Nijmegen van brug tot brug verkrot Met bejaarde patiënt zijn méér dingen tegelijk aan de hand Handels Messiah als massale samenzang Weinig interesse voor steunfonds kalimijnproces niet eens met actie van Veilig Verkeer Vragenlijst voor Vredeling Discussie Unesco over cultuurbeleid Scheppend Ambacht Gelderland verdwijnt Ene ongeluk leidt tot het andere [•ROUW/KWARTET ZATERDAG 7 DECEMBER 1974 BINNENLAND T9-K9 Toch betaalbaar wonen in de benedenstad? door Jac. Lelsz LONDEN De Royal Albert Hall was donderdagavond mudvol met ongeveer 5000 mensen die daar de merkwaardigste uitvoering van Handels 'The Messiah' hebben meegemaakt welke ooit daar of elders tot stand is gekomen. Kijkje op de Nijmeegse Benedenstad aan de Waal, op de achtergrond de spoorburg. NIJMEGEN Als een irriterende vlieg heeft het Buurtcomité Benedenstad in Nijmegen rond het hoofd van de projectontwikkelaar Empeo/Bredero gezoemd. De bouwreus heeft het lastige insect piet met één klap doodgeslagen, maar hij heeft zich tenslotte teruggetrokken. In de benedenstad van Nijmegen heerst nu een voorzichtige jubelstemming, ondanks de desolaatheid waaraan deze wijk angs de Waal tussen de verkeersbrug en de spoorbrug ten prooi is. 'Ik heb nooit vertrouwen gehad n die grote jongens', zegt de bejaarde Buurtcomitévoorzitter H. J. Houthuys. Nijmegen Is ln de laatste wereld- jorlog zwaar getroffen. Langzaam; tan heeft het zich van de slagen tersteld. De Stevenskerk, waarvan ie contouren zich weer krachtig iftekenen tegen de hemel, is daar- symbool. Toch zijn er nog needs zorgen: wat moet men met iet oude centrum? Wat met de lenedenstad, bijna één en al krot? )e verpaupering van de beneden- dateert niet van de jaren leertig. Zij is daarvóór al begon- len. In de vorige eeuw was het een tnjk van veelal welgestelden. Er toonden toen kooplieden enz. Nu ionen er eenvoudige mensen, roorzover de buurt nog wordt be woond. Eens woonden er een vijf- luizend mensen, nu minder dan duizend. Veel woningen zijn al ge- iloopt, andere zijn dichtgespijkerd, jveral zijn gaten ontstaan, alles bijeen een naargeestig gezicht. Toch voelen de mensen, die er'nog zijn, er zich gelukkig. Er is, zegt men, een boeiend verenigingsleven. wordt gedaan aan kinderspelen zowel als aan bejaardenwerk. Er ijn sport- en muziekverenigingen. In de grootste carnavalsvereniging 'an de Keizer Karelstad heeft er laar domicilie, de Nijmeegse Jo- :ers. lokers Iet waren de Nijmeegse Jokers, die n de wijk een stemming organi seerden voor de verkiezing van een lit negen personen bestaand buurt- omité. Dat buurtcomité heeft zich nder voorzitterschap van de heer louthuys zeer actief opgesteld met letrekking tot de plannen voor de lenedenstad. En naar het zich laat anzien niet zonder succes. Op het noment zitten gemeente en buurt- omitoé vrijwel op dezelfde golf- engte wat de aanpak van de lenedenstad betreft. Geen groot- cheepse veranderingen, waarin nen de eigen identiteit ërvan niet neer zou herkennen, maar een lekere rehabilitatie, met inachtne- ning van de kleinschaligheid, Baarbij ook voor de huidige bewo- ïers ruimte wordt gelaten. Smpeo, dochter van de Verenigde ïedrijven Bredero, is een jaar of vijf geleden door de'gemeente Nij- negen aangetrokken om plannen te ontwikkelen. Dat heeft intussen il tonnen gekost. Vooral de laatste Voorzitter H. J. Houthuys (midden) van het Buurtcomité Benedenstad tij dens een bezoek van staatssecretaris Schaefer. Foto uit een der nummers van 'Benedenstad Nieuws'. Kentering niet alleen zaak van Buurtcomité |Van een verslaggever IRNHEM De actie van de stich- ing Rijnwater en de vereniging |filieudefensie om ongeveer 35.000 bijeen te brengen voor de egeleiding van het 4 otober be- onnen procés tegen de Franse ka- emijnen. loopt tot dusverre niet iard. Op het ogenblik heeft de nzameling onder het motto 'een fiks voor de Rijn' ruim 2500 op gebracht. 'eleurgesteld is de vereniging Mi- ieudefensie vooral over de zeer ge- mge offervaardigheid in Gelder- and, de provincie waardoor het ttgste gedeelte van de Nederland- e Rijn stroomt. Zo werden in Arn- 'em en Oosterbeek in totaal 37 riksen' gegeven, terwijl de bijdra- ®n uit provincies waardoor de 'ijn niet loopt, belangrijk grotere 'edragen waren. 'ij hun bezoek aan Arnhem hebben ertegenwoordigers van Milieude- ensie nieuwe cijfers bekend ge- Raakt over de voortschrijdende '^vulling van de Rijn. Metingen "J Lobith hebben uitgewezen dat !'nd oktober 601 kg per seconde »ns land binnen stroomt. Begin ok- °ber was dat nog 411 kg, terwijl gemiddelde over 1973 328 kg 'er seconde was. Door de hoge Waterstand van de laatste weken is tijd echter nam het verzet tegen deze projectontwikkelaar toe. 'Ik heb nooit vertrouwen gehad ln die grote jongens', zegt de heer Houthuys, een eenvoudig man zoals de meeste bewoners van de bene denstad. 'Kijk maar naar Utrecht (Hoog Catharijne). Als Empeo was gebleven, dan zou er voor ons geen plaats meer zijn geweest. Er waren dan huizen gekomen met huren tot achthonderd gulden per maand. Verder was het de bedoeling er kantoren te bouwen, parkeergara ges enz. Ook zou er een grote weg doorheen gelegd zijn'. Kortgeleden liet Empeo weten de samenwerking met de gemeente Nijmegen te verbreken. Men was te ver van de oorspronkelijke opzet verwijderd geraakt. Bovendien, er werd veel te traag gewerkt. Heeft het Buurtcomité dat nu alleen be werkt? Stellig heeft het Buurtcomi té een niet onbelangrijke rol ge speeld. Maar het Buurtcomité heeft er niet op z'n eentje voor gezorgd, dat het roer min of meer 'om' ging. Ook bij de gemeente, bij B. en W. en bij de raad was de mening al aan het kenteren. Daarvoor zijn enig e oorzaken aan te wijzen: de ontwikkeling in het denken over zaken als stadsvernieuwing, de mo gelijkheden ook financieel die het rijk thans biedt voor rehabilita tie dan wel renovatie van oude wijkjes en het feit dat het gebied waarom het hier vooral gaat in tussen tot beschermd stadsgezicht is verklaard. CDA/PvdA In de laatste raadsvergadering heeft dr. A. G. W. J. Lansink, frac tievoorzitter van het CDA, dat samen met de PvdA de wethouders in Nijmegen levert, een interpella tie gehouden. Bij die gelegenheid is ook een motie ingediend door CDA en PvdA samen om te /-v l komen tot een soort gemeentelijke UOK drankhestrilders projectgroep, waarin behalve de ge- WA Uianivucöilljucia meente ook de woningbouwvereni gingen, de aannemerswereld en de bpen. concentratie enigszins terugge- Van een verslaggever UTRECHT Twee landelijke orga nisaties die een matig drankgebruik nastreven zijn een campagne be gonnen die aansluit op de recente actie van Veilig Verkeer Nederland (VVN) in verband met de invoering van de 1 novemberwet. De twee organisaties, de Nationale Commissie tegen het alcoholgebruik (NCA) en de Volksbond tegen Drankmisbruik, zeggen dat zij de actie zijn begonnen omdat ze het niet eens zijn met de actie van de VVN. De drankbestrijders vinden namelijk dat VVN bij haar 'weet- je-wetje'-campagne te veel de na druk legt op het niet-rijden na een glaasje-op. De drankbestrijders me nen dat het accent moet worden verlegd maar: niet drinken als je nog moet rijden. Onder het motto 'nee dank u. ik moet nog rijden' laten de organisa ties 160.000 folders verspreiden, waarin wordt aangedrongen op een ander drinkpatroon thuis. Uit on derzoek is gebleken dat men min der in de drank vlucht naarmate men zich in een bepaald milieu veiliger en meer op zijn gemak voelt. bewoners vertegenwoordigd zullen zijn. Deze motie is in hoofdzaak door B. en W. overgenomen. Het Buurtcomité verkeert daarover, zoals gezegd, in een zekere hoera- stemming. Men geeft een opvallend goed geredigeerd orgaan uit. Dat is zoals de voorpagina vermeldt een 'onafhankelijk buurtblad voor de benedenstad'. In vele nummers (waarin bepaald nogal wat progres sief intellect steekt, want men kan nog wel enkele andere, meer poli- tiek-ideologische doelstellingen na. Wanneer het nu verder loopt, zoals verwacht wordt (maar er wacht nog heel wat planning) dan zou misschien tegen het einde van 1975 met de realisatie begonnen kun nen worden. Begin volgend Jaar komt, hoopt men, het structuurplan van de pers, dat wil zeggen het voorbereidend stuk. In de beneden stad zullen terzijner tijd zo'n zes- a zevenhonderd woningen staan. Deels nieuwe, deels 'ouwe', die ongeknapt worden, zodat ze enigszins aan mo derne eisen tegemoet komen. Wat zakenjongens' zijn. Aan de andere kant meent hij dat men, wat het Buurtcomité betreft, dat zeker ook in de projectgroep zou moeten meewerken, wel even moet onder scheiden, want er zijn duidelijk twee categorieën. Je hebt in de benedenstad de oorspronkelijke be woners, die er hun leven lang ge woond hebben en graag willen blijven wonen. Iets anders zit er bij hen niet achter. Maar daarnaast vindt men er ook vele studenten, die in kraakpanden zitten enz. Zij hebben er ook belang bij er te kunnen blijven zitten, maar bulten dat streven zij met hun acties ook er het woord 'ondemokraties' nogal eens tegenkomen) is tegen Empeo- Bredero geageerd. In een daarvan wordt gezegd: het buurtcomité heeft een jaar lang gewaarschuwd dat het Empeo-Bredero alleen gaat om zijn eigen belang (en dat Is: meer winst maken) en dat de be woners voor deze kapitalisten niet meetellen'. 'Keihard' Dr. Lansink zegt dat Empeo-Brede- ro om een veelheid van factoren Nijmegen heeft laten schieten. Er wordt te veel van de aanvakelijke bedoelingen afgeweken, de mede werking bij de noodzakelijke on derzoekingen ontbrak en het duurde allemaal te lang. Dit zou de goede naam van Empeo-Bredero kunnen schaden. Ook dr. Lansink gelooft wel dat het 'keiharde de huur daarvan wordt, is nog niet bekend. In ieder geval belangrijk meer dan de gemiddelde huur, de nu bepaald wordt: zeventig tot tac- tig gulden per maand. Het plan zal in fasen, bloksgewijs. worden uitge voerd. Door wie is nog een vraag. Reacties CDA en PvdA hebben aange drongen op inschakeling van plaat selijke, resp. gewestelijke aan nemers. ook om de werkloosheid in dit gebied zodoende te bestrijden. Er zijn in dit opzicht nu al enige reacties van de zijde van het be drijfsleven binnengekomen. Ook het Buurtcomité Benedenstad is voor inschakeling van aannemers uit Nijmegen en omgeving. Het ge- Chili-beweging wil mevrouw v. Veenendaal niet meer in comité Van een verslaggever AMSTERDAM De Chili-beweging Nederland heeft het Tweede Ka merlid voor DS'70 mevrouw Van Veenendaal-Van Meggelen laten weten dat er geen prijs meer op gesteld wordt dat zij deel uitmaakt van het comité van aanbeveling voor de handtekeningenactie voor vrijlating van Chileense vrouwen en kinderen. De Chili-beweging zegt dat mevrouw Van Veenendaal zich door haar beschuldigingen te genover de toneelwerkgroep Pro loog ongeloofwaardig heeft ge maakt. Mevrouw Van Veenendaal heeft met haar uitlatingen het startsein gegeven voor een lastercampagne tegen politiek vorfnlngs- en actie- werk, zoals dat onder meer door Proloog bedreven wordt. Dat bete kent dat zij een volstrekte minach ting toont voor een groep die parij kiest voor de onderdrukten ln de samenleving. De Chili-Beweging is zo'n groep', aldus de beweging. DEN HAAG De PvdA-fractie in de Tweede Kamer wil van minister Vredeling (Defensie) weten, of er volgens Amerikaanse opvattin gen een verband bestaat tussen de landingsrechten van de KLM in Amerika en de voorgenomen aan schaf van gevechtsvliegtuigen. De fractie meent, dat de regering elke politieke druk rond de aanschaf van gevech* vliegtuigen met ver ontwaardiging van de hand moet wijzen. Dit fractie-standpunt staat in een lijst van vragen, die is opgesteld ter voorbereiding van een mondeling overleg met de minister over de vervanging van de Starfighter. Daarin wordt de vraag opgeworpen waarom tot op heden geen aan dacht' is geschonken aan andere mogelijkheden voor de vervanging dan de Cobra, de YF 16, de Viggen en de Mirage. meentebestuur heeft in Januari a.s. een gesprek met de rijksoverheid inzake de financiering van het project-Benedenstad. De gemeente heeft voor dit doel een reserve be schikbaar van nog geen vijf mil joen gulden, veel te weinig voor een fatsoenlijk eerherstel van de Benedenstad ('Een van de redenen waarom wij in principe toch wel vóór Empeo-Bredero waren', aldus dr. Lansink). Hoe het zij. eigenlijk iedereen ln Nijmegen hoopt dat nu, nadat deze oude wijk tussen de twee bruggen over de Waal dertig jaar aan verkrotting en verpaupe ring ten prooi is geweest, eindelijk eens spijkers met koppen zullen worden geslagen, zodat de Benedenstad weer een florissant element in de binnenstad wordt. Iedereen kon namelijk meedoen. De hele menigte muziekliefhebbers die uit amateurzangers en instru mentalisten bestond heeft geza menlijk onder leiding van maar vier beroepszangers het hele orato rium zonder enige voorbereiding ten uitvoer gebracht. Zoiets kan uiteraard alleen ln Engeland, waar The Messiah even bekend Is als het volkslied. Toch moest ook hier maar afgewacht worden hoe het zou gaan. Volgens de berichten was het een spannende, overweldigende, ver pletterende gebeurtenis, al naar ge lang men er met meer of minder kieskeurige muzikale oren naar luisterde. Maar het was niet om te 'luisteren': het was opgezet om zelf te doen. De idee kwam van een viertal professoren van het Lon- dense 'Imperial college of slence'. Ze hadden de avond aangekondigd met een uitnodiging aan iedereen die zong of een instrument bespeel de op 5 december naar de Royal Albert Hall te komen. DEN HAAG De Nationale Unesco Commissie organiseert op 11 12 en 13 december een colloquiem over het onderwerp 'Cultuurbegrip en cultuurbeleid' in het conferentie oord 'De blije werelt' te Lunteren. Er zal worden gepraat over de ver houding tussen het zich wijzigende cultuurbegrip en het cultuurbeleid en de consequenties daarvan voor de Nederlandse situatie. Er worden 50 tot 60 deelnemers verwacht. Wat er gezegd wordt zal misschien later nog eens in druk verschijhen. De voorbereiding van het geheel is in handen van een projectgroep onder leiding van prof. dr. Ziircher. Men verwachtte 4000 belangstellen den: 'net werden er meer dan 5000. Het 'koor' telde ongeveer 700 sopra nen, 600 alten, 350 tenoren en 500 bassen: en in het orkest* zaten 96 violisten, 30 cellisten en de rest naar verhouding. Bij het beroemde Halleluja-koor trilde de 103 jaar oude Albert Hall op zijn grondves ten en er werd ernstig gevreesd voor het glazen koepeldak. Het was een overweldigende vorm van mas sale samenzang waar de Engelsen toch al gek op zijn. Van een onzer verslaggevers ARNHEM De thans juis^ 25- jarige oude Vereniging Scheppend Ambacht Gelderland wordt per 31 december opgeheven. Oorzaak: ge brek aan vers bloed. In de laatste jaren is het aantal actieve leden nogal afgenomen terwijl daar on voldoende aanwas van jonge leden tegenover stond. Het relatief kleine aantal geselec teerde kunstambachtbeoefenaars, dat nog lid is van Scheppend Am bacht Gelderland, maakt het. onmo gelijk dat de verenigingsactiviteiten nog langer te financieren zijn. Een aantal van hen is aangesloten bij vergelijkbare, vaak grotere organi saties, die eveneens zowel zakelijk al esthetisch nuttig werk doen. Scheppend Ambacht heeft in de 25 jaren van haar bestaan dertig grote tentoonstellingen georganiseerd in 24 gemeenten met een bezoekersto taal van 100.000. In die tijd werd bemiddeld bij het verstrekken van opdrachten voor een half miljoen gulden. Een tiental leden ontving onderscheidingen op internationale exposities. 'Een bejaarde, alleenwonende vrouw komt in haar huis te vallen. Zij breekt bij die val een heup en omdat zij alleen woont, duurt het ettelijke uren eer zij gevonden wordt. In die uren is zij ontzettend angstig geworden: 'Zullen ze mij wel vinden, moet ik hier nu ster ven, zal iemand mijn kinderen nog kunnen waarschuwen?' Als zij eindelijk hulp krijgt, heeft zij zo lang op de grond gelegen en haar kachel is uitgegaan dat zij behalve haar gebroken heup nu ook een longontsteking heeft. Op die ziekte reageert zij met verward heid. Zij probeert op te staan, stoot haar hoofd Dit is niet een geforceerde opsom ming van ellende, zulke dingen ge beuren. Het ene ongeluk heeft tot het andere geleid en als we al deze 'ongelukken' val, breuk, alleen zijn, angst, longontsteking, ver wardheid, hoofdwond bij elkaar voegen, dan hébben we een ken schets van wat we een meervoudig ziektebeeld noemen. Ook als deze patiënte in het zie kenhuis is terechtgekomen, kan nog 'het één het ander uithalen'. Want wordt zij langdurig in bed gehouden zonder dat zij geoefend wordt, dan bestaat de kans op doorliggen. We lopen het risico dat haar gewrichten verstijven, dat haar spiervolume sterk vermindert. Door het lange liggen kunnen ook de botten gaan ontkalken en dan heeft de bedrust de neiging zichzelf te ver lengen tot lang na degenezing van de oorspronkelijke aandoening: de gebroken heup. Botontkalking is zeer pijnlijk in de rugwervels en de patiënte zal de neiging hebben in bed te blijven: elke beweging bui ten het bed doet immers pijn. Het is dan van het grootste belang, te weten dat oefenen een goede the rapie is. Met oefenen is de ontkal king, en dus de pijn, te genezen, al lijkt bij de eerste bewegingen het tegendeel het geval'. Van onze redacteur wetenschappen AMSTERDAM 'Medische problemen van oude mensen zijn vaak van een zo eigen aard dat de medische wereld er een apart vakgebied voor heeft bedacht: geriatrie. Typerend voor de geriatrische patiënt is dat er meer dingen tegelijk met hem aan de hand zijn. Van zo'n meervoudig ziektebeeld is de oude dame die haar heup brak, een goed voorbeeld, ontleend aan de bijdrage van dr. J. Schou ten in de brochure 'Oud worden, oud zijn'. Typerend voor de geriatrische pa tiënt is ook de aard van zijn klach ten. Dr. Schouten: 'Van kleine kin deren weten we dat zij met stuipen kunnen reageren op koorts. Zo moeten we van bejaarde mensen weten dat zij met verwardheidstoe standen kunnen reageren op licha melijk of psychisch diép ingrijpen de gebeurtenissen: een longontste king, een overplaatsing van huis naar ziekenhuis of verzorgingsflat'. Wie zoiets niet onderkent, zou kun nen denken dat de patiënt volsla gen geestelijk gestoord is, en hem allerlei medicijnen kunnen geven 'die hij allerminst nodig heeft en waardoor hij nog meer verward zou raken', schrijft dr. Schouten. De eenvoudige verwardheid kan met wat afleiding, door wat bezigheids therapie of een eenvoudige kalme rende therapie ln korte tijd ver dwijnen. Typerend is kennelijk bo vendien een verkeerde medische aanpak ln nogal wat gevallen. Ook bij de dame met de heup waren daar suggesties over te bespeuren. Dr. Schouten: 'In zijn opleiding zou de aankomende arts gewezen moeten worden op de speciale as pecten van de geriatrische patiënt: zijn combinatie van ziekten, zijn sociale omstandigheden, zijn hele geestelijke Instelling. En dat is erg belangrijk, want al mag dan tien procent van onze bevolking boven de 65 jaar zijn. deze tien procent vraagt zeker dertig procent van de tijd van de huisarts. Het is duide lijk dat een huisarts die daar niet op getraind is. grote vergissingen kan begaan. Ten koste van de pa tiënt uiteraard. En ook ten koste van zichzelf (geen plezier in zijn werk) en men zou kunnen zeggen ten koste van onze hele economie. Medische aanpak in nogal wat gevallen verkeerd Want zulke vergissingen kunnen ertoe leiden dat een patiënt op een kwaad moment veel meer geld gaat kosten dan nodig was geweest'. Centra Dr. Schouten pleit dan verder voor de oprichting van preventief-geria trische centra, waarvan er ln Enge land al tweehonderd werken. 'In Nederland zou het helemaal niet vreemd zijn, de consultatiebureaus voor tuberculose (die immers steeds minder te doen hebben) ln te scha kelen bij preventief geriatrisch werk'. In zulke centra 'zouden klei ne afwijkingen, die later tot volle dige invaliditeit leiden, tijdig kun nen worden herkend. Dan zou er eerder iets aan kunnen worden ge daan, de bejaarde mens zou op het goede pad van de zelfstandigheid kunnen worden gehouden'. Over dat goede pad geeft In dezelfde brochure dr. F. J. G. Oostvogel een indringende beschouwing. Zijn Ne derlanders banger voor de oude dag dan mensen in vergelijkbare lan den?. vraagt hij zich af. Van elke honderd 65-plussers wonen er ln ons land negen in een verzorgings tehuis. tegen twee tot vier per honderd in de Scandinavische lan den. West-Duitsland en Engeland. En bij een onderzoek onder ruim 1600 gegadigden voor een plaats in een nieuw Haags verzorgingstehuis bleek, dat vier van elke tien zich maar vast 'uit voorzorg' hadden la ten inschrijven, zonder dat ze de geboden verzorging eigenlijk nodig hadden. Te weinig nagedacht Dr. Oostvogel gelooft niet dat dat een 'typisch-Nederlands angsttrek je' is. Wij hebben alleen te weinig nagedacht over, en gedaan aan, de kleine handreiking die de bejaarde mens In staat stellen om zelfstan dig te blijven wonen. 'Pas sinds kort beginnen in enkele plaatsen de dienstencentra die de 'kleine hulp' kunnen verlenen, goed van de grond te komen. 'Werken die dien stencentra goed, dan ziet men ter plaatse de vraag naar complete verzorging ln een tehuis kleiner worden. Omdat toch nog altijd ne gentig procent van de 65-plussers in Nederland in een eigen omge ving woont, kan 'de wijk' (van familie tot en met wijkverpleeg kundige en maatschappelijk wer ker) onschatbare diensten bewij zen'. Na een overzicht van de be staande situatie ('Veel voorzienin gen, geen gesloten keten') geeft dr. Oostvogel dan een uiteenzett'ng hoe een verstandiger organisatie aanzienlijk beter werk zou kunnen doen. Waarin oude mensen zo lang mogelijk zichzelf kunnen blijven. 1) 'Oud worden, oud zijn', het zesde cahier van de Stichting bio-weten- schappen en maatschappij, ver schijnt volgende week bij Van Log- hum Slr-terus, Deventer; 56 pagi na's, 5.00.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9