Rijfelrekenen
De taal
der natuur.
Plant met veel voor en
tegen: reuzebereklauw
Weekend- puzzel
Woning financieren?
RPS-hypotheek!
Ggarros Autenticos.
ra
Want die is van goeden huize.
Rijkspostspaarbank
touw/KWARTET ZATERDAG 1 MAART 1975
BINNENLAND 23
Niet piekeren maar puzzelen
(573e opgave voor ladderwedstrijd)
In deze vierde opgave voor de twintigste lezers-serie voert ons ir.
C. Versteeg te Amstelveen terug in de tijd der rijfelaars, die met
hun rijfelstenen (dobbelstenen) er in slaagden, ten koste van gok
lustigen, aan de kost te komen.
Ziehier wat een moderne rijfelaar
er van zou maken.
Eerst wordt een kaart getrokken uit
een stapeltje van honderd kaarten,
genummerd 1 tot en met 100. Ver
volgens wordt met twee dobbelste
nen geworpen. Dan mag de goklus
tige trachten, met behulp van de
twee getallen, diie de dobbelstenen
vertonen, het getal op de kaart te
maken.
Hoewel de dobbelstenen op hun
zijvlakken 1 tot en met 6 'ogen'
tellen, veronderstellen wij, ter il
lustratie van wat men met de ge
worpen ogen doen mag, dat de
worp ls 7-9. Met die 7 en die 9 mag
men de volgende bewerkingen uit
voeren:
1) Men mag óf met de 7 alleen óf met de
9 alleen werken.
2) Men mag de getallen 7 en/of 9 of hun
bewerkingen verbinden tot getallen
van twee cijfers door een punt ertus
sen te zetten; 7.9 iss dan het normaal
als 79 geschreven getal.
3) Men mag optellen, aftrekken, verme
nigvuldigen en delen en haakjes ge
bruiken.
4) Men mag het wortelteken gebruiken
V/ als men dit teken vóór een ge
tal zet, dan is de uitkomst een
tweede getal, dat, met zichzelf verme
nigvuldigd, het eerste oplevert, bij
voorbeeld -\/9 3 (want 3x3 9).
5) Men mag het faculteitsteken gebrui
ken; als men dit teken achter een
geheel getal zet wordt dit getal ver
menigvuldigd met alle daaraan voor
afgaande, bijvoorbeeld 7! 5040
(want 1x2x3x4x5x6x7 5040).
6) Men mag macht verheffen; 97 bete
kent, dat men de 9 zevenmaal met
zichzelf mag vermenigvuldigen, dus
97 4782969 (want
9x9x9x9x9x9x9 4782969).
Hier volgen enkele voorbeelden van
welke kaartgetallen men kan bereiken
als men 7 en 9 zou gooien (hetgeen uiter
aard onmogelijk is):
7 (V 9 7 (3) 7 6 1
(1 is het kaartgetal) regels 3, 4 en 5)
9 7 2 (regel 3)
-y/9 =3 (regel 1 en 4)
V 9 7 \/l6 4 (regels 3 en 4)
7 7 (regel 1)
v' 9/7 3.7 37 (regels 2 en 4)
1\/9 73 343 (regels 4 en 6)
Nu kan men met twee dobbelstenen
natuurlijk nimmer 7 en 9 gooien en
zijn dde getallen slechts genoemd
voor het illustreren van de voor
waarden. In werkelijkheid kan men
met twee dobbelstenen 21 verschil
lende worpen gooien (laagste) worp
1-1 hoogste 6-6); en nu moet men
trachten, hiermede de kaartgetallen
te bereiken op de volgens bovenge
noemde regels mogelijke manieren:
Probleem 1. Welke kaartgetallen
van 1 tot en met 12 kunnen wor
den bereikt met èlk van de 21
mogelijkheden?
Probleem 2. Idem voor de kaartge
tallen 18 tot en met 36.
Probleem 3. Hoeveel en welke van
de kaartgetallen 1 tot en met 100
kan men bereiken met ten minste
één van de 21 mogelijke worpen?
Er behoeft telkens slechts één ma
nier te worden aangegeven. Opge
merkt wordt, dat niet alle kaartge
tallen kunnen worden bereikt!
Probleem 4. Hoe en welke kaartge
tallen van 1 tot en met 100 kan
men bereiken met de worp 4-5?
Probleem 5. Als probleem 4 doch
met de worp 3-4?
Voor elk der problemen 1 tot en
met 3 kan men drie punten, voor
elk der problemen 4 en 5 twee
punten krijgen. Deze punten zijn
bestemd voor onze doorlopende
ladderwedstrijd en zij blijven gel
dig, terwijl ook niet-abonnees mee
kunnen doen. Als u blijft inzenden,
stijgt uw puntentotaal voortdurend,
totdat het ogenblik komt, dat geen
der andere ladderbeklimmers een
hoger totaal heeft dan u, in welk
geval u de ladderprijs wint en weer
met nul punten begint.
De oplossingen dienen uiterlijk 29
maart 1975 binnen te zijn bij mr.
G. van Vorden, Postbus 68 te Eer
beek (niet te Vorden!) Op brief
kaart of briefomslag moet 'Niet
Pieren maar Puzzelen' zijn vermeld,
terwijl in uw schrijven uw volledige
naam (alle voorletters, geen afkor
tingen als v.d.) en volledig adres in
blokletters dienen te zijn geschre
ven of getikt.
Niet alleen uw oplossingen, ook uw
opmerkingen, eigen wrochtsels en
vragen zijn hartelijk welkom. Als u
vragen heeft, wilt u dan dat tik
kertje van 45 cent insluiten (met
los in de briefomslag: dan gaan er
bij het openen van de vele brieven
zegels verloren!)?
Succes, rijfelende redenaars en re
kenende rijfelaars!
mr G. van Vorden
Horizontaal: 1. vuurpijl, 5. door-
tochtgeld, 7. witte suiker, 11. bril
slang, 12. gehoororgaan, 14. plaats in
Gelderland, 16. een weinig, 18.
meisjesnaam, 20. reeks, 23. knaag
dier, 24. maanstand, 25. troefkaart,
27, sluiskolk, 28. brandstof, 30. mu
zieknoot, 31. een der jaargetijden,
33. gebruiken, 34. stoomturbine
(afk.), 36. uitruster van schepen,
38. gistmiddel, 39. maanstand, 40.
waterstand, 42. tijdelijk te gebrui
ken afstaan, 44. ingewand van ha
ring, 45. voegwoord, 46. water in
N.Br., 48. eetketeltje, 50. plaats in
Italië, 52. steen, 53. plaats op Java,
54. kolenemmer, 55. twijg, 57. maal
inrichting, 59. wending, 61. oude
lengtemaat, 62. droog, 63. krijgs
macht, 66. rechten inbegrepen
(afk.), 67. stapelmeter (afk.), 68.
wenden, 69. plant, 71. welaan, 73.
graan, 75. plaats in N.Br., 76. voor
zetsel, 78. onderricht, 79. visje, 81.
opstootje 82. landbouwwerktuig, 83.
loot, 85. hartslagader, 87. vaarwel,
88. oevergewas, 90. priem, 91. bid
(Lat.), 93. plaats in Gelderland, 94.
schijnsel, 95. ieder, 96. zeezwaluw.
Verticaal: 1. lang en smal, 2. Turks
bevelhebber,-3. volksnaam van de
kauw, 4. meisjesnaam, 5. boordsel,
6. koppelriem voor jagershonden, 7.
pers. voornaamw., 8. Chinese leng
temaat, 9. Europeaan, 10. strak, 11.
water in Limburg, 13. rund, 15.
lidwoord, 17. hoofddeksel, 19. hout
worm, 21. recht stuk vaarwater, 22.
zuidvrucht, 25. gevangenis, 26. be
reide dierenhuid, 28. roede, 29. bij
bels figuur, 32. kippenloop, 33.
stempel, 35." mak, 37. voorschrift,
39. loot, 41. zilt vocht, 43. spijker,
45. organische verbinding, 46.
droogoven (Z.N.), 47. snelle loop,
49. lange nekharen van dieren, 50.
Ir. C. Versteeg te Amstelveen dobbelt met ryfelstenen, met ogen en
met bewerkingstekens en haalt er nog kaarten bij ook...
(ADVERTENTIE)
boom, 51. lof, 53. hoog bouwwerk,
56. water in Utrecht, 57. zeden, 58.
jongensnaam, 60. vordering, 62.
hinderen, 64. gesneden steen, 65.
neerslag, 67. halfgod, 68. heks, 70.
delel van het oor, 72. steekwapen,
74. kever, 77. uniek, 79. houding, 80.
roe, 82. lusthof, 84. achting, 85.
reeds, 86. voertuig, 87. voorkomen,
89. scheik. element, 90. bouwland,
92. spil van een wiel, 93. voorzetsel.
Oplossingen t.e.m. woensdag a.s.
per briefkaart aan: Trouw-Kwartet,
postbus 859, Amsterdam. Linksbo
ven vermelden: Weekendpuzzel.
OPLOSSING VAN VORIGE WEEK
Hor.: 1. aalt, 5. keet, 9. ratel, 14.
snood, 16. krom, 18. soda, 19.
stroom, 21. aren, 22. rem, 23. ei, 24.
neen, 26. es, 27. Etna, 29. steen, 31.
tres, 32. mat, 34. Asd., 35 dril, 37.
kader, 39. terras, 41. do, 42. are, 43.
ido, 45. aan, 46. roe, 47. as, 48.
moeras, 50. teelt, 52. toon, 53, sté,
55. nee, 56. Pool, 57. stere, 60. port,
él. la, 62. riem, 64. Mo, 65. ert, 66.
maté, 68. elegie, 70. riet, 72. kern,
74. teelt, 75. kelen, 76. raad, 77 lade.
Vert.: 1. Assen, 2. anti, 3. lor, 4.
Toon, 6. e.k., 7. era, 8. toren, 10. as,
11. tortel, 12. Edèns, 13. lama, 15.
does, 17. mes, 20. meta, 25. nestor,
27. Eris, 28. made, 30. Ede, 31.
trant, 32. mars, 33. te, 35. dra, 36.
roet, 37. kaal, 38. riool, 40. raster,
41. dole, 44. den, 46. reek, 48. moot,
49. ast, 51. en, 52. tortel, 54. Erie,
56. porie, 57. sater, 58. eelt, 59.
boete, 60. perk, 61. lak, 63. meel, 64.
mild, 67. era, 69. Gea, 71. Te, 73. na.
tres, 32. mat, 34. Asd., 35. dril, 37.
Winnaars: mej. C. Groendijk, 'Sant-,
voorde' K. 014, Troelstralaan 1,
Baarn; J. J. Collet, Voormeulenweg
13, Bussum; mevr. E. Storm-Nóord-
hoek, Strandweg 3, Monster.
De Wilde Cigarillos van La Paz
spreken de taal der natuurzonder
opsmuk, met flos, zuiver van melange,
eerlijk van tabak. Zo'n treffend stukje
natuur kost 23 cent (de Wilde Havana-
type) of 25 cent (de aromatische Brazil -
type).
y/y
UIT
VAN LEZERS
Dr. Arntzen (2)
Het lijkt er haast op dat 'christe
nen', die dr. Arntzen ongetwijfeld
in deze tijd graag ziet, met oog-
- kleppen door het leven moeten
gaan en datgene wat van deze tijd
is niet mogen zien, horen, laat
staan er aan ruiken. Theologische
studenten moeten behoed, be
schermd worden tegen ongeloof- en
revolutie die volgens dr. Arntzen
aan enkele faculteiten worden ge
doceerd. Echter, wie zegt mij dat
datgene wat hier verkondigd wordt
verkeerd is, dus niet-christelijk,
want daar gaat het toch om tegen
woordig of niet? Ook benauwt het
mij zeer dat mensen die 'rustig
Trouw-Kwartet lezen', op de ARP
(of CDA) stemmen, geen goede
christenen genoemd worden. Mis
schien zijn zij dat echter wel en
proberen zij met een positieve
christelijke houding wat in deze
maatschappij te doen verbeteren.
Groningen G. F. v. Stigt Thans
Wereldomroep
In het artikel over de wereldom
roep trof ik tot mijn verbazing de
volgende zin aan: 'Van alle landen
waarnaar, de Wereldomroep uitzendt
krijgt Frankrijk het meest aan
dacht in het rapport', (over de
stijlfouten zwijg ik maar). De
Franstalige uitzendingen van Radio
Nederland Wereldomroep zijn ech-
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
Deze zomer zal ik het zon
der bloeiende reuzenbereklauw
moeten doen. Jammér, want
vorige zomer trok hij de aan
dacht van elke voorbijganger
die niet gewend is 'kikkerbloe-
men' van twee-en-een-halve
meter te aanschouwen. Er bel
den zelfs wel mesen aan die
wilden weten wat voor plant
het was.
Hij kwam half januari te voor
schijn: de aarde barste open op
de plek waar hij het jaar ervoor
maar vijf kleine bladeren had ge
maakt. In de bodemscheuren was
het dicht ineengekroesde blad van
de prille spruit al te zien. In april
waren er vijf reuzenbereklauwbla-
deren, sterk ingesneden met pun
tige, gezaagde slippen en daardoor
erg decoratief, een halve meter
lang aan even lange ruig behaar
de stelen. Ze overschaduwden wel
het lievevrouwebedstro, het hek-
senkruid, het robertskruid en de
grote blauwe ooievaarsbek, die het
op die plek pas na de uitbundige
bloei van de bereklauw beter gin
gen doen, maar dat was het me
allemaal best waard.
Meer bladeren kwamen er en de
onderste vergeelden, tot eind mei
diep in het hart, waaraan al die
bladeren ontsproten, de bloem
knop verscheen: net een sluitkool-
tje op een dikke voet, die in de
loop van juni uitgroeide tot een
pilaar van polsdikte. Die zuil tilde
ook nog wat blad omhoog, en
bovenin de knop met een paar
zij knoppen. In de derde juniweek
vouwden de heel lichtgroene om
windselbladen van de grote knop
zich naar beneden om en versche
nen de nog samengebalde bloem-
schermen, die met elkaar na een
paar dagen een enorme roomwitte
paraplu vormden van zeventig
centimeter middellijn. Zwermen
groenglimmende keizersvliegen,
blauwe bromvliegen en geel met
zwart gestreepte zweefvliegen en
zware hommels kwamen op de
oplichtende honingtafel af.
De bereklauw begint zijn bloei in
het grote middenscherm, waarom
heen later bijschermen komen die
het platform nog vergroten en de
bloei verlengen. Een maand later
was de plant vrijwel uitgebloeid
eh rijpten de platte vruchtjes in
het middenscherm. Nog weer een
maand later sneed ik de dikke
stengel onderaan af en sindsdien
siert de bruin verdroogde paraplu
de huiskamer van een vriend.
Nu is de plant inderdaad ter ziele,
maar je houdt er wel wat aan over,
ook als je de stengel niet afsnijdt.
Dat had ik achterwege gelaten bij
een van zijn voorgangers, die zich
dan ook rijkelijk uitzaaide. In de
vorige lente vond ik grote aantal
len kiem- en jonge planten, die
ik ervan verdacht jong zevenblad
te zijn. Maar ze hadden een dui
delijk penworteltje en vergelij
king met zevenblad leerde met
dat het in elk geval met dit ge
vreesde onkruid was. Het waren
allemaal zaailingen van de bere
klauw, die nu weer opkomen en al
een stuk groter zijn dan vorig
jaar. Toch zullen die niet eerder
in bloei komen dan over minstens
een jaar.
Uit de Kaukasus
De reuzenbereklauw, officieel be
kend als Hercleum mantegazzia-
num, is van huis uit niet inheems.
Hij komt uit de Kaukasus en is al
lang geleden als bijzonder
naar West-Europa gehaald, waar
hij vooral perken van buiten
plaatsen sierde. Daar verwilderde
hij nogal gemakkelijk, zodat hij
zich in sommige bossen een eigen
ecologisch plaatsje heeft veroverd.
Toch is de plant pas de laatste
jaren als tuinplant populair en
bekend geworden, in combinatie
met vingerhoedskruid, dat tegelij
kertijd bloeit, zijn een, twee of
drie bereklauwen schitterend.
Een achttal jaren geleden nam de
bereklauw Engeland stormender
hand voor zich in, eerst als doel
bewust geplante tuinbewoner,
daarna als al te gewillige koloni
sator met imperialistische neigin
gen. 'Voorzichtig met reuzenbere-
klauwen' en 'De reuzenbereklauw
bedreigt ons land' waren de alar
merende koppen in sommige dag
bladen. Niet alleen als onkruid
vreesde men de grote schermbloe-
mige, maar meer nog vanwege de
primula-achtige eigenschap dat
mensen er lelijke irritaties van
kunnen krijgen.
Het is zelfs wel mogelijk dat er
hevig jeukende blaren ontstaan
met koorts en misselijkheid. Dat
zou dan alleen gebeuren bij warm
weer en pas als men de plant
heeft aangeraakt. Men nam zelfs
aan dat dit niets met een speci
fieke allergie te maken zou heb
ben, maar ik heb er nooit iets van
gemerkt, zelf niet en ook niet bij
anderen. Het is in elk geval geen
reden om dit mooie gewas uit de
tuin te weren, al moet je ervoor
zorgen dat er op den duur niet te
veel van komen, want ze nemen
nogal wat ruimte in. Jonge plan
ten laten zich gelukkig heel ge
makkelijk uittrekken.
Bladluizen
Een andere onaangenaam trekje
is dat de bereklauw nogal geliefd
is bij bladluizen, die de hele om
geving vierentwintig uur van de
dag besproeien met hun kleverige
'honingdauw', waarin een zwarte
vlekken veroorzakende zwam zich
erg plezierig voelt. De .dan ontsta
ne roetdauw ontsiert de planten
eromheen wel, maar is van tijde
lijke aard en doet de planten
nauwelijks kwaad.
Spuiten is uit den boze, want de
luizen zitten vooral in het scherm,
waar andere insekten juist op af
komen. En dan kun je wel den
ken: nou ja, dat zijn toch maar
vliegen, maar ook die hebben een
functie te vervullen de in de na
tuur: zonder vliegen zou veel
dierlijke afval veel meer tijd no
dig hebben om te verteren, en de
maden van zweefvliegen zijn full
time luizenverdelgers. En wat te
denken van al die dieren die be
spoten insekten eten en zo mede
vergiftigd worden, zoals insekten-
etende vogels, waarvoor we het
spuiten helemaal niet bedoeld
hebben? Alleen brandnetelgier
sproeien komt in aanmerking als
eventuele behandeling.
Voor wie over dit onderwerp meer
wil weten, is er net een boekje
verschenen, vol boeiende voor
beelden van wat er allemaal kan
gebeuren, dat ook laat zien hoe
zonder vergif onkruid en onge
dierte bestreden kunnen worden,
als dat beslist noodzakelijk is.
Geef het na lezing aan de kinde
ren; het is daar goed en duidelijk
genoeg voor.
Jaap Willems: Een dode rups is
een vlinder minder. Uitg. Zomer
Keuning, Wageningen. Met te
keningen van Robert Terwindt. 64
blz., f4,90.
ter niet in Lopik en de relay-
zenders op Bonaire en Madagascar
gericht op Noord-, West- en Cen-
traal-Afrika. Uit het huidige zend-
schema geldig tot 3 maart 1975
blijkt dat, met inbegrip van de
relay-zenders, de W.O. bijna 24 uur
per dag uitzendt, in het Nederlands,
Engels, Spaans, Arabisch, Indone
sisch, Frans, Portugees en Afri
kaans. Vaak worden op verschillen
de golflengten verschillende pro
gramma's gelijktijdig uitgezonden.
Per 24 uur zijn er slechts twee
uitzendingen van elk 80 minuten in
de Franse taal.
Abcoude J. de Groot
Koplopers inflatie
De regering Den Uyl, opgetreden
met allerlei schone leuzen als
spreiding van kapitaal, macht, in
komen doet niet anders dan elke
dag deze begrippen met voeten tre
den. Als aan de kappers een ta
riefsverhoging van drie procent
wordt toegestaan, heeft deze inhali
ge regering zelf zich al veilig opge
steld met tien procent en nog
meer. In september verhoogde zij
de tarieven van een miljoenen en
nog eens miljoenen winstmakend
bedrijf als de PTT met meer dan 10
procent want de postzegel van 35
werd 40 en die van 40, 45 cent en
in mei tracteert zij ons weer op een
zelfde verhoging.
Als de heer minister-president on
langs bij zijn vrijdagavondpraatje
op de beeldbuis ons komt vertellen
hoezeer de inflatie hem oorzaak
van leed is, staat hij zuiver kroko
dillentranen te huilen. Genees
meester, genees uzelve! In elk op
zicht treedt deze regering eigen
verkiezingsbeloften met voeten.
Van haar propaganda voor een
open beleid komt geen lor terecht
nademaal elke inspraak en elk
overleg ontbreekt. Gezegend de dag
waarop in Nederland de mare zal
rondgaan: het kabinet Den Uyl
in ongerechtigheid geboren
brak zo juist zijn politieke nek!
Den Haag W. C. F. Scheps
Ondernemingsklimaat
Mr. Aantjes heeft in Aalteoi gezegd,
dat de regering voorrang moet ge
ven aan een goed ondernemingskli
maat en geen soort EHBO-beleid
moet voeren. Dat vind ik voor een
politicus, die zegt vanuit het evan
gelie politiek te willen bedrijven,
een hoogst eigenaardige uitspraak.
We zitten midden in een economi
sche ramp. Er zijn verschrikkelijk
veel gewonden over de 200.000!
Mr. Aantjes stelt voor versterkende
middelen toe te dienen aan ge
schrokken ondernemers buiten het
rampgebied. Let wel: bij voorrang!
Pas daarna mag de EHBO uitruk
ken.
Ik zou zeggen, mr. Aantjes, leest u
op een rustig ogenblik Lucas 15
vers 4 tot 6 nog eens over. Dat gaat
over die Herder, die negenennegen
tig schapen achter laat om er één
te zoeken, dat Hij kwijt Is geraakt.
Zó paradoxaal is het evangelie. Als
je zegt evangelische politiek te wil
len bedrijven, moet je zulke para
doxale dingen durven doen.
Vreemd, dat zij, die zich niet evan
gelisch noemen, dingen durven
doen, waar confessionele partijen
voor terugschrikken.
Den Haag G. Tanis
(ADVERTENTIE)
Alle inlichtingen:
bel gratis 0017
baal een folder in bet postkantoor
schrijf -zonder postzegel - naar de
RPS, Amsterdam
D2IPÊ3 uw nationale spaarinstelling
