Niet meedoen
in jacht naar
geld en goed
Kritiek op Belinfante, maar hoe?
fkrnluM
Belijdenisvragen in
hervormde synode
Evangelische kerken
in India gaan samen
w
Vandaag
ra
Deken van Dordrecht
gaat trouwen
Senator Helms wil
schoolgebed terug
Trouw
Kwartet
Veel vraag naar
rapporten van
gerefsynode
lilieu we boeken
TROUW/KWARTET DINSDAG 11 FEBRUARI 1975
KERK/BINNENLAND 2
Bezitten of bezeten zijn'
Van een onzer redacteuren
UTRECHT Wat kunnen we doen om de uitputting van grond
stoffen tegen te gaan? Bevorderen we, als we soberder gaan leven,
de werkloosheid niet? Deze (en andere) vragen komen aan de
orde in het geschrift 'Bezitten of bezeten zijn' dat in de gerefor
meerde kerken funktioneert als bijdrage in de bezinning op de
christelijke levensstijl. Eén duidelijk advies is: niet meedoen in de
jacht naar geld en goed.
De gereformeerde kerken hebben
van de generale synode een oproep
gekregen om op zondag 16 maart in
kerkdiensten bijzonder aandacht te
wijden aan onze levensstijl. In tal
van gemeenten, zo is al gebleken,
zal de bezinning niet tot die éne
dag beperkt blijven, maar worden
voortgezet in gesprekskringen en
verenigingen. Hiertoe is een the
manummer van het officiële gere
formeerde blad Kerkinformatie uit
gekomen onder de al genoemde ti
tels 'Bezitten of bezeten zijn' (te
verkrijgen door twee gulden te
storten op giro 51.31.53 van het
algemeen kerkelijk bureau in
Utrecht met vermelding: Kerkin
formatie nr. 44).
In 'Bezitten of bezeten zijn' wordt
eerst stilgestaan bij de vraag wie
wij, mensen, zijn en wat Gods be
doeling met ons is. Hoe moeten en
mogen we met de natuur omgaan?
Het blijft echter bepaald niet bij
theoretische beschouwingen: de le
zer (gebruiker) van dit geschrift
krijgt cijfers en feiten over grond
stoffen, de voorraden en het ver
bruik ervan. Drs. C. H. Koetsier,
secretaris voor ontwikkelingssa
menwerking van de gereformeerde
kerken, heeft de inhoud van dit
speciale nummer van Kerkinforma
tie samengevat. We geven daaruit
het volgende door
Grootste kwaad
Wat kunnen we doen om de uitput
ting van grondstoffen tegen te
gaan? Het grootste kwaad is wel de
toenemende wapenproduktie, die
onvoorstelbaar veel grondstof ver
slindt. Voorts zouden we de pro-
duktie van wegwerpartikelen moe
ten beperken en die van duurzame
producten bevorderen. We zouden
ook zoveel mogelijk van openbaar
vervoer gebruik moeten maken, ook
voor vrachtgoed. Ook kunnen we
het grote aantal merken en soorten
van één artikel terugbrengen tot
enkfele.
Het is duidelijk dat dit alles poli
tieke maatregelen vraagt. Het Is de
hoogste tijd! Daarom niet langer
gehoorzamen aan de wet van het
goud, maar aan de gouden wet: het
gebod der naastenliefde. We kun
nen tegenover deze problemen niet
leven vanuit de stelling: het zal
mijn tijd wel uitduren, na ons de
zondvloed. Of met: de geleerden
zullen wel tijdig een oplossing vin
den. Laat staan met: Gods voorzie
nigheid zal wel zorgen, dat alles op
z'n pootjes terecht komt.
Onze reactie moet zijn: onze ver
antwoordelijkheid beseffen en ons
economisch systeem vandaaruit
hervormen. Want vandaag de dag
is onze stijl: eerst zorgen voor ons
zelf, voor inkomensgroel en grote
re omzet, en dan pas toekomen aan
de vraag, of we nog iets kunnen
doen aan de schade, die we hebben
aangericht.
Het vliegwiel van de economie
werkt in de verkeerde richting. Het
is niet eenvoudig het om te krijgen.
Toch moeten we niet moedeloos
zijn. Wij zijn allemaal consumen
ten. Als consumenten kunnen we
macht ten goede aanwenden. Als
een deel van de consumenten, bijv.
via de vrouwenorganisaties, meer
wil betalen voor een wasmiddel, dat
milieuvriendelijk is. moeten de fa
brikanten daar wel rekening mee
houden.
Werkloosheid?
Maar wanneer we nu eenvoudiger
zouden gaan leven, dan zakt toch
de economie in en de werkloosheid
toch al groot wordt nog gro
ter! Inderdaad, maar daar staat te
genover dat meer werk kan ont-
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De hervormde synode zal volgende week moeten be
slissen over een voorstel, om de kerkeraden de vrijheid te geven
(in overleg met de predikant en de belijdenis katechisanten) zelf
belijdenisvragen te formuleren.
Dit is de spits van het rapport
'Kriteria voor de vragen bij de
openbare belijdenis'. Het rapport
handhaaft als 'goed reformatorisch
gebruik', dat bij het openbare belij
denis doen het antwoord geven op
een vraag behoort. Maar het meent,
dat deze vragen niet van te voren
voor de hele kerk geformuleerd kan
worden. Om toch enige eenheid te
krijgen in de wijze, waarop men in
de verschillende gemeente toetreedt
als belijdend lid tot de kerk, meent
het rapport, dat het voldoende is,
als de synode enkele kriteria vast
stelt. waarbinnen de belijdenisvra
gen zich zullen moeten bewegen.
Het rapport wijst op vele bezwaren PerSOOTlliik
onder jongeren tegen de huidige
belijdenisvragen in het ontwerp-
dienstboek van de hervormde kerk.
Ze wekken de suggestie van een
eindpunt, ze zijn te veel toegespitst
op één bepaalde kerk, de konse-
kwenties van het geloof voor het
leven in de wereld komen er te
weinig ln uit, ze zijn zo plechtig en
zwaar.
staan in andere sectoren, bijv. voor
milieuzuivering, om kwaliteitspro-
dukten te maken en meer aan on
derhoud te doen. Misschien zal er
minder met machines, en meer met
de handen gewerkt worden. Dat
kan zelfs een eerherstel van de
arbeid betekenen»
Dit alles betekent wel dat we be
reid moeten zijn af te zien van
voortdurende inkomensstijging.
Want Inkomensgroei en meer geld
besteden betekent bij een geringer
aanbod van goederen: inflatie. Kri
tischer en soberder consumeren
houdt dan ook tegelijk in: samen
minder willen verdienen.
Vanuit de wereldraad van kerken is
al Jarenlang gepleit voor een ver
antwoordelijke maatschappij. Zo'n
maatschappij wordt gekenmerkt
door verantwoorde produktie, dis
tributie en consumptie
Samen delen
Wat betekent dit voor ons leven als
christen? Dat we ons niet moeten
laten beheersen door Jacht naar
geld en goed. Onthechting dus. Niet
om overg eestelij k te worden en
stoffelijke zaken te minachten,
want die zijn er om te gebruiken
en ervan te genieten. Maar dan wel
zo dat onze naaste nü en ln de
toekomst (de komende generaties)
erin kunnen delen.
Vasten en ascese (onthouding) zijn
middelen om ons daarin te oefe
nen. Wij vinden die in de bijbel
Denk aan Jezus, die in de woestijn
vastte om de duivel aan te kunnen.
Jezus wijst echter af een vasten,
dat niets anders is dan schijn
vroomheid (Matheus 6 16-18).
Vasten in deze tijd moet (eventueel
politieke) consequenties hebben; de
gerechtigheid moet ermee gediend
zijn (zie Jesaja 58). Wie eraan be
gint, ontdekt al gauw dat je het
samen zult moeten doen. In de
eerste christengemeente (Handelin
gen 2) deelden ze dan ook samen.
Sjaloom het bijbelse heil en
welzijn kun je niet op je eentje
genieten. Daarom is de kleine leef
gemeenschap (communauteit) de
plaats waar een nieuwe manier van
leven geoefend wordt.
Tot zover nu de samenvatting van
drs. Koetsier.
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij pubükatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS -
Lapje vlees (7)
li? de 42ste afdeling van de cate
chismus, in vraag en antwoord 111,
daar spreekt het gebod van de
naastenliefde over het handelen
met de naaste, als lk wilde dat men
met mij handelde en trouwelijk
werken om de nooddruftige te mo
gen helpen. In deze afdeling wordt
niet gesproken over een vastendag-
of week, maar is geldig gedurende
efn leven lang. En wie volgens
onze belijdenis hierin bezig is met
een aktivitelt welke gebaseerd ls op
de passiviteit van de gevouwen
handen en gebogen knieën, kan met
hen die geholpen worden een zegen
ontvangen van God.
Amstelveen G. Dekker
De brief 'Lapje vlees (6)' in de krant
van gisteren was van de heer
Joh. Passies te Hoofddorp.
Moreel peil
De heer Ian Boor beweert ln zijn
brief in deze rubriek dat als het om
verlenen van ontwikkelingshulp
gaat. de olielanden niet slechter
zijn dan de westerse landen. Er ls
echter wel een groot verschil ln
uitgangssituatie. Als maatstaf voor
het vermogen om ontwikkelings
hulp te geven wordt meestal de
hoogte van het bruto nationaal
produkt genomen. Dat is echter een
bijzonder gebrekkige graadmeter.
Bovendien kan voor de enorme
overvloed van financiële middelen
ln Arabische handen onvoldoende
emplooi gevonden worden ln eigen
land. Inplaats van dit dollarover
schot renteloos voor een bepaalde
periode aan arme landen ter be
schikking te stellen, beleggen de
Arabische landen deze gelden ln
buitenlandse bedrijven ter ver
meerdering van hun reeds ontzag
lijk grote deviezenoverschot. Der
halve zou ik willen beweren dat,
ethisch gezien, de Arabische landen
op een lager moreel peil staan dan
de westerse landen, die voor ont
wikkelingshulp gelden beschikbaar
stellen ten koste van projecten in
eigen land.
Amsterdam B. O. Feddema
Vijftien kerken hebben zich onmid
dellijk bij de oprichting aangeslo
ten. Zeventien andere kerken wa
ren wel bij de voorbereiding be
trokken, maar hun kerkelijke ver
gaderingen waren nog niet zover,
dat zij nu al lid konden worden
Men schat het aantal evangelische
christenen ln India buiten de twee
grote oecumenische kerken (de
kerk van Zuid-India en de verenig
de kerk van Noord-India) op een
half miljoen. Onder de FECI-ledcn
ls de Sint Thomas evangelische
kerk van Kerala. President van de
FECI is Y. T. Aghamkar van de
Christian and Missionary Alliance,
vice-president pastor T. C. George
van de Sint Thomas evangelische
kerk.
De FECI ziet grote kansen voor de
doorwerking van het evangelie ln
India. Christenen in de duizenden
nieuwe wooncomplexen organiseren
bij belgroepen en zelfs nieuwe ge
meenten. De vijf miljoen Mahars,
eens hindoes, die in 1956 massaal
naar het boeddhisme overgingen,
maar daar geen zaligmaker vonden.
Op deze wijze wil het rapport recht
doen aan het gevoel van belijdenis-
katechisanten, op weg en nog niet
volleerd te zijn, terwijl ze zich toch
willen vastleggen op een keuze.
Ook wil het recht doen aan het
feit, dat belijden een zeer persoon
lijke zaak is, zonder te vervallen in
subjectivisme.
Leerproces
BOMBAY Na besprekingen, die meer dan twintig jaar geduurd
hebben, is. thans in India een federatie van evangelische kerken
(FECI) opgericht. Doel van de federatie is de evangelisatie in India
en de verdediging van het historische bijbelse geloof.
zijn ontvankelijker voor het evan
gelie dan ooit tevoren. Christelijke
radio-uitzendingen bereiken hon
derdduizenden. Vele niet-christenen
volgen schriftelijke bijbelcursussen,
die leiden tot grote aantallen doop-
aan vragen.
DORDRECHT De rooms-katho-
lieke deken van Dordrecht, C. L. N.
van Ruyven, heeft zijn amt neerge
legd. Tijdens de hoogmis, zondag in
de Antoniuskerk maakte hij be
kend, dat hij gaat trouwen.
Bisschop Simonts heeft hem met
ingang van 1 februari eervol ont
slag verleend. In een brief aan de
deken schrijft de bisschop Simonis:
'Ik betreur het, dat ik dit ontslag
moet verlenen. Uw keuze van een
andere levensstijl laat mij geen an
dere mogelijkheid. Uw vertrek bete
kent een groot verlies voor het
dekenaat en het bisdom. De bis-
Maar ook is er bezwaar, dat van te
voren geformuleerde vragen 't eind
resultaat van het leerproces, zoals
dat op gang komt op de belijdenis-
katechisatie, te veel bij voorbaat
vastleggen. Dit bezwaar komt vol
gens het rapport niet voort uit
laksheid, onverschilligheid of mini
malisering. maar juist uit een ster
ke betrokkenheid bij de zaak, waar
om het gaat.
Omdat belijdenis betrekking heeft
op drie relaties (tot de Heer, tot de
gemeente en de konsekwenties voor
het persoonlijk en maatschappelijk
leven) stelt het rapport dan drie
kriteria voor. die de belijdeniskate-
chlsatie inhoudelijk zullen moeten
bepalen.
a. Wie wil toetreden tot de ge
meente van Cristus zal in de eerste
plaats zijn geloof ln God door Jezus
Christus, dat tot hem is gekomen
door de Heilige Geest, tot uitdruk
king moeten brengen. In de kate-
chese en ln het gesprek met de
kerkeraad zal het moeten gaan over
het vertrouwen van de katechisant
in Jezus, de Christus en in zijn weg
van lijden, sterven en opstanding:
over zijn geloof in de God van
Abraham, Izaak en Jakob, de Vader
van Jezus Christus en over de han
delwijze van deze God door de Hei
lige Geest.
b. Ieder die zijn geloof uitspreekt
in deze God. zal zijn relatie tot de
gemeente als het lichaam van
Christus tot uitdrukking moeten
brengen. In de katechese en in het
gesprek met de kerkeraad zal aan
de orde moeten komen dat men zal
participeren in het leven van de
gemeente, waarbij ook op dc kon-
krete vormgeving van de participa
tie zal worden ingegaan. In de ka
techese zal de christelijke omgang
met elkaar, ook wanneer mensen
verschillende opvattingen hebben,
moeten worden besproken en geoe
fend.
c. Ieder die zijn geloof belijdt ln
WASHINGTON (NAE) De Ame
rikaanse republikeinse senator Jes
se A. Helms heeft een nieuwe po
ging ondernomen, om het mogelijk
te maken dat het gebed terugkeert
op de openbare school.
In 1964 sprak het Amerikaanse
hooggerechtshof uit, dat het gebed
op de openbare school in strijd ls
met het grondwetsbeginsel van
scheiding van kerk en staat. Helms
heeft nu een wetsontwerp inge
diend. dat deze zaak aan de be
voegdheid van het hooggerechtshof
wil onttrekken, zodat de staten
hierin het laatste woord hebben.
Hij verwacht, dat verschillende sta
ten het schoolgeld dan weer zullen
toestaan.
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM:
Westblaak 9-11, Rotter
dam. Tel. 010-115588.
Postbus 948.
DEN HAAG:
Parkstraat 22, Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
LEIDEN:
Steenstraat 37, Leiden.
Tel. 071-31441.
Postbus 76.
DORDRECHT:
Scheffersplein 1, Dor
drecht. Tel. 078-33370.
Postbus 118.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebbingestr. 25.
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 56, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
Prof. dr. G. A. van der Wal hoogleraar in de wijsbegeerte aan de Univer
siteit van Amsterdam, schrijft ons:
In uw blad van 1 februari verscheen onder de titel 'Over verdraag
zaamheid gesproken' een beschouwing van dr. C. P. van Andel
over het boek van prof. Belinfante: T>e utopie is een gevaarlijk
wapen'. In aanmerking nemend dat de hem toegestane ruimte
dr. Van Andel tot beknoptheid noopte en vaststellend dat Van An
dels kritiek op Belinfante en de mijne waarschijnlijk een eindweegs
parallel lopen, moet ik bezwaar aantekenen tegen de manier waar
op dr. Van Andel zich met dit boek bezig heeft gehouden.
Van Andels artikel ademt duidelijk
een sterke mate van geïrriteerd
heid; geladen en suggererende wen
dingen zijn niet van de lucht (op
merkingen als; "Neen, dan zijn
open maatschappij'). En wat te
denken van: 'Van verdachtmakin
gen gesproken. Uit welke hoek
kwam de stunt van 4 december, het
frontpagina brede Telegraaf-ver
haal met beschuldigingen tegen
Proloog?' Is het fair iemand aan
sprakelijk te stellen voor de esca
pades van zijn geestverwanten, dat
laatste even aangenomen? Tenzij
men natuurlijk gegronde aanwij
zingen heeft dat hij er zelf een
aandeel ln had, ofwel kan laten
zien dat zijn standpunt er ln een
direct verband mee staat. Anders
riekt het naar insinueren.
Van Andel wordt om. als docent
filosofie ingevoerd. Wanneer hij
ook maar ln enigerlei opzicht als
filosoof gesproken heeft, dan zou
dat moeten zijn met de bedoeling
een gesprek met zijn tegenpartij
aan te gaan. Filosofie is Immers
het voeren van het gesprek, onder
appèl op eikaars Inzicht, over een
veelheid van fundamentele vragen,
waaronder die over de gezichtspun
ten die ons zullen leiden bij de
Inrichting van het samenleven, niet
alleen een stellen van standpunt
tegenover standpunt
BIJ een echte dialoog wordt de an
der. wanneer zijn bedoelingen al
thans oprecht zijn, zoals mij bij
Belinfante het geval lijkt, au seri-
aux genomen en zijn ideeën niet
eenvoudigweg schamper weggebla
zen.
Kritiek
Belinfante sluit zich uitdrukkelijk
aan bij Poppers ideeën over maat
schappijverandering. nl. dat het
daarbij alleen maar kan gaan om
'stuksgewijs sleutelen aan de maat
schappij' (p. 158), bijsturen dus op
konkrete punten. Hier ligt, dunkt
me, het eigenlijke verschilpunt tus
sen Belinfante en Van Andel. Im
mers, bijsturen in welke richting,
geleld door welke principes en ide
alen? Dat wil zeggen het ontbreekt
Prof. mr. A. D. BeUnfante
een benadering als die van Belin
fante aan richtpunten en visie,
men heeft zich bewust de beper
king opgelegd om zich alleen nog
bij het detail op te houden en heeft
elke poging greep op het geheel te
krijgen opgegeven. Een wat de
waardegezichtspunten betreft die
ons bij het aanpakken van maat
schappelijke problemen moeten lel
den, die zijn er bij een Popperiaan-
se benadering eenvoudigweg. Er ls
eigenlijk geen redelijke discussie
over te voeren, hoogstens indirect,
namelijk door ze te bezien ln het
licht van de wetenschappelijke
kennis en daarmee speciaal van
realiseerbaarheid en haalbaarheid.
Men legt zich dan echter wel erg
snel bij het gegevene neer, verwijst
erg voorbarig iedere vorm van an-
dersgeaarde benadering naar het
rijk van het utopisme en perkt zo
het domein van het redelijk overleg
op niet verantwoorde wijze in.
Wanneer Van Andel een kritiek in
deze zin op het oog gehad heeft,
kan lk hem alleen maar bijvallen.
Een globale tegen-these ls hier
echter niet genoeg. Dan is het Juist
waarvan Belinfante, en niet ten
onrechte, afkerig ls: het ongenuan
ceerde, om de gegeven situatie zich
niet bekommerende visioen. De
utopische traditie is ln dit opzicht
Inderdaad niet vrij van ernstige
ontsporingen, zowel wat de ontwer
pen op papier als realiseringspogin
gen betreft. De utopie en het
analyserende, op concrete omstan
digheden betrokken spreken in de
trant van Belinfante kunnen alleen
tot wederzijdse schade van elkaar
worden losgemaakt.
Tot een ontmoeting tussen utopist
en realist bestaan er verschillende
toegangswegen. Allereerst de aan
vaarding van de gesprekssituatie:
als praktiseren van wederzijds res-
Christus en daardoor wil horen tot
de gemeente, zal tot uitdrukking
moeten brengen, welke konsekwen
ties dat heeft voor het eigen leven
ln de mikro- en makroverbanden
van onze samenleving. In de kate
chese en in dit gesprek met de
kerkeraad zal het moeten gaan over
de vraag, wat het voor ieder per
soonlijk betekent om te behoren
tot degenen, die zich hebben uitge
sproken voor de naam van Christus
voor het handelen, zowel ten aan
zien van eigen leven als ook ten
aanzien van keuzen in de konkrete
situaties van de vragen van de
samenleving.
Het rapport noemt de vragen van
het ontwerp-dienstboek en de litur
gische handreiking overigens
'bruikbare voorbeelden'. Als eigen
voorbeelden van korte en gecon
centreerde vragen noemt het rap
port: 'Willen jullie in verbonden
heid met de gemeente Jezus volgen
in zijn weg van kruis en opstan
ding?' Of: 'Stellen jullie in verbon
denheid met de gemeente je ver
trouwen op de Heer, die zijn leven
voor ons heeft gegeven en willen
jullie je in zijn dienst stellen?'
Deze vragen zijn geen minimum,
maar een geconcentreerd maxi
mum, alles staat erin, aldus het
rapport.
UTRECHT Nog dit hele jaar
kunnen reacties ingezonden worden
op de proeve van een eigentijds
geloofsgetuigenis, dat vorig jaar
door de generale synode van de
gereformeerde kerken is uitgegeven.
Aanvankelijk was gesteld, dat de
reacties dit voorjaar binnen moes
ten zijn, maar de bespreking blijkt
in de praktijk meer tijd te vergen.
De belangstelling voor het geschrift
is bijzonder groot. Tot nu toe wer
den bijna vijftigduizend exempla
ren uitgegeven. Veel Interesse was
er ook van hervormde zijde.
Het geschrift is inmiddels weer
herdrukt en verkrijgbaar door
1,75 per exemplaar over te maken
op giro 513153 van het Algemeen
Kerkelijk Bureau te Utrecht: op de
girokaart vermelden: bestelling...
ex. Geloofsgetuigenis. Bij aantallen
geldt korting.
Veel vraag ls er ook naar het rap
port 'Onderweg zorgen voor elkaar',
waarin deputaten Kerk en Jeugd
hun visie geven op de kerkelijke
omgang met Jeugd en jongeren in
deze tijd. Dit rapport is door de
synode besproken en aangenomen.
Het is verschenen in Kerkinforma
tie en verkrijgbaar door 2,- per
ex. over te maken op giro 513153
van het Algemeen Kerkelijk Bureau
te Utrecht; hierbij op de girokaart
vermelden: bestelling Kerk en
Jeugd.
Tenslotte ls er een voortdurende
vraag naar het rapport 'Over men
sen die homofiel zijn', dat in aller
lei plaatsen een bron van studie is,
niet alleen ln gereformeerde, maar
ook in interkerkelijke gesprekskrin
gen. Er is een herdruk van versche
nen, die men eveneens kan bestel
len via giro 513153 van het Alge
meen Kerkelijk Bureau te Utrecht
met vermelding: bestelling rapport
Homofilie. De kosten zijn 1,75 per
stuk.
VREEMDE HONGER
In een Teleac-cursus over de on
derneming vertelt een Tilburgse fa
brieksdirecteur dat ijn fabriek
soms honger heeft. Hij bedoelt dat
de produkfciecapaciteit in dat geval
groter is dan de werkelijke afzet. Ik
denk dat dit momenteel met meer
ondernemingen het geval zal zijn
en het is begrijpelijk dat onderne
mers daar, niet alleen met het oog
op de te maken winst, wakker van
liggen en er iets aan trachten te
doen. De laatste weken worden we
echter weer met een ander soort
honger geconfronteerd. In een be
paald land wil een bepaald deel
onafhankelijk worden. Het 'moe
derland' wil daar echter niet van
weten. In een ander geval betreft
het een soort koloniën waar een
bepaalde staat niet van af wil. Ik
denk nu ami de kwestie-Eritrea en
aan de Spaanse 'steunpunten' op de
Noordafrikaanse kust. Hoe lang zal
het nog duren voordat de grote
machten, die zonodig geëerd moe
ten worden, eens volwassen wor
den? Zo volwassen dat zulke pro:
blemen niet eerst weer duizenden
mensen de zenuwen in jagen voor
dat ze dan toch en uiteindelijk na
eindeloos geweldplegen en geld- en'
energieverspillerij tot een oplossing
worden gebracht. Je vraagt je vaak
af wat dat voor een vreemde hon
ger is. Zouden wij ook met tanks
en bommen dreigen wanneer bij
voorbeeld Limburg of Groningen
onafhankelijk zóuden willen wor
den? Misschien wel, want bij nader
inzien heeft die grote vreemde
honger toch in ons aller leven iets
wat er op lijkt. En wij hebben ook
onze ellebogen en andere vormen'
van stille bedreiging. Hoelang zal
dat nog duren? Terwijl wij Intussen
toch al gehoord hebben van die
heel andere honger, die honger en
dorst naar de gerechtigheid.
NED. HERVORMDE KER
Beroepen te Twello: C. Vermeulen
te Grijpskerke: te Streefkerk: J. H.
C. Olie, kand. te Delfgauw.
Aangenomen naar Rijssen: M. B-
v.d. Akker te Stellendam: naar
Hoevelaken: T. J. Kamerbeek
Waarder.
Bedankt voor Woudenberg en Oolt-
gensplaat: T. Lekkerkerker te Leer
dam; voor Capelle aan den IJssel:
L. van Nieuwpoort te Nunspeet.
GEREF. KERKEN
Beroepen te 's-Gravenzande: H.
van Tilburg te Kootstertille.
Aangenomen naar Eist: N. C. de
Fockert te Zaandijk-Koog aan de
Zaan.
GREF. GEMEENTEN
Beroepen te Utrecht: J. van Haaren
te Amersfoort: te Zeist: J. W. Ver-
weij te H.I. Ambacht.
GEREF. GEM. IN NED.
Beroepen te Uddel. F. Mallan te
Vlaardingen.
Bedankt voor Arnemuiden en Din-
teloord: A. v.d. Berg te Brulnisse.
OUD-GEREF. GEM. IN NED.
Beroepen te Werkendam: J. W.
Slager te Rijssen.
pekt, bereidheid tot het geven van
rekenschap en het herzien van ei
gen standpunt enz. kan zij dienen
als utopisch model voor een open
menselijke gemeenschap.
Niet alleen op deze wijze kan men
proberen 'bij de ander te komen',
door wat hij als gesprekspartner
feitelijk doet te confronteren met
wat hij voorgeeft of bedoelt te
doen, men kan dat ook doen ten
aanzien van wat hij inhoudelijk
poneert, vooral op de punten waar
op, op het eerste gezicht althans,
overeenstemming bestaat. Zeer ln
het kort doet Van Andel dat ook
met betrekking tot de Idee der ver
draagzaamheid, als hij aanduidt dat
Belinfante's openheid zeer bepaalde
blinde plekken en willekeurige be
grenzingen heeft. Hier zou het ge
sprek moeten beginnen, waarbij
naar ik meen zou blijken dat Be
linfante's positie wat de vooronder
stellingen ervan betreft 'utopischer'
is dan zij in feite uitvalt. Ander
zijds zou men, om maar iets te
noemen. Van Andel moeten vragen
hoe onverdraagzaamheid en on-
rechtbestrijding kunnen samen
gaan, zoals hij dat bij de utopisten
ziet. De recensie weert echter zo'n
gesprek af. zeer jammer, omdat
een communicatie als deze van le
vensbelang is, en onnodig, nu in de
laatste tijd het Inzicht weer begint
door te breken dat er voor een
dergelijke discussie tussen waarde-
bepaalde standpunten meer ruimte
en mogelijkheden bestaan dan men
een tijdlang aangenomen heeft.
Reformatie Stemmen nr. 4. Slot
van Ralph Erskine's verhandeling
over Galaten 2:19 en begin van
zijn preek over Psalm 85:11. Uitga
ve 'Gijsbertus Voetius', 's Graven
polder.
AO-boekje 1548: De anti-confucius
campagne in China, door drs L L
Haft. Uitg. Stichting IVIO, Lelystad
20 blz. - ƒ1.40.
In de serie landendocumentatie
van het Koninklijk Instituut voor
de Tropen is verschenen deel
181/182. Costa Rica. Abonnements
prijs is 47,50 per jaar. Er komen
8 landendocumentaties per jaar uit.
De prijs van een los nummer ia
ƒ6.- (enkel) en voor een dubbel
nummer 7.50. Administratie
adres: Mauritskade 63. Amsterdam.
Prisma autogids 1975, uitg. Spec
trum. Utrecht. 204 modellen ln
woord en beeld. 208 blz. - 7,50.
Bij uitgeverij Querido te Amster
dam. kwamen de volgende Sala
mander-pockets uit: De afgewende
stad, door H. Nolthenius (2e druk.
141 blz. WA-man. door T. de Vries
(5e druk, 157 blz)Zelfportret als
legkaart, door H. S. Haasse (10e
druk, 221 blz.); Voorbijgaande
schaduwen, door A. v. Schendel (2e
druk, 190 blz); Appels in het gras,
door H. Knap (3e druk 22 blz.):
Lucinda en de lotuseter door M.
Gijsen (4e druk, 158 blz.): Het huls
te Borgen, door R. Brulez (5e druk.
155 blz.) Donald door A. Rutgen
van der Loeff (2e druk 143 blz).
Prijs per deel ƒ4.90.
AO-boekje 1549: Luchtfotografie
door P. Smolders. Uitg. Stichting
IVIO, Lelystad. 20 blz. - 1.40.
Het aanzien van 1974, 12 maanden
wereldnieuws ln beeld. Uitg. Am
sterdam Boek, Amsterdam. 240 bil
- ƒ9.95.
Lasschult's officieel adresboek. Ho
tels. motels en restaurants ln Ne
derland. met toeristische gegevens
en toelichting ln 8 talen. 59st*
Jaargang. Samenstelling J. Drent,
BUthoven 272 blz. ƒ4,50.
Een zak vol knikkers, door J. JoffO.
De schrijver vertelt aan de hand
van zijn herinneringen wat hij als
joods bind van tien Jaar ln d*
bezettingstijd heeft meegemaakt]
Uitg. Elsevier. Amsterdam. 219 blz
- ƒ13.90.
Mijn mes is mijn vriend, door l
Ortuno. Het ls een authentiek ver
haal. spelend ln Spanje tijdens en
na de burgeroorlog. Uitg. Elsevier.
Amsterdam. 187 blz. - 13,90.
