel
C~2
door Ber Huising
Globe gaf in Tilburg de eerste voorstelling van Chez Nous, een
praatspelletje van Peter Nichols, dat te onbenullig is voor iets
dramatisch en niet leuk genoeg voor een blijspel.
Flip en Diane komen naar de ver
bouwde boerderij van Dick en Lies-
beth, in de Dordogne. En maar
leuteren over de onbevredigende
huwelijken. Dick zou wel met Diane
willen, maar dat wordt niks. De
baby in de kinderwagen is geen
nakomertje van Dick en Lies, maar
het kind van hun vijftienjarige
dochter, toevallig verwekt door
Flip. Maar ook dat is een probleem
waar ze maar overheen babbelen.
Er gaat niets in ze om, ze zijn
zeldzaam onvolwassen, stuurloos
kleinburgerlijk, en er gebeurt niets.
Ze laten alles zoals het was. Peter
Nichols heeft in Een Dag uit de
Dood van verdomde Loewietje of
Ziekenzorg bijvoorbeeld wel wat
beters geschreven. Dat lijkt nie
geen reden om Chez Nous dan ook
maar te spelen. Temeer daar Lo
van Hensbergen er met zijn regie
niets aan toe wist te voegen. Hij
het het zo onbeduidend en armoe
dig van humor als het was.
De spelers wisten er verder ook
geen raad mee. Siem Vroom, Dick,
moest doorgaan voor een psychiater
die een succesboek schreef en tege
lijkertijd een verlegen romantische
puber is gebleven. Pieter Lutz, Fi-
lip, een architect, moest zich grap
pig gedragen als een argeloze kwa
jongen, ondanks zijn onverwachte
vaderschap. Femke Boersma, Diane,
'Metropolitan' op
rand van bankroet
NEW YORK Op een vergadering
van 750 kunstenaars en stafleden,
die aan de Metropolitan Opera van
New York zijn verbonden, heeft
zakelijk leider Anthony Bliss mede
gedeeld, dat de 'Met' op de rand
van het bankroet balanceert.
Bliss deed een beroep op het perso
neel genoegen te nemen met een
loonsvermindering van tien pro
cent. Aangezien de loonkosten
tachtig procent van de begroting
van de opera uitmaken, lijkt dit de
post die het faillissement zou kun
nen voorkomen.
De 'Met' heeft dit seizoen, volgens
Bliss, een begrotingstekort van
twee miljoen dollar.
In Leiden Griekse
en Romeinse kunst
LEIDEN De Vereniging Antieke
Beschaving zal haar vijftigjarig be
staan, en de Leidse Universiteit het
vierde eeuwfeest, vieren met een
tentoonstelling van Griekse en Ro
meinse kunst, van 15 mei tot 6 juli
in het Rijksmuseum van Oudheden
te Leiden en van 9 augustus tot 5
oktober in het Rijksmuseum in Nij
megen. De instituten voor klassieke
archeologie van alle Nederlandse
universiteiten hebben samenge
werkt om deze tentoonstelling bij
een te brengen uit wat zich in
particuliere Nederlandse verzame
lingen bevindt.
deed een kinderlijk vrouwtje met
romantische damesblad-ideetjes,
dat voor alle moeilijkheden vlucht
in slaap en voorgewende ziekte.
Mart Gevers, Liesbeth was een ba
zige vrouw, ex-onderwijzeres, die
alles wilde oplossen met lekker
eten. Dan liep Chris Baay er nog
leuk doorheen als een oude Franse
dorpeling, en Huib Rooymans en
Ineke Cohen kwamen nog even
nieuwsgierig rondkijken als journa
listen.
Van de Dordogne-boerderij had
Jean-Marie Fiévez een grauw stenen
holle ruimte gemaakt, opgevrolijkt
met kinderspeelgoed. George Groot
bewerkte -het Engelse gepraat tot
typisch Hollands gebeuzel. Waarbij
natuurlijk ook nog dia's werden
vertoond, en als er telkens niets
meer te zeggen viel sloeg het even
donker. Daarvoor had Nichols
voortdurende onweersbuien bedacht
en de regisseur had ervoor gezorgd
dat het dan ook duidelijk bliksemde
en donderde.
'Boekenweekkunst'
in Galerie Engel
ROTTERDAM Naast tentoonstel
ling van boeken in het Museum
van het Boek, Den Haag en (Izjee)
in het Amsterdams Stedelijk is
er, ter gelegenheid van de Boeken
week '75, tot 14 maart in de kortge
leden belangrijk uitgebreide Galerie
Egel, Bergselaan 134, Rotterdam,
een expositie te zien van een vijftal
kunstenaars, die literaire gegevens
als uitgangspunt voor hun werk ko
zen
Van de in Parijs wonende en over
de hele wereld békende Joegoslavi
sche dichter-graficus Virgil Nev-
jestic, is er een aantal door hemzelf
geïllustreerde bundels en een groep
etsen, aquatinten en kopergravures.
Ook een dichter en tekenaar
schilder-houtsnijder is Theo van
der Horst. Van hem zijn er 44
houtsneden. En met droge-naaldet-
sen, pentekeningen lino's en houts
neden geïllustreerde bundels ge
dichten en aforismen.
De Amsterdamse graficus Harry
van Krulningen toont naast zijn
bekende bibliofiele werken (de Gil-
gamesj o.a. en Achnaton) ook et
sen, die bij de fantastische vertel
lingen van Edgar Allen Poe horen:
Karei Gomez is vertegenwoordigd
met beelden, die geïnspireerd zijn
door Elkerlyck. Waterschapsheuvel
en Satiricon en de jongste expo-
sante, Katrljne Westland beeldde
een aantal figuren uit in cha-
motte ontleend aan Walschap's
Wereld van Soo Moereman. Een
boeiende ontmoeting t,ussen litera
tuur en beeldende kunst.
(ADVERTENTIE)
Volledig verzorgd. U reist per luxe touringcar
Volledig verzorgde touringcaireis door het
mooiste van 1 provincies.
Mooi stukje Duitsland, zeggen de mensen die
er geweest zijn. Kijk eens of ze gelijk hebben.
De prijs is inklusief alles.
Alle informatie staat in de folder Toeren met
'NS'. U krijgt 'm op 't station.
En dan nog
DORDRECHT Het Nederlands
Genootschap van Leraren bij MA
VO- HAVO- en VWO vindt dat de
werktijdverkorting voor ambtena
ren in het onderwijs voor alle lera
ren direct profijt moet opleveren.
Het Genootschap is er tegen dat
alleen bepaalde groepen docenten
een taakverlichting zouden krijgen.
De werktijdverkorting voor ambte
naren per 1 april van 41.5 tot
veertig uur per week is voor het
onderwijs moeilijk te 'vertalen.' De
afdeling rechtspositie van het mi
nisterie van onderwijs denkt in ie
der geval niet aan algemene ver
korting van de volledige betrekking
van 29 tot 28 lesuren per week. Het
genootschap vindt dat wel een mo
gelijkheid. Een tweede mogelijkheid
ziet het genootschap in een taak
verlichting voor oudere leraren,
waarvan op den duur alle leraren
profiteren. Die lesvermindering zou
dan voor alle leraren boven de 50,
55 en 60 jaar moeten gelden, zowel
voor leraren met een volledige als
voor leraren met een gedeeltelijke
betrekking, en dan niet op basis
van een medische verklaring, maar
voor iedereen.
De Nederlandse Federatie van On
derwijs Vakorganisaties (NFO, hon
derdduizend leerkrachten) streeft
vooral naar verlichting van de taak
van bepaalde groepen docenten, zo
als schoolleiders, oudere leerkrach
ten en duidelijk overbelaste lpra-
ren. Dat zou te verwezenlijken zijn
wijs.
Op een internationale toneel
wedstrijd, gehouden te Brussel,
wonnen leerlingen van het Montes-
sori Lyceum te Amsterdam de
tweede prijs met Spinoza van Di-
mitri Frenkel Frank, dat ze op i9,
20 en 21 maart nog zullen spelen in
het Spinozalyceum.
Uit het Noordelijk Filharmonisch
Orkest, Groningen, en het Frysk
Orkest, Leeuwarden, is een werk
groep gevormd om te onderzoeken
hoe beide orkesten elkaar in het
Noorden kunnen aanvullen.
Het Internationaal Johan Sebas-
tiaan Bach-concours, van 22-24 au
gustus te Washington, staat open
voor pianisten van 17 tot 35 jaar.
Als je leest ben je nooit alleen.
Uitgegeven door de Commissie voor
de Collectieve propaganda van het
Nederlandse boek ter gelegenheid
van de Boekenweek 1975. Geschre
ven door Mischa de Vreede, Betty
van Garrel en Theun de Vries. De
vormgeving is van Ad Werner. Prijs
3,50.
Naast het Boekenweekgeschenk
verschijnt er elk jaar ter gelegen
heid van de Boekenweek ook een
boekje voor middelbare scholieren
en andere mensen in de leeftijd
tussen 12 en 20 jaar. De bedoeling
is om ook deze leeftijdsgroep er op
de een of andere manier van te
overtuigen dat lezen leuk is. Dat
kan op veel manieren en dit jaar
gebeurt dat door middel van leeser-
(ADVERTENTIE)
Wij vragen uw hulp voor het
NU KAN HET NOG!
Aanleg groentetuin bij het
leprosarium.
Aankoop van een tractor.
Revalidatie van genezen
lepra-patiënten.
Lagere school.
HELPT U MEE? Ook DEZE vluchtelingen hebben uw hulp
nodig!
DOE HET VANDAAG NOG:
comité hulpverlening Zuid-Vietnam, postbus 1527, Groningen.
COMITÉ VAN AANBEVELING: (vervolg): Mr. L. van Heyningen,
Den Haag; P. Jongeling, Amersfoort: Drs. J. Klatter, Amstel
veen: Meindert Leerling, Hilversum; Prof. dr. G. A. Lindeboom,
Amsterdam; Ds. J. B. van Mechelen, Urk; Prof. dr. J. P. A. Mekkes,
Den Haag: Mr. dr. J. Meulink, Enschede: Bob Meyer, Maartensdijk:
Ir. F. J. Philips, Eindhoven; Prof. dr. H. N. Ridderbos, Kampen;
Prof. dr. ir. H. van Riessen, Aerdenhout; Ir. H. van Rossum, Zeist;
Ds. H. Rijksen, Zoetermeer; M. W. Schakel, Hoornaar.
varingen van anderen. Zo'n veertig
mensen komen in dit boekje aan
het woord die vertellen hoe hun
eerste leeservaringen waren, welk
boek een onuitwisbare indruk op ze
maakte, of welke schrijvers een rol
in hun leven gingen spelen. De
geïnterviewde personen staan alle
maal om'de een of andere reden in
de publiciteit, het zijn popmusici,
acteurs, sportlieden, televisieperso
nen en anderszins kunstzinnige
mensen. Het resultaat is aardig,
maar of het kinderen die niets in
lezen zien, aan het lezen krijgt is
de vraag. Leuk natuurlijk om te
weten dat Pleunie Touw 'Gejaagd
door de Wind' verslond en Willeke
van Ammelrooij 'Sil de Strandjut
ter', maar je moet wel erg gehecht
zijn aan idolen en autoriteiten als
je om die reden dan ook 'Gejaagd
door de Wind' en 'Sil de Strandjut
ter' gaat lezen. Afgezien van de
vraag of dat wenselijk zou zijn.
Het is natuurlijk helemaal niet no
dig om zo'n boekje serieuzer te
nemen dan het bedoeld is. Wat dan
overblijft is een serie aardige ver
halen en verrassende ontdekkingen
die soms veel zeggen over zogehe
ten Bekende Persoonlijkheden. De
uitvoering van dit boekje is erg
mooi, vooral de Ezelsoor die ont
werper Ad Werner bijvoorbaat aan
het boek mee heeft gegeven.
TAPISSERIE TECHNIEKEN (creati
ve Can vans Work) en FLOREN
TIJNS TAPISSERIE (BargeUo, Flo
rentine Canvas (Work). Borduren op
Stramien. Vertaling A. van Dael-
Schouten. Utg. Kosmos BV, Amster
dam. Elk deel 64 blz. 23,50.
Na een vleugje informatie over we
zen, oorsprong en gebruik van 'ta
pisserie' wordt in eerstgenoemd
boek de techniek en veel van wat
met het borduren op stramien te
maken heeft (ontwerp, steken,
voorbeelden, afwerking, enz.) aan
de hand van duidelijke afbeeldin
gen behandeld. De rest van het
werk bestaat uit foto's, die werk
stukken ook in kleur van
'dichtbij' laten zien.
Het tweede aangekondigde boek
'Florentijns Tapisserie' behandelt
doorlopende patronen in aflopende
tinten. Waarvan veel mooie kleuri
ge voorbeelden, die bijzonder ge
schikt zijn voor b.v. stoelbekleding
en kussens. Kies uit het gegeven
kleurenschema de juiste tinten en
uw borduurwerk in b.v. (een varia
tie van) platsteek, steelsteek, kruis
steek, of hoe men deze steken ook
noemt, maakt een goede kans een
succes te worden. Het ontbreken
van telpatronen in beide boeken
zal, gezien de duidelijke foto's en
aanwijzingen, zo nodig met behulp
van een loep, voor de meesten van
ons weinig bezwaar opleveren.
R.D.-S.
