Hij vond in Katwijk z'n schilders ideaal
Kerkdiensten Leiden e.o.
Katwijkse
KOLOM
Nieuw-Vennep krijgt
ontmoetingscentrum
Door Niekjan
van Resteren
E
Weer aandacht
voor zwembad
Buurman's gras
is helemaal niet groenen
Alurette
TROUW/KWARTET ZATERDAG 7 DECEMBER 1974
STAD EN REGIO U TK
m
Tjeerd Bottema (90) hoeft niet op reis
UT*
KATWIJK Tjeerd Bottema is niet de eerste schilder, die door Katwijk geboeid werd. Hij heeft
véél gereisd in zijn leven, maar nu hoeft het niet meer. In aKtwijk vindt hij alles. 'Is dat uitzicht hier
niet prachtig?' Bottema, de ruim negentig-jarige etser, decorateur, illustrator, schilder, woont aan
het eind van de Boulevard, op de hoek van Rijnmond. De ramen aan drie zijden gunnen een groots
uitzicht op de onophoudelijk veranderende zee, waarmee deze kunstenaar zich sterk verwant voelt
Het plaatselijke zwembad staat
weer in de belangstelling. Omdat
daar dit Jaar meer gtld bij moest
dan geraamd was, zagen enkele
raadsleden zich vorige week geroe
pen hun licht te laten schijnen
over de gang van zaken rond het
bad.
Dat is op zichzelf al enigszins merk
waardig. Per slot van rekening
wordt dit soort recreatie in het
algemeen gekenmerkt door een niet
te verwaarlozen mate van geldver-
sllnding. Bovendien was het geste
gen tekort niet direct opzienbarend,
zeker niet omdat het gebruikelijke
weertype als de oorzaak van de
tegenvallende financiële resultaten
werd aangemerkt.
Dat er dan toch ruime aandacht
aan geschonken werd. zal wel te
maken hebben met het feit dat het
zwembad hier ter plaatse als een
bijzondere instelling wordt ervaren.
De opmerkingen over het zwembad
waren van tweeërlei aard. EnerzijdsN
dat de kosten van het baden toch
nog te hoog zijn voor de gemiddel
de burger, anderzijds werd gesugge
reerd dat een sluiting van het bad
op zondag wellicht een gunstige
uitwerking zou hebben op het fi
nanciële reilen en zeilen van het
bad.
De eerste notitie, het zwemmen
moet goedkoper worden, lijkt niet
erg gerechtvaardigd. Baden in het
Katwijkse zwembad is al minder
duur dan in de meeste andere
plaatsen. Verwijzend naar de solide
geldelijke positie van Katwijk zou
het inderdaad mogelijk zijn deze
prijs verder te verlagen. Het is
echter de vraag of dit wenselijk is.
Het bad kost namelijk al een paar
slordige centen. Uitgaande van een
tekort van 4.5 ton per jaar legt de
gemeente twee gulden toe op ieder
bad dat een burger wenst te ne
men. Dat is echter nog niet alles.
Het schoolzwemmen wordt ook
door de plaatselijke overheid be
taald. Dit facet, dat overigens door
de raad niet werd aangeroerd, kost
per Jaar iets meer dan tweehonderd
duizend gulden. Dat tezamen lijkt
een redelijke bijdrage aan een be
zigheid waar toch maar een beperkt
deel van de bevolking plezier aan
beleeft. Als men dan per sé kosten
wil verlagen, ligt het meer voor de
hand deze te zoeken in sectoren
waar werkelijk iedereen mee te
maken heeft, zoals water en licht.
Een kostenverlaging van het zwem
men zou een volstrekt willekeurige
zaak zijn.
ZONDAG
De tweede opmerking gold het
zwemmen op zondag. Het is wat al
te eenvoudig dat de financiële re
sultaten op zondag zo matig waren,
dat men het bad op die dag net zo
goed kan sluiten. Als men zo rede
neert komen er nog wel meer da
gen voor sluiting in aanmerking.
Het is maar net wat voor weer het
is. Gesteld dat het op de meeste
zondagen in de zomer fraai weder
zou zijn en de temperatuur op
doordeweekse dagen wat minder
rooskleurig, dan zou de zondag fi
nancieel gezien de beste dag kun
nen zijn. Het zou toch al te grappig
zijn in die situatie te gaan voor
stellen op een doordeweekse dag
maar niet te laten zwemmen.
Maar zo bedoelen de raadsleden die
een sluiting van het bad op zondag
voorstaan het natuurlijk niet. Zij
zien aan hun bezwaren nu een
economische kant. Dat is nog ge
vaarlijk ook. want tegen economi
sche argumenten kunnen tegenar
gumenten van dezelfde aard ge
plaatst worden. Wat bijvoorbeeld
zou een gemeentebestuur ervan
weerhouden te zeggen: nou goed.
we stellen het zwemmen op zondag
in de waagschaal, we nemen een
proef van een half jaar om nu eens
precies te onderzoeken of het in
derdaad de moeite loont het bad op
zondag te sluiten. Als de principieel
bezwaarden de zaak op economi
sche gronden zouden aankaarten,
zouden zij in zo n situatie min of
meer gedwongen kunnen worden
met zo'n tegenvoorstel akkoord te
gaart en daarmee een bezigheid te
steunen waar zij tegen zijn.
Het lijkt daarom raadzamer oprecht
te zeggen waarom men tegen
zwemmen op zondag is Men wordt
dan wel weer geconfronteerd met
de vraag waarom recreatief zwem
men in zee op zondag wèl en in het
zwembad niet toelaatbaar is.
Gezien de taferelen die deze strijd
vraag in het verleden heeft opgele
verd is het maar het beste dat men
aan de behandeling van deze kwes
tie niet toekomt.
Zijn afkomst, het wijde Friese land.
waar hij (officieel) op 6 februari
1884 (volgens het familie-album 4
februari) in Langezwaag, tussen
Heerenveen en Gorredijk. geboren
werd. voorspelde die verre hestem-
ming niet. Hij was de jongste van
vier broers in het boerengezin.
Waarom bent u óók geen boer ge
worden?
'Nou, dat had een logische oorzaak.
Voor vier jonge boeren was er geen
werk. Twee moesten dus een ander
vak kiezen. Wij, m'n broer Tjerk en
ik. zouden onderwijzer worden en
gingen daarvoor naar de kweek
school in Maastricht'.
Dat was een heel eind van huis.
Waarom zo vèr?
"We hadden in Friesland de kans
niet. In Leeuwarden bijvoorbeeld
werden er maar twintig leerlingen
per klas aangenomen. In Maas
tricht ging het gemakkelijker dan
overal elders'.
Kon u. als Fries, gemakkelijk wennen
in Limburg?
'We voelden er ons meteen thuis.
Die Limburgers zijn niet z*» stroef
als de Friezen, het is een plezierig,
welwillend, hulpvaardig volk. We
kwamen bij roomskatholieke men
sen in huis. Die probeerden ons
nooit in hun richting om te bui
gen'.
Was u thuis hervormd of gerefor
meerd?
'Nee. vader was mennist. De men-
nisten laten hun kinderen vrij later
zélf hun keus te doen'.
Aardewerk
Waren ze bij u thuis allemaal artis
tiek begaafd?
'Ja. maar bij Tjerk openbaarde zich
dat het meest. De aanleg van ,m'n
oudste broer is door zijn werk ge
woon versmoord'.
U bent dus eerst onderwijzer ge
worden?
'We zijn nooit onderwijzer geweest.
Er was destijds overvloed en je kon
met geen mogelijkheid een betrek
king krijgen. Wel heb ik nog de
lagere tekenakte (i) behaald. Dat
was altijd meegenomen. Tjerk ging
aan de Amsterdamse Akademie
voor schone kunsten voor' de mid
delbare akte studeren.
'Door een samenloop van omstan
digheden kwam ik in een plateel
bakkerij terecht, moest er aarde
werk versieren. Ik kon daarvan le
ven en hield tijd voor studie over.
De boeken van Tjerk hebben me
geholpen, de middelbare akte te
halen. Toen kon ik zonder voorbe
reiding ineens in de schilderklas
van de rijksakademie komen. Pro
fessor Allebé was directeur en pro
fessor Van der Waay (ja, die van
de Amsterdamse weesmeisjes) le
raar. Bij elkaar heb ik er tot het
einddiploma drie jaar over gedaan.
'Inmiddels had ik een zekere repu
tatie verworven en kreeg ik van
uitgevers steeds meer illustratie-op
drachten en kon me dus financieel
goed bedruipen'.
In 1907 won Bottema de 'Prix de
Rome'. Éénmaal in de drie jaar
organiseerde de Academie een wed
strijd in de schilderkunst. De gega
digden voor de prijzen moesten
blijk geven 'goed de menselijke fi
guren en de draperieën, die daar
mee verband houden', te kunnen
schilderen. Bottema kreeg de gou
den medaille en de 'Prix de Rome'.
Deze hield een vier jaar durende
subsidie in. De gelukkige winnaar
moest daarvoor in Italië, Spanje en
Marokko. Engeland en Nederland
verblijven, telkens één jaar. Hij
was verplicht bij directeuren van
academies en musea zijn opwach
ting te maken en te schilderen.
Éénmaal per jaar werd zijn werk
tentoongesteld. Een commissie van
toezicht besliste dan of zijn aanleg
voldoende was. De academie kocht
enkele door hem gemaakte copieën
aan. Na vier jaar hield de rijkssub
sidie op. Dan stond de winnaar dus
weer op eigen benen.
Luis
'Ik kon er goed van rondkomen',
herinnert Bottema zich. 'De Fran
sen smeten veel meer met geld'.
Tijdens drie jaar reizen in den
vreemde kon je nog meer dan te
genwoordig meemaken. Bottema
vertelt er over alsof hij het op
nieuw vlak bij ziet gebeuren. Zo
werd hij in Pozzuoli in een café
door iemand uit een kleine groep
drinkende mannen aangesproken.
'Weet u niet. dat het hier voor een
vreemdeling gevaarlijk is?' vroeg de
kerel. 'Wie bent u eigenlijk?' In die
jaren gold een 'forestiero' altijd
voor rijk. 'Ik ben schilder', zei Bot
tema, 'en zo arm als een luis'.
Later bleek, dat hij met dit ant
woord zijn leven had gered. Een
Franse krant berichtte namelijk
het volgende jaar, dat er een ban
dietenbende, die het hoofdkwartier
in Pozzuoli had. onschadelijk was
gemaakt.Niemand minder dan de
chef zelf' had de arme Hollandse
schilder aangesproken. Een rijkere
vreemdeling was daar zijn leven
niet zeker geweest.
Na de vier subsidie-jaren stond
Tjeerd niet brodeloos. Door zijn
vroeger werk voor uitgevers was hij
als illustrator al bekend geworden.
Hij kreeg ook veel opdrachten voor
reclame-ontwerpen. Het kontakt
met de uitgever Van Dishóeck leid
de tot zijn medewerking als illus
trator van het satyrische blad 'De
ware Jacob'. Albert Hahn. de be
kende SDAP-tekenaar, had het na
melijk te druk met zijn partij. Van
die tijd af raakte Bottema begraven
in het illustratie-werk. Maar hij
schilderde ook en hield, met zijn
'club van tien' overal exposities, die
hem, door verkoop, redelijk veel
geld opbrachten.
'Ik trouwde in 1912: we lieten een
huisje in het schildersdorp Laren
bouwen.
Modellen
We woonden daar mooi, aan de
rand van de hei, je zag er weinig
mensen.
'Maar in een zomer hadden we
kamers in Katwijk gehuurd. Ik was
er ineens wég van. Wat een model
len van kinderen! Hier zou ik wil
len wonen. En m'n vrouw óók. We
zijn naar een aannemer gegaan.
Die wist een huis te koop. voor
achtduizend gulden. We konden ons
huis in Laren met een flinke winst
van de hand doen. 'De Teerling'
was geweldig groot. Daarom split
sten we het in tweeën: boven
woonde m'n schoonmoeder, wij be
trokken de onderste laag'.
Na de eerste wereldoorlog leidde de
algemene ontevredenheid in Duits
land tot de verschijning en op
komst van Hitier. Bottema had al
vroeg in de gaten, dat het wel weer
's een keer mis zou kunnen gaan.
'Voor dat die oorlog uitbarst, moe
ten wij weg. naar de USA', overleg
de hij.
'Maar we zaten hier vast, het gaat
heus niet zo gemakkelijk, dat emi
greren. Ik stond op de tweesprong.
'In die dagen zag ik in Den Haag
op een film, dat een oosterse sjeik,
die óók geen besluit kon nemen,
zijn dolk in de koran stak. De
aangeprikte tekst gaf hem raad. Ik
kreeg het idee, dat ook maar 's te
doen. maar dan in de bijbel en niet
met een dolk. Op de aangeprikte
plaats vond ik een profetie van
Jeremia. hoofdstuk 42. Het volk was
bang. door Babel te worden ver
morzeld. Maar Jeremia waarschuw
de ervoor, het land niet te verlaten.
De vluchtelingen naar Egypte zou
den alle rampen ondervinden en
nimmer terugkeren. Nog tweemaal
heb ik het geprobeerd en telkens
prikte ik dezelfde tekst. We «zijn
toen maar gebleven en de oorlog
heeft ons inderdaad ongedeerd ge
laten. Wel werd 'De Teerling' afge
broken en moesten we naai Leiden
evacueren.
Later huurden we een heerlijk huis
in Leiderdorp. De tuin stond in
verbinding met de Oude Rijn. Maar
toen het weer kón. hebben we dit
huis laten bouwen. We hadden nog
keus en de vergoeding was genoeg
voor wel drie huizen. Het heeft ons
nooit gespeten'.
Tjeerd Bottema is schilder, etser en
illustrator. Vooral het etsen was
een financiële steunpilaar. *Van
Spaandonck in Leiden was m'n af
nemer. Het heeft ons de oorlog
doorgeholpen. De mensen, die an
ders bijna niets hadden, liepen m'n
deur plat om kunst'.
Belabberd
En dan het illustreren. 'Ik heb het
eigenlijk van begin af gedaan, dat
tekenen in schoolboeken'.
Ik dacht, dat er maar weinig Ne
derlanders zijn, die zijn plaatjes in
hun vroege schooljeugd niet heb
ben bekeken. Vele uitgevers hebben
er hem om gevraagd.
Bottema etst en schildert even
graag.- 'Maar etsen verkoop je en je
houdt ze tóch. Schilderijen ben je
kwijt. Etsen is wel het moeilijkst,
vooral in kleur. Hij hoeft het te
genwoordig niet meer te doen,
schildert alleen nog voor zijn ple
zier.
Over de. schilders van nu is
Bottema niét te spreken. 'Als regel
is het ene stuk nog belabberder
dan het andere. In een museum
voor mjderne kunst moet ik me te
veel ergeren. Voorkeuren? Ja. de
Barbizon-school, de Haagse en La-
rense schilders.
'Ik denk niet aan een bepaalde
stijl, ik wil een idee vormgeven, de
dingen vast leggen. Dit bevredigt
mij. In musea kom ik niet zoveel,
ik heb mijn tijd hard nodig, om te
schilderen wat ik nog te zeggen
heb. vóór ik afscheid neem.
BIOGRAFIE TJEERD BOTTEMA
Binnenkort verschijnt er bij de uit
geverij Alternatyf'. Eimke Klooster
manstraat 11. Buitenpost (Ff.) een
biografie van TjeeM Bottema. door
Lykle Jansma, Evert de Jong (be
werkingen) en Peter Karst (illus
traties). samengesteld.
'Vroeger ging ik er vaak op de fiets
op uit, maakte krabbeltjes van
knotwilgen, duinlandschappen. Nu
schilder ik vooral zeestukken'.
U bent nog goed gezond?
'Ik mankeer niets; alleen het lopen
gaat wat minder. Maar ik ga niet
meer op reis. Waar kan ik beter
zijn dan hier? Het is altijd wee
anders. Moet je zo'n zonsondergan
zien, die is toch bezwijmelem
mooi'.
Eenzaam
Bottema is theosoof. Al heel vroeg
in de plateelbakkerij, waar
theosofen werkten, werd hij beïn
vloed. 'Het geloof in beschermheili
gen trekt mij aan. Voor mij zijl
dat dan familieleden, die hun na
geslacht beschermen. Ook erken il
de waarheid van het spiritisme
Maar je doet er toch geen goei
aan, je ermee te bemoeien. Ik ge
loof in God en in de duivel, in di
strijd van het goede tegen het kw^-
de, in de uiteindelijke overwinning
in de nieuwe hemel en de nieuwi
aarde. Oók in reïncarnatie'.
Bottema is een eenzaam kunste
naar. Hij heeft geen of weinig be
hoefte aan kontakt met kunstbroe
ders. Zijn vrouw en de twee (zeei
begaafde) dochters zijn overleden
Hij vindt zijn geluk in een vasti
geloofsovertuiging, van vernieuwinj
en herschepping, in het schilderen
het vormgeven van zijn ideeën ei
gevoelens. Het is een wonderlijk
treffende wereld, waarin hij leeft
De zee bruist, stort, spoelt in zijl g
stukken, in eeuwige beweging he
tijdelijke weg.
Johan van Wolfswinka
(ADVERTENTIE^
LEIDEN
Hen-. Gem.: Hooglandse Kerk 10 leervica-
rus W Sol. 11.45 oec. studentendlenst:
Marekerk 10.30 ds Lagerwey Den Haag. 5
ds A J de Jong onderw. De strijd tussen
Michaél en de draak; Maranathakerk 10
ds Bouhuys. Konlngskerk 10 de heer
Huigen Lelden; Bethleherakerk 10 ds
Hemmes. Bevrijdingskerk 9 ds Wagen
voorde; Vredeskerk 10 ds Happee, ds
Lamplng;E glise Wallonne 10.30 pasteur
Ribs; Acad. Ziekenhuis 10 ds Brederveld;
Dlaconessenhuls 10.30 ds Pijlman Kat
wijk: Oec. Werkplaats Plantage 16. 11.30
samenkomst wo 7.30 8 meditatiegroep;
Jeugdkapel Vredeskerk 10 de heer. Heme-
rlk; Jeugdkapel De Goede Herder 10.30
de heer T J van der Ploeg; Merenwljk 10
pastor J A A van Well.
Geref. Kerk: Zulderkerk 10 en 5 ds
81jtsma. Petrakerk 10 en 5 ds Hortenslus.
Oude Vestkcrk 10 en 5 dr Dronkert
Borculo. Beioftekerk 10 en 5 ds Koolstra.
Bevrijdingskerk 10.30 en 5 ds Bovenberg;
Huize Groenhoven 10 ds Pouwels Hllle-
gom. In alle diensten viering H.A.;
Dienst voor doven Petrakerk 10.30 de
heer Rip; Breehuijs 10 ds Steenstra
jeugddienst; Gebouw De Mirt Lange
Rijndijk 10 de heer Spijker. Miereneest
Morsweg 10 de heer Kromhout.
Geref. Kerk Vrijgemaakt: Herengracht 10
en 5 ds Qufinlnk HTA. en dankz.
Chr. Geref. Kerk: Steenschuur 10 en 5 ds
J H Carlier.
Geref. Gemeente: Nieuwe Rijn 10 en 4.30
ds R Boogaard.
Geref. Gemeente: Hoogl. Kerkgracht
10.15 pastoor Klnnegln (Oud-Katholiek).
Rem. Gemeente Doopsgez. Gem.: Pieters
kerkstraat Lokhorstkerk 10.15 ds Van
Bilderbeek m.m.v. kerkkoor.
Baptistengemeente: Oude Rijn 10 ds G
van Mameren. wo 20 bidstond.
Leger des Ileils: 10 heillglngsdlenst. 7.30
verlosslngssamenkomst (Hooigracht).
Nieuw Spostollsche Kerk: Hoge Rijndijk
singel 10H. Mis.
Doopsgez. Kerk: Adventkerk za 10 bijbel
studie; za 11 drs Van Ree H.A.
Evang. Christengemeenschap: Middelste-
gracht 3 10 de heer Dlkkes.
Volle Evagellezending: Zijlsingel 10 de
heer Zijlstra. di 20 de heer Verkuil, vr 20
jeugddienst.
Pinkstergemeente: 15 de heer J Eiker
bout.
Zendingswerk Mlddernachtzroep Jeruël:
Zoeterw. singel 21 Zo 18 de neer v d
Keur dl 20 bijbelbespreking.
Marekerk: 19.30 ds Toornvliet.
ALPHEN AAN DEN "RIJN
Geref. Kerk Vrijgemaakt: Buiten verband
6.30 kand Baas In Vreugdeoord.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 EN 16 30 ds N de
Jong. Driebergen, wo 19.30 ds Van Leeu
wen El burg.
Oud Geref. Gemeente: 9.30 en 16 lees-
dlenst.
Leger des Hells: 10 en 7.30 samenkomst
in gebouw Corn, de Vlamingstraat.
Volle Evangeliezending: 10 de heer Van
Leeuwen ln gebouw Kindervreugd.
Baptistengemeente: 10 da Koekkoek. 6.30
dr J Relllng.
AAFLANDERVEEN
Herv. Gem.: 10 de heer Nap Woerden. 19
ds v d Broeck.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16 prof dr
Versteeg Apeldoorn.
TER AAR
Herv. Gem.: 10 ds Llndenburg gezlne-
dlenst. 6.30 drs Blenk Woubnigge.
BEIN8DORP
Hen-. Gem.: 10 ds J C JBronsgeest Den
Helder.
BENTHUIZEN
Herv. Ge.: 9.30 en 18 dienst des Woords.
Geref. Gemeente: Géén opgave.
HAZERSWOUDE
Geref. Kerk: 10 en 5 ds Vereluljs.
HILLEGOM
H ERV. Gem.: 10 ds Van Bruggen. 19 zie
Geref. Kerk.
Geref. Kerk: 10 ds J Hartkamp 19 de
heer Oslnga gez. dienst.
Chr. Geref. Kerk: 10 drs v d Kamp
voorber. H.A.. 19 zie Geref. Kerk.
DE KAAG
Herv. Gemeente: 10 ds Cars tens.
KATWIJK AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: Open-Hofkerk 10.30 drs Kat-
tenberg. Dorpshuls 6 ds Teygeler; Ont
moetingskerk 10 ds Tygeler. 6.30 da R
Steenstra Lelden.
Geref. Kerk: 9 ds R de Vries. 5 ds G van
Halseraa.
KATWIJK AAN ZEE
Hen-. Gemeente: Nieuwe Kerk 10 ds Bou-
man sr.. 6 ds Kool; Oude Kerk 10 ds Jac
de Vo6 6 ds Catsburg: Ichtuskerk 10 ds
Vink. 5 kand Klok Woerden: Pnlëlkerk
9.30 ds Catsburg. 6 ds Velden Llsse;
Groen van Prinstererschool 10 ds Koel
man; Ziekenhuis Overduln 2 ds Van
Ieperen.
Geref. Gemeente: Remisestraat 10 en 5
leesdienst; di 19.30 drs A Vergunst Veen
NB.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds v dEnt.
Volle Evangelie Gemeente: Voorstraat
100. 9.45 eredienst.
Soeri-bevreging: 16 eredienst
Geref. Kerk: Vredeskerk 10 ds D H
Elderman; 5 ds R de Vries: Trlumfator-
kerk 10 ds F van Halsema; 5 dsD H
Elderman.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv Gem.: 10 eerw. heer C Stroo. 19 zie
Geref. Kerk.
Geref. Kerk: 10 ds Swlerts; 19 eerw heer
C Stroo gem. dienst.
LEIDERDORP
Hen-. Gem.: Dorpskerk 10 ds Geurtsen.
Geref. Kerk: Hoofdsraatkerk 10 mevr P
Bikker. 6.30 ds Van Loenen; Schepplngs-
kerk 9 en 10.30 ds Honnef; 5 jongeren-
dienst ds Van Loenen.
Baptistengemeente: v d Valk Boumanweg
236. 10 de heer De Vries. 5 ds Agtereek
Rijnsburg: do 20 bijbelkring.
LEIMITDEN
Herv. Gein.: 9.30 ds J H de Vree. H A..
19 ds E M Pannekoek. Lelden.
LISSE
Herv. Gem.: Grote Kerk 10 ds H G
Oostlnga, 7 ds H D de Wit. Pauluskerk
10 ds J van der Velden.
Geref. Kerk: 10 ds H D de Wit. 7 ds
Ruitenberg, Abbenes, Herv. Geref. jeugd-
dienst.
Geref. Gem.: 10 en 4 ds Hakkenberg, wo
11 dec. 7.30 ds Hakkenberg.
Geref. Kerk Vrljgem.: Pr. straat 10 en
16.30 Eredienst. Salvatori 10.45 en 5 ds
Schuurman.
Oud Geref. Gent.: 9.30 en 3 leesdienst. do
12 d?c 7.30 ds v d Meer. Oosterland.
Aktie Kruist. Ned.: Ma 8 ds J Gravendeel
ln Marlënburcht
Chr. Geref. Kerk: 9 ds J J Rebel, Sassen-
heim. 16.30 ds D H Blesma.
NIEUWKOOP
Herv. Gem.: 9 30 ds W Kool. Katwijk a
Zee. 6.30 ds G van Doorn.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 leesdienst. 2.15 ds
v d Ent.
NIEUW VEEN
Herv. Gem.: 9.30 ds A de Leeuw, Maars-
sen. 6.30 ds J Kaal.
NIEUW VENNEP
Herv. Gem.: 10 ds Flink, Den Haag. 19 ds
Goverts.
Geref. Kerk: 9.30 ds Wijngaarden. 18.30
ds Den Heeten.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 15 dhr Den
Hertog, Apeldoorn.
NOORDEN
Herv. Gem.: 9.30 en 19 ds A v dKoolj.
NOORD WIJK
Herv Gem.: Vinkenlaankerk 10.30 ds D
Keunlng. Oude Kerk 10 dr J G B Jansen.
De Rank Ger. Bond 10 ds D van Vliet.
Waddinxveen. 3.30 ds G van Kooten.
Delft. De Rank 19 ds D Keunlng. Vlnken-
laan kerk 17 ds R Elgersma. Gemeensch
dienst. Sole Mio 9.30 ds B Bouma.
Geref. Kerk: Vinkenlaankerk 9 drs J
Bosman. 5 zie Herv. Gem. Hoofdstraat 10
ds Elgersma. 5 drs J Bosman, Stlchtings-
kerk 11 drs J Bosman.
NOOR DW IJK ER HOUT
Herv. Gem.: Zaal Brama 10 dr Blei.
Haarlem. De Zilk 10 ds J Streefland.
OEGSTGEEST
Herv. Gem.: Willebrordkerk 10.30 ds H O
Sasse. H. D.. gezlnsdlenst. Pauluskerk 10
drs Ariadne Brokerhof. Gemeentecentrum
10.30 prof dr H J Heerlng. Lelden. 19 ds
De Heer. Lijtweg geen dienst. Zendings
kapel 10 jeugdkapel.
Geref. Kerk: 10 ds De Heer. 19 Idem ln
Gemeentecentrum.
Geref. Kerk Vrljgem. Buiten verhand:
Gemeentecentrum 8.45 dhr Janse. 16 ds v
d Berg.
Volle-Evangelie Broederschap: 16 predi
king van het volle evangelie ln Gemeen
tecentrum.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9 30 ds Czlrla kanselnill. 17
eerw heer Goedhart. Nieuwkoop. Jeugd
dienst.
Rem. Geref. Gem.: Geen dienst.
RIJNSATERWOUDE
Herv. Gem.: 9.30 en 19 ds Oostenburg
Chr. Geref. Kerk: 9.30 leesdienst. 2.15 ds
G Bouw
RIJNSBURG
Herv. Gem.: Grote Kerk 9.30 ds H J van
Achterberg. Lelden. 5 ds H van Nlel,
mmv Hervormd Kerkkoor Schevenlngen.
Bethel kerk 9.30 ds H van Nlel. 5 ds M
Boogert. Leiden.
Geref. Kerk: Petrakerk 9.30 ds H Post.
Oegstgeest. 5. ds Baayen. kinderneven-
dienst 8-9 Jaar, mej R van Vliet, Imma-
nuèlkerk 9.30 ds Baayen. 5 ds Huisman
klndernevendlenst 8-9 Jaar, mevr. K de
Mooy en mevr G Heil, Maranathakerk
9.30 ds Hulsman. 5 ds H Post.
Geref. Kerk Vrijgemaakt: 10 en 5.15 ds
Noort H. A.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 student J
Oosterbeek. Apeldoorn.
Evang. Chrlstengem.: Chr. Mavoschool 10
ds Agtereek en ds J A Vls3er, do 20
Katwljkerweg 15 Bijbellezing door ds Ag
tereek.
SASSENHE1M
Herv. Gem.: 9 en 10.30 ds A Westra. 6.30
dr P Swagerman. Voorburg.
Geref. Kerk: 10 ds D W Gesink. 5 ds H v
d Berg H. A.
Chr. Geref. Kerk: 10.30 ds Jac J Rebel. 5
ds W J Quist. Den Haag-Rijswijk
Ned. Prol. Boud: 10.30 ds H N Bierman.
Breda.
Volle Evangelie Gem.: Samenkomst 7 in
gebouw NPB Jullanalaan.
VALKENBURG
Herv. Gom.: 10 ds M Heljmans. Katwijk
aan den Rijn. 6.30 ds Veldkamp. Den
Haag.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds H Rooze. H.
A.
VOORHOUT
Herv. Gem.: 10 ds Hoogenkarap.
VOORSCHOTEN
Herv. Gein.: Dorpskerk 10 ds v d Schoot.
H. D.. 19 ds Meijering. Kapel Rijndijk 10
ds Meijering, Kerk Hulp en Heil 10 ds
Verheule. Aula Noord-Hofland 9.45 vika-
ris Berkhof.
Geref. Kerk: 10 ds Reedijk, 17 ds Breder
veld.
Geref. Kerk Vrijgemaakt: 9.30 leesdienst,
15 ds Gratz. Delft.
Remonstrants-Doopsgezinde Kring: Cul
tureel Centrum 10.30 dr Springer, Lelden.
WARMOND
Herv. Gem.: 10 ds A J den Tonkelaar, H.
A.. 19 idem.
WASSENAAR
Herv. Gem.: Dorpskerk 10 dr T C Frede-
rikse. 4 ds J Catburg. Katwijk aan Zee. 7
ds J T Wlersma, Kievletkerk 9 Jeugdka
pel 11-13 Jaar. 10 lnderdiensten. 10 ds J
T Wlersma, Messlaskerk 10 ds J A G van
Zanten. Dorpscentrum 9.30 ds I Kok.
Zoetermeer. Messiaskerk 10 kinderdien
sten, Gebouw Shalom 10 Jeugdkapel 12-
14 jaar. Zuiderhout 10 kinaerdiensten,
Deylerhuis 10 jeugdkerk, Chr. School
Middelweg 10 kinderdiensten.
Gerei. Kerk: Dorps 10 ds v d Meulen, 5
drs De Vries, Schevenlngen.
WASSENAAR ZUID
Gerei. Kerk: 10 en 5 ds Becht. De
avonddienst wordt uitgezonden door t
CVK.
Ned. Prot. Bond: 10.30 ds D A Werner.
WOUBRUGGE
Herv. Gem.: 9.30 drs Blenk, 6.30 ds
Llndenburg. Ter Aaar.
Gerei. Kerk: 9.30 ds Bezemer. 6.30 ds
Hulzenbosch.
Ned. Prot. Bond: In Oude Raedthuys 19
ds R Oort, Alpben-noord.
ZOETEKMEER
Herv. Gem.: Oude Kerk 10 ds A Pleters-
ma 18.30 ds J W de Jong. Morgenster-
kerk 10 ds J Maasland. Mlddeiharnls.
18.30 ds lz. Kok. Meerzicht 9 ds G van
Estrik. Dordrecht. 10.45 ds J W de Jong.
Geoouw Kruispunt 18.30 ds A Pietersma.
gezinszangdlenst.
Geref. Kerk: stationsstraat 9 en 10.30 ds
S Landheer. 18.30 ds J W Huisman,
Meerzicht 9.15 ds J W Hulsman. 17 ds S
Landheer. Gebouw De Tas Benthuizen,
ü.-to as H Torenbeek. De Lier.
Gerei. Kerk Vrijgem.: Dorpsstraat 135. 10
en 18.30 ar H J Arntzen, Bruekelen.
Gerei. Kerk Vrljgem.: Irenelaan 23. 9.15
leesaienst, 17 as A Hordijk.
Chr. Gerei. Kerk: Kon. Julianaschool
Paltelaan 1. 15 ds Verhage. Den Haag
centrum.
Geref. Gem.: Plet Helnplein 10 en 18.30
ds H Rijksen.
Oud Geref. Gem.: Advenstkerk Juliana-
laanl 4 en 18.30 leesdlensten.
Vrljz. Herv. Doopsgezind-Remonstrant:
Adventskerk Jullanalaan 10 ds E van
Straten, Leidschendam.
ZEVENHOVEN
Herv. Gem.: 9.30 ds G van Doorn. Nieuw
koop.
ABBENES
Herv. Gem.: 9.30 ds Goverts. 19 ds Flink,
jeugddienst.
AI.PHEN AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: Nabij 10 ds M Hanemaayer.
6.30 ds J H Bogers. Kruiskerk 10 ds M
Fokkema. Opstandlngskerk 10 ds J H
Bogers. 6.30 ds M Fokkema. community
singing mmv mannenkoor Die Rhijnse
Sanghers en W. Lekkerkerker trompet.
Nabij 10 jeugdkapel. mej Burggraaf. Zaal
Opstandingskerk 10 Jeugdkapel dhr Pont.
Salvatorlkerk elke zaterdagavond 19
avondgebed. Martha-stichting Rijn
stroom. 10.30 ds J P van Santen. Ouds-
hoom-Ridderveld Goede Herderkerk 10.30
ds N J M Hoogendljk. mmv Kerkkoor
Onderweg. De Bron Bidkapel elke zater
dagavond 7.30 oecumenisch avondgebed.
De Bron 9 ds N Hoogendljk. 5 ds J P
van Santen. Wijkgemeente Oudshoornse
kerk 10 ds R Oort. 6.30 ds S W Verploeg.
bediening H D. voorbereiding heilig
avondmaal, 11.15 zondagsschool. 11.15
zondagscatechisatie. Wijkgemeente Slons-
kerk 9.30 kand D A Snijder. Rotterdam.
630 in de Oudshoornsekerk ds S W
Verploeg bediening H. D. voorbereiding
H. A.
GereL Kerk: Salvatorlkerk 10 ds Van
Harmeien. 6 30 ds Fr de Jong. Marana
thakerk 10.15 ds Fr de Jong. 6.30 ds J
Vos. Goede Herderkerk Noord 9 ds J Vos.
6.30 ds Van Harmeien, De Bron 10.30 en
6 30 ds G de' Ruiter. H A
Geref. Kerk Vrijgem. Binnen verhand:
9.30 en 6.30 ds Feenstra H. A.
AARLANDERVEEN
Geref. Kerk: 10 dr Bakker. Oegstgeest,
6.30 dr Vlijm, Lelden.
TER AAR
Geref. Kerk: 10 ds J Huizebosch, 6.30 ds
J Bezemer.
HAZERSWÓUDE
Herv. Gem.: 9.30 en 6.30 ds Geertsema.
HOOG M ADE
Herv. Gem.: 10 ds P Schoonenboom.
KATWIJK AAN ZEE
Geref. Kerk Vrljgem.: In kerk Geref.
Gemeente Remisestraat 8.15 en 15 ds
Hoff. H. A.
Geref. Kerk Vrijgem. Buitenverband: 9.30
en 19 ds Roukema H. A.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gein.: Gewijzigde opgave 10 ds A G
van der Linden. 5 oecumenische advents-
samenkomsten in de R K Bernarduskerk.
7 gemeenschappelijke dienst ln de Geref.
kerk. voorganger eerw hr C Stroo.
LEI MUI DEN
Geref. Kerk: 9.30 ds MeiJnhardt Reeu-
wijk, 19 ds Jos Los.
NIEUWKOOP
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds P Boes.
Hilversum.
NIEUWVEEN
Geref. Kerk:
Van Dam.
NOORDEN
Geref. Kerk: Woerdense Verlaat 10 en 19
drs Nooteboom. nm dienst Jeugddienst.
OEGSTGEEST -
Geref. Kerk Vrijgemaakt Binnen verband:
Aula dr Schilderschool 8.30 en 15 ds J vd
Haar. H. A.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Geref. erk: 9.30 de J Lalleman. kansel-
ruil. 5 ds J Cziria.
VALKENBURG
Geref. Kerk Vrijgemaakt: 10 en 17 ds
Hoff. H. A.
WADDINXVEEN
Herv. Gem.: Brugkerk 9.30 ds v dHeuvel.
6.30 kand. v d Valk. Gouda. Hoeksteen
9.30 ds Verboom. 6.30 ds v d Heuvel.
Bethelkerk 9.30 ds Eijsenga. Scherpenzeel.
5 ds Verboom.
ZOETER WOU DL
Herv. Gem.: Za 7 30 avondgebed, zo 10
deken Lamot en ds Schoch.
ZWAMMEKDAM
Herv. Gem.: 10 J van Vessem. 6 30 ds J
Mostert.
Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds Van Houten.
Aalsmeer.
ZEVENHOVEN
Geref. Kerk: 9 30 mevr. v d Steeg-Vene-
ma. Rhoon. 10' drs Végh. Aalsmeer.
Mooi gras is groen. En
blijft groen als u er een hek
omheen laat zetten. Dat dat
niet veel kost en bést mooi
staat, kunt u zien aan het
Alurette-hek. Van het boven
ste nokje tot diep
in de grond van
aluminium.
Dat niet roest, niet
rot, niet brokkelt en niet
barst. En het gaas is
donkergroen geplastifi
ceerd.
Zo houdt u mooi gras.
En dat kan geen hond u
1 meer afnemen.
t betere hekwerk voor particulieren
Inlichtingen; lel. 02523 - 21 41 - Noordwijkerhout.
HAARLEMMERMEER Aan het begin van de gemeenteraads-i
vergadering stelde burgemeester C. van Stam voor een telegram
te zenden aan ded irektie van Chartermij. Martin Air, naar aan-l
leiding van het neerstorten van de DC-8. De burgemeester deedi
het voorstel omdat het hier een Haarlemmermeers bedrijf betreft.
i ds A Hofman, 19 drs
Eén van de belangrijkste punten op
de agenda was het voorstel om
medewerking te verlenen aan de
realisering van een ontmoetings
centrum in Nieuw-Vennep. Met na
me de heer H. Llndenburg (CDA)
gunde Nieuw-Vennep het gebouw
van harte, maar vroeg zich toch af
of de overheid wel zoveel geld
daaraan moet geven. Hij sprak over
een 'luxe' en het uitstallen van de
welvaart en - wees erop dat de be
volking de geëiste 65.000 zelf nog
niet op tafel heeft weten te bren
gen. De totale kosten van het ont
moetingscentrum zullen rond de
1,3 miljoen bedragen.
Ook H. van der Kolk (PvdA) uitte
bedenkingen. Hij betreurde het dat
bij de raadsstukken geen exploita
tiebegroting was en ging ook in op
het aantal woningzoekenden en het
feit dat er geen geld voldoende is
om huizen binnen de woningwet-
sector te bouwen. Raadslid Otten
(VVD) had geen bezwaar tegen het
voorstel, maar juichte ook niet, ge
zien de dure grond die voor het
ontmoetingscentrum, in het hartje
van het dorp. is bestemd.
Wethouder M. Kamper wees er op
dat de gemeente de miljoen subsi
die van het ministerie CRM niet
mag laten lopen. De subsidie ver
valt als niet vóór 1 januari met de
bouw kan worden begonnen. De
raad ging met het b. en w.-voorstel
ten slotte akkoord.
Wethouder Dorrepaal moest alle
zeilen bijzetten om de raad te over
tuigen van de eerlijke verdeling
van de tarieven voor het gebruik
van openluchtsportaccommodaties.
Vooral zijn partijgenoten (PvdA)
maakten het hem moeilijk. Een
motie van PvdA en PPR. waarin
een wijziging van het voorstel van
B. en W. aan de orde kwam. werd
verworpen. Ook leden van de
PvdA-fraktle zélf stemden tegen.
De heer P. M. Lanser (CPN) stemde
tegen het voorstel van B. an W.
KATWIJK AAN DEN RIJN Don
derdag 12 december 's avonds ora
half zeven wordt in het verpleeg
huis 'De Wilbert' een protestantse
kerkdienst gehouden, waarin ds. E.
K. Teygeler voorgaat.
KATWIJK Morgen, zondag 8 de
cember. 's avonds om half zeven
wordt in de Ontmoetingskerk aan
de Nieuwe Duinweg een Open-
Deurdienst gehouden. Ds. R. Steen
stra uit Leiden zal spreken over het
Thema 'Mens van morgen'. Mede
werking zal verlenen het jeugdkoor
'Cantory Shaloom' uit Naaldwijk
onder leiding van F. V. Valstar.
KATWIJK Hedenavond (zater
dag) van 7 uur tot kwart voor 8
wordt in de Ontmoetingskerk weer
gezongen uit het Liedboek voor de
Kerken onder leiding van drs. L.
Haasnoot.
