Arabieren reageren
}oos op Kissinger
Uitslag van f utloze Deense
stembuscampagne bijna zeker
S waarschuwt voor
ketwrak uit ruimte
FulbrightInflatie
vreet democratie op
j|zuiniging verhinderde ordelijke afloop
MEDEDELING
aan de adverteerders in de
rubriek
Het Onderwijs vraagt
donderdagmorgen Ie post
Dode tijdens rellen
bij Transvaalse mijn
Giscards stijl
slaat aan bij
sombere Fransen
Saigon weer onder
vuur van Viet Cong
Nieuwe hoop op
vergelijk in Ulster
Hoge officieren
in Argentinië
verongelukt
Kernonderzeeërs
botsen wel vaker
Opmerkelijke bijval voor Hartlings noodprogram
l j)UW/KWARTET DINSDAG 7 JANUARI 1975
BUITENLAND
T7/K9
AIRO, BEIROET, TEL AVIV (UPI, Reuter, AP) Generaal Machmoed
;jad heeft de Arabische landen opgeroepen maatregelen te nemen, die be-
'herming kunnen bieden in het geval van een confrontatie met de Verenigde
feten over de olievelden.
secretaris-generaal van de
i'ische Liga, deed zijn oproep in
d. Zijn verklaring is de totnu-
krachtigste officiële reactie op
uitlating van minister Henry
linger, dat de VS een militair
pen in het Midden-Oosten
geheel en al uitsluiten. Riad
jde Kissingers opmerking een
•nding van het handvest van
herenigde Naties'. In dat hand-
binden de landen van de we-
zich, inclusief de VS, aan een
dat het gebruik van be
dreiging en geweld uitsluit, zo
lichtte Riad toe.
Hij vond, dat de Arabische landen
het dreigement van Kissingers se
rieus moesten nemen.
In Koeweit was het minister Abdel
Aziz Hoessein die de vinger be
schuldigend ophief tegen Amerika.
Hij zei, dat de VS de vrijheid van
de olieproducenten om zelf hun
prijzen vast te stellen beknotten.
Volgens minister Hoessein was het
niet de schuld van de producenten,
dat de prijs voor ruwe olie vervier-
VASHINGTON (UPI) De in-
ustrielanden worden bedreigd
net een politieke en economi-
che ineenstorting, die zij alleen
■unnen voorkomen als zij de
omende jaren een aanzienlijke
aling van de olieprijzen kun-
en verkrijgen.
lat is de mening van William
ulbrightjarenlang de belang-
ijkste woordvoerder op het ge-
ied van buitenlandse zaken in
e Amerikaanse Senaat, maar nu
onder politieke junctie. Ful-
right werd vorig jaar bij de
oor ver kiezing en voor de Senaat
erslagen. In een ajscheidsinter-
iew zei hij dat de huidige eco-
omische crisis een ernstige be-
reiging voor de niet-communis-
>~ische wereld is. 'Het is geen
leinigheid. Ik denk. dat het
eel ernstiger is dan de regering
:hijnt tè denken,' zo zei senator
ulbright. Volgens hem komt het
voóf de westerse landen op
an- de komende vijj jaar een
dfl'aging van de olieprijs met
wintig a dertig procent te be-
ingen. 'Anders gaan wij faïl-
et,' zei hij. 'En als ik zeg fail-
et, bedoel ik dat het systeem
het niet-communistische
isteem zeer waarschijnlijk
elkaar zal storten, en daar-
alle afzonderlijke landen.'
ulbright herinnerde er vervol-
l^ens aan, dat meestal het poli-
eke stelsel gelijk met het eco-
qmische systeem begint te
ienkelen. Er ontstaat dan een
eweging in de richting van au-
iritaire stelsels. 'Het is bijzon-
er ernstig en vooral als je be-
enkt, dat China dit helemaal
fis*
niet ondergaat. China is erg sta
biel, voert olie uit.is een
machtig land' zo sprak Ful-
bright bedachtzaam. Hij noemde
met name Italië als een land,
dat onder de huidige economi
sche spanningen gemakkelijk
ten prooi kan vallen aan com
munisme of neo-facisme. Enge
land zal het met zijn sterke par
lementaire traditie wat langer
kunnen volhouden. 'Maar wat de
omstandigheden van elk land
ook mogen zijn, het feit blijft,
dat inflatie een duidelijk gewaar
voor de democratie, inclusief die
van Amerika is geworden.' aldus
Fulbright bij zijn afscheid.
f.jNTSVILLE, Alabama (Reuter) Amerika heeft de Veilig-
Israad van de Verenigde Naties formeel op de hoogte gesteld
het verwachte neerstorten van een stuk Saturnusraket uit
iiimte, vrijdag. 'Wij willen er zeker van zijn dat ze weten dat
niet een soort bom is', zei een functionaris van het Nationale
teau voor lucht- en ruimtevaart NASA.
1ASA schat het risico dat men-
of eigendommen geraakt zullen
len, op 'bijna nul'. Men ver-
it dat meer dan twintig ton
istukken verspreid zullen neer-
len in een gebied van drie- tot
luizend vierkante kilometer.
medewerkers van het Mar-
>11 vluchtleidingscentrum in
itsville moeten toegeven dat zij
weinig experimentele gegevens
Ikken om te kunnen voorspel-
wat er precies gaat gebeuren,
[s bij benadering is niet te bere-
en waar en wanneer de S-2, de
ede trap van de raket die in
1973 Skylab lanceerde, zal in-
i. Als meest waarschijnlijke
stip wordt vrijdagavond acht
opgegeven, maar dat kan er
alf uur naast zitten. Het gevaar-
irkelt nu éénmaal per anderhalf
rond de aarde, op een hoogte
160 kilometer.
zes uur van tevoren zal men
meer weten, maar nog zo wei
dat de NASA het niet zinvol
t, dan voor een bepaald gebied
waarschuwing uit te geven. De
n hangt ervan af of de rondtui-
ende S-2 toevallig met de neus
Bezuiniging
3
In verband met de grote hoeveelheid zet-advertenties
voor onze zaterdagbladen, dienen advertenties voor
deze rubriek Het onderwijs vraagt uiterlijk
in het bezit van de advertentieorderafdeling van de
Chr. Pers, Postbus 859 te Amsterdam te zijn.
U gelieve uw opgave derhalve tijdig in te zenden.
voudlgd is, maar van de inflatie in
de wereld.
Het semi-officiële Egyptische dag
blad Al Achram vond dat Kissinger
met vuur speelde en de internatio
nale spanningen opvoerde. De Pa
lestijnse leider Jasser Arafat waar
schuwde de VS dat de Arabische
landen kunnen rekenen op machti
ge bondgenoten bij een aanval op
hun olievelden. Bovendien zullen
de Arabieren in dat geval opblazen,
zo liet Arafat weten via een vraag
gesprek met het Franse dagblad Le
Monde.
Boodschappen
Minister Kissinger heeft de afgelo
pen dagen boodschappen gezonden
naar de belangrijkste olie-produce
rende landen, zo heeft het ministe
rie van buitenlandse zaken in Wash
ington bekend gemaakt. Hij heeft
daarin de vooruitzichten van een
conferentie tussen olie-verbruiken
de en olie-producerende landen uit
een gezet. Bovendien zijn de olie
landen door Kissinger op de hoogte
gesteld van de resultaten van de
topconferentie tussen president
Ford en diens Franse ambtgenoot
Giscar 'd Estaing.
Kissingers geruchtmakende waar
schuwing over de mogelijkheid van
een Amerikaanse militaire actie te
gen olielanden komt in de bood
schap niet voor, aldus de functio
narissen in Washington.'
Israël
Israël heeft Libanon gewaarschuwd
geen troepen vanuit Syrië op zijn
grondgebied toe te laten. Minister
van defensie Simon Peres vertelde
het Israëlische parlement, dat kort
geleden Palestijnse verzetstrijders
vanuit Syrië Libanon waren binnen
getrokken. Peres noemde de Syri
sche strijdkrachten agressief en ge-
JOHANNESBURG (AP, UPI) De
arbeidsonrust in de Zuidafrikaanse
goudmijnen heeft zich gisteren tot
een vierde mijn uitgebreid, waar
12.000 zwarte arbeiders het werk
hebben neergelegd. Deze mijn ligt
in Transvaal op 150 kilometer ten
westen van Johannesburg. In de
andere drie mijnen is gisteren het
werk hervat.
Bij ongeregeldheden op het terrein
van de Vaal Reefs goudmijn, de
grootste goudmijn ter werel.d is gis
teren een dode gevallen tijdens
vechtpartijen tussen de 12.000 sta
kers en de politie, die was opgeroe
pen om in te grijpen.
De mijnwerkers zijn onder meer
ontstemd over een besluit van de
regering van Lesotho. Deze had be
sloten, dat de in Zuid-Afrika wer
kende mijnwerkers uit dit 'thuis
land' van hun loon 60 procent bij
een bank in Lesotho moeten depo
neren.
vaarlijk voor Israël. 'Het staat vast
dat wanneer Syrische troepen een
voet over de grens zetten, betekent
dat het begin van een nieuwe con
frontatie en de voortzetting van
agressie,' aldus Peres.
De regering van Israël kondigde
gisteren aan, dat minister van bui
tenlandse zaken Jigal Allon op 15
januari in Washington besprekin
gen zal hebben met zijn Ameri
kaanse ambtgenoot Kissinger. Vol
gens het dagblad Ma-ariv is Kissin
ger tamelijk optimistisch over de
kansen op een nieuwe overeen
komst tussen Egypte en Israël voor
de militaire posities in de Sinai-
woestijn. Kissinger zou zijn opti
misme baseren op de laatste con
tacten met Egypte. Hem zou geble
ken zijn dat de Egyptische presi
dent Sadat nu bereidwilliger is dan
vorig jaar, aldus meldt de corres
pondent van het Israëlisch dagblad
uit Washington.
Sjah in Amman
De sjah van Iran (Perzlë; ls giste
ren in de Jordaanse hoofdstad Jor
danië aangekomen. Hij zal daar
vandaag een gesprek hebben met
koning Hoessein. Het bezoek van
de sjah wqrdt in Jordanië van zeer
veel betekenis genoemd. Het Iraan-
se staatshoofd gaat morgen naar
Egypte.
PARIJS (AP, Reuter) Een zeer
ruime meerderheid van de Fransen
heeft waardering voor de soepeler
manier waarop president Valéry
Giscard d'Estaing zich als president
presenteert.
Het Franse weekblad Paris-Match
heeft de resultaten gepubliceerd
van een opinieonderzoek over Gis
cards presidentiële stijl. Daaruit
blijkt dat 83 procent van de onder
vraagden positief stond tegenover
Giscards gewoonte om geheel al
leen en anoniem rondwandelingen
te maken in de avonduren.
Maar 45 procent vond het niet zo
prettig dat de president het ritme
van het Franse volkslied, de Mar
seillaise heeft gewijzigd, waardoor
het revolutionaire elan er minder
duidelijk in uitkomt.
Tegen Giscards presidentiële stijl
was kort geleden nogal wat bedekte
kritiek gerezen, vooral nadat was
bericht dat de president er een
werkweek op nahield met een aan
tal werkuren dat niet overmatig
afweek van dat van de gemiddelde
Franse werknemer.
Voorts werd gemeld dat Giscard 's
avonds en in het weekeinde vaak
onbereikbaar is en slechts zijn
meest intieme medewerkers weten
waar hij zit. De president heeft
voorts geweigerd in het Elysée te
wonen en loopt dagelijks naar zijn
eigen huis in de buurt om er het
middagmaal te gebruiken en er te
slapen. Giscard heeft zich verde
digd met het argument dat hij tijd
Inwoners van de door raketten getroffen buitenwijk van Saigon
proberen nog wat vlammen te doven in de ravage, die is aan
gericht.
SAIGON (AP, Reuter, UPI) De
artillerie van de Viet Cong heeft
gisterochtend voor het eerst sinds
het twee jaar oude bestand weer de
buitenwijken van Saigon bestookt.
Met Russische raketten werden de
westelijke voorsteden van de Zuid-
vietnamese hoofdstad bestookt. Er
zouden minstens vijf personen zijn
gedood en 17 gewond.
In de belegerde provinciehoofdstad
Phoec Binh, die zo goed als in
handen van de Viet Cong is, wordt
nog verzet geboden door troepen
van president Thieu, die zich in
een ondergrondse bunker hebben
verschanst. Phoec Binh ligt op 100
km. ten noorden van Saigon. De
Zuidvietnamese luchtmacht heeft
aanvallen gedaan op de tien Russi
sche T-54 tanks, waarmee de Viet-
Cong Phoec Binh is binnengerold.
Volgens Saigon zijn er vier uitge
schakeld. Over het lot van de 26.000
inwoners van de stad is niets be
kend geworden.
De Amerikaanse ambassade in
Saigon heeft bekendgemaakt dat in
de stad Toey Hoa ten noordoosten
van Saigon een Amerikaanse diplo
maat door een explosie is omgeko
men.
BELFAST (UPI) Merlyn Rees, de
Britse minister voor Noord-Ierland,
heeft leiders van katholieke en pro
testantse groeperingen in Ulster voor
overleg uitgenodigd. Het is de be
doeling de grondslag te leggen voor
een vredesregeling. De deelnemende
partijen komen uit groepen die in
het voormalige Noordierse provin
ciale bestuur waren vertegenwoor
digd.
De Sinn Fein der provisionals, die
de ^politieke arm is van de 'provi
sionele' IRA, heeft laten weten ook
bereid te zijn tot overleg. Zij zou
Willen praten over verlenging van
nodig heeft om na te denken en
dat hij ondanks het ambt er toch
een privéleven op na wil blijven
houden.
Het weekblad Le Nouvel Observa-
teur heeft opinie-uitslagen gepubli
ceerd, waaruit blijkt dat 55 procent
van een groep ondervraagde Fran
sen meent dat dit jaar waarschijn
lijk of mogelijk een nieuwe mei
revolutie, zoals in 1968, in het land
zal uitbreken. Er waren ruim 2400
mensen ondervraagd. Eerder had
het dagblad Le Figaro een opinie
onderzoek gepubliceerd, waaruit
bleek dat zo'n 70 procent van de
Fransen de toekomst somber inziet.
TUCUMAN (AFP) In de bergen
bij Tucuman in het noordwesten van
Argentinië is het uitgebrande wrak
gevonden van een tweemotorig mi
litair vliegtuig, waarmee de dag te
voren dertien hoge officieren van het
Argentijnse leger van Cordoba wa
ren vertrokken naar Salta. Er waren
geen overlevenden.
Onder de slachtoffers bevinden zich
twee generaals van eenheden in Cor
doba en Tucuman. De officieren
maakten een inspectiereis.
WASHINGTON (UPI)
Atoomonderzeeërs zwalken
soms 'blind als vleermuizen'
door de wereldzeeën. De bot
sing tussen een Russische en
een Amerikaanse onderzee
boot in de Noordzee, die on
langs door de Amerikaanse
journalist Jack Anderson
werd onthuld, was bepaald de
eerste niet.
Dit heeft de Amerikaanse
voormalige schout-bij-nacht
Gene la Rocque in Washing
ton verklaard. La Rocque is
directeur van het onafhanke
lijk Centrum voor defensie
informatie. Hij kent zeker
twee soortgelijke incidenten,
een in de Middellandse Zee
en een voor de Straat van
Gibraltar.
Een onderzeeër kan onder
water om zich heen 'kijken'
met actieve sonar, een instal
latie die geluidssignalen uit
zendt en de teruggekaatste
echo's opmeet en weergeeft.
Maar daarmee geeft het schip
meteen zijn eigen positie
bloot, en dus wordt de appa
ratuur meestal uitgeschakeld.
Men werkt dan met de pas
sieve sonar, die alleen gelui
den opvangt. Maar die wordt
bij bepaalde snelheden ge
stoord door de eigen turbines.
Volgens La Rocque is men bij
oefeningen er wel eens in ar
ren moede toe overgegaan om
elke deelnemende onderzeeër
op een verschillende hoogte
te laten varen, om te zorgen
dat ze niet met elkaar in
botsing kwamen.
het IRA-bestand dat na het kerstbe
stand van twee weken opnieuw met
veertien dagen is verlengd. De IRA
zou, aldus Britse persberichten, tot
een langdurig staakt-het-vuren be-
reid zijn zonder als vaste eis te stel
len dat Britse militairen Ulster defi
nitief moeten verlaten.
vooruit dan wel zijdelings de
dampkring induikt; hij kan door de
hogere luchtlagen een keer terug
gekaatst worden, zoals een kiezel
steen die over het water scheert.
Al deze onzekerheid is het gevolg
een budgettaire bezuiniging. Vol
gens de oorspronkelijke plannen
van de NASA had in de S-2 een
hoeveelheid brandstof moeten ach
terblijven. Door op een bepaald
moment de motoren opnieuw te
ontsteken, had men dan de raket-
trap kunnen afremmen en op een
afgesproken plaats in de oceaan
kunnen laten vallen. Maar dat
beetje extra brandstof werd wegbe-
zuinigd. Volgens de NASA is het
zeer wel denkbaar dat de laatste
baan van de S-2 vrijdag voor ze
ventig procent over land zal lopen.
Speculaties dat de S-2 met een
geleide raket op grote hoogte zou
worden vernietigd, zijn tegenge
sproken. Volgens een functionaris
van het Technisch centrum voor
raketverdediging is het onwaar
schijnlijk dat dat zou lukken.
KOPENHAGEN (Reuter) Als de Denen donderdag naar de stembus
gaan, zullen zij zich waarschijnlijk wel achter het programma ter beperking
van lonen en prijzen van premier Poul Hartling opstellen.
De Liberale Partij van Hartling, die
de laatste drie maanden met
slechts 22 van het 179 zetels tellen
de parlement heeft geregeerd,
wordt gedoodverfd als de grote
winnaar in de komende verkiezin
gen. Opiniepeilingen hebben al uit
gewezen dat deze partij haar sterk
te meer dan verdubbelen zal. Maar
zelfs als dit ebëurt, dan zullen de
liberalen, die op twee na de groot
ste van de tien partijen in het
parlement vormen, nog niet een
duidelijke meerderheid hebben en
waarschijnlijk nog minder zetels
hebben dan de sociaal-democraten.
Deze laatste partij zal waarschijn
lijk de grootste partij blijven en
nog wel een aantal zetels toevoegen
aan de 46 die ze nu heeft. Het
resultaat kan een touwtrekken wor
den om het premierschap tussen
Hartling en de sociaal-democrati
sche vroegere premier Anker
Jörgensen.
Hartling, wiens populariteit groei
ende is, heeft verkiezingen uitge
schreven nadat hij in het parle
ment geen meerderheid kon krijgen
voor zijn in Denemarken ongeken
de pakket aan noodmaatregelen om
de op handen zijnde economische
depressie tegen te gaan. De voor
stellen, het gedurende één jaar, be
vriezen van lonen, winsten eri de
prijzen van lapdbouwprodukten,
werd de belangrijkste inzet van wat
inmiddels een futloze verkiezings
campagne geworden is.
In tegenstelling tot de voorgaande
verkiezingen in december 1973,
toen de kiezers zich samen met de
traditionele politieke leiders op
wonden over de stijgende belasting
en de regeringsuitgaven, waarvoor
het land zich forse begrotingstekor
ten moest getfoosten, zijn er in de
afgelopen weken nauwelijks teke
nen geweest die er op wezen dat er
een verkiezingscampagne op gang
is.
Vertrouwen
Er bestaat nauwelijks belangstel
ling voor lokale politieke .bijeen
komsten en in de straten zijn maar
weinig verkiezingspamfletten opge
plakt. Het is mogelijk dat dit ge
deeltelijk te wijten ls aan de Kerst
en de jaarwisseling, maar de belang
rijkste reden wordt verschaft door
een onlangs gehouden opiniepei
ling. Deze toonde een groeiend op
timisme en vertrouwen onder de
Denen aan. De huidige stemming is
een stuk opgeruimder dan een jaar
geleden, toen de eerste schok van
de energie-crisis iedereen in het
land verontrustte en aan een eco
nomische ineenstorting deed den
ken. Nu verwacht niet meer dan
vijftig procent van de ondervraag
den dat de situatie zal verslechte
ren, ofschoon de prijzen toch nog
steeds met 16 procent per jaar stij
gen en bijna 10 procent van de
Deense arbeidende bevolking zon
der werk is. Maar een steeds groter
wordend aantal kiezers en kandida
ten heeft laten weten dat het één
of andere loon-en-prijs-maatregel
noodzakelijk vindt en als een effec
tief antwoord op de situatie be
schouwt.
De partijen die rechts van het mid
den staan ondersteunen in het al
gemeen Hartlings visie dat loonma
tiging bereikt moet worden door
directe inmenging van de regering
in de besprekingen tussen de vak
bonden en de werkgeversorganisa
tie over een nieuw, twee jaar du
rend loon-contract dat in de lente
van kracht moet worden.
Tweespalt
De sociaal-democraten daarentegen
zijn sterk gekant tegen deze in
menging en eisen dat werkgevers
en werknemers hun geschillen door
onderhandeling en bemiddeling
moeten bijleggen, dus zonder
machtswoord van de regering. Het
ziet er niet naar uit dat ze hier
vóór de verkiezingen mee klaar ko
men. De partijen stonden nog ge
heel tegenover elkaar toen de be
sprekingen voor het Kerstreces
werden opgeschort. De werkgevers
willen helemaal geen loonsverho
ging toestaan en de vakbonden ei
sen 20 procent loonsverhoging en
verhoging van de vakantietoeslag
en in het algemeen een verbetering
van de levensstandaard.
Terwijl de campagne voortduurt
zijn er nog maar weinig tekenen
die er op wijzen dat deze verkiezing
de sociaal-democraten en de niet-
socialistische partijen nader tot el
kaar zal brengen, of dat er een
radicale verandering zal komen in
de chaos en versnippering die de
verkiezingeh van 1973 hebben ach
tergelaten.
Het Deense systeem van evenredige
vertegenwoordiging, waardoor elke
partij die tenminste twee procent
van de stemmen haalt, in het par
lement vertegenwoordigd wordt,
nodigt natuurlijk een reeks van
kleine partijen uit om aan de ver
kiezingen mee te doen, maar maakt
het dan bijna onmogelijk dat één
enkele partij een meerderheid in
het parlement behaalt. (In Neder
land is de kiesdrempel overigens in
feite nog veel lager, namelijk 0,67
procent, genoeg voor één kamerze
tel redactie). Het laatste verkie-
zingsonderzoek heeft uitgewezen
dat tenminste negen - van de tien
partijen die nu zitting hebben in
het parlement bij de verkiezingen
op donderdag daarin zullen terug
keren. Naast de liberalen en de
sociaal-democraten zullen echter
volgens verwachting de communis
ten als enigen stemmenwinst beha
len. Volgens de peilingen zal deze
partij op zijn minst vier zetels toe
voegen aan de huidige zes.
Glistrup
De man die het meeste voordeel
heeft gehad van de verkiezingen in
1973 was Mogens Glistrup, die een
kruistocht 'tegen de belastingen
hield. Zijn 'Partij voor de vooruit
gang' won 28 zetels en werd de
tweede partij dank zii een campag
ne voor de afschaffing van de in
komstenbelasting, de ontmanteling
van het ambtenarenapparaat en
soortgelijke maatregelen, die door
zijn tegenstanders als niet te reali
seren en absurd afgeschilderd wer
den. Sinds die tijd hebben de on
derlinge ruzies in deze partij, een
langdurig proces tegen Glistrup we
gens belastingontduiking en fraude,
en het feit da' deze partij een wet
op de inkomstenbelasting (die naar
de mening van haar aanhang niet
ver genoeg ging) niet had weten
tegen te houden, de partij sterk
doen slinken.
De liberalen en andere traditionele
partijen hebben Glistrup vervolgens
beentje gelicht door veel van zijn
denkbeelden over te nemen. Zij
voeren op het moment een cam
pagne voor beperkingen van de re
geringsuitgaven om de lagere op
brengst der inkomstenbelastingen
goed te maken, en voor verdere
verlaging van de inkomstenbelas
tingen in de nabije toekomst. Vol
gens de peilingen zal Glistrup's
Partij van de Vooruitgang meer
dan een derde van zijn achterban
verliezen en maar tien procent van
de stemmen halen, vergeleken met
de bijna twintig procent in 1973.
Zolang de traditionele partijen blij
ven weigeren samen te werken met
de vooruitgangspartij, kunnen de 20
zetels die deze partij toch altijd
nog wel zal krijgen, genoeg zijn om
de vorming van een niet-socialisti-
sche meerderheids-coalitie onmoge
lijk te maken.
i
