'Technologie stoot de
kleine mensen uit'
Geld lenen
Advies erfelijke ziekten onvoldoende
Wat geeft u
voor dn leven?
Chauffeurs blokkeren
toevoerwegen naar
zeventien veilingen
Gereformeerde synode
verontwaardigd over
Zuidafrikaans ultimatum
Tf
mentaar Econoom Schumacher op werkdag over milieu en derde wereld:
rakken
Plan van
kabinet
afgewezen
Kijk vanavond
als ons leven u lief is
Er was eens
een man die zich
wilde verzekeren
tegen
de mazelen.
[braak in Vredespaleis
Studiedag Wetenschap en evangelie over eugenetiek
Gespecialiseerd
advies is
steeds nodig
De AGO kon
hem helpen.
De AGO
verzekert alles
(ennogwatj®).
1
HlV/KWARTET MAANDAG 25 NOVEMBER 1974
BINNENLAND T3/K5
(Advertentie)
I ooit in ernst het dit kabinet
i nemen, dat het op een herfsti-
ii dagmiddag de Palestijnen Ad-
imed Nouri en Sami Hoessein
f lah zo onverwacht naar Tunis
iten afreizen ruim voordat
Nederland de hun toegemeten
inisstraf van vijf jaar hadden
ten, en voordat Nouri verant-
had kunnen 'afleggen over
dindeel in de Scheveningse gijze-
ak? Ja alleen een kniesoor
k iver kunnen mokken, dat door
j ang van zaken Nouri de kans is
ik den zijn zaak nogmaals in ho-
1 roep te bepleiten bij het Am-
n nse gerechtshof. Het gaat om
ens van de gijzelaars in Tunis
het de kapers daar trieste ernst
hun eisen, hebben zij bewezen
doden van één van de gijze-
vi
lijk blijft het vervelend dat op
ïanicr opnieuw wordt bevestigd,
mfnoeilijk het is misdrijven als
r fen Nouri en Taminah zich
®eig maakten, met juridische mid
bestrijden. Maar het is realis-
nede in de overweging te be-
n, dat het hier om politieke
»n gaat. Dat deed ook de Haar-
T rechtbank, die het tweetal in
Veroordeelde. Een politieke delik-
geschiedenis leert het) onttrek-
aich in feite aan de beoordeling
jons gewone recht en onze nor-
abinet-Den Uyl heeft de afgelo-
vjagen naar buiten wel de indruk
igd maar al te graag van beide
3 af te willen, en daarmee zal het
wat mensen hebben geschokt,
jf ook in de door Dén Uyl gesug-
1de gretigheid zal "toch een stukje
Een andere benadering was
hypocriet geworden. Wie wist
irlbewust en anders wel onderbe-
I hoe explosief de aanwezigheid
'■flie twee hier in ons land was?
loeven ons toch niet te herinne-
happig dit voorjaar nog de
regering was om ons de berech
ten gevangenhouding van beide
■lijnen te laten en hoe uitbundig
die gelegenheid de lof van de
Jrlandse justitie zong?
Wervelend nu misschien ook, met
»cte oordelen kom je er niet in
taak als deze. En met woede nog
jer. Uitgangspunt bij de beoorde-
Iran de invrijheidstelling van Nbu-
Tamimah zijn de erkehning^ dat
^ïiet om twèe gewone, maar om
I politieke delikwenten ging, en
Jms en eigenlijk elke rechtstaat
Ie instrumenten ontbreken politie-
lelikten tegen te gaan.
genmiddag wordt in de Tweede
jer het debat over het dekkings-
1975 voortgezet. Daarbij zullen
i enkele suggesties van het ARP-
iede Kamerlid, dr. A. Vermaat
,de orde komen. Hij heeft het in
bijzonder opgenomen voor weduw-
:s met jonge kinderen (laat de
a kosten voor huishoudelijke hulp
f een deel onder de bijzondere
In vallen, waardoor een grotere
tk voor de belasting mogelijk zou
Verder pleitte hij voor financiële
chting aan suikerpatiënteh (de kos-
Ivoor een extra dieet als buitenge-
ie last aftrekbaar maken van de
Btingen). En tenslotte vroeg hij om
jraties van prothesen e.d. onder
ilage tarief van de BTW te laten
en.
fmaal suggesties, die onze hartelij-
instemming hebben. Maar in de
id van de zaak is het toch wel een
Ije gênant, dat nu nog in 1974,
r deze 'zwakke groepen' in de
lenleving moet worden gepleit.
zich het leed en het ongemak van
e groepen ook maar enigszins wil
enken en weet dat juist deze men-
vrijwel nooit via demonstraties,
ies, of betogingen voor hun verlan-
s kunnen opkomen, zal met ons
ien dat de minister de wensen van
maat die bij elkaar nog geen vijf
joen gulden kosten) worden geho-
ieerd.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM 'Milieuzaken dreigen in ons land typische aangelegenheden te worden', zo con
stateerde zaterdag de voorzitter van de Vereniging Milieudefensie, dr. E. Tellegen, bij de opening
van een drukbezochte werkdag over Milieu en derde wereld in het Instituut voor de tropen. 'We filo
soferen over groeibeperking, onze premier gaat ons voor in de gedachte dat een soberder leven niet
minder gezellig hoeft te zijn. Maar de maandag is nog niet aangebroken, of er dreigt een onderbe
steding en de regering neemt forse maatregelen omdat we zo nodig méér moeten consumeren.'
Een van de stellingen voor de
werkdag luidde: 'De ontwikkeling
naar kleinschaligheid en sociaal
aangepaste technologie van de Ne
derlandse maatschappij dient
krachtig te worden gestimuleerd op
de gebieden van energievoorziening
en voedselvoorziening. De plunde
ring van de derde wereld zal daar
door worden verminderd, terwijl
kleinschaligheid op deze gebieden
de aantasting van de natuur in ons
land kan terugdringen'.
Kleinschaligheid
'Kleinschaligheid' - bedrijvigheid
op kleine schaal - was zo ongeveer
het wachtwoord op de werkdag. De
werkgroep TOOL. die erop gericht
is eenvoudige hulpmiddelen bedoeld
voor de meest essentiële noden van
de ontwikkelingslanden te ontwer
pen. had in de hal van het Tropen
instituut 'n driewiekige windmolen
opgesteld, waarvan men voor 250 gul
den een exemplaren kon bestellen
om die thuis 'uit te proberen', zodat
er gegevens kunnen worden verza
meld ten behoeve van het gebruik
ervan in ontwikkelingslanden.
In lezingen van dr. Lucas Reijn-
ders, drs. D. D. van Geet en dr. G.
Huizer werd genoegzaam duidelijk
gemaakt dat de technologie die de
industrielanden aan de derde, w e-
reld opleggen - vooral via de multi
nationale ondernemingen - in zeer
veel gevallen volstrekt niet past op
de elementaire "behoeften van die
landen.
Over de machtsposite die de
multinationals in veel landen heb
ben opgebouwd - mede door de
leidende elite in dochteronderne
mingen te betrekken - sprak vooral
dr. Huizer, op wiens voorstel de
vergadering besloot aan het bestuur
Dr. G. Huizer
van de Vereniging Milieudefensie
voor te leggen of dit de Tweede
Kamer niet kan verzoeken een par
lementaire enquête in te stellen
naar de activiteiten van de Neder
landse multinationale ondernemin
gen in de derde wereld en in Ne
derland, vooral wat betreft het mi
lieu en de werkgelegenheid.
Had drs. van Geet de tekst uit
Prediker al aangehaald, dat 'de
wijsheid van de geringe niet wordt
Bonden: ze snijden in eigen vlees
Van een verslaggever
DEN HAAG Een wilde actie van chauffeurs zal het vandaag
praktisch onmogelijk maken dat groenten kunnen worden geëx
porteerd-. Een actiecomité van chauffeurs heeft namelijk aange
kondigd vandaag de wegen naar zeventien veilingen in Nederland
te blokkeren.
geacht', een eminent spreker in de
middag had het over 'de uitstoting
van steeds meer kleine mensen
door de technologische ontwikke
ling'. Dat was de befaamde Engelse
econoom E. F. Schumacher, schrij
ver van het onder Nederlandse titel
uitgekomen boekje 'Hou het klein'.
De kleine mensen beginnen volgens
hem hun macht te beseffen. In Los
Angeles maakte hij mee dat de
vuilnismannen in die stad in sta
king gingen tot ze een loon van
17.000 dollar per jaar hadden afge
dwongen. Toen academisch ge
vormde mensen daartegen protes
teerden, omdat zij duizend dollar
minder per jaar hadden, zeiden die
vuilnismannen, kom dan bij ons
werken.
Vier kenmerken
Hij noemde vier kenmerken van de
technologische ontwikkeling:
1. Alles wordt groter
2. Alles wordt ingewikkelder.
(Vandaar de toegespitste oplei
dingen, waardoor in de Verenig
de Staten nog tallozen op de
universiteit zitten als ze al 30
jaar zijn).
3. Alles wordt kapitaal-intensiever.
(Ford had 40.000 dollar aan ka
pitaal nodig om zijn eerste auto
te bouwen, nu heeft hij om al
leen met een ander model te
komen 300 miljoen dollar no
dig).
4. De economie wordt steeds ge
welddadiger.
'Het is met die eóonomie of we met
een zware voorhamer op een pro
bleem slaan, dat vervolgens uiteen
spat in twaalf nieuwe problemen.
Ook daar gaan we met de hamer op
af en vervolgens zijn er 144 andere
vraagstukken, en dat noemen we
dan exponentiële groei', zei Schu
macher.
'Als we op onze vingers kunnen
natellen dat de dinosaurus die we
met de ontwikkeling van onze
technologie hebben geschapen, wel
dra aan zijn eigen gewicht zal be
zwijken, is het dan niet zinnig om
AMSTERDAM In een zater
dag uitgegeven verklaring noemt
de Vereniging Milieudefensie de
voorgestelde miljarden-operatie
van het kabinet ter stimulering
van de economie 'in strijd met
elke oplossing voor zowel milieu
als derde-wereld-problemen'. De
Vereniging vraagt zich af of
overigens op basis van vrijwil
ligheid werkelozen niet kun
nen worden ingezet bij zinvolle
activiteiten in de niet-produk-
tieve sfeer, bijvoorbeeld in de
verzorging of ten behoeve van
organisaties van milieuzorg of
ontwikkelingssamenwerking. De
Vereniging acht het mogelijk
werkelozen in de bouw nog meer
in te zetten voor renovatie dan
tot nu toe is gedaan. Verder
zouden zij volgens de Vereni
ging, ingeschakeld kunnen wor
den in de landbouw, 'waardoor
de boerenbevolking zal worden
gesteund: tegelijkertijd zou
daarbij de invoering van arbei-
intensieve, milieuvriendelijke
landbouwmethoden krachtig ge
stimuleerd moeten worden'.
Hierbij maakt de Vereniging op
nieuw het voorbehoud dat de
persoonlijke vrijheid van de
werkelozen niet wordt aangetast.
Het creëren van arbeidsplaatsen
langs deze weg acht de Vereni
ging Milieudefensie ook goedko
per dan de gevolgde methoden
waarbij de regering 150.000 gul
den investeert voor één nieuwe
arbeidsplaats.
De chauffeurs zullen uitsluitend het
verkeer van en naar de veilingen
ophouden. Het overige vervoer zal
geen hinder opdervinden.
Op deze manier willen de actie
voerders bereiken dat de invoering
van de z.g. tachograaf (een instru
ment dat snelheid en rijtijd regi
streert) wordt opgeschort. De in
voering van dit instrument zou per
1 december een feit worden.
Staatssecretaris Van Huiten heeft
het afgelopen weekeinde echter
niet gereageerd op de eis van de
chauffeurs. De acties van vandaag
gaan daarom door. echter dwars
tegen de wens van de bonden in.
Belang werkgevers
De vervoersfederatie van NVV en
NKV is namelijk allerminst ingeno
men met de actie. Woordvoerders
van de federatie zeiden gisteren dat
de chauffeurs met hun actie uit
sluitend de belangen van de werkge
vers dienen en in hun eigen vlees
snijden. De tachograaf is namelijk
een prachtig instrument om nauw
keurig de rijtijden van de chauf
feurs te controleren. Door hier te
gen op te komen, dienen de chauf
feurs uitsluitend de belangen van
hun bazen, want zonder tachograaf
is controle op de naleving van
voorschriften erg moeilijk.
De chauffeurs hebben hun acties
zaterdagmiddag op een bijeenkomst
in de Delftse groenteveiling Den
Hom bekend gemaakt. De actie
voerders zijn het al tijden niet eens
met de huidige rij- en rusttijdenre
geling.
RITA
'Opruimen? Maar ik heb zo
juist opgeruimd'.
(Advertentie)
Gemakkelijk eabetrouwbaar bij de NMB.
Voor alle doeleinden. Ook voor het verbeteren van uw
woning. Geen informatie bij werkgever.
Kwijtschelding bij overlijden.
Inlichtingen bij alle NMB-kantoren.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
voor uw autq
voor uw boot
voor uw meubilair
voor uw keuken
voor uw caravan
Drie doktoren die hun leven inzetten voor de
bestrijding van kanker bij kinderen,
vragen uw aandacht voor een nieuwe hoopgevende
ontwikkeling. De TV dokumentaire„De droom
van drie mannen" zou ieder gezin in Nederland
eigenlijk moeten zien en thuis moeten
bespreken.Kijk vanavond even,als hun leven u lief is.
Wij staan
NB-erlaHdH
21.10 Ulir in de strijd
tegen kanker.
Geven voor-Leven: KWF-aldie voor de bestrijding vin kanker bij kinderen.
Akticburo Geven voor Leven: Po3tbus 2747, Hilversum.Tel.: 02150-49941.
nu vast aan een reddingsboot te
werken? Het mankement moeten
we echt niet bij de natuur zoeken,
maar in onze eigen geest', zei
Schumacher.
Als voorbeeld vermeldde hij 'hoe de
mens naar de diepte van de aarde
afdaalt, om daar grondstoffen naar
boven te halen, die de schepper zo
ver mogelijk heeft verstopt, ze ver
volgens naar massale bevolkings
centra overbrengt, om er daar een
element mee te maken, dat de Heer
in zijn genade nooit heeft willen
vervaardigen' - doelend op de
kerncentrales.
Schumacher's filosofie is, dat nie
mand zich weliswaar los kan ma
ken uit de aan de gang zijnde
ontwikkeling, maar dat hij wel voor
een stukje 'de tegenovergestelde
richting kan uitkijken'. Hij noemde
als voorbeeld een zeer 'grootschali
ge' boer in Engeland, die er nog
eens 200 hectaren bij had gekocht
om zijn bezit 'af te ronden' en die
hij bezworen had om het daarop nu
vast eens met de biologisch-dyna-
mische methoden te proberen, al
was het, alleen maar om ervaring
op te doen voor de tijd van nood
nadat we twee generaties lang het
organische beBouwen van het land
verwaarloosd hebben.
Als de derde wereld werkelijk de
kans wordt gelaten, om op haar
eigen kleinschalige wijze aan het
werk te gaan en alle ontwikke-
lungsbijstand geheel daarop zou
worden gericht, dan zou zij volgens
Schumacher binnen 15 jaar zelf in
haar elementaire behoeften kunnen
voorzien.
Van een verslaggever
LUNTEREN De generale synode van de gereformeerde kerken
zal aan de Nederduits gereformeerde kerk in Zuid-Afrika meede
len, dat zij diep teleurgesteld en verontwaardigd is over de wijze
waarop de synode van de NG kerk de besluiten van de gerefor
meerde synode in Nederland inzake het fonds van het programma
tot bestrijding van het racisme van de wereldraad van kerken
(per) heeft opgevat.
Ditzelfde geldt voor het ultimatum,
waarin de NG kerk haar band met
de bereformeerde kerken ln Neder
land afhankelijk stelt van de her
roeping van deze besluiten. Het
moderamen zal hierover een brief
schrijven aan de synode in Zuid-
Afrika. De gereformeerde synode
heeft tevens besloten een speciaal
deputaatschap te benoemen, dat
het standpunt van de Nederduits
gereformeerde kerk in Zuid-Afrika
moet bestuderen en evalueren. De
Zuidafrikaanse kerk heeft nog na
dere informatie toegezegd over het
PCR en ook dat zal door dit depu
taatschap worden bestudeerd.
Sommig synodeleden ging dit te
ver. Zij wilden zich beperken tot
een scherpe afwijzing van het
Zuidafrikaanse ultimatum en geen
verdere studie beginnen. Een van
de synodeleden, ouderling R. Hol-
zinga uit Woldendorp, zei dat hij
het ultimatum op zich reeds een
grond vond voor het verbreken van
de banden met de NG kerk. Syno
devoorzitter dr. A. Kruyswijk, die
zelf ln de synodezitting in Kaap
stad aanwezig was, waarin de NG
kerk haar ultimatum stelde, achtte
dit onjuist. Hij betoogde dat als de
kerkjn Zuid-Afrika haar verzet te
gen het per werkelijk met harde
feiten kan rechtvaardigen, er open
heid moet zijn voor een nieuwe
beoordeling van het fonds.
Het is de bedoeling dat het depu
taatschap voor 1 augustus van het
volgende jaar verslag uitbrengt.
In het voorstel dat ten grondslag
lag aan de discussie ln de synode
stond slechts iets over teleurstelling
vermeld. Verscheidene synodeleden
wilden echter blijk geven van hun
verontwaardiging naar aanleiding
van de Zuidafrikaanse stappen. Dat
het uiteindelijke besluit nog vrij
gematigd Is uitgevallen, werd mede
veroorzaakt doordat de Nederlandse
gereformeerden de deze week ver
sterkte banden met de NG kleurlin
gen-kerk. die een dochter is van de
blanke kerk, niet op het spel willen
zetten.
(Advertentie)
jlN HAAG De 31-jarige Frans-
tin D. V. is in de nacht van
op zaterdag betrapt ln het
jedespaleis te Den Haag. Hij heeft
!t hoofd van de huishoudelijke
(enst van het gebouw, de heer A.
Jrhoek, met een gummistok van
ph af weten te slaan, maar hij
>n later in de Trompstraat wor-
In aangehouden. Wat de Frans
jan in het Vredespaleis dacht te
pden is niet bekend.
(Advertentie)
Van onze redacteur wetenschappen
UTRECHT Jaarlijks wordt in ongeveer vierduizend gezinnen in Nederland een
kind geboren met een zodanige erfelijke afwijking dat je van echte problemetn
kunt spreken. In die situaties is gespecialiseerd advies nodig. Dat daarvoor maar
vijftien gespecialiseerde artsen, voor een deel van hun tijd, beschikbaar zijn, is
'tot aan het bedroevende toe belachelijk'.
Uw Fleurop bloemist
'.eft tientallen ij
welkome
december
teschenken.
m Niemand
woont te ver
om 'n bloemetje
orr te 'luren.
Uw Fleurop-
bloemistzorgt Y
Sap Fleurop/lnterflorm Nederland Gtgarandterd goldt
Deze klacht uitte dr. G. J. P.
Anders, hoogleraar in de
menselijke erfelijkheidsleer
in Groningen, op een stu
diedag die zaterdag in
Utrecht werd georganiseerd
door de vereniging Weten
schap en evangelie en de
Protestants-christelijke art
senorganisatie. En het ge
brek aan mankracht was
niet het enige probleem
voor prof. Anders. Zelfs al
zouden er genoeg mensen
zijn, zei hij, dan zouden die
nog grote moeite hebben om
hun adviezen begrijepelijk
te maken. Het algemene
kennisniveau op dit terrein
ligt volgens de Groningse
hoogleraar namelijk erg
Er zijn nu een tweeduizend
erfelijke ziekten bekend, al
dus prof. Anders, en dat
aantal groeit nog steeds.
Een kleine groep afwijkin
gen komt verhoudingsgewijs
vaak voor waarbij men
moet denken aan één op
duizend tot één op vierdui
zend geboorten. Maar de
meeste zijn zeldzaam tot
zeer zeldzaam.
Advies over het risico van
erfelijke ziekten kan ge
vraagd worden door mensen
die weten dat er iets 'in de
familie zit', of die een kind
met een dergelijke ziekte
gekregen hebben, en willen
weten wat de kans ls dat
een volgend kind aan de
zelfde kwaal zou lijden.
Daarbij kunnen de mense
lijke moeilijkheden al groot
genoeg zijn, maar er er
komt nog een groeiende
nieuwe categorie bij: het
ongevraagd advies. Dat kan
bijvoorbeeld voortkomen uit
bevolkingsonderzoek, zoals
dat nu bij pasgeboren kin
deren wordt uitgevoerd op
de stofwisselingsziekte PKU.
Dat is op zichzelf bijzonder
helteaam: bij vroegtijdige
ontdekking kan de anders
dreigende zwakzinnigheid
worden voorkomen door een
streng dieet. Maar het over
brengen van die boodschap,
zei dr. Anders* is een nieuwe
taak voor de huisarts, die
daarvoor nog niet op zijn
ervaring kan terugvallen.
Er zijn nog mopilijker ge
vallen. Veel ziekenhuizen
voeren bij wijze van routine
een onderzoek uit naar de
geslachtschromosomen van
de daar geboren baby's. Len
heel enkele keer wordt
daarbij ontdekt dat een pas
geboren meisje, wat haar
erfelijke aahleg betreft, ei
genlijk een jongetje is. En
wat doe je dan als arts? Het
kan tot een normale, mooie
vrouw opgroeien, zei prof.
Anders, die alleen zelf nooit
kinderen zal kunnen krij
gen. Er is ook een kans dat
ze later medische moeilijk
heden krijgt. Maar moet je
direct na de geboorte de ou
ders inlichten? Dan krijgt
het kind van het begin af
aan een etiket 'afwijking'
opgeplakt, en zal het onher
roepelijk in moeilijker om
standigheden opgroeien. We
heben meer medische
macht en kennis, dan in
zicht in wat we ermee moe
ten doen. aldus prof. Anders.
Met dergelijke vragen bleef
ook dr. Th. Beemer zitten,
lector ln- de moraaltheologie
aan de universiteit van Nij
megen. Is het altijd goed
om informatie te hebben,
vroeg hij zich af. In de
praktijk zie je dat een echt
paar wél wil weten wat de
kans is dat een eventueel
volgend kind eveneens ziek
zal lijken te zijn. Maar ze
willen niet weten of 'het' nu
van vaders- of van moeder
skant komt. Die wetenschap
geeft alleen extra proble-
Want de AGO heeft
voor zelfstandigen een
specialeArbeidsongeschikt-
heidsverzekering. En dat
was nou precies wat de man
zocht, want stel dat-ie de
mazelen kreeg, dan kon-ie
toch moeilijk met een
gevlekt hoofd in zijn haring
stalletje gaan staan. Dat
zou zijn dokter trouwens
nooit goedvinden.
En terecht.Te meer daar het
niet nodig is, omdat de AGO
alles betaalt. Omdat je bij de
AGO goed verzekerd bent.
Dat weet elke
assuran tie-ad viseur.^^9^
