Kerk in DDR zoekt naar
houding tegenover staat
n
w
Uit de kerkbladen
fllsiilfitll
Amsterdamse mummie
blijkt veel jonger
Conferenties
Trouw
Kwartet
Portret Moboetoe
vervangt kruisbeeld
Het evangelie
naar Gert
'Schakel diakenen in
bij psycho-sociale
hulpverlening'
Nieuwe boeken
Dood van bejaarde
niet gewelddadig
TROUW/KWARTET MAANDAG 6 JANUARI 1975
KERK/BINNENLAND T2-K2
Van een medewerker N
OOST-BERLIJN In de vijf en twintig jaar dat de DDR bestaat is ook in het geloofsdenken het
een en ander veranderd. Een oudere predikant, met wie ik sprak was alleen negatief. Hij vertelde
verhalen over christenen, die omdat ze christen willen zijn, gediskrimineerd worden in de D.D.R. Ik
geef enkele kort weer. De zoon van een zeer vooraanstaand man besluit theologie te studeren en
krijgt alle mogelijke moeilijkheden, omdat zijn vader een hoge post bekleèdt in de D.D.R.-staat. Hij
wordt tenslotte onmondig verklaard, want een normaal mens doet zoiets niet.
Een Jonge christen beschikt over
grote begaafdheden. Hem wordt
een officiersopleiding aangeboden
met grote vooruitzichten. Echter op
voorwaarde dat hij bedankt voor de
kerk. Dat weigert hij en nu werkt
hij als een eenvoudige elektricien
en kan nooit verder komen.
Een predikantszoon krijgt van zijn
school ln het geheim later zijn
einddiploma thuis; officieel is hij
gezakt, omdat hij uit een predi
kantsgezin komt; aldus vertelt zijn
leraar hem.
Deze oudere predikant is alleen
verbitterd, is alleen anti-commu
nist. Hij durft dat hardop te zeg
gen. Zijn enige hoop is, dat eens de
bevrijding zal komen, maar hij
voegt er droevig aan toe: dat zal ik
niet meer beleven.
Denken alle christenen zo in de
DDR? We konstateren, dat velen,
vooral de ouderen zo denken. Maar
de laatste jaren is een groep ge
groeid, die poogt in hun officieel
atheïstisch staat zich positief als
christenen op te stellen. Ze zijn
beslist geen marxisten, maar ze
willen wel pogen hun - geloofsden-
ken in te brengen in hun communis
tische samenleving.
Jonge predikant
Ik geef kort weer een gesprek met
een Jongere predikant.
Hij vertelde me; we wonen nu een
maal ln de DDR. en God geeft ons
hier een opdracht We moeten niet
vertwijfeld hopen op een andere
maatschappij vorm. Dan zijn we
dromende christenen. Ik weet, dat
de kerk in de kapitalistische landen
geduld wordt, maar in werkelijk
heid ook doodgedrukt wordt, hoewel
anders dan bij ons. De kerk is daar
officieel vrij, maar je merkt daar
niet veel van. want het kerkelijk
leven bij jullie neemt ook af.
Welke invloed had 25 jaren com
munisme op ons christenen en onze
kerk? Allereerst: we staan meer
dan ooit open voor maatschappelij
ke vragen. Vroeger zweeg de kerk
over politiek, want we wilden geen
vuile handen krijgen. Nu weten we
dat boter en koffie en bijna alles te
maken heeft met politiek. We pro
beren nu over deze problemen na
te denken We hebben ontdekt dat
juist de christenen een sociale
ethische verantwoordelijkheid
draagt. We zijn niet meer alleen
anti-communistisch als in de tijd
van bisschop Dibelius (overleden in
1967). Toen was de kerk alleen
negatief in de oppositie. Dat is
mislukt. Gelukkig maar.
Wat kenmerkt ons geloof sdenken?
Het is meer zakelijk en niet zo
ideologisch. We aanvaarden de si
tuatie zoals die hier is en pogen in
ons sterk ideologisch systeem wat
zakelijkheid en nuchterheid in te
brengen. We zeggen steeds: we ko
men er niet' met mooie propagan-
da-leuzen, maar wat doen we nu
praktisch?
Ik wil daarvan een voorbeeld ge
ven. Onze ouderling is chemicus.
Hij werkt bij een wetenschappelij
ke instelling. In dat bedrijf wordt,
een zogenaamd arbeidskollektief
opgericht. Dat wil zich bezig hou
den met anti-kolonialisme. Nou,
dan gaan wij duitsers aan het the
oretiseren! Onze ouderling werd lid
van dit kollektief. Hij volgt een
kerkelijke kursus over anti-racisme.
Hij poogt nu ln zijn kollektief uit
de mooie leuzen, uit de ideologie los
van de staat te komen tot het
zakelijke.
Los van de staat
Zo iets was ln de tijd van Dibelius
onmogelijk. Toen zou deze ouder
ling als pseudo-communist, nog
erger als collaborateur gezien wor
den. Wij zijn niet meer zo bang
voor de voortschrijdende sekulari-
satie als in het Westen. We hebben
de voordelen ontdekt, dat we hier
helemaal los van de staat zijn. Het
Otto Dibelius
is enorm gevaarlijk als de kerk een
verlengstuk van de staat is, ja
daarvan afhankelijk zoals de West-
duitse kerk in financieel opzicht.
De liberalen daar hebben gelijk, als
ze een volkomen scheiding tussen
kerk en staat wensen. Hier kun je
als kerk alleen leunen op het geloof
in Christus. De Westduitse kerk
heeft daarnaast te veel1 en boven
dien valse steunen.
We ontdekken dat de laatste paar
jaar velen, die ver van c|e kerk
afstaan, vragen naar het evangelie.
Ze hebben een atheistische opvoe
ding gehad, die gebaseerd is op het
marxisme. Maar velen ontdekken
nu een hiaat: ze vragen naar de zin
van het leven. Daarover zwijgt het
marxisme. Ze zoeken dan antwoord
bij de kerkmensen, die met deze
vragen wel bezig zijn. Ze willen wel
van het evangelie horen, maar
niets te 'maken hebben met de
kerk, want die is te zwaar belast
door het verleden. Ze dwingen ons
in hun gesprekken met ons nu eens
onze oude thelogieën en dogma's te
vergeten en opnieuw antwoorden te
zoeken uit het evangelie. Ze zoeken
niet de kerk, ook niet dorre theolo
gie, maar levend geloof.
Geen voetstuk
Vervolgen? ontdekten we, dat de
kerk geen kultusinstituut is, dus
een instelling om religieuze behoef
ten van mensen die, deze hebben, te
bevredigen. Ja, onze staat wil ons
graag terugdringen tot kultus:
doop, vrome preken, avondmaal,
kerkelijke begrafenis. De Russen
snappen niets van onze kerk, die
midden in het leven der mensen en
ook van de staat, wil verkeren. Ze
zijn hun orthodoxe kerk gewend,
die vooral sacraal is. We hebben
hier geleerd, dat de kerk- geen amb-
tenkerk is, waarin de predikant al
les overheerst en alles te zeggen
heeft. Vooral in Duitsland staat de
predikant wel erg op een zeer hoog
voetstuk. Bij ons is de predikant
daarvan af gestapt en mede chris
ten geworden, geen bevelvoerder en
allesweter, en ook geen sacraliteit.
Hij werd bij ons mens.
Tenslotte: we hebben als Duitsers
toch wel veel moeite met demokra-
tie. Altijd al. Dat was al in de tijd
der monarchie, dat werd heel erg
onder Hitier. Hier overheerst de
staat almachtig het hele leven, ook
de kerk. Maar hierdoor werd de
kerk wakker. Ik geloof niet, dat de
kerk erop achteruit gegaan is, juist
omgekeerd: we leerden bewust
christen te zijn en .moesten' volko
men nieuwe wegen zoeken om in
deze situatie kerk en christen te
zijn. Ik heb het gevoel, dat de kerk
in het Westen, die zogenaamd in de
vrijheid leeft, stil is blijven staan,
ja soms in slaap gevallen is. En nu
versta ik onder kerk: de christenen
en niet de theologie, synode of
predikanten.
AMSTERDAM De mummie van het bijbels museum, de enige
in Amsterdam, blijkt duizend jaar jonger te zijn, dan men altijd
gedacht had. Röntgenonderzoek aan de Vrije Universiteit heeft
aangetoond, dat de jonge Egyptische vrciuw in de tijd van'Jpzus
geleefd heeft. Dit blijkt uit de wijze, waarop de mummie is gecon
serveerd. Tot nu toe had men de tijd van omstreeks 900 voor Chris
tus aangenomen.
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS -
Doopbewijzen
Het stuk van ds A. A. Spijkerboer
in 'Woord en Dienst' ken ik niet,
alleen het bericht in Tr./Kw. 30-12-
'74 .Kerken geven al minstens 20
jaar lang doopbewijzen af voor het
gewraakte doel. De synodale reactie
komt dus rijkelijk laat. Het minis
terie van Buitenlandse zaken, afd.
Reiswezen, heeft bij mijn weten
altijd principieel geweigerd om aan
consulaten die daarom vroegen bij
aanvragen voor visa doopbewijzen
mee te zenden, zich daarbij beroe
pend op de Nederlandse wet. Heel
netjes. Het lijkt dan ook verdacht
veel op een ariërverklaring. Ik heb
mij gerealiseerd dat het niét om
een ras-verklaring kon gaan, maar
om een politieke verklaring. Daar
om heb ik, begin zestiger jaren,
voor een reisgroep naar Jordanië
verklaard dat geen van de deelne
mers lid was van een politieke
(sic) zionistische organisatie. Dat
bleek voldoende te zijn. Het is ló
gisch dat dat land geen politieke
vijanden wil toelaten. Ds. Spijker
boer dringt reizigers een waar
schijnlijk verkeerd gesteld pro
bleem op. Hij kan zelf opheldering
krijgen door naar het dichts bij zijn
de Irakeese consulaat te gaan, een
visum aan te vragen (met bewijs
van de vereiste inentingen) en
twee dingen te beweren: geen
doopbewijs te kunnen overleggen,
(natuurlijk gaan er mensen naar
Irak die geen doopbewijs hebben,
omdat ze nooit gedoopt zijn) en te
verklaren geen lid te zijn van enige
Irak vijandige organisatie. Een ge
sprek met de consul brengt dan wel
aan het licht of het om ras of om
politiek gaat.
Oegstgeest
H. J. Franken
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.glro
X60Q.
Doopbewijs (2)
Uw slotconclusie ln uw redactionele
beschouwing van 31 december on
der het hoofd Doopbewijs' is, dat
het synode-moderamen van de her
vormde kerk terecht het advies aan
zijn gemeenten heeft gegeven, geen
doopbewijzen meer af te geven aan
reizigers naar Arabische landen, die
deze alleen aanvragen om te kun
nen aantonen, dat zij geen 'jood'
zijn. Deze conclusie dient instem
ming. Echter, u laat daaraan, voor
afgaan de opmerking, dat de eis
van een land als Irak, niet racis
tisch en antisemietlsch is, maar
bedoeld is als veiligheidsmaatregel.
Zoals ook 'Israël zelf niet anders zal
handelen met b.v. een Amerikaan
van Palestijnse afkomst, waarbij
zijn Palestijn-zijn voor Israël zwaar
der weegt dan zijn Amerikaanse
nationaliteit. Nu is het niet alleen
beslist niet waar dat in Palestina of
in een ander Arabisch land geboren
Arabieren, die later een Westerse
nationaliteit hebben verkregen niet
in Israël worden toegelaten. Boven
dien laat Israël zelf3 grote aantallen
Palestijnen, die thans de Jordaanse
of een andere Arabische nationali
teit hebben, elk jaar voor familie
bezoek in Israël toe. Het staat ook
Palestijnse studenten van de West-
bank, die in een Arabisch land
studeren, toe jaarlijks voor familie
bezoek hun vakantie in Israël door
te brengen, en dit ondanks de ern
stige bedreiging van Israël's veilig
heid. Uw verdediging van Irak gaat
dus in het geheel niet op.
Amsterdam
Dr. Henriette Boas
Doopbewijs (3)
Dat achter de Iraakse eis om een
doopbewijs volgens uw commenta
tor geen racisme of principiëel anti
semitisme moet worden gezocht,
lijkt mij ten enenmale onjuist. Het
gaat hier om een scheiding aan te
brengen tussen Joodse Nederlan
ders en niet-Joodse Nederlanders.
Dit is volledig anrisemietisch. Er is
in beginsel geen enkel verschil tus
sen de Iraakse eis en de door de
nazi's geëiste ariërverklaring., U geeft
Irak in feite gelijk met een beroep
op de oorlogstoestand in het Mid
den-Oosten. U maakt bewust geen
onderscheid tussen Jóden en Israë
liërs. Een en ander betekent dan
dat u feitelijk instemt met de ook
door Irak aangehangen antisemieti-
sche leugen van de 'wereldwijde
Joodse samenzwering'. Uw opmer
king over Nederlandse ambassa
deurs in Arabische landen, die
moeten uitleggen, dat deze maatre
gel geen praktisch effect heeft is
laf, niet principiëel en onwaardig
voor een zich christelijk noemend
blad.
Vlissingen
P. Kammermans
Moskeeën
Ik vraag me af of het niet beter
zou zijn de mohammedanen in ons
land op bijbelse gronden te bena-»
deren, inplaats van grote gebouwen
te doen verrijzen waar het heiden
dom bevorderd wordt. Of part dit
ook al ln de oecumene?
Woerden
J. Zekveld
Molukkers
'Uit de krant van 28.12.'74; 'Moluk
kers slaags met politie. 13 agenten
en 2 Molukkers voor behandeling
naar een ziekenhuis. Bombarde
ment van straatstenen op politie;
politie jeeps beklem in omgevallen
dranghekken en bekogeld met klin
kers, ijzeren en houten staven'.
Toen verscheen een waterwerper en
mocht de politie terug gooien met
water! Pas op, dat geen van de
demonstranten zich bezeert! Wordt
het nu geen tijd,, autoriteiten, om
de politie wat meer vrijheid van
optreden te geven in omstandighe
den als boven genoemd? Ik voer
hier geen pleit voor onnodig ge
weld. Het gaat er mij ook niet om
dat hét hier toevallig Molukkers wa
ren. Ik vraag slechts:' wordt op deze
wijze het gezag nog gehandhaafd,
of stuurt men hiermede aan op een
dictatuur? Dat zou verschrikkelijk
zijri!
Alblasserdam
H. Dekker
Bijbelse gerechtigheid (2)
In uw blad van 28-12-74 stelt Dr.
Hans Ruedi Weber, theologisch ad
viseur van de Wereldraad van Ker
ken, de kern van het Evangelie
disputabel. Hij noemt het kerkelijk
belijden 'traditioneel' en spreekt
van 'bijbelse analfabeten'. Hij ver
geet dat 'mensen' de- culturen en
structuren maken! Structuren zijn
dankbare objecten voor Satan om
het Koninkrijk Gods tegen te
staan; hetzij marxisme, kapitalisme
of racisme en welk isme ook. Er is
altijd wel een 'verenigend' denk
beeld waar Satan de mensen achter
aan doet lopen. Natuurlijk hebben
wij verantwoording voor onze naas
te, dichtbij en ver; maar dan naar
de mening van Gods Geest die Zijn
Koninkrijk bouwt op het funda
ment 'Jezus Christus' dat onwan
kelbaar en eeuwig is. Daarvan wil.
de Wereldraad van Kerken toch
ook medearbeider zijn?
Bloemendaal
N. A. Marbus
Het onderzoek geschiedde door
dokter T. Falke, die'naasj medicij
nen ook egyptologie gestudeerd
heeft, en dr H. te Velde, lector aan
het instituut voor semitistiek en
archeologie van het nabije oosten
in Grbningen.
Ook werden een gemummificeerd
hoofd en een gemummificeerde kat,
KINSJASA Na het afschaffen
van het kerstfeest, de christelijke
voornamen en hel godsdienstonder
wijs, wil president Moboetoe van
Zaire nu ook' de kruisbeelden en
andere religieuze afbeeldingen weg-
hebben van de muren van alle
openbare gebouwen, scholen inbe
grepen. Het politiek bureau heeft
verordend, dat deze voorstellingen
moeten worden vervangen door het
portret van de president. Enkele
bisschoppen hebben hun priesters
aangespoord, krachtig te reageren.
Bij overmacht' moeten zij maar te
gen de autoriteiten zeggen, dat zij
zelf eigenhandig het kruisbeeld
weghalen.
beiden eigendom van het bijbels
museum doorgelicht. Het hoofd
bleek 3000 - 3500 jaar oud te zijn
en 'behoord te hebben aan een man
van 25 tot 30 jaar. Bij de kat kwam
een staaltje mummificeerdersbe-
drog aan het licht. De kat bleek
namelijk maar een halve (kat (al
leen kop met bovenlijf). In de hel
lenistische periode (332 voor Chris
tus tot 642 na Christus) werden
katten, Ibissen, slangen en kroko
dillen in Egypte gezien als goden
en geschiedde het mummificeren
van deze dieren in massaproduktie.
Op de foto: de mummie van de
jonge vrouw in de oorspronkelijke
sarkofaag, waarvan de bovenhelft is
opgelicht.
Volkswagen duurder
LEUSDEN Volkswagen-impor
teur Pon heeft de prijzen van de
merken VW en Audi met gemiddeld
twee procent verhoogd. De prijsstij
ging ten opzichte van eind 1974
varieert van 1,5 tot 2,5 procent, met
uitzondering van de nieuwe Audi
50. De goedkoopste kever, de VW
1200, kost nu 7.696 gulden inclusief
BTW, de Golf komt al op 10.248
gulden.
Ben Hoekendijk interviewde voor
zijn blad Opwekking Gert en Her-
mien Timmerman. Gert preekt nu
ook en vertelt daarover:
Ik heb een toespraak en vèrtel hoe
wij tot het geloof zijn gekomen. En
dat het voor iedereen is. Dat we
allemaal kinderen van één Vader
zijn. Dat iedereen zonde heeft, en
je door middel van je geloof veel
rustiger en fijner met je leven naar
de Heer toe kunt gaan. En dat je
juist in deze tijd van haat en ge
weld een vrede kunt vinden bij de
Heer. Daarna heb ik een mooie
vergelijking,, het geloof en de ver
ontreiniging van de Rijn. Vater
Rhein heb ik genomen als voor
beeld. Hij stroomt van oorsprong
van de Alpen af. Maar onderweg
wordt hij door de fabrikanten aan
getast. Hetzelfde kun jq van het
geioof ook. zeggen. Door de anti
christ, het communisme, babyion
en door egoïsme, kun je het reine
woord van God zó vervyilen, dat
het even troebel binnenkomt als de
Rijn ons land. Dat moet hersteld
worden. De opdracht van iedereen
is om dat woord van God wederom
rein te maken.
B. H. Dus je staat echt op de bijbel
als het fundament, Gods woord.
Dat is het eerste wat er is geweest.
Liefde. Goed zijn voor elkaar.
B. H. Een krant citeerde jou: Alle
mensen zijn kinderen van God. Ge-)
loof je dat?
God kende ons al voor dat we in de
moederschoot waren, en daarom
zijn we allemaal kinderen van God.
Daarom zijn we allemaal uitverko
ren op deze aarde om geboren te
mogen worden. We moeten daar
dankbaar voor zijn. Waar maken
wat je waard bent. Het zij in je
beroep, en vooral ook geestelijk,
dat je met de Heer verbonden bent.
(B. H. Ja. maar houdt dat nou in
dat ik, als ik als een beest leef,
toch behouden ben?)
Nee. God's uitgangspunt was een
ideale mens te maken. Adam en
Eva. Al gauw zag Hij dat Adam en
Gert Timmerman
Eva tot zonden overgingen. Daar
mee was de mens gedoemd i.n zon-f
de verder te leven. En God nam
afstand van de mensen. Hij zei;
'Maar toch zal ik mensen eruit,
halen en die zullen ben leiden om
tot bekering te komen'. Mensen
hebben een oppepper nodig om tot
God te komen. En die oppepper
kan zelfs bestaan uit ellende. Dat
je even stil gaat staan wat God nu
bedoelt met jouw leven.
Naschrift van Ben Hoekendijk: 'Het
is duidelijk, dat Gert en Hermien
de Heer willen dienen, ook al is
hun theologie nogal verward. Je
zou het kunnen noemen 'het evan
gelie naar Gert'.
Blijde boodschap
In het blad van de Belgische gere
formeerden De Open Poort vertelt
pastoor Jos Biesbrouck uit Ware-
gem wat een charismatisch ver- Bidden
nieuwde beleving van het evangelie
voor hem betekent:
eucharistie, aanbidding1 en biecht
voor mij een veel intenser beteke
nis en waarde gekregen. Vervolgens
een echte geloofsopbouw, die mij
aanzet tot veel meer gebed, bijbel
studie en bezinning. Deze geloofs
opbouw doet mij echt smaak vin
den in het Woord van God, zijn
blijde boodschap. Het heeft zo een
doorwerking in mij, dat mijn spre
ken over Jezus en zijn evangelie
merkbaar aanstekelijk werkt op an
deren die er ook gaan naar verlan
gen. Een derde punt. De naam 'Je
zus' is mij erg dierbaar en veelzeg
gend geworden; want het is de
naam van die levende persoon, van
wie ik zoveel houd en die zoveel in
mij werkt. Daarvandaan is mijn
leven veel vreugdevoller en blijer
geworden, zelfs temidden van te
genspoed, moeilijkheden en lijden.
Voortdurend wordt het in mij een
vaster staande overtuiging, dat het
evangelie een kracht is voor wie
doet wat er in staat Soms lijkt de
toestand mij het meest belangwek
kend toe, als er geen uitweg meer
in zicht is, want dan is het zeker
zijn tijd! Een vierde punt. Het be
wustzijn van het geheimnisvol Li
chaam van Christus is veel sterker
geworden in mij; jammer dat ik
het niet uit kan drukken zoals ik
het ervaar. Het dwingt mij tot
dank en lofprijzing. Vooral in de
wekelijkse charismatische bidstond
komt dit bijzonder tot uiting. Sinds
ik vervuld ben met de H. Geest
weet ik mij nooit meer alleen in
mijn gebed; zelfs ais ik afgezon
derd van anderen bidt, gebeurt dit
samen en in eenheid met mijn
medegelovigen die deel uitmaken
van dat grote geheel van Christus'
geheimnisvol Lichaam. Hiertoe be
horen voor mij als rooms-katholiek
ook Maria en de heiligen van mijn
voorkeui;; want ook zij leven ver
bonden aan de Wijnstok en in een
heid met ons.
Allereerst een persoonlijke ervaring
zoals nooit tevoren, dat de levende
en verrezen Heer mij werkelijk
liefhad. Het is een ervaring die mij
rust geeft en sterk maakt tegen alle
geestelijke verwarring van deze
tijd. Dank zij die ervaring hebben
het. rooms-katholïeke tijdschrift
Speling (voortgekomen uit de orde
der carmelieten), dar. zich ten doel
stelt een creatief en methodisch
zoeken naar een nieuwe spirituali
teit, heeft een speciaal nummer ge
wijd aan gebed en meditatie na
Dorothee Sölle (deze omschrijving
is van ons). Als het zicht op God
verduisterd is, wat betekent bidden
dan nog? Van de joodse psalmdich
ters, Frans van Assisi, Gregorius
van Nyssa valt in deze situatie toch
nog veel te leren. Voor zeven gul
den te bestellen Dij "drukkerij Gia-
notten, Bredaseweg 61, Tilburg.
Wapenveld, blad van academici,
overwegend uit de gereformeerde
bond in de Nederlandse hervormde
kerk, wijdde een themanummer
aan de waardering van de gescha
penheid met bijdragen van dr. C.
van Leeuwen (bijbelstudie),, dr. E.
Schroten (ethiek), prof. dr. S. van
der Linde (Calvijn en de geschapen
werkelijkheid), drs. P. F. Th. Aal-
ders (de scheppingsnotie bij Van
Ruler) en prof. dr. C. Graafland
(schepping en voleinding). Ver
krijgbaar door vijf gulden te stor
ten op giro 26 69 06, t.n.v. admini
stratie Wapenveld, Magnoliahove
19, Kwintsheul.
Nationale commissie
gaat door met IKVOS
DEN HAAG De stichting inter
kerkelijk vormingswerk ontwikke
lingssamenwerking (IKVOS) in
Den Haag gaat door met haar werk.
De kerken' hebben toegezegd dit
jaar en het volgende Jaar veertig
percent van de kosten van de IK
VOS te dragen. Het overige wordt
betaald door de Nationale Commis
sie Ontwikkelingsstrategie (de
vroegere commissie-Claus), die tot
dusver het IKVOS geheel betaalde.
Over 1975 en 1976 betaalt de
rooms-katholieke kerk 83.000 gul
den aan het IKVOS mee. De her
vormde kerk draagt 70.000 en de
gereformeerde kerken dragen 54.500
gulden bij. In zeven streken van
ons land werken IKVOS-werkers in
en vanuit de kerken ter begeleiding
van regionale en plaatselijke initia
tieven terwlllfe van ontwikkelings
samenwerking.
Het hervormde aandeel in het bud
get van het IKVOS komt uit de
'twee percent van Montreux', die
hervormde kerkeraden afdragen
aan de generale diakonale raad.
Van de twee percent (van het ker
kelijk budget) wordt een kwart ln
ons land gehouden en besteed voor
vormingswerk. De rest (sinds april
1971 in totaal 585.000 gulden) werd
aan Genève overgemaakt.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG In een brief aan
staatssecretaris Hendriks (volksge
zondheid en milieuhygiëne) heeft
de generale diakonale raad van de
hervormde kerk gepleit voor de in
schakeling en training van leke-
krachten in de psycho-sociale hulp
verlening. Deze lekekrachten zou
den getraind* gesteund en geadvi
seerd moeten worden door deskun
digen.
De brief wijst erop, dat de kerken
in hun ambtsdragers, met name in
hun diakenen, een vrijwillig kader
hebben, door middel waarvan de
kerken een actieve bijdrage kunnen
leveren aan het signaleren en hel
pen lenigen van de nood op
psycho-sociaal terrein. Een nadere
bestudering van de relatie niet-
deskundige /deskundige is, aldus de
brief, dringend gewenst, i
De brief is ee^i reactie op de nota
van staatssecretaris Hendriks over
de geestelijke gezondheidszorg. Het
algemeen diakonaal bureau van de
gereformeerde kerken en het vrij
zinnig protestants centrum voor
maatschappelijk werk hebben hun
adhesie aan de hervormde brief
toegezegd.
0 Geloofsoverdracht aan kinderen.
Zaterdag 25 januari van half elf tot
half vijf. Toerustingscentrum te
Baarn (tel. 02154-7636), bedoeld
voor gemeenteleden, met name ou
ders van opgroeiende kinderen.
0 Aansluiten bij de behoeften van
jeugd van 12-16 jaar. Zaterdag 1
februari van half elf tot half vijf.
Toerustingscentrum te Baarn (teL
02154-7636), bedoeld voor medewer
kers clubwerk.
f) Jongerenpastoraat. Zaterdag 18
januari van half tot half vijf. Toe
rustingscentrum te Baarn (tel.
02154-7636), bedoeld voor jeugdou-
derlingen.
Kerkdienst als leerproces door Die
ter Trautweln (uit het Duits ver
taald en bewerkt door dr. E. de
Vries), ultg. Kok, Kampen, 95 pag.,
prijs 12,50. Dit boekje is afge
stemd op de 'ontwikkelde, niet the
ologisch geschoolde Nederlandse le
zer', zegt de bewerker (godsdienst
leraar te Den Haag) in zijn inlei
ding, waarin hij zijn keuze uit
Trautweins proefschrift 'Lernpro-
zesz Gottesdienst', toelicht.
Natuurgeneeswijze in cte praktijk,
door P. Heinsberg. Uitg. Rivière en
Voorhoeve, Zwolle. 277 blz - 21.50.
Waarom zo vér, Jordan, roman door
J. Ehle. Uitg. Omniboek, Den Haag.
294 blz. 19.90
Was die week niet wat kort?, door
D. de Vries. In dit boek zijn artike
len bijeengebracht die de auteur
geschreven heeft voor NRC-Han
delsblad, het Vaderland en de Ami-
goe di Curacao over zijn reizen
door Zuid-Amerüka, Thailand, Au
stralië en Indonesië. Uitg. Nijgh en
Van Ditmar, Den Haag. 129 blz.
16.50
De hartstochtelijke rebel, het le
vensverhaal van Hector Berlioz, ge
schreven door F. W. Kenyon. Uitg.
Omniboek Den Haag. 311 blz -^~
19.90
Het dal van de raven een roman ln
de 19e eeuw geschreven door N.
Buckingham. Uitg. Omniboek, Den
Haag 207 blz 15.90
Madonna Rachel, een historische
roman spelend in het Venetië van
vlak na het uitbreken van de Fran
se revolutie, gescheven door V.
Coffman. Uitg. Omniboek, Den
Haag 249 blz 18.90
Kant-tekeningen over de onmoge-
lijkheid om de weerschijn van de
maan in een aarden waterkruik te
vangen, een psychologie van men
selijke ontplooiing door R. van Ier-
sel. Uitg. Boom, Meppel. 128 blz
14.50
Visies op subcultuur door R.
Schwendler. De schrijver geeft een
analyse van het verschijnsel sub
cultuur en van de vele subculturele
vormen waarin fundamenteel pro
test tegen de economische, politie
ke morele en culturele wetmatighe
den van de 'maatschappij' uitkris
talliseert. Uitg. Boom, Meppel. 352
blz 24.50
Bosbouw ln de achttiende eeuw,
door A. H. G. Schaars. Uitg. De
Walburg Pets, Zutphen. 141 blz
15,- Na 1 januari 1975 4,-
Voor abonnees op de Gelderse His
torische Reeks 9,- (na 1 januari:
15,-). Jaarabonnement 15,- na
1 januari 22,50
Het verschijnsel maatschappij.
Maatschappijbeelden in het denken
sinds de 18e eeuw, door R. Collins
en M. Makowski. Uitg. Boom, Mep
pel. 277 blz 24,50
Kontinent 1, Duitse uitgave uitge
bracht door uitg. Van Ditmar, Am
sterdam, met bijdragen van Sol-
schenizyn, Sacharow, Ionesco, Kor-
nilow, Bordsky, Slnjaweki, Co-
lomschtock, Piatigorsky Ströhm,
Pachman, Filip, kardinaal Mtnds-
zenty. Schachowskaja. 260 blz
19.80.
Van een verslaggever
LEEUWARDEN De 60-jarige me
vrouw E. B. van der Pol, die vrijdag-
avond in haar flatwoning in het
Friese Drogeham onder verdachte
omstandigheden dood werd aange
troffen, is een natuurlijke dood ge
storven. Patholoog-anatoom dr. J.
Zeldenrust van het gerechtelijk la
boratorium, die zaterdag sectie op
het lichaam verrichtte, is tot de slot
som gekomen dat er geen reden is
om aan een misdrijf te denken. De
overleden vrouw werd vrijdagavond
op haar bed gevonden, terwijl in
haar woning een grote wanorde
heerste. Haar hond moet hiervoor
volgens de politie verantwoordelijk
worden geacht.
