Verjaardag van
het liedboek
1
'Rode bisschop'
verdedigt zich
'Nairobi' in teken
van Afrika en vrouw
Rechten van de mens en
belijdenisvragen aan de orde
/Ilsillailt
'Bij teveel ziekenhuizen
niet de kleinste sluiten'
Vandaag
Trouw
Kwarto*
Hervormde synode vergadert
Al ruim miljoen voor
'Solidaridad'
Z.-Afrika laat Bram
Fischer niet vrij
AABN demonstreert voor
ambassade Zuid-Afrika
Belangstelling
voor oude
schepen groeit
Nieuwe boeken
TROUW/KWARTET VRIJDAG 7 FEBRUARI 1975
KERK-BINNENLAND
door A. J. Klei
In Musica pro Deo, het blad van de hervormde commissie voor
kerkmuziek, staat een stukje van Willem Vogel, waar eindredac
teur Frits Mehrtens al op de voorpagina ons probeert warm te ma
ken. Terecht, want het is een zeer opgeruimde tekst die Willem
Vogel de lezer biedt:
Op 19 mei a.s. is het een jaar
geleden dat het Liedboek voor de
Kerken officieel in gebruik werd
genomen.
Gezien de geweldige ontvangst die
het boek heeft genoten (een paar
mopperaars zijn er altijd!) is er
alle reden om de eerste verjaardag
luisterrijk te vieren.
Daarom wil onze commissie een
feestelijke dag organiseren, aan de
vooravond van Zondag Trinitatis -
op zaterdag 24 mei dus - in de
Domkerk te Utrecht.
We doen het echter alleen, als de
DOM werkelijk helemaal vol, tjok
vol wordt!
Tot zover Willem Vogel, die lk
compleet met zijn jubelende hoofd
letters heb geciteerd.
Toen ik dit proza voor de eerste
keer gelezen had, was ik helemaal
vertederd en had ik Willem Vogel
en Frits Mehrtens wel over de bol
willen aaien. Want moet je na
gaan: op 19 mei 1973 is het nieuwe
liedboek tijdens een plechtigheid in
Middelburg met de nodige tam-tam
aan de kerken aangeboden en een
kind kan narekenen dat het lied
boek dus aan z'n tweede verjaardag
toe is. Maar Frits Mehrtens en Wil
lem Vogel en wie weet welke kerk
musici nog meer, lopen sinds de
geboorte van het liedboek met hun
hoofd in de kerkmuzikale wolken
en ze zijn zo niet de kluts dan toch
wel de tel kwijt. Ach. dacht ik
vertederd (zoals ik al zei) het was
natuurlijk ook een hele gebeurtenis
voor dat soort mensen.
Maar toen ik Musica pro Deo nog
eens ter hand nam om me opnieuw
te laven aan de wèrvende woorden
van Frits en de vurige volzinnen
van Willem, kreeg ik opeens oog
voor de tragiek die achter dit alles
schuilt. Uit deze opwinding over de
zogenaamde eerste verjaardag van
het liedboek valt op te maken dat
de beide achterliggende jaren voor
Mehrtens en Vogel (en wie weet
welke kerkmusici nog meer) daar
heen gevlogen zijn. Ze hebben het
gevoel alsof er sedert mei 1973 nog
maar één jaartje verstreken is. Hoe
komt dat?
Dat komt hierdoor, zo overwoog ik
verder, dat de liedloze-jaren voor
hen zich langzaam en traag voort
sleepten. Er leek geen eind aan te
komen. De weken waren niet om
door te komen, ze leken een dorre
vlakte (der woestijnen) want tel
kens kwam opnieuw de zondag er
dof en dreigend aan met de bundel
van 1938.
Ik heb vóór 19 mei 1973 Mehrtens
en Vogel wel eens gadegeslagen als
zij op weg waren naar de kerk. Ze
zagen bleek, ze hadden een verdon
kerd oog, maar ik meende opper
vlakkig dat ze een griepje onder de
leden hadden. Ik heb daar nu spijt
van en om te proberen het een
beetje goed te maken feliciteer ik
UIT
VAN LEZERS
Landbouwprijzen
De agrarische sector heeft met 1974
een slecht jaar achter de rug. Mo
menteel is men in Brussel bezig de
nieuwe prijzen voor 1975 vast te
stellen. Minister Van der Stee pleit
er voor een matige prijsverhoging.
Dit is. gezien de inkomens van het
afgelopen Jaar. onbegrijpelijk.
Vooral van dit kabinet, datinko
mens-nivellering hoog tn haar
vaandei heet gesvhreven.
Ieder jaar worden in Brussel de
graanprijzen zo laag vastgesteld,
dat een rendabele graanteelt niet
rendabel is. Ieder jaar wordt er dan
ook minder graan verbouwd, terwijl
grote gebieden in de wereld honger
lijden en we een wereldgraanvoor
raad hebben van slechts 14 dagen.
In de westerse landen zal dit beleid
om moeten. De graanprijzen moe
ten fors omhoog om de graanteelt
weer aantrekkelijk te maken. Door
aanleg van voorraden ter bestrij
ding van hongersnoden hoeven er
geen overschoten op te treden.
Ermelo
R. v. d. Bosch
Abortus (7)
BIJ de discussie over het al of niet
legaliseren van de abortus spelen
niet alleen factoren van medische,
sociale en religieuze aard een rol,
maar evenzeer politieke factoren.
Bij enkele politieke partijen ont
staan moeilijkheden, omdat soms
blijkt dat partij- en persoonlijke
standpunten niet overeenkomen
(zoals bij de PPR). BIJ de huidige
gang van zaken is een doorbraak in
deze nauwelijks te verwachten, om
dat Tweede en Eerste Kamer een
uitspraak moeten doen met de
daaraan verbonden politieke conse
quenties (mogelijk zelfs een kabi
netscrisis) van partijgebonden
stemming.
Een poging om dit gevolg te omzei
len is het instellen voor dit
geval van een nadrukkelijke
stemvrijheid voor de leden van
Tweede en Eerste Kamer, zodat ie-
HOOFDKANTOOR:
Nieuwe Zijds Voorburgwal
276-280, Amsterdam.
Tel. 020-220383.
Postbus 859.
ROTTERDAM:
Westblaak 9-11, Ro 'er-
dam. Tel. 010-11558
Postbus 948.
DEN HAAG:
Parkstraat 22, Den Haag.
Tel. 070-469445.
Postbus 101.
LEIDEN:
Steenstraat 37, Le!< en.
Tel. 071-31441.
Postbus 76.
DORDRECHT:
Scheffersplein 1, Dor
drecht. Tel. 078-33370.
Postbus 118.
GRONINGEN:
Nieuwe Ebbingestr. 25.
Groningen.
Tel. 050-125307.
Postbus 181.
ZWOLLE:
Melkmarkt 58, Zwolle.
Tel. 05200-17030.
Postbus 3.
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
dereen op persoonlijke verantwoor
delijkheid hierover zijn mening kan
geven, zonder politieke gevolgen.
Slechts in dat geval gaan de eerder
genoemde medische, sociale en reli
gieuze factoren de rol spelen die zij
verdienen te spelen. Het blijkt dat
de reacties van de Nederlanders
over de abortusproblematiek zeer
weinig verband tonen met de door
hen opgegeven politieke belangstel
ling. De mening liggen dwars over
de partijen. Bij een stemming in de
Staten Generaal zou deze situatie
kunnen worden nagebootst door
een stemming op persoonlijke ver
antwoordelijkheid.
Leiderdorp
Ir. J. Gerrese
Vrouwen
Ik lees in Trouw (4 febr. 75) eerste
blad, eerste kolom: Tien rechter,
een officier van Justitie, een jonge
advocate en de vrouwen van een
gepensioneerd kantonrechter
Vraag: Sinds wanneer mag een ge
pensioneerd kantonrechter vrouwen
hebben? Moet men om daartoe ge
rechtigd te zijn kantonrechter zijn,
of alleen maar gepensioneerd? Of
is het alleen toegestaan in de com
binatie gepensioneerd kantonrech
ter? Is binnen niet al te lange tijd
te verwachten dat ook andere ge
pensioneerden vrouwen mogen be
zitten? O, Trouw. Hoe zit dat nou.
En dat nog wel ln 't Jaar der
vrouw!
Doetinchem
Th. Eerdmans
Drie van Breda
Mr. G. E. Langemeyer heeft 'de
vaste overtuiging' dat wij Nederlan
ders de vrijlating van de drie van
Breda 'verschuldigd' zijnIk las
eens ln de bijbel: "Waar iemands
schat is, daar zal ook zijn hart
zijn'. Mijn hart is en blijft bij de
slachtoffers en niet bij de beulen.
De heren zitten in Breda hoog en
droog. Het is jammer van het geld
dat ze ons kosten, maar daarmee is
het ook genoeg.
Wassenaar
H. Slotemaker
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De hervormde synode komt 17, 18 en 19 februari weer bijeen op 'Hydepark' in Drie
bergen en zal dan een rapport behandelen over 'De vrijheid van de christenen en de rechten van de
mens'. Op de synodetafel liggen verder het rapport 'Kriteria voor de vragen bij de openbare belijde
nis' en een nota over 'Kerk en gemeente in de industriële samenleving'. Ook wacht een stuk over de
stichting mechanische registratie op behandeling.
Tommy: 'Kijk es, mam, ze heb
ben het vandaag voor het eerst
goed opgeteld!'
(Uit Punch van 17 juni 1903).
Mehrtens en Vogel hartelijk met de
welstand van de tweejarige.
Er wordt veel uit het liedboek ge
zongen en als er niet uit gezongen
wordt wordt er wel over gepraat. Al
of niet mopperend. Ik behoor niet
tot de mopperaars, maar ik luister
wel naar hen. Vandaag heb ik een
woord ter bemoediging voor dege
nen die moeite hebben met de vele
liederen van vóór de vertrouwde
negentiende eeuw. Dr. J. H. Gun
ning J. Hzn., de man van Pniël en
de dichter-componist van 'Ga niet
alleen door 't leven', heeft een boek
geschreven over de 'gezangenkwes
tie' en daarin heeft hij het over
'den rijkdom aan liederen en ge
zangen die ons uit de vijftien
de en zestiende eeuw is overgele
verd, een schat van de innigste en
veelzijdigste geestelijke poëzie, die
het harte ook nu nog warm en
gelukkig kon maken'. Ziehier de
stem van iemand die we onmoge
lijk kunnen verwijten dat hij ons
het liedboek 'opdringt'.
Intussen vraag ik me af of je nu
straks de tweede verjaardag van
het liedboek zo uitbundig moet
gaan vieren. Is dat niet een beetje-
....wat zal ik zeggen... kneuterig?
Werkloosheid (5)
Lanser vraagt zich af, of er voor de
toekomst voldoende werkgelegen
heid kan worden verkregen. Ja. dat
vraag ik mezelf ook steeds af. als ik
zie, dat gepensioneerde ambtenaren
met een waardevast pensioen, na
hun 65-jarlge leeftijd, toch nog
zo'n paar jaar kunnen bijtekenen.
Het fabeltje 'we zitten niemand in
de weg' gaat beslist niet op, als ik
het ontstellend aantal werklozen
telkens weer zie stijgen. Rijk, ge
meente en alle andere overheidsin
stellingen moesten hieraan paal en
perk stellen.
Den Haag
W. W. Kraaijeveld Sr.
DEN HAAG De interkerkelijke
adventsactie Solidaridad loopt goed.
De stand is op het ogenblik een en
een kwart miljoen en de verwach
ting is, dat er bij afsluiting van de
lopende actieperiode, in juni, an
derhalf miljoen bijeen zal zijn.
Dit bedrag is ook nodig, wil men
alle ingediende honderd projecten
kunnen financieren. Deze door La
tijnsamerikanen zelf opgezette en
uitgevoerde projecten bewegen zich
op het terrein van de bewustwor
ding van de bevolking van de eigen
omstandigheden en mogelijkheden.
KAAPSTAD (Reuter) De Zuid-
afrikaanse minister van justitie, Ja
mes Kruger, heeft een verzoek van
kamerlid mevrouw Helen Suzman
van de progressieve oppositiepartij,
Bram Fischer, gedetineerd ex-voor-
zitter van de verboden communisti
sche partij, vrij te laten, afgewezen.
De 66 jaar oude Fischer heeft kan
ker. Mevrouw Suzman had de mi
nister gevraagd barmhartigheid te
tonen. Fischer werd in 1966 tot
levenslange gevangenisstraf veroor
deeld omdat hij tegen de staat zou
hebben geageerd.
Mevrouw Suzman zei dat hij ster
vende was, maar Kruger verzekerde
dat hij gunstig reageert op de toe
gepaste behandeling. Als hij zou
worden vrijgelaten zou hij zijn
staatsgevaarlijke activiteit. weer
hervatten, zei hij.
Op deze synode zullen veertien
nieuwe synodeleden aantreden. Een
van de eerste dingen die zij, samen
met de andere synodeleden, zullen
moeten doen is het kiezen van een
nieuwe synodepraeses, die ds J. C.
H. Jörg (deze nam in de zitting
van november afscheid) opvolgt.
De redactie van de nota over de
vrijheid van de christenen en de
rechten van de mens is van de
hand van prof. dr. A. Geense te
Groningen. De synode zal moeten
beslissen of zij dit stuk geschikt
achl voor nadere bezinning in ker
keraden en classicale vergaderingen
nu het thema vrijheid en rechten
van de mens een bijzondere actuali
teit heeft door de voorbereidingen
met betrekking tot de assemblee
van de wereldraad van kerken in
Nairobi, eind van dit jaar. Het mo-
deramen zou het stuk willen toe
zenden aan de wereldraad als een
hervormde bijdrage tot deze alge
mene vergadering.
Het rapport met criteria voor de
vragen bij de openbare belijdenis
DEN HAAG De Anti-Apartheids-
Beweging Nederland houdt van
avond van zes tot negen uur een
demonstratie voor de Zuidafrikaan-
se ambassade aan de Wassenaarse-
weg 40. Men eist de onmiddellijke
vrijheid van de 66-jarige Bram Fi
scher, die op sterven ligt, en van alle
andere politieke gevangenen.
Bram Fischer werd in 1966 tot le
venslange gevangenisstraf veroor
deeld. Hij was een vooraanstaand
lid van de Verenigde Anti-Apart
heidsbewegingen in Zuid-Afrika
onder leiding van het African Nati
onal Congress (ANC), de bevrij
dingsbeweging van Zuid-Afrika.
DEN HAAG De belangstel
ling bij het publiek voor oude
schepen neemt meer en meer
toe vooral ook voor de ma
nier waarop de schepelingen
vroeger hebben geleefd.
Scheepsarcheologie is dus niet
alleen voor de wetenschap van
belang, maar ook voor het toe
risme.
Dit zei de heer G. D. van der Heide
gisteren in het ministerie van
CRM. tijdens een bijeenkomst,
waarin namens de uitgeefster A. J.
G. Strengholt's Boeken bv het eer
ste exemplaar van zijn boek
'Scheepsarcheologie onderzoek van
gezonken schepen in Nederland en
elders in ae wereld' werd aangebo
den aan mr. R. Holtke, directeur-
generaal voor culturele zaken van
CRM.
De heer Van der Heide, nu ad
junct-directeur van het Zuiderzee
museum te Enkhuizen, en vroeger
directeur van het Scholklandmu-
seum, was van het begin van de
droogmaking van de Zuiderzee af
betrokken bij het onderzoek van
schepen die bij de drooglegging
voor de dag komen. Door hem
neemt Nederland een vooraan
staande plaats in de wereld op het
gebied van scheepsarcheologie in.
De Australische regering riep dan
ook zijn hulp in toen daar wrakken
van Nederlandse schepen uit de ze
ventiende en achttiende eeuw wer
den gevonden.
De heer Van der Heide merkte op,
dat men in de scheepsarcheologie
op twee moeilijkheden stuit: het
verplaatsen en opbergen van vaak
grote delen van schepen en vooral
het conserveren van het hout, dat
eeuwenlang onder water is geweest.
heeft een lange voorgeschiedenis.
Herfst 170 stelde de hervormde
jeugdraad dit vraagstuk aan de or
de. Een commissie heeft, nadat een
en ander sindsdien in de synode en
het breed moderamen speelde, het
nu op de agenda geplaatst.
Wat het rapport 'Kerk en gemeente
in de industriële samenleving', be
treft, deze 'notities' zijn samenge
steld door de hervormde vertegen
woordigers in het centraal inter
kerkelijk bureau voor het bedrijfsle-
De 'Commissie omvang kleine zie
kenhuizen' werd vorig jaar opge
richt nadat onrust was ontstaan
over de (voorgenomen) sluiting
van enkele kleinere ziekenhuizen.
Voorzitter is prof. dr. J. C. M.
Hattinga Verschure.
De commissie heeft vastgesteld dat
de in bedden uitgedrukte grootte
van een ziekenhuis op zichzelf nog
weinig zegt over het karakter er
van, de functie die het vervult, en
de manier waarop dat gebeurt. Voor
zover ze medisch en verpleegkundig
goed werken, en niet te veel hooi
op hun vork nemen (alleen de ba
sis-specialismen), hebben kleine
ziekenhuizen een eigen bestaans-
ven in overleg met de Industriepre
dikanten.
Aan het eind van de vergadering
zullen de synodeleden en vele an
deren de gelegenheid krijgen af
scheid te nemen van ds M. Groe-
nenberg, die vanwege het feit dat
zeventig jaar is geworden, zijn
functie van praeses van het college
van visitatoren-generaal van de
'hervormde kerk neerlegt. Hij zal 1
februari van vier tot half zes reci
piëren in 'Hydepark'.
MADRID (EFE) 'In Brazilië, in Latijns-Amerika en min of
meer in de hele wereld kan men zich niet bezig houden met hulp
verlening of met de strijd voor gerechtigheid, zonder daarmee
meteen de verdenking op zich te laden van staatsondermijnende
activiteiten of van communistische sympatieën'.
Dit zegt de Braziliaanse aartsbis
schop Helder Camara in een inter
view in het dezer dagen verschenen
Spaanse boek 'Zij noemen mij de
rode bisschop', dat de Spanjaard J.
L. Gonzalez Balado over Camara
heeft geschreven.
In het interview verweert aartsbis
schop Helder Camara zich tegen de
betiteling van 'rode bisschop Deze
beschuldiging is overigens niet bij
woorden gebleven, want het huis
van de aartsbisschop is herhaalde
malen overvallen door het 'com
mando de caza a los comunistas',
een anticommunistische organisa
tie. Zijn medewerker Enrique Perei-
ra Neto werd door diezelfde organi
satie vermoord.
Helder Camara wijst er in het in
terview op, dat in werkelijkheid de
beste propagandisten voor het com
munisme diegenen zijn, 'die er niet
toe kunnen komen van hun eigen
onjuiste en onmenselijke voorrech
ten afstand te doen'. Men kan vol
gens hem het communisme niet
beter bestrijden dan door de massa
uit haar marginale levensomstan
digheden te halen. 'Miljoenen Zuid-
Amerikanen leven in onmenselijke
omstandigheden als gevolg van het
interne kolonialisme van ons conti
nent: kleine groepen van bevoor
rechte families, welker rijkdom' in
stand wordt gehouden ten koste
van de ellende van miljoenen kin
deren Gods'.
Helder Camara
De Braziliaanse aartsbisschop
meent, dat in Zuid-Amerika de be
voorrechting van kleine groepen
enerzijds en de onderdrukking van
de massa's anderzijds een explosie
voorbereiden, die erger is dan die
van de atoombom, namelijk de uit
barsting van de E-bom, de ellende-
bom.
Van een verslaggever
UTRECHT Het probleem van het eventueel teveel aan zieken
huiscapaciteit mag niet worden opgelost door systematisch de
kleinste ziekenhuizen te sluiten. 'Dat zou onrechtvaardig zijn, en
zelfs schadelijk voor de gezondheidszorg als systeem van dienst
verlening', vindt een studiecommissie van de Nationale Zieken
huisraad (NZR)
UTRECHT EN HET JAAR VAN D
VROUW
Reeds enige tijd hadden verontn»
te gereformeerden in Utrecht eige
zogenaamde gebedsdiensten (waai
schijnlijk een van die illuster i
vondsten om niet te hoeven sprt
ken van een ambtelijke dienst
toch kerkje te kunnen spelen
Daar traden dan meestal emeriti
predikanten op, die ook langs c
gewone kerkelijke weg in de gere
formeerde kerken vrijwel over
mogen voorgaan, hetgeen niet va
alle predikanten gezegd kan wo:
den. Nu is daar verandering
gekomen. De gereformeerde ken
heeft analoog aan de hervorm* i
kerksituatde de mogelijkheid gege
ven om tweemaal per maand in c
gewone middagdienst een predikan
te laten voorgaan wiens naac
daartoe door de vereniging vai
verontrusten wordt doorgegeve
Men kan zich afvragen waar d
eindigen moet. Met welk reel
houdt de kerkeraad op die manie,
volgende verzoeken van het lijf
Bovendien schijnt de kerkeraa
aan deze kerk-in-de-kerk toegezeg
te hebben, dat er in bedoelde dien
sten geen vrouwelijke ouderlinge
diakenen dienst zullen doen. D
lijkt mij onaanvaardbaar. Ik ver
wacht eerlijk gezegd een schei
protest van al die vrouwen die n
eindelijk in de kerk erkenning be,
ginnen te vinden van de hun door
God geschonken gaven. Vindt bijj
voorbeeld de gereformeerde vrouj
wenbond dit een normale gang vai
zaken?
NED. HERV. KERK
Beroepen te Lexmond: M. A. Jai
sens te Mastenbroek: te Oostel
Flevoland (wijkgem. Dronten)
Schukken te Beesd.
Intrede te Bovenhardinxveld: kaï
L. Romein te Vlaardingen.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Vinkeveen: dl
T, Rienks te Zeist.
Intrede: te Haarlemmermeel
(Oostzijde): N. J. Goris uit Zut
phen; te Hoorn: kand. G. C. Hoving]
uit Amsterdam.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM.)
Beroepen te Brunsum: H. J.
Feenstra te Alphen-Bodegraven.
Afscheid: van Meppel: M. Heemi
kerk beroepen te Bussum.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Nijmegen: J.
Amstel te Enschede-West.
GEREF. GEMEENTEN IL
Beroepen te Breda: J. van Haare»
te Amersfoort.
recht, meent de commissie.
Maar dan moeten er wel normen
voor de kwaliteit worden opgesteld,
en het voldoen aan die normen
moet ook door 'visitatiecommissies'
worden getoetst, aldus het rapport.
Verder moet een klein ziekenhuis
goed uitgewerkte samenwerkings-
afspraken maken met grote zieken
huizen in de buurt.'
Uit de verzamelde gegevens trekt
de commissie overigens wel de
'voorzichtige' conclusie dat het
evenwichtig functioneren van zie
kenhuizen lijkt af te nemen naar
mate het beddenaantal kleiner is.
Als 'ondergrens' wordt een omvang
van ongeveer 125 bedden genoemd.
Ds. P. A. Elderenbosch, 'God is i j
ons midden'. Uitg. Boekencentrui g
Den Haag, prijs 18,90.
Dit boekje is het derde deeltje
de serie 'De Bijbel' in de verkond s
ging van het oude Israël'. De beic
voorafgaande delen: 'Hoor Israèj
en 'Jahweh is onze God' zijn tj
eerder verschenen. In dit derdn
deel vinden we dan de cyclus voot
het derde jaar, omvattende hev
grootste deel van Numeri en Deutfj
ronomium. In drie jaar is dan <it
gehele Thora doorgelezen.
Elderenbosch voegt aan de gedeelv
ten uit de Thora toe de lezing va a
een gedeelte uit de profeten (in ds
joodse zin van het woord, dus oo v
omvattende wat wij historisch
boeken noemen, zoals Jozua, Rich
teren, Koningen), van een Psaln
Leger
Bij alle discussies over de defensie
nota valt het mij op, dat vaak
eigenlijk alleen maar neerkomt op
'meer' of 'minder' (geld, manschap
pen, oefenterreinen) voor defensie.
'Rechts' vindt dat er momenteel te
weinig aan defensie gespendeerd
wordt, 'links' vindt dat defensie
nog steeds te veel kost. Nederland
zit met z'n leger opgescheept. Een-
leger. waarin mokkende dienst
plichtigen (per slot van rekening
vormen zij een minderheid op hun
generatiegenoten)' het 'samen' met
steeds meer gefrustreerde (onder)of
ficieren (die zich steeds minder in
maatschappij en parlement verte
genwoordigd voelen) moeten kla
ren. Een leger met aftakelend ma
terieel en een verminderde ge
vechtskracht. Het blijft evenwel
nog steeds een mlljoenenverslln-
dend bedrijf. Het zou mij daarom
zinvol lijken als de politieke partij
en zich eens zouden bezinnen op de
vraag of dit leger nog wel een
■bestaansreden' heeft. Zo Ja, dan
dient er veel te veranderen (naar
mijn mening niet ln kwantitatief
opzicht, voor zover men 'vermeer
dering' of 'uitbreiding' op 't oog
heeft); zo nee, dan dient men het
af te schaffen. Het lijkt er nu soms
meer op. dat de politieke partijen
hun stokpaardjes projecteren op
het momenteel in een zeer dubieuze
toestand verkerende leger.
Amstelveen
Guldo van den Berg
DEN HAAG Dr. A. H. van den Heuvel verwacht, dat de komende algemene vergadering van de we
reldraad van kerken (23 november tot 10 december in Nairobi) in het teken zal staan van Afrika en
van de emancipatie van de vrouw.
De concentratie op Afrika moet
volgens dr. Van den Heuvel niet
gezien worden in het licht van
sociaal-politieke vragen zoals het
rassisme, maar in de eerste plaats
in het licht van de kerkelijke situa
tie. Afrika toont een kerkbeeld, dat
sterk in opmars is. Europeanen
kunnen weinig anders doen dan
hun eigen zwakheid en afnemend
kerkelijk leven representeren. Een
zendingdrijvend kerkelijk leven, zo
als in Afrika, heeft nu eenmaal
meer aan de weg te timmeren dan
het kerkelijk patroon, dat ons op
het ogenblik in Europa en Amerika
wordt voorgehouden.
Zoals in Uppsala de onderontwik
keling centraal stond, zo verwacht
dr. Van den Heuvel dat in Nairobi
de emancipatie van de vrouw cen
traal zal staan. In de kerken van
de derde wereld, alsook in die van
de communistische landen en zeer
sterk in Noord-Amerika staat dit
punt hoog op de kerkelijke agenda
genoteerd en zal het daarom zeker
door de meerderheid van de delega
ties mee naar Nairobi worden ge
bracht. Hij meent, dat de Westeu-
ropese kerken hier veel minder
aandacht aan hebben besteed dan
hun zusterkerken rond de wereld.
Levensstijl
Voorts, aldus dr. Van den Heuvel,
zal het interessant zijn voor Ameri
kaanse en Europese afgevaardigden
om van hun medechristenen ln
tweederde deel van de wereld te
horen wat onder een nieuwe le
vensstijl moet worden verstaan.
Veel van de Europese discussies
staan In het teken van een slecht
geweten. Daar zouden Afrikanen,
Aziaten en Latijns-Amerikanen nog
weieens heel andere geluiden bij
kunnen laten horen, meende hij.
Ook wijst dr. Van den Heuvel erop,
dat wereld-assemblees altijd erg lij
ken op de laatste oecumenische
wereldconferentie. Hij verwacht
daarom van Nairobi, dat het dezelf
de trekken zal vertonen als de we-
reldzendlngsconferentie in Bangkok
ln 1973, met name een grote na
druk op gezamenlijke bijbelstudie
en reflectie in kleine groepen en
aandacht voor de grote conflicten
van onze tijd in de secties. Dr. Van
den Heuvel vreest, dat bij de be
richtgeving over de assemblee het
tweede element veel meer nadruk
krijgt dan het eerste. Daaronder
leed ook de berichtgeving over
Bangkok, zo meende hij.
en van een gedeelte uit het Nieus a
Testament.
Bij elk van deze combinatie va:
schriftlezingen geeft de schrijve
een toelichting, die de samenvoe
ging van de verschillende deles
moet duidelijk maken en de ver
banden laat zien.
Men kan bezwaar hebben tegen d
drie-jaarlijks cyclus in de lezln
van de Thora, men kan hier ei
daar de samenvoeging van schrift
gedeelten gekunsteld vinden, da
alles neemt niet weg, dat het df
moeite waard zou zijn, als velen e
eens toe over gingen om de Bijbe
op deze wijze te gaan lezen. Voo
elke week is voldoende leessto
voorhanden, en stellig zou het in
zicht ln de Schrift worden verdiep
en de samenhang tussen verschil
lende gedeelten in een soms ver
rassend licht komen te gaan.
C.BJ
Delegatie
Voorzover nu bekend, zal de Neder
landse delegatie naar de assemblee
in Nairobi uit ongeveer twintig per
sonen bestaan. De hervormde afge
vaardigden zijn mevrouw J. van
Deemter-Salomons, dr. Van den
Heuvel, mevrouw J. Hopster-Laseur,
prof. dr. H. Linneman en de prae
ses van de synode (die 17 februari
zal worden gekozen). Namens de
gereformeerde kerken gaan dr. J. C.
Baumfalk en prof. dr. K. Runia.
namens de lutherse kerk drs. P. H.
G. C. Kok, namens de remonstrant
se broederschap prof. dr. J. van
Goudoever, namens de doopsgezin
de broederschap prof. dr. H. B.
Dr. A. H. van den Heuvel
Kossen en namens het genootschap
der vrienden (quakers) mevrouw N.
K. I. Arops-Hill. Als waarnemers
gaan waarschijnlijk mee dr. H. M.
de Lange (sectie internationale za
ken van de raad van kerken), ds R.
J. van der Veen (Nederlandse
zendingsraad), drs. H. Bootsma
(hervormde raad voor de zending)
en prof. dr. H. A. M. Fiolet (secre
taris raad van kerken). In de dele
gatie-bijeenkomsten die reeds gere
geld plaats hebben, nemen ook
twoe rooms-katholieke oecumenici
aan de discussies deel: prof. dr. J.
Groot en prof. dr. F. Haarsma.
Hervormd moderamen
voor verruiming wet
gewetensbezwaren,
DEN HAAG Het moderamen van
de hervormde synode heeft zich
achter de brief gesteld, die kardl- g
naai Alfrink eind vorig jaar aar v
premier Den Uyl heeft gestuurd. It
deze brief drong kardinaal Alfrinl
aan op bespoediging van de indie
ning van voorstellen ter verruiminj
van de wet gewetensbezwaren mili
taire dienst en bekorting van de
procedure, die tot erkenning van
deze bezwaren leidt.
Het hervormd moderamen heeft de
raad van kerken in Nederland ge-^
vraagd, de brief van kardinaal Al
frink over te nemen. Een commisH
sie van de raad van kerken bestu-!
deert deze zaak en hoopt op de
eerstkomende vergadering van dr
raad (op 22 februari) met
voorstel te komen.
