met openbaar vervoer
Uw probleem ook het onze fllsihalll
Nieuwe boeken
Loods uitgebrand
Oplossing 'Wië is
dit?' (Maandag)
TROUW/KWARTET MAANDAG 6 JANUARI 1975 v BINNENLAND T6-K6
Kruikjes uit Cyprus, in de vorm van gedroogde papak'erbollen, omstreeks
1500 v. Chr., wellicht het aspirientje van de oudheid. (Uit: De techniek in de
oudheid), rechts.
Het bereiden van bier in Egypte: scène uit een graf van omstreeks 2500 v.
Chr., links.
GESCHIEDENIS
PELGRIMAGE DOOR DE
door W. F. Stafleu
Beschaving schijnt wel te moeten bestaan en voortbestaan
bij de gratie van reizen, uitwisseling van gedacthen, commu
nicatie, beïnvloeding door ideeën en krachten van buiten. Of
het de Grieken zijn die Rome beïnvloeden, dan wel Franken
die Friezen onderwerpen, pelgrims die bij miljoenen door
Europa en het Midden-Oosten reizen, of avonturiers die
Afrika ontdekken overal ontstaan uit ontmoetingen
nieuwe impulsen. Behalve dat er óók veel bedorven wordt,
want communicatie is niet alleen maar winst.
Een mooi boek van Henri Hodges', 'Tech
niek in de oudheid', leert dat ook de
technologie in de oude wereld (rijker
dan Je oppervlakkig zou denken) nergens
lang kon bloeien zonder zulke invloeden.
Sommige gesloten samenlevingen zijn
eeuw-in-eeuw-uit dan ook gewoon op het
oude peil gebleven (nu nog Afrika hier
en daar, en Nieuw-Gulnea), andere staan
naar alle kanten open en maken ontwik
kelingen door. Sommige werktuigen zijn
misschien wel een miljoen jaar praktisch
ongewijzigd gebruikt. Hodges geeft daar
treffende staaltjes van.
Zijn boek is een voor de leek uniek
overzicht van de ontwikkeling van de
technologie vanaf de oertijd tot aan het
einde van de Romeinse wereldheerschap
pij, vijfde eeuw na Christus. De twee of
drie eeuwen rondom het jaar 3000 v. C.
blijken beslissend te zijn geweest voor de
ontwikkeling van de vroege technologie.
Hodges wijst op de natuurlijke rijkdom
die ooit in de tegenwoordige woestijnen
van het Midden-Oosten bestaan heeft, de
dpmerkelijke kunde van Babylonië en
Egypte, de theorieën der Grieken, het
huis-tuin-en-keukenniveau na de Ro
meinse techniek, die gespeend was van
vindingrijkheid.
Aardig gevonden is zijn opmerking dat
de belangstelling van de mens voor de
bewerking van koper het eerste gewekt
werd toen hij op zoek was na.ar een
geschikte groene kleurstof om oogscha
duw te maken. En wellicht is de uitvin
ding van glas het gevolg van het bestu
deren van mislukkingen bij de aarde-
werkfabricage. Veel kan Hodges over
brons vermelden en merkwaardig ge
noeg veel minder over de latere ijzerbe-
werking. Ook als ijzer allang bewerkt
wordt, blijft brons nog favoriet.
Hodges vermeldt ook het aspirientje van
de oudheid: flesjes met opiumhoudend
papaversap zouden in het Midden-Oosten
ver voor onze jaartelling gebruikt zijn
tegen hoofdpijn en andere kwalen. Ver
der passeren de revue: transport, oogst,
jacht, oorlog, domesticatie van dieren,
vuur, aardewerk, wegenbouw in (Perzië
hoog ontwikkeld), slavernij (Grieken
land!), pomp, hefboom, watermolen, be
ton (Rome). En: waarom gaven de Me-
sopotamiërs hun kennis van het ijzer
niet door aan andere volken? Waarom
ontstonden er in het barbaarse Europa
geen steden? Waarom hadden de Romei
nen zo'n afkeer van techniek en waarom
bleven de Grieken in de theorie steken?
Het boek is fantastisch mooi geïllus
treerd. Elk fotobijschrift is een korte
samenvatting van de tekst een beetje
dubbelop, maar toch wel handig.
Franken
Vergeleken bij zulke oude beschavingen
komt die van de Franken, Friezen en
Saksen in de vroege middeleeuwen ons
maar boers voor ofschoon dr. Blok
heel wat schoons uit die tijd heeft opge
diept, zoals de eerste geschiedschrijver
van Nederlandse bodem (Liudger, achtste
eeuw), de eerste dichter (Gerward) en de
eerste 'Nederlander' van betekenis (de
Friese koning Redbad). Dat alles In een
welkome herziene druk \>an. het boek
over de Franken in Nederland. De bron
nen zijn uiterst schaars. Dat Blok toch
144 bladzijden aan zijn onderwerp heeft
kunnen wijden, en er staat geen woord
teveel in, komt doordat hij de schaarse
gegevens aan elkaar heeft kunnen praten
door vergelijking met het Frankische rijk
in het algemeen, door reconstructie en
door hulp van andere wetenschappen,
vooral de naamkunde, op welk gebied de
schrijver eveneens deskundige is. Zo ont
stond een fraai wetenschappelijk betoog,
maar ook hoe bestaat het voor zo'n
duistere periode een bepaald boeiende
excursie naar een onbekend land, dat
niettemin dat van onze voorvaderen
blijkt te zijn. Want de geschiedenis van
de Franken, dat betekent bijvoorbeeld
ook de geschiedenis van het vroege
christendom en het verzet der Friezen
(Bonifatius!) daartegen.
Wat brachten de Franken hier? In de
eerste plaats, met hulp van de Angelsak-
Reconstructie van een Mesopotami
sche pottenbakkersoven van om
streeks 3500 v. Chr.
sen, het christendom. Dat maakte op de
lange duur een eind aan het» geloof in
mensenetende heksen, lijkverbranding,
toverliederen, mensenoffers, verering van
bronnen, bomen en bossen (Heiloo: hei
lig bos; Ermelo: bos aan de god Irmin
gewijd). Verder brachten de Franken het
koningschap en. hun vorm van feodali
teit. Niet dat Friesland tevoren een boe
renrepubliek van vrijen en gelijken was
Blok maakt met Algra een eind aan
die romantische opvatting. Ook vóór de
Franken waren adel en grootgrondbezit
ters de baas. Zij waren ook het eerst tot
samenwerking met het Frankische rijk
en bekering tot het christendom bereid.
Vreemd zag dit lage land eruit. Er staat
in het boek van Blok een prachtige foto
van de Biesbos. Daar kan men zien hoe
ons land er in de vroege middeleeuwen
moet hebben uitgezien. Maar een kaartje
van Nederland uit plm. 825 durft Blok
niet te ontwerpen; 'daarvoor ontbreekt
ons nog de kennis'. De kustlijn een stuk
westelijker, maar hoe? De Waddenzee
een veenland? Een Zeeland en de Zuid
hollandse eilanden?
Wel kan men zeggen dat ons gehele land
met veel bos was overdekt. Het land
schap werd doorsneden door brede, onbe
dwongen rivieren. Geen woonkern of hij
lag bij of in het bos, dat voor de boeren-
economie onmisbaar was als leverancier
van hout, twijgen, bast, strooisel, loof
voor veevoeder, honing en wild en als
weideplaats voor varkens. Intussen werd
dit bos ook toen al danig aangetast door
ontginning, zowel voor uitbreiding van
bestaande als voor het stichten van nieu
we nederzettingen. Deze nederzettingen
moeten we ons vooral niet te groot voor
stellen. Behalve handelscentra als Maas
tricht, Dorestat, Domburg en bestuurs
centra als Utrecht en Nijmegen waren ze
uiterst klein, een handjevol woningen en
voorraadschuren.
Pelgrimstochten
In de tijd van de Franken al zijn er
pelgrims, zoals J. van Herwaarden in zijn
prachtige boek vertelt. Zeker, ook in nog
oudere tijden waren bedevaarten bekend,
tot duizenden jaren voor Christus in
Egypte al, eia vooral in Azië is in allerlei
religies de bedevaart normaal. Maar Van
Herwaarden behandelt vooral de bede
vaarten in de middeleeuwen. Dat waren
niet alleenbelangrijke blijken van ge
loof, ze helden op tal van facetten van
het menselijk doen en laten ook grote
invloed uitgeoefend.
De eerste ctioistenen, legt Van Herwaar
den uit, moesten er niets van hebben, en
zoals bekérid hebben Erasmus en de
kerkhervorpoars er later ook geen goed
woord voor over. Maar in de eeuwen
daartussen zijn miljoenen en miljoenen
mensen o rider weg geweest. In de loop
van de t wélede en derde eeuw vervaagde
het bijbelse, geloof in het nabije einde
der tijden. De cultus van heiligen en
martelaren kwam ervoor in de plaats.
Christelijke heiligdommen verrezen op
plaatsen waar de heidense religie haar
vereringscemtra had gehad. In de vierde
eeuw bloedde de verering enorm op, wijd
verbreid door de overbrenging van relie
ken. Zonder deze 'translaties' is de chris
telijke beejdende kunst van die tijd niet
denkbaar.
Namaakrefieken werden alom. verspreid;
sommige heiligen blijken meer dan één
hoofd of meer dan twee benen te hebben
gehad. Rijk en arm, maar vooral rijk,
trokken aijet alleen naar de relieken,
maar ook naar plaatsen waar levende
mensen met een roep van heiligheid
verblijf hielden. Menige apostel- of heili
genlegende kreeg meer betekenis dan het
ware geschiedverhaal. Grote menigten
mensen bezochtén de heilige plaatsen in
Palestine. Stromen Pelgrims gingen naar
Rome en Santiago de Compostela in
Spanje. Kloosters en gasthuizen verrezen
langs die wegen erheen, speciale geestelij
ke broederschappen zorgden voor onder
houd \$an wegen en bruggen. Menig vorst
schonk; geld voor wegen en gasthuisbouw.
De re'fsgidsen naar het heilige land- beho
ren tot de eerste gedrukte boeken. En
de toenemende kritiek op de bedevaarten
(die er altijd was geweest; vrouwen en
geestelijken werd de bedevaart afgeraden
of zieAfs verboden) deed de oplagen en
aantallen drukken van de bedevaartgid-
sen niet verminderen.
Iedereen herinnert zich van school het
verhaal van de tragische kinderkruistocht
van 1212. Er waren ook kinderbedevaar
ten, namelijk naar Mont St. Michel in
Bretagne, zo in 1333, 1450 en 1457-58. In
1457 waren vertelt Van Herwaarden
talrijke kinderen uit Vlaanderen, Bra
bant, Rijnland, Beieren en Zwitserland
op weg naar de berg, ze vorderden zo'n
25 kilometer per dag. Hun enthousiasme
werd door honger en dorst zwaar op de
proef gesteld. Vier tot zes procent van de
kinderen is onderweg gestorven. Wie
denkt hier niet aan de rattenvanger van
Hameln? want het zullen toch wel iets
ouderen geweest zijn, die de kinderen in
beweging brachten met een beroep op de
heilzaamheid voor de ziel van het kind
als het aan de tocht deelnam. Hoe gevoe
lig waren de mensen niet voor dat argu
ment, hoezeer nam dat niet' hun hele
leven in beslag! In Regensburg hadden
ouders geprotesteerd en de geestelijken
gevraagd, de kinderen tegen te houden.
Maar waar zijn de vermeldingen over
protesten in andere steden? Een exta
tisch geloofsbeleven van jongeren was
niet ongewoon en dat van de meeste
ouderen stond er niet ver vanaf.
Huurlingen
Het is wel een heel andere sfeer, waarin
Geoffrey Trease ons brengt in zijn dikke
boek over 'avontuur en hartstocht van de
Condottieri' onder de titel 'De huurlin
gen' In de 14e-16e eeuw traden in het
sterk verdeelde Italië de condottieri op,
de vaak buitenlandse huurling-generaals,
die door vorsten en andere heren ge
huurd werden, met of zonder legertje, om
de oorlog aan te voeren, of om te voor
komen dat er oorlog uitbrak. Deze con
dottieri waren boeiende figuren, want
het waren avonturiers. Trease weet er
heel wat van te vertellen, want al staat
zijn boek vol met (prachtige) afbeeldin
gen, er blijft nog veel tekst over. Die is
voor een belangrijk deel gewijd aan de
grote Engelse militair Hawkwood, die vele
jaren als free-lance generaal in Italië
sleet. Wie het verhaal van al deze gene
raals niet zo interesseert, wordt wellicht
door de foto's geboeid, want we hebben
aan deze huurlingen tal van schilderijen
en ruiterstandbeelden te danken.
Afrika
Vier eeuwen ontdekkingsreizen in Afrika:
dat betekent niet alleen het overbekende
verhaal van Livingstone en Stanley, of
de kolonisatie van Boeren en Belgen,
maar ook bijvoorbeeld het zoeken naar
de sprookjesfiguur Johannes de Presbyter
in Ethiopië (ook Columbus was eigenlijk
op zoek naar deze priester-koning).
De Europese nieuwsgierigheid kwam ei
genlijk laat op gang. Eerst in de acht
tiende en negentiende eeuw werd reizen
door het donkere werelddeel pas goed
populair. De belangstelling van het pu
bliek vertelt Timothy Se verin in zijn
prachtige boek 'Afrikaans Avontuur'
was onverzadigbaar. Zelfs nationale rege
ringen werden bezeten door het enthou
siasme en stopten geld in de meest
waanzinnige projecten ter ontdekking en
aankoop van de meest onbereikbare en
waardeloze gebieden.
Over Barbarije (christenslaven) en de
Goudkust (door christenen geworven sla
ven), over Timboektoe en Kongo, over
Piet Retief en Dingaan, over de verwoes
tingen die de jacht op groot wild aan-
De Negus en z(jn onderdanen nemen
deel aan een massale doopplechtig
heid om hun geloof te bekrachtigen.
(Achttiende eeuws Ethipisch manus
cript).
richtte, over nog veel meer gaat dit vaak
adembenemende verhaal. Het boek bevat
een groot aantal ongelooflijk mooie illus
traties, die alleen al een treffende kijk
geven op het avontuur in dit kleurrijke,
romantische en eigenlijk nog altijd ge
heimzinnige werelddeel.
Alle hier besproken boeken zijn uigaven
van Fibula-van Dishoeek te Bussem:
Techniek in de oudheid, door Henri Hod
ges, 259 biz. 32, Franken in Nederland,
door dr. D. P. Blok, 144 blz. 36.50,.
Pelgrimstochten, door drs. J. van Her
waarden, 180 blz. 36.50, De huurlingen,
door Geoffrey Trease, 272 blz. 45, Afri
kaans avontuur, door Timothy Severin,
288 blz. 45.
Vraag: Hoe is de procedure bij het
verstrekken van een lening tegen
schuldbekentenis?
Antwoord: Degene die het geld ver
strekt. stelt zelf de schuldbekente
nis op. Gaat het om een klein
bedrag dan is het wel voldoende,
maar is het een grote som, dan
adviseren wij altijd de notaris deze
zaak te laten leiden. Het papier
hoeft niet gezegeld te zijn. Het is
niet nodig de bestemming van het
geld erbij te vermelden. De schuld
bekentenis moet in elk geval voor
zien zijn van de eigenhandig door
de schuldenaar geschreven en on
dertekende verklaring'Goed
voor.in letters en niet in getal
len vermeld, krachtens geldlening',
dan de naam en handtekening van
de schuldenaar. Daaronder dag, j
maand en jaaraanduiding alsmede
de plaats van ondertekening. Mocht
er verder over aflossing en rentebe-
paling gesproken worden, dan dient
dit opgenomen te worden in de
schuldbekentenis. In een dergelijk
geval weet een notaris de beste
formulering.
Vraag: Mijn bruingelakte Japanse
mokkakopjes zijn in de loop der
tijden dof geworden. Hoe krijg ik
ze weer mooi glanzend?
Antwoord: Er zijn veel mogelijkhe
den: Origineel Japans lakwerk be
staande uit een groot aantal lakla-
gen óp zijdepapier of rijstpapierba
sis, zou men als de kleur verder
niet heeft geleden, heel voorzichtig
met wat was kunnen bij wrijven.
Deze kopjes zijn eigenlijk alleen
om naar te kijken en niet om te
gebruiken. Hebben de kopjes door
het wassen met een voor dit doel
niet geschikt wasmiddel of in een
afwasmachine verguldsel en verf
verloren, dan is er niets meer aan
te doen. U kan de kopjes op de
gebruikelijke manier afwassen en
naspoelen met regenwater (heel
goed voor allerlei huiselijke werk
jes) direct afdrogen en niet laten
staan tot ze droog zijn.
Vraag: In de tuin van mijn nieuw
gebouwde woning (hoekhuis van
een rijtje) werd een paar dagen
voor de oplevering door de aanne
mer, zonder dat men mij dat had
gevraagd, een greppel gegraven en
een kabel gelegd voer een centraal
antennesysteem. Volgens de aanne-
iets onnodigs. Nu ligt die kabel vrij
wel merkwaardig: U wil op uw
eigen terrein geen last hebben van
mer valt dit onder erfdienstbaarhe
den. Er is aan de voorzijde van het
huis een strook waar gas- en elec-
triciteits- en de waterleidingbuizen
liggen naar het volgende blok. Daar
kan die antennekabel ook nog wel
bij. Nu moet ik de aanleg van mijn
tuin herzien en zal altijd kans heb
ben dit kabeltje te beschadigen.
Antwoord: In de eerste plaats dient
u precies te weten wat er in het
koopconctract staat over die erf
dienstbaarheden. Zijn ze gespecifi
ceerd? U kan bij de openbare wer
ken van uw gemeente eens infor
meren wat de gemeentelijke bepa
lingen zijn met betrekking tot ka-
belaanleg. De opmerking van de
aannemer: Als u er last van hebt.
moet u hem zelf maar verleggen, is
diep (60 cm) maar als u dat vijver
tje wil aanleggen, dat u van plan
is, krijgt u wél last en dan zou u
het zelf moeten veranderen. Onze
raad: de notaris en bouw- en wo
ningtoezicht moeten daar iets over
zeggen. Over uw eigendom mag
men niet beschikken als er een
andere mogelijkheid bestaat.
Vraag: Wat is nu eens een goed
voorlichtingsboekje voor kleine
kinderen en welke kinderbijbel
kunnen we nu eens gaan lezen, nu
v. d. Hulst en Anne de Vries al een
paar keer doorgenomen is met de
kinderen?
Antwoord: Als er één ding moeilijk
is, is het wel vragen beantwoorden
waarbij men ouders en kinderen
niet kent en waarbij de ouders
degene niet kennen, die dit advies
geeft. Wat de kinderbijbels betreft:
in ons eigen gezin werd behalve de
door u genoemde kinderbijbels
voorgelezen uit vele andere, min of
meer geslaagde, tot 'Klink' kwam.
voor ons een prachtig boek. Daar
naast werd ook stukgelezen: 'Een
Vragen (één per brief) zenden
naar: Uw probleem ook het onze.
Postbus 507, Voorburg. Naam en
adres vermelden. Eén gulden aan
postzegels bijsluiten. Geheimhou
ding is verzekerd.
jaar bij de familie De Bloeme' van
Mien Labberton, waarbij we ver
schillende hoofdstukken beslist
oversloegen. Het beste is, dat u
eens naar uw leeszaal gaat en daar
u laat inlichten over het daar aan
wezige en dat u dan, eens rustig
gaat zitten uitzoeken wat u het
meest geschikt lijkt voor uw kinde
ren. Let ook op de illustraties daar
bij. Uw tweede vraag ligt ook in
het persoonlijke vlak. Wij willen
graag verwijzen naar nummer 6
van jaargang 22, 6 juni 1974 van de
Consumentengids, een vergelijkend
onderzoek van 12 boekjes over
sexuele voorlichting aan jonge kin
deren. De meeste van deze boekjes
zijn in elke openbare bibliotheelf
aanwezig. Zowel uw eerste als uw
tweede vraag lenen zich als onder
werpen voor discussiegroepen van
jonge ouders, gemeente-avonden
voor jonge kerkleden en groothuis
bezoeken in nieuwe wijken. Spreek
er eens over met uw kerkelijke
contactpersoon.
Vraag: Ik ben in het bezit van een
heel oud stel bikkels maar ken de
spelregels niet. Kan u me helpen?
Antwoord: Toevallig kregen we een
dezer dagen in de openbare biblio
theek een gezellig boek, waarin de
spelregels voorkwamen. Het heet
Spelenderwijs, door Adrie en Geert
van Oorschot, en werd bij De Bussy
uitgegeven. Het is thans uitver
kocht, maar waarschijnlijk zullen
meer openbare bibliotheken het
nog bezitten.
AMSTERDAM Een opslagloods
van een grote Amsterdamse papier
handel aan de Willem de Zwijger
laan is gistermorgen geheel uitge
brand.
Eerlijk gezegd, doorj\Jarijke Har-
berts; uitgegeven dóór de Weten
schappelijke Uitgeverij in Amster
dam; 150 blz; prijs ƒ.14,90.
Een serie interviews met elf vrou
wen. nauwkeurig opgetekend en zo
letterlijk mogelijk weergegeven
door de Interviewster. Ze koos
vrouwen om mee ha praten, omdat
die meestal niet zo in de publiciteit
komen, behalve als ze het 'gemaakt'
hebben. Wat dat betreft onder
scheiden vrouwen zich niet van
mannen. Ook hen wondt zelden iets
gevraagd als ze niet belangrijk of
bekend zijn.
Dat er in gewone mensen heel in
teressante verhalen zitten, bewijst
dit boek wel. De geschiedenissen
van een kraamverpleegster, van een
prostituee, een werkend meisje, een
boerin etc. zijn eigenlijk zonder
uitzondering spannende lectuur ge
worden. Dat resultaat is te danken
aan de werkwijze wan Marijke Har-
berts: een combinactie van gezonde
nieuwsgierigheid an een deson
danks terughoudende manier van
vragen stellen. Het enige wat hier
mee een beetje in strijd is, zijn de
wat damesbladacMige situatie- en
sfeerbeschrijvingen waarmee de
verschillende vrouwen voor de le
zers 'geplaatst' warden, voordat ze
zelf aan het woord komen.
Al lezend krijg je wel het gevoel
dat er enige tientallen boeken met
vraaggesprekken gevuld zouden
kunnen worden die allemaal zou
den laten zien hoe boeiend mensen
zijn, ook de onbekende. Dat geeft
dan bovendien de lezer wel een
beetje een voyeursgevoel, het gekijk
en geluister naar andere mensen
waarbij je zelf zorgvuldig buiten
schot blijft. Maar ook interviews
met bekende persoonlijkheden roe
pen dat soort gevoelens wel op. En
deze bedenkingen tegen interviews
in het algemeen doen niets af aan
de kwaliteit van dit boekje.
A. H.
'Engel der vergetenen' door Heinz
G. Konsalik. Uitgave: De Boekerij
in Baarn. Prijs 19,90, 272 blz.
'Konsalik omnisbup' 452 blz. prijs
24,50.
Doktoren spelen vele malen hun rol
in vele boeken, die door Konsalik
worden geschreven. Ook In 'Engel
der vergetenen' herkennen we het
patroon. Evenals in 'Een zomer met
Danitsja' treedt hier een heelmees
ter op, die in eigen land zijn be
staan in de goot via onvoorstelbare
hoeveelheden drank rekte. In een
lepra kolonie in Achter-Indië krijgt
de man de kans zich weer waar te
maken. Hoe wordt ons in de beken
de boeiende verteltrant van deze
schrijver duidelijk gemaakt. De
verhalen in de omnibus spraken
ons helaas minder aan. 'De godin
*van het oerwoud' die met behulp
van een Polaroid-camera tot een
bovenaardse verschijning wordt bij
een primitief volk, waar ook onder
opperhoofden de dienst uitmaken,
is gewoon een slecht verhaal. 'Twee
uur middagpauze' geeft echter een
(ADVERTENTIE)
goed beeld van een rijk man met
een groot hart voor de vrouw van
zijn vrien<j, anders gezegd: van een
zeer bemiddeld man die alles heeft
behalve een geweten. Bijna verra
den we de plot van deze geschiede
nis met op te merken dat hij niet
de enige is. 'Manoeuvres in de
herfst' tenslotte toont ons de wak
kere borst Heinrich Emanuel
Schütze. Wij volgen, deze uniform
bezetene een halve eeuw op de voet
en ondanks de politieke en militai
re buitelingen van deze steeds weer
op zijn benen en nog beter terecht
komende Duitser is het een leerza
me tocht die tot veel nadenken
stemt.
G.L.
'De mythe van de Mafi^t' door Ab
Visser. Uitgave: A. W. Bruna en
Zonen, Utrecht/Antwerpen. Prijs
ƒ14,90, 174 blz.
De Mafia, is 'in' mede dank zij de
moderne communicatiemiddelen.
Dikke boeken, barstensvol gedic
teerd door mannen die de zwijg
plicht verbraken, openbaren verbijs
terende zaken uit een ver en pril
verleden. Ab Visser, geen onbeken
de in kritiekenland. schrijver van
speurderromans en veelvuldig
Italiëganger (met voorkeur voor Si
cilië waar eens de Mafia ontsproot)
heeft vele bronnen geraadpleegd en
zo goed mogelijk vergaande weten
schap op een rij gezet. Des te meer
we te weten komen, des te myste
rieuzer komt de georganiseerde mis
daad op ons af. Eén zin, gelicht uit
het feitenrelaas frappeerde ons: De
Mafia is als God die dood verklaard
is, maar blijft bestaan zolang er
nog een mens in Hem gelooft. Wat
ons deed denken aan Mario Puzo,
schrijver van The Godfather, die
een van de betere werken over de
Mafia schreef maar daarvoor nooit
een lid van de organisatie-ontmoet
te. Ab Visser gaf een ons inziens
goed overzicht in uiterst kort bestek
dat soms, .gezien de vele vreemde
woorden die echt op zijn Hollands
konden 1 worden geschreven, wal
proefschriftelijk aandeed.
G.L.
Wat nou weer, door Harriet Free
zer, uitgegeven door De Arbeiders
pers in Amsterdam; 142 blz.; prijs
12,50.
Een verzameling cursiefjes, die voor
een deel eerder verschenen in Op
zij, Het Parool, het Algemeen Dag
blad, waarvan de uitgever vaststelt
dat ze 'vol laconieke humor zitten
en in een zorgvuldige en toch
springlevende stijl geschreven zijn'.
Die aanprijzing gaat voor deze kor- j
te stukjes over alle mogelijke on
derwerpen (zoals ouder worden,
emancipatie, modieusheid) wel op.
Bovendien zal geen redelijk mens
het met de meningen die Harriët j
Freezer geeft, oneens zijn. Maar,
zoals dat vaak met dit soort verza
melbundels gaat, als je het boekje
uithebt, blijft er niet zoveel van
hangen. Het leukst zijn de stukjes
waarin gewone constateringen ge
daan worden, het vervelendste als
er al te laconiek en springlevend
gedaan wordt. De schrijfwijze van
Harriët Freezer komt veel meer tot
z'n recht in een informatief boekje,
zoals dat over de overgangsjaren,
dat eerder in deze krant vermeld
werd. Zo'n wat moeizaam onder
werp kan ze door haar manier van
schrijven wat 'verlichten'.
A. H.
De vraag 'Wie is dit' in de rubriek
'Dag Maandag' van vorige we'ek
werd door velen goed beantwoord:
liet wés Johnny Jordaan.
Prijzen gaan naar mev. P. Spek-de Jong.
Kortenhoevcdijk 5a, Lexmond: mej. C. \V.
Hekke. Pr. Mirgrletstraal II. BruInN-o:
mevr. B. Jansen-Klomp. Pastoor Klontjes-
straat 69, Hellen doorn.
welzijn
