de plaat
)ver de muren van de
iigen school heenkijken
GAAT
IE STRIJD OM KRALINGEN
t
iotterdam ziet zich 'vlees' voor metrolijn ontgaan
De Pretty
Things zijn
uitgepraat
eleac-cursus biedt duizenden leerkrachten service:
Een nieuwe vorm
van vernieuwing
IUW/KWARTET ZATERDAG 14 DECEMBER 1974
BINNENLAND
T17/K15
door Willem-Jan Martin
The Pretty Things zijn met
gemak een van Engelands
oudste popgroepen. De heren,
geflipte kunstacademie-klanten
voor het merendeel, komen
bovendrijven in de in het begin
van de jaren zestig vooral door
Brits toedoen aangezwengelde
tweede popgolf. The Pretty
Things oriënteren zich dan zoals
menige groep in die dagen op de
muziek van de zwarte man, de
blues, maar in vergelijking met
geestverwanten als Animals,
Yardbirds en zelfs Rolling
Stones is er toch één opvallend
verschil.
In zijn vrolijke werkje
'AwopBopaLooBop AIopBam-
Boem' (Paladin, Londen 1970)
brengt popsribant Nick Cohn
een en ander treffend onder
woorden: 'Het meest klassiek
waren The Pretty Things, die er
duidelijk op uit leken de Rolling
Stones eruit te laten zien als de
spreekwoordelijke theekrans op
de pastorie. Ze zagen er
afschuwelijk uit. Ik bedoel,
werkelijk afschuwelijk Phil
May, hun zanger, had een vettig
gezicht, voorzover daar door al
het haar iets van te zien was, en
kroop over het toneel als een
verminkte gorilla. De anderen
oogden zo mogelijk nog slechter.
En hun muziek was niks dan
chaos: the big bad blues.
Feitelijk was het noch groot(s)
noch blues. Wel slecht'.
Men begrijpt de gevolgen.
Terwijl furieuze ouderen er
schande van spraken en de
comités-ter-bescherming-van-
de-opgroeiende jeugd als
paddestoelen uit de grond
schoten, stroomde diezelfde
jeugd die zich allang niet meer
kon identificeren met de
zoetgevooisde namaakvolwasse-
nen zoals gecreëerd door de
gevestigde platenindustrie, in
stevige aantallen naar de
concertzalen, waar de door Cohn
geschetse Things-chaos niet tot
het podium beperkt bleef. Gelijk
de Rolling Stones, iets minder
onguur van voorkomen
misschien maar in hun
uitwerking op 'de losgeslagen
jongelui' niet minder effektief,
trokken de Pretty Things een
spoor van vernieling, waarbij
ook ons land de dans niet
ontsprong: men kan het rustig
als een compliment aan de
bouwers beschouwen, dat de
veilinghal in het Noordhollandse
Blokker nog steeds overeind
staat.
Inmiddels zijn de Pretty Things
al geruime tijd uitgeraasd. Na de
geleidelijke acceptatie van het
lange haar, maar vooral door het
wegebben van de Britse
popsuprematie ten gunste van
een Amerikaanse tegenaanval
(underground, flower-power
enz.), kwam de oorspronkelijke
opzet min of meer in de lucht te
hangen, werd althans enige
bezinning met de betrekking tot
de te volgen lijn noodzakelijk.
Mede door het vertrek van een
aantal oudgedienden werd niet
gekozen voor een
perfektionerende uitwerking van
het oorspronkelijk uitgangspunt,
de grotestadsblues, maar zocht
en vond men tenslotte een niet
bijster imponerende mixtuur van
vrijwel volledig 'gewitte' R B
en allerhande nieuwige
Amerikaanse elementen, een
mixtuur die met zeer
onregelmatige tussenpozen
gestalte kreeg in de vorm van de
elpees S. F. Sorrow, Parachute
en Freeway Madness.
De met veel promotionele tam
tam begeleide langspeler Slik
Torpedo (Swan Song Records
SSK 59 400-U) die kortgeleden
werd uitgebracht, zet een stapje
verder op de ingeslagen weg.
Inmiddels zes man sterk, wagen
de Pretty Things zich
afwisselend aan verschillende
muzikale vormen, van rustig
geballadeer met de nodige violen
(Is It Only Love) via soft-
jazzachtige uitstapjes (Atlanta,
L.A.T.A.) tot en met enige
opgeklopt werk. dat in de verte
nu eens aan de Stones (Come
Home Momma) dan weer aan
The Who (Bridge Of God) doet
herinneren.
Variatie genoeg dus, terwijl
voorts ook de hoorbaar enorme
inzet niet onvermeld mag
blijven, maar het vervelende is
dat de zaak uiteindelijk op de
(vaardige) hantering van al die
verschillende stijlen en
elementen blijft steken. Een
duidelijk omlijnd eigen gezicht,
zoals de Pretty Things dat
hoe krakkemikkig ook in
vroeger dagen wél hadden, komt
niet of nauwelijks uit de
groeven. Het ontbreekt aan een
visie, die de op zich niet
onsmakelijke ingrediënten tot
een origineel geheel had kunnen
combineren, waar die elementen
nu vrijwel zonder meer op
elkaar gestapeld zijn. Blokker is
een tijd geleden.
Waarmee we, enigszins
nostalgiek gestemd, dan alweer
aangeland zijn bij de afdeling
Restanten, die deze week nieuwe
elpees bevat van de jongeheer
Donovan (7-Tease), de broze
nieuwlichter Eno (Taling Tiger
Mountain Bij Strategy) en de
groep Yes, waarin de Zwitser
Patrick Moraz de plaats van
Rick Wakeman heeft
Ingenomen. Hoe, dat openbaart
u Relayer.
or Piet Hagen
Teleac kun je veel leren:
iken en metselen, natuur
de en leidinggeven bij sport,
iinds kort ook onderwijsver-
iwing. Op de cursus 'Flexi-
school' hebben zich 7500
sen, voor het merendeel
terleidsters en onderwijzers,
schreven. Elke week worden
litzendingen (op donderdag-
id en de herhaling op dins-
niddag) door een kleine
ierdduizend mensen, leer-
hten en geïnteresseerde
ers, bekeken.
zou natuurlijk mooi zijn als je
een cursus op de televisie in
klap het hele kleuter- en basis-
irwijs kon vernieuwen. Maar
ls een illusie en de makers van
cursus hebben dat ook niet
Jbeerd. Hun opzet is simpeler:
Wen de leerkrachten een kijkje
len in andere scholen. Het is
kleuterleidsters en onderwij -
moeilijk om o ver de muren
bun eigen school te kijken. Er
elnig gelegenheid eens andere
'en te bezoeken om te zien hoe
elders toe gaat. De camera van
ic kan die service bieden
5 de dienstverlening die de drie
elijke pedagogische centra en
ec op deze wijze bieden ook
niet zo vrijblijvend. De cursus
'Flexibele school' en die naam
al in een bepaalde richting,
«langstelling van de program
akers gaat vooral uit naar
*e vormen van onderwijs. De
ddingen gaan over ouderhulp,
afschaffing van het klassikale
(wijs en individualisering, over
het gebruik van audiovisuele hulp
middelen, over samenwerking tus
sen kleuter- en basisschool kortom
over flexiber onderwijs.
Niet opgedrongen
Het geweldige voordeel van deze
cursus is dat zij niets dwingend
voorschrijft. De kijker krijgt een
beeld van verschillende scholen die
elk op eigen wijze aan het vernieu
wen zijn. Er wordt niet één bepaal
de methode opgedrongen. De be
doeling is dat iedere school zichzelf
een idee vormt van wat je allemaal
zou kunnen doen, vervolgens haar
eigen positie bepaalt en dan ten
slotte zelf de weg uitstippelt die zij
wil gaan. Het hoeft niet allemaal
tegelijk en op dezelfde manier, en
ook het einddoel zal niet voor elke
school hetzelfde zijn. Een sympa
thieke manier van praten over on
derwijsvernieuwing. Waarschijnlijk
ook de meest effectieve, want leer
krachten hebben een broertje dood
aan de betweters die hun zo haar
fijn kunnen uitleggen hoe de ideale
school er uit ziet.
Een tweede pluspunt van de crusus
zit in de verdere begeleiding. Alle
ingeschreven cursisten krijgen een
dik boek thuis gestuurd, een 'vraag
baak' met informatie over alle mo
gelijke en onmogelijke onderwer
pen. (Helaas was de eerste oplaag
te klein om ledereen op tijd een
exemplaar te sturen.) Wie behoefte
heeft aan discussie met anderen of
aan deskundige begeleiding kan te
recht bij één van de ongeveer tach
tig pedagogische academies, oplei
dingsscholen voor kleuterleidsters
en schooladviesdiensten die overal
in het land speciale bijeenkomsten
beleggen.
Het effect van een dergelijke aan-
Be strijd voor het behoud van Kralingen, een van de oudste, voor bombar
dement èn kaalslag gespaard gebleven woonwijken van Rotterdam, die
Ju door metro-aanleg ernstig dreigt te worden aangetast, is nog niet uit
testreden. De Stichting Leefbaar Kralingen heeft deze week in een ge
sprek met Rotterdams nieuwe burgemeester, André van der Louw, om
ten nieuwe metro-debat gevraagd. En Capelle aan den IJssel,, de gemeen
te ten oosten van Rotterdam, die met de havenstad in conflict is, omdat zij
Je uitloper van Kralingen, het 's-Gravenweggebied, groen en landelijk wil
Jouden, lijkt toch aan het langste einde te trekken.
tapelle's dynamische wethouder A. Benard, 29 jaar en wel 'angry young
nan' genoemd: 'De denkbeelden van Capelle worden door Rijnmond en de
irovincie als billijk ervaren, ik ben optimistisch gestemd'. Mocht het opti-
jisme van de wethouder gerechtvaardigd blijken dan wordt althans een
leel van de weg landelijk bekend door de uitdrukking: 'zo oud als de weg
an Kralingen', gevrijwaard voor de verfoeilijke uniformiteit van onze mo-
lerne hoogbouw.
ITTERDAM 'Wat gaat u van de Oude Dijk msken?' vroeg mejuffrouw G. M, Vaarties, secreta-
se van de Stichting Leefbaar Kralingen, in 1970 aan de toenmalige Rotterdamse wethouder Po-
'Door mijn oogharen zie ik een visioenen ik denk dan met name aan de Westblaak', ant-
Drdde de heer Polak. Aan de verwezenlijking van dit visioen het trekken van een 'voor' door
1-Kralingen terwille van de metro, waarna de Oude Dijk een steriele, kille 'boulevard' mag wor-
i wordt hard gewerkt. Niettemin heeft Leefbaar Kralingen de argumenten tegen de metro-
iw deze week nog eens voorgelegd aan burgemeester Van der Louw. Mejuffrouw Vaarties: 'We
iben gezegd dat er een nieuw metro-debat moet komen. Hij was zeer welwillend'.
Het stuk 's-Gravenweg van Oude Dijk tot Kralingse Zoom zal zijn karakter verliezen. Het geboomte
voor een aantal oude herenhuizen zoals op deze foto de drie kastanjes moet verdwijnen.
pen. De 93-jarige, legendari
sche Rotterdammer mr. dr. K. P.
van der Mandele (herbouwer van
de stad van het eerste uur) lijkt
tevergeefs te hebben gewaarschuwd.
Hij gaf zijn naam aan de Stichting
Leefbaar Kralingen en zei: 'Laat
Rotterdam toch goed bedenken wat
het weggooit, het is geen Kralings,
maar een Rotterdams belang dat
Kralingen blijft bestaan'.
Voorstanders van de Oostlijn van
de Rotterdamse metro tot Kra
lingse Veer en dan naar Ommoord
betogen, dat het zinloos is terug
te komen op eenmaal genomen be
sluiten, die reeds in uitvoering zijn.
Sinds de Rotterdamse gemeente
raad op 2 januari 1969 besloot tot
de aanleg van een metrolijn naar
Alexanderpolder en Ommoord via
Kralingen en het Oudedijkstracé, is
er echter een en ander gebeurd.
Verdreven
Op deze gewijzigde situatie en de
bezwaren van Leefbaar Kralingen
tegen de aanleg van de metro geeft
mejuffrouw Vaarties als toelich
ting:
De samenhang in een volkrijk
deel van Kralingen wordt verbro
ken door het trekken van een bre
de voor: ruim vierhonderd wonin
gen en 52 bedrijfsruimten moeten
worden gesloopt. De bewoners van
die huizen worden uit Kralingen
verdreven naar nieuwbouwwijken,
waar zij aanmerkelijk meer huur
zullen moeten gaan betalen.
Het is waanzin alleen voor een
metrolijn van Rotterdam naar Om
moord 1.3 miljard gulden uit te
geven, temeer daar de Stichting
Wijkopbouw Ommoord tegen is. De
gemeente zegt, dat het rijk exploita
tietekorten zou bijpassen, maar er
door Huib Goudriaan
is in 1971 door de toenmalige mi
nister Drees van verkeer en water
staat alleen een vast bedrag van
214 miljoen gulden toegezegd, en
dit onder strenge voorwaarden, wat
de explotatie betreft.
Rotterdam houdt staande dat de
rijksbijdrage voor verbetering van
openbaar vervoer is gegeven voor
de aanleg van de metro naar het
oosten en dat die subsidie in ge
vaar komt, als teveel wordt gezeurd
over andere vervoersmogelijkheden.
Mevrouw N. van Gent-Vermeulen,
Rijnmondgecommitteerde voor ver
keer en vervoer, meent echter dat
dit niet het geval is. als Rotterdam
met alternatieven komt. Volgens
mevrouw Van Gent heeft minister
Duisenberg van financiën zelfs ge
steld dat Rotterdam de subsidie
krijgt voor 'verbetering van het
openbaar vervoer' en niet alleen
voor de metrolijn. Mevrouw Van
Gent kwam daarom met het alter
natief van veel goedkopere sn -
tramlijnen in vrije banen vanuit
het centrum naar Rotterdams
woongebieden. Rotterdam verwierp
dit voorstel.
Aan de 's-Gravenweg moeten
honderden oude bomen worden ge
kapt, terwijl de dienst stadsontwik
keling een plan voorbereid om in
aansluiting op de metrowerkzaam
heden de 's-Gravenweg te verbre
den. Om de metro-passagiers te le
veren, zullen langs de 's-Gravenweg
kantoorgebouwen moeten verrijzen.
We zullen onze klantjes moeten
zoeken door onder meer hoogbouw
langs de route te plaatsen, zei
raadslid Joh. Mastik (PvdA), in een
vergadering van de kralingse wijk
raad. Er ligt een plan gereed om
een gebouw van zeventien etages
voor gemeentewerken neer te zet
ten. In Rotterdam staat overigens
31.000 vierkante meter kantoor
ruimte leeg. 'Trouwens wit een
kromme redenering: een metro
bouwen, om afgelegen wijken open
baar vervoer te bieden, en dan
bestaande wijken slopen en weer
volzetten met hoogbouw om een
nog niet bestaande metro renda
bel te maken', aldus mejuffrouw
Vaarties.
Inmiddels is er afgelopen donderdag
door een mededeling van minister
Westerterp (verkeer en waterstaat)
weer een nieuwe situatie ontstaan.
De minister gaf te kennen aan de
Rotterdamse wethouder mr. J. Men-
tink, dat indien het rijk de metro
lijn Eendrachtspiein-Marconiplein
subsidieert, er geen rijksbijdrage zal
komen voor de lijn naar Ommoord.
Gewijzigd
Een zwaarwegend argument van
Leefbaar Kralingen tegen de oost-
lijn is echter de gewijzigde situatie
sinds de plannen werden aanvaard.
De Oostlijn was immers opgezet
voor Ommoord en Alexanderstad,
maar dit plan nu is afgelopen zo
mer in de ijskast gezet terwille van
een snellere aanleg van de lijn
Eendrachtspiein-Marconiplein. De
woonwijk Kralingen moet dus deels
worden opgeofferd aan een stukje
metro, dat eindigt in Kralingseveer.
Nu wethouder A. Benard van Ca
pelle a/d IJssel goede hoop heeft
dat het Capelse bestemmingsplan
's-Gravenweg-West door gedepu
teerden zal worden aanvaard (een
plan dat de 's-Gravenweg groen wil
houden, wat betekent dat de door
Rotterdam verlangde woning- en
kantoorbouw langs de 's-Graven
weg, voor het leveren van passa
giers aan de metro, niet doorgaat)
komt het doortrekken van de metro
naar Capelle in de toekomst ook op
losse schroeven te staan.
Wethouder Benard verwacht tevens
dat minister Gruijters akkoord zal
gaan met het Capelse voorstel de
zesduizend in het Rijnmondgebied
te bouwen woningen in 'Scholle-
vaart en Zevenkamp' neer te zet
ten. 'En niet in Hitland, waar wij
als logische verbinding met Kra
lingse Bos en 's-Gravenweg een bos
hebben gepland'. Deze groene long.
het scheiden van de grote wijken
van elkaar èn het historische be
lang zijn de drie argumenten, die
de wethouder aanvoert voor het
behoud van de 's-Gravenweg.
Optimistisch
'Als de wethouder dit zegt, ben ik
ook optimistisch', oordeelt mejuf
frouw Vaarties. 'Alleen voor de vol
gens de jongste prognoses slechts
85.000 in Ommoord te verwachten
inwoners moet er dan een metrolijn-
Oost komen (Capelle verlangt
immers alleen een vrije baan voor
bus of tram). Minister en Rotter
damse raad zullen nu toch ook wel
inzien, dat het een waanzinnige
geldverspilling is alleen voor Om
moord een metro aan te leggen.
Maar ja, het hart van onze ge
meentebestuurders gaat open als ze
van Utrecht komende de lichten
van de hoogbouw van Ommoord
zien. Daar valt niet tegen te pra
ten. Wat te denken van het plan
om Kralingen een nieuw straten
plan te geven, waardoor de Oude
Wijk de flauwe bocht verliest,
waaraan hij zijn charme dankt?'
pak van de onderwijsvernieuwing
laat zich niet meten. Je kunt het
aantal cursisten tellen en constate
ren dat zevenduizend deelnemers
niet veel is op een totaal van ze
ventigduizend leerkrachten bij
kleuter- en basisonderwijs. Maar
dat is toch te somber. Op veel
scholen heeft maar één van de
leerkrachten zich ingeschreven,
maar worden de uitzendingen door
het hele team gevolgd. Soms komen
kleuterleidsters en onderwijzers van
verschillende scholen bij elkaar om
samen te kijken. Onwillekeurig
komt daar een gesprek van. Al zou
dat het enige resultaat zijn van
deze cursus, dan zou dat meegeno
men zijn. Maar het belangrijkste is
natuurlijk dat de scholen (leer
krachten én ouders) op deze wijze
informatie krijgen over andere
scholen en daardoor misschien
meer bereid zijn ook zelf de weg
van de vernieuwing in te slaan.
Het is een nieuwe vorm van onder
wijsvernieuwing. Vijftig jaar gele
den, toen mensen als Maria Mon-
tessori, Peter Petersen. Kees Boeke
en andere pioniers de grondslagen
legden voor de vernieuwingsbewe
ging van vandaag, was er geen
Teleac die de schijnwerpers richtte
op de experimenten van deze moe
dige zonderlingen.
Je kunt natuurlijk blij zijn over de
brede belangstelling die nieuwere
(wat heet nieuw na vijftig jaar)
vormen van onderwijs nu krijgen.
Maar er schuilt ook een gevaar in.
Onderwijsvernieuwing op de TV
heeft iets oppervlakkigs. De lens
van de camera zoemt van de ene
school naar de andere. Alles lijkt
'modern' en mooi. Maar er ls in
een half uur geen tijd om dieper op
de dingen in te gaan. Ook de
maandelijkse napraat-uitzendingen
waarin kijkers reageren kunnen dat
niet goed maken. Een onderwijzer
of kleuterleidster die niet bijvoor
baat overloopt van vernieuwings
drift zal soms denken: dat lijkt
allemaal wel mooi, maar.En dan
komen er vragen die onbeantwoord
blijven: hoe doen ze dat precies,
waarom doen ze dat, zijn er nooit
moeilijkheden geweest?
Wie dan niet naar die begeleidings
bijeenkomsten gaat kan van dit
soort series ook wat moedeloos
worden: alles moet anders, maar
het ls wel veel tegelijk: de ouders
in school halen, het klassikale on
derwijs loslaten, het in elkaar
schuiven van kleuter- en basis
school. en dan hebben we het nog
niet eens over de (gewohe) eisen
die aan een leerkracht gesteld wor
den (nieuw rekenonderwijs, wereld
oriëntatie, projectonderwijs, kin
deren van gastarbeiders, enz.).
Ook een gevaar
Wat we eerst als een voordeel heb
ben beschreven (de cursus etaleert
een aantal mogelijkheden) kan ook
als nadeel worden opgevat. Het is
van alles wat en de achtergrond
van dit alles blijft eigenlijk onbe
sproken. Individualisering is na
tuurlijk prachtig. Maar een flexibe
le school die met het klassikale
onderwijs ongemerkt ook de sociale
vorming van het klasseverband
overboord zou zetten is geen verbe
tering. Een soepele overgang van
Beeld uit de Teleac-cursus 'Flexibele school': een leesles in een
eerste klas van de basisschool.
kleuter- naar basisonderwijs is
schitterend. Maar als dat betekent
dat de kleuters voortaan vanaf hun
vierde worden opgenomen in de
race naar de hoogste resultaten
op de schooltoests, hoeft het voor
ons niet.
Het sterke punt van de onderwijs
vernieuwers van vijftig jaar gele
den was dat ze uitgingen van een
goed doordachte opvoedingsfiloso
fie. Dat is wat anders dan terwille
van de mode leesmoeders in de klas
halen of kleuters laten lezen. Zulke
vernieuwingen kunnen heel goed
zijn, maar dan moeten leerkrachten
en ouders of onderwijzers en - kleu
terleidsters samen heel goed weten
welk doel hen voor ogen staat in de
opvoeding en vorming van de kin
deren.
Achtergrond onbesproken
Mevrouw S. J. C. Freudenthal-Lut-
ter schrijft in haar boekje 'Naar de
school van morgen' dat de tegen
stelling tussen onderwijsvernieu
wers met een omlijnd Ideaal en
onderwijsvernieuwers die niet meer
dan modieuze aanpassingen nastre
ven al heel oud is. In het jaar 1801
zei Friedrlch van Rochow: 'Funda
menteel noem ik onderwijsvernieu
wing als alles erop gericht is de
jeugd bereid te maken haar aan
deel te leveren aan de vermenselij
king van de wereld.' En dat is wat
anders dan de aanpassingen die J.
H. van der Palm, agent van natio
nale opvoeding, in hetzelfde jaar
nog net verantwoord vond gezien
de ook toen al slechte toestand van
de schatkist.
Geest van Rochow
De Teleac-cursus ls ongetwijfeld
meer in de geest van Von Rochow
dan van Van der Palm. Misschien
had dat in de televisie-uitzendin
gen meer tot zijn recht kunnen
komen. Wat mij betreft had de rest
van het programma dan wat min
der overladen kunnen zijn.
Deze kritische kanttekening doet
overigens niet af aan de hiervoor
uitgesproken waardering voor het
initiatief van de pedagogische cen
tra en Teleac. Zij hebben tenmin
ste begrepen dat Je scholen niet
vernieuwt door alleen maar wetten
te maken. De televisie laat zien dat
daar meer voor komt kijken en dat
het vooral gaat om de mentaliteit
van de mensen.
oktober begon de bouw van het
tro-station Oostplein en op 6
ember gaf de minister toestem-
ig voor de onteigening van pan-
I op het metro-tracé tussen
tplein en Kralingse Zoom. De
Kralingers. die nog dachten dat
hun karakteristieke wijk het lot
van de Amsterdamse Nieuwmarkt
(sloop en daarna ontvolking terwil
le van de metro) zou kunnen ont
gaan, moeten nu dus bijna wanho-
's-Gravenweg, eens heerbaan van de Romeinen en later vaak
eden door Jacoba van Beieren, wordt hardnekkig verdedigd
r Capelle's wethouder van ruimtelijke ordening.
