Zuidafrikaanse kerken
serieus in afwijzen geweld
Vandaag i
n
w
Zuid-Afrika, IKON
en verontrusting op
Lunterse synode
Synodes bespreken
opnieuw de IKON
fiisiiisii
ICCC-toogdag tegen
politieke theologie
Trouw
Kwartet
Conferentiej
Nieuwe boekei
TROUW/KWARTET MAANDAG 18 NOVEMBER 1974
KERK/BINNENLAND
door dr. J.P. Feddema
'Sinds ik drie jaar geleden in Utrecht in het centraal comité van de wereldraad van kerken tegen
de oproep stemde de investeringen uit Zuidelijk Afrika terug te halen ben ik niet anders dan geves
tigd in dat standpunt. Als je een campagne begint, moet je zeker zijn van de overwinning of als je
een huis begint te bouwen, dan moet je het ook kunnen voltooien. Het terugtrekken van buiten
landse bedrijven kan nooit worden bereikt. Het is onrealistisch, een hersenschim!'
Dit zegt ds. J. F. Thome, de presi
dent van de Zuidafrikaanse raad
van kerken. Hij is in 1926 geboren
in een kleurlingengezin. Na eerst
vijf jaar onderwijzer te zijn ge
weest. studeerde hij voor predikant.
Hij stond onder meer in Paarl in
de verenigde congregationalistische
kerk. Hij is nu voorzitter van de Afri
kaanse raad van kerken, met tien
miljoen leden volgen shem de meest
betekenisvolle christelijke organisa
tie in Zuid-Afrika. Ondanks zijn
zeer gevarieerde samenstelling
bleek de eensgezindheid van de
raad onlangs nog tijdens een bij
eenkomst in Hammanskraak. 'Het
bestaan alleen al van de Zuidafri
kaanse raad van kerken, die werkt
aan een snelle radicale en vreedza
me verandering, bewijst dat Zuid-
Afrika niet zonder hoop is', aldus
ds. Thorne.
Verwelkomd
De leden-kerken van de Zuidafri
kaanse raad zijn alle tevens lid van
de wereldraad. 'Al onze kerken heb
ben het programma tot bestrijding
van het racisme verwelkomd', aldus
ds. Thorne. Elke lid-kerk heeft een
kleine afdeling voor strijd tegen
racisme. 'Ik ben het er nooit mee
eens geweest, dat de bevrijdingsbe
wegingen terroristen worden ge
noemd. Men verweet de wereldraad
dat hij met zijn gift het terrorisme
aanmoedigt. Maar vandaag zien we
dat de Zuidafrikaanse regering de
bevrijdingsorganisatie van Mozam
bique. het Frelimo. besloten heeft
te erkennen. Zuid-Afrika moet nu
toegeven dat de wereldraad het
Frelimo in het juiste licht gezien
heeft.
Ds. Thorne heeft geen probelemen
met de gift van de wereldraad aan
de bevrijdingsorganisatie van Zuid-
Afrika, het Afrikaanse Nationale
Congres. 'Ik ben tegen geweld. In
Hammanskraal hebben wij als raad
van kerken gezegd dat geweld als
een middel tot oplossing van pro
blemen moet worden betreurd.
Onzin
Ds. Thorne heeft geen problemen
terughalen van investeringen onzin.
Hij ziet meer in aandeelhoudersac
ties, om daarmee meer werkgele
genheid, hogere lonen en gelijke
kansen voor allen tot stand te
brengen. Hij heeft enkele voorbeel
den van het effect van economi
sche druk. 'Er zijn in Zuid-Afrika
bijvoorbeeld nogal wat handelsver-
tegenwoordigers nodig om al die
zwarte en blanke scholen af te
reizen met schoolbehoeften. In onze
sector hebben de lagere en middel
bare scholen zwarte hoofden. De
verkoop wordt bevorderd als je
daar zwarte handelsvertegenwoordi-
gers heen laat gaan. Verschillende
bedrijven hebben dan ook zulke
handelsvertegenwoordigers in
dienst genomen. Die hebben al
spoedig in hun bedrijf een macht
in handen gekregen, waardoor de
rassenscheiding volledig werd afge
broken. Hetzelfde geldt voor het
verzekeringswezen, de meubelindus
trie en voor de banken. De belang
rijkste banken hebben geen aparte
faciliteiten meer voor zwarten en
blanken. Dat is uit economische
overwegingen. De Barclay's Bank in
Johannesburg heeft nu 800 zwarten
in dienst, die gelijke beloning
krijgen als de blanken.
De staatsdienst wordt door deze
ontwikkeling ook gedwongen de
zwarte lonen te herzien.
Kritiek
De raad van kerken heeft in zijn
conferentie in Hammanskraal in
augustus ernstige kritiek geuit op
de regering. In de resolutie van
Hammanskraal noemt de raad het
land een onrechtvaardige samenle
ving, waar de massa onderdrukt en
uitgebuit wordt. De raad roept de
regering op het probleem niet mili
tair op te lossen, maar snelle stap
pen te doen naar een radicale
vreedzame verandering. 'Van blan
ke zijde is de resolutie nogal ver
oordeeld, maaT het merkwaardige
is, dat het verzet juist komt van
mensen die de wereldraad verweten
dat hij geweld' ondersteunt. Onze
resolutie veroordeelt geweld aan
beide zijden van de grens en roept
op tot een snelle vreedzame veran
dering. Ikzelf ben bijvoorbeeld nog
al onder de indruk van het recente
voorstel van de Zuidafrikaanse re
gering, de verschillende groepen in
Zuidwest-Afrika rond de tafel te
krijgen en zo een militaire con
frontatie te vermijden.
Is dat eerlijk gemeend?
Ja zeker. Ik geloof ook dat de
Zuidafrikaanse regering inziet dat
het ernst is. De stellingname van de
raad van kerken heeft de politieke
leiders een nieuw inzicht gegeven.
De Hammanskraalresolutie wordt
gedenkwaardig. Er zal ooit nog eens
gesproken worden over 'voor en na
Hammanskraal'.
Mijn eigen kerk heeft gisteren een
resolutie aangenomen waarin zij
bij voorbaat zegt dat zij een even
tueel verbod op dienstweigering
van de regering zou trotseren.
Hoe ziet u de toekomst van Zuid-
Afrika?
Als christen kun je nooit een pessi
mist zijn. Hoe donker de situatie
ook mag lijken, er is altijd hoop.
God is zelfs in staat om het kwade
te gebruiken om het goede te berei
ken.
Neem bijvoorbeeld de leiders van
de bantoestans. Als mensen als
Gatsha Buthelezi, Mangope en
Sonny Leon geen thuislandleiders
zouden zijn geweest, dan waren ze
reeds lang verbannen of in de ge
vangenis. Ze hebben nu een plat
form gekregen. Daarin heeft Vor-
ster gelijk. De zwarte leiders krij
gen alle publiciteit. Veel blanken
hebben daardoor nieuwe inzichten
gekregen. Alleen al vanuit het
standpunt van de dialoog hebben
de leiders van de bantoestans een
zeer positieve invloed.
Wat voor positieve, krachten zijn er
verder nog?
Een van de grote zegeningen is de
vrijheid van de pers.
Ondanks de recente pogingen van
de regering om de pers te muilkor
ven is de vrijheid van spreken nog
steeds een van de essentiële be
standdelen van ons leven. De pers
is een van de krachten, die hervor
mend bezig zijnDe progressieve
partij wil niet meteen alle rechten
aan alle zwarten geven, maar eerst
bijvoorbeeld aan diegenen die zes
jaar onderwijs hebben gevolgd.
Als een brug om te komen tot het
ideaal van stemrecht voor ieder zal
T2/|r.
HET ANTWOORD
Ds. J. F. Thorne
ik me niet verzetten. Mijn stand
punt wordt bepaald door het ideaal
en niet door de wegen om het te
bereiken.
Gelooft u dat geweld te vermijden
is bij het bereiken van dat ideaal?
De regering is bezig een nieuwe
richting in te slaan. Dat bevestigt
miun hoop op een verandering. El
ke dag zijn er in Zuid-Afrika nieu
we dingen. Ik denk beslist niet dat
geweld onvermijdelijk is. Vergeet
niet dat de meerderheid van de
zwarten christenen zijn. De kerk
neemt een centrale plaats onder
hen in. De zwarten zijn zeer gedul
dig en verdraagzaam geweest, om
dat zij geloven dat kwaad zichzelf
te gronde richt. Het Zuidafrikaanse
systeem is nooit rechtvaardig ge
weest. Het heeft de kiemen in zich
van zelfvernietiging. Het is bezig
zichzelf omver te werpen.
Dr. J. P. Feddema, de schrijver van
dit intervieuw, is wetenschappelijk
medewerker van de Vrije Universi
teit te Amsterdam en verbleef kort
geleden langere tij din Zuid-Afrika
en Botswana voor een onderzoek.
Op de grote woorden van het pritf
terlijk koninkrijk en het heilig vU
geeft het volk antwoord. Dat a
woord luidt: Alles wat Jaweh z|P
zullen wij volbrengen. Je hebt
neiging, om na dit antwoord,
Mozes aan God overbrengt, je ad
in te houden. Kan dat? Kunfig
mensen zo vrijmoedig antwoorip
op zulke grote zaken? Je moet
een neiging onderukken, name
om de Heidelbergse katachisi nc
voor de dag te halen en die e ;i
aan Mozes te laten lezen voor v:
hij verder gaat. Want daar st: t
toch die woorden van 'altijd ls
neigd om God en de naasten
haten'. En als het over de gelo
gaat wordt ervan 'een klein beg
sel van deze nieuwe gehoorzaiei
heid' gesproken. Hier staat het a
maal wat meer recht toe recht ajei
Wij zullen het doen. Alles wat
weh zegt. Geen kleinigheid! Ik
dwing me altijd op het laatste ita
ment om in de vraag van de beldj
denis het woordje proberen in 2
voegen. Daar staan dan menln
voor mij en ik vraag ze of ze be k
zijn de Heer te volgen in leven
sterven. Soms staat erbij
Gods genade' en dat stelt me
weer wat gerust. Duidelijk is dat
gesprek van zulke aard is dat je
kunnen zeggen dat God met Isfe,
omgaat als met een man. Een n
t 1:
van 'een man een man, een won
een woord'. En dat heeft ook i
recht. Onze beperktheid mag g
vluchtoord worden om de besliss
en ook de beslistheid te ontwijl ïf
We laten met een beroep op 'o
zwakke krachten' en soms zelf i
een beroep op Gods genade nog
eens wat liggen. Maar dat schur
hier niet op te gaan. Het kli,r
heel vast en bondig: Wij zullen
doen. Volwassen. En daar wor
we dan wel aan gehouden. (Exo
19, 7-9)
UIT
VAN LEZERS
Rijst
Minister Van der Stee heeft op de
wereldvoedselconferentie gezegd,
dat men in Suriname wel bereid is
een groot stuk braakliggende grond
voor landbouw geschikt te maken,
als bijdrage aan de wereldvoedsel
voorziening. Er is al eerder gepro
beerd in Suriname d.m.v. grote
ontginnings- en irrigatieprojecten
de rijstproduktie te verhogen. De
Stichting Mechanisatie Landbouw
(SML) in het Nickeriegebied is
daarvan het voorbeeld (o.a. de be
kende rijstpolder Wageningen).
Tussen 1967 en 1971 is hier 24
miljoen gulden Nederlandse 'ont
wikkelingshulp' ingestopt! Inder
daad wordt er nu veel rijst gepro
duceerd, die tegen een kunstmatig
lage prijs op de markt komt: de
voor een groot deel werkloze men
sen in Paramaribo hoeven die 'ont
wikkelingshulp' niet via de rijst
prijs te betalen. Er is een belang
rijke keerzijde aan deze wijze van
ontwikkelingshulp, landbouw en
cultuurtechnisch vernuft. In datzelf
de Nickeriegebied zitten nl. veel
hlndoestaanse kleine boertjes. Die
werden er toe gedwongen ook de in
'WageningenontwikkeldeSML-rijst-
rassen te verbouwen. Dit zijn
meer opbrengende rassen, maar
daar zit wel een bezwaar aan.
Er móet kunstmest gebruikt wor
den, er is meer water nodig en
onkruid vormt een veel groter pro
bleem. Al met al werden de boer
tjes steeds afhankelijker van kredie
ten en opkoop van en door de
gegoede middenstand en bovendien
werden de prijzen van de rijst la
ger. Op deze manier gaan vele hin-
doestaanse boertjes failliet. De
laatste jaren zijn er 10.000 mensen
uit Nickerie vertrokken naar Para
maribo! (de hele plattelandsbevol
king van Suriname: 200.000 men
sen). Als je even stilstaat bij de
sociale probkemen van de werkloze
Surinamers in Paramaribo en in de
Bijlmermeer, dan kun je wel huilen
om zoveel domheid. Ontwikkelings-
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
hulp moet zich niet richten op een
voortgang van allerlei dwaze en
dure projecten, maar op de kleine
boer in de tropen, om hem op zijn
manier en naar zijn mogelijkheden
te helpen bij zijn emancipatie
(persoonlijk, sociaal, econoihisch
en politiek).
Wageningen
G. Lof
Haché-pil
Hoe komt men er toe iets te ver
zinnen dat de beschermende maat
regelen (blaaspijpje) van de over
heid saboteert. Hier moet van 't
begin af tegen opgetreden worden
en verboden worden dat genoemde
pil in de handel komt als consump
tiemiddel om meer te kunnen drin
ken, hetgeen ook niet altijd het
lichaam ten goede komt! Het gezag
moet geëerbiedigd.
Ede
F. Bruyn
Arafat (7)
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christe iike Pers
Directie:
Ing O. Postma,
F. Diemer
Hoofdredactie:
J. Tamminga.
Hoofdkantoor: NZ Voor
burgwal 280, Postbus
859, A'dam Telefoon
020 - 22 03 83. Postg i ro
26 92 74. Bank: Ned.
Midd. Bank (rek nr.
69 73 60 768). Gem giro
X 500.
Jasser Arafat heeft in de VN het
volgende verklaard: De Palestijnen
moeten recht tot zelfbeschikking
krijgen, de Palestijnen moeten te
rugkeren naar hun geboorteland.
Dit is een verkapte vorm om te
zeggen, dat de staat Israël moet
verdwijnen. Zelfbeschikking van de
Palestijnen in hun geboorteland
kan namelijk niet samengaan met
de staat Israël. De wereld moet zich
niet laten chanteren door de olie
boycot. maar kiezen voor recht
vaardigheid!
Amsterdam
I. Engelsman
Arafat (8)
De PLO heeft spreekrecht in de
Verenigde Naties gekregen. Dit is
een regelrechte aanfluiting voor al
le aangesloten lidstaten, die nu
Arafat als een soort Sinterklaas
binnenhalen, terwijl Arafat met
zijn kornuiten diverse resoluties
van de Vólkenbond en de Verenig
de Naties door de w.c. hebben ge
spoeld. onder andere die, waarin
aan de staat Israël het recht wordt
toegekend binnen veilige en erken
de grenzen te leven. Dat hebben de
Verenigde Naties onder druk van de
olie deze man hebben uitgenodigd
is dan ook schijnheilig en inconse
quent. Laten we hopen dat Arafats
echte bedoelingen nooit werkelijk
heid zullen worden.
Amsterdam
A. Hirschfeld
Zondekennis (2)
De heer Groen maant ds. Vroegin-
dewey tot voorzichtigheid omdat de
psychiatrische inrichtingen al vol
zouden zitten van mensen met zon
debesef. Maar omdat excessen
voorkomen mogen we toch een
schriftuurlijk zondebesef niet uit
sluiten. In de bijbel staan talrijke
voorbeelden van diepe zondeken-
nis: ik noem slechts: David, Petrus,
de gelijkenis van de tollenaar enz.
Een waar geloof kan er niet zijn
zonder zondekennis, die als het
goed is. niet tot wanhoop leidt,
maar de toevlucht neemt tot de
enige Heiland van zondaren. Chris
tus. In deze oppervlakkige tijd ont
breekt het daar heel vaak aan.
Rotterdam
Mevrouw C. Bos
Een grootvader bevestigde zijn kleinzoon. De christelijke gerefor
meerde dominee R. Kok (links) feiliciteert zijn kleinzoon R. Kok,
nadat hij hem bevestigd heeft als predikant te Bunschoten. Rechts
mevrouw Kok. Grootvader Kok is met zijn 84 jaar de oudste
dienstdoende predikant in Nederland. Hij staat niet ver van Bun
schoten, in Nijkerk.
LUNTEREN De betrekkingen tot kerken in Zuid-Afrika, de
nieuwe IKON, de zaken Baarda en Wiersinga en het 'Appèl en
voorstel' van enkele verontruste predikanten zijn de voornaamste
punten op het agendum van de gereformeerde synode, die woens
dag tot zaterdag weer in Lunteren bijeenkomt.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT 'Bevrijding' was het thema van de door meer dan
tweeduizend mensen bezochte reformatorische getuigenisdag, die
de Nederlandse afdeling van de internationale raad van christe
lijke kerken (ICCC) zaterdag in Utrecht hield. De ICCC had be
wust het thema gekozen van de kerkenconfeyentie van de raad
van kerken. Alle sprekers benadrukten het principiële verschil
tussen de bevrijding in Christus, waarvan de bijbel spreekt, en
de bevrijding in wat zij noemden aardse, horizontalistische zin.
Zevende theologische charisi
tische conferentie.
Dinsdag 19 november in het ft 1
cuscentrum. WijnesteinlSan a:
Utrecht van half tien tot half ie
Thema: aanbidding in geest en
waarheid.
Woensdagmorgen zullen synode-
praeses dr. A. Kruyswijk, ds. G. van
Halsema en prof. dr. H. N. Ridder
bos verslag uitbrengen van hun reis
naar Zuid-Afrika, waar zij de syno
de van de Nederduitse gereformeer
de kerk bijwoonden. Deze synode
besloot, gelijk bekend, de band met
de gereformeerde kerken in Neder
land te verbreken, tenzij deze op
korte termijn hun besluit tot steun
aan het antiracismefonds herroe
pen. Ook zullen twee afgevaardig
den van de Nederduitse gerefor
meerde Sendingkerk (de kleurlin
gendochterkerk van de NG kerk),
ds. D. P. Botha en ds. J. Mettler de
synode toespreken.
's Middags spreekt de synode over
een nieuwe opzet van het werk van
de commissie Kerk Overzee, over de
benoeming van een derde Israël-
predikant in Nederland en over de
gereformeerde kerken in België,
's Avonds komt het bezwaarschrift
aan de orde, dat ds. W. C. van den
Brink en vijf andere predikanten
hebben ingediend tegen opvattingen
van de VU-theoloog drs. Tj. Baarda.
Daarna zal ook worden gesproken
over het 'Appel en voorstel', dat
dezelfde predikanten hebben inge
diend en dat een samenvatting
geeft van de rechtse verontrusti-
ging in de gereformeerde kerken.
Donderdag is de morgen en een
groot deel van de middag uitge
trokken voor de bespreking van de
gewijzigde concept-statuten van de
nieuwe interkerkelijke omroep-
stichtittg Nederland (IKON). Dins
dag zal de hervormde synode zich
met dezelfde materie bezig houden.
Verder komt 's middags de kateche-
se aan de orde en 's avonds het
advies van deputaten voor de cor
respondentie met de hoge overheid
inzake overheidssubsidie aan ker
ken. Deputaten adviseren de synode
thans geen uitspraak te doen over
de vraag, of eventuele periodieke
subsidiëring van de gereformeerde
kerken door de overheid aanvaard
baar zou zijn, maar wel uit te
spreken, dat in beginsel geen be-r-
zwaar bestaat tegen aanvaarding
van een eventuele eenmalige af
koop-uitkering (conform de nota-
Witteveen).
Vrijdagmorgen en een groot deel
van de middag vergadert de synode
in comité over de vraag, of de
zaak-Wiersinga opnieuw in behan
deling moet worden genomen. Ver
der staan deze dag financiële zaken
op het agendum. Zaterdag tenslotte
houdt de synode zich bezig met
vragen rond nieuwe gemeentestruc
turen en met de hulpkrachten.
Ds. J. H- Velema uit Apeldoorn
(chr. gefef.): De bijbel leert, dat
Christus' bevrijdend werk betrek
king heeft op onze verhouding tot
God. Hij bevrijdt van de zonde en
van de komende toorn. Dat is heel
wat anders dan redding van uitbui
ting of onderdrukking, al is het
natuurlijk waar, dat mensen, die zo
door Christus bevrijd zijn, deze be
vrijding uitdragen. Christus be
vrijdt, niet door geld dat gestort
wordt in het antiracismefonds,
maar door het bloed dat gestort is
op Golgohta.
EO-voorzitter ds W. Glashouwer
(hervormd): Zelfs de jood David
Flusser is tot de conclusie geko
men, dat we in het laatst der dagen
zijn, omdat de christenen van Jezus
een revolutionaire Antichrist ma
ken. De situatie rondom Israel ont
wikkelt zich naar het Armageddon,
maar door de diepte van de ver
drukking heen komt Christus' vre-
desrijk. De bevrijding is nu al wer
kelijkheid voor wie Christus ervaart
als zijn bevrijder uit de boeien van
de zonde.
Ds. J. Schelhaas uit Delft (geref).
zei tot de driëntwintighonderd
aanwezigen, dat Calvijn nooit met
een boekje in een hoekje is gaan
zitten. Als er ooit geloofsactivisten
geweest zijn. dan onze voorouders
van Afscheiding en Réveil. Maar de
nieuwe wereld komt er niet door
onze inspanning, maar door Gods
ingrijpen van boven.
In de pauze was er gelegenheid
schriftelijk vragen te stellen, die
door ICCC-secretaris dr. J. C. Maris
beantwoord werden, zoals over de
ontwikkeling van dë wereldraad
van kerken. Dr. Maris: 'De wereld
raad wil, dat wij werken aan een
heilstaat op aarde. Om te bereiken,
dat de vólken niet meer vechten,
wil de wereldraad één wereldrege
ring, met-., één wereldpolitie. Dan
moet de kerk ook één zijn, niet
alleen roomsen en protestanten sa
men, maar ook de heidenen erbij.
De wereldraad- is hoe langer hoe
harder op weg haar de valse wereld-
eenheidsreligie.
Vrije Universiteit
Een andere vrager had vernomen,
dat de Vrije Universiteit een zie
kenhuis van de Vietcong steunt en
wilde weten, wat de VU nu doet
voor het grote Zuid-Vietnam. Dr.
Maris: ieder, die maar even in de
gebouwen van de VU is, ziet aan de
affiches, hoe links deze universiteit
is. Iemand, die daar sociologie stu
deerde, vertelde mij, dat er uitslui
tend nog linkse bronnen gebruik
worden.
Beyerhaus
AMSTERDAM In de hervormde en gereformeerde synodes komt
deze week opnieuw de nieuwe interkerkelijke radio- en televisie
stichting IKON aan de orde. In beide synodes werden de ontwerp
statuten eerder dit jaar reeds besproken. In overleg tussen de
twee kerwen zijn nu nieuwe ontwerp-statuten samengesteld, zodat
deze week het besluit in beide kerken kan vallen tot de IKON
(Interkerkelijke Omroep Nederland) toe te treden.
Na de pauze was het de beurt aan
dr. Maris om vragen te stellen In
een interview met de Duitse pro
fessor Peter Beyerhaus, sinds Upp
sala een fel bestrijder van de we
reldraad. Beyerhaus zei, dat hij
sinds de wereldzendingsconferentte
te Bangkok de hoop opgegeven
heeft, dat de wereldraad ten goede
te beïnvloeden is. De wereldraad
staat alleen open voor gesprek, als
belangrijke financiële steun dreigt
weg te vallen, zo meende Beyer
haus. Wel is de wereldraad meer
bijbelse begrippen gaan gebruiken,
maar deze zijn gevuld met een
humanistische inhoud. Dat maakt
de documenten van de wereldraad
des te gevaarlijker. In antwoord op
de vraag, wat 'het gewone kerkvolk'
in deze situatie nog doen kan, leg
de Beyerhaus de nadruk op plaatse
lijke celvorming door bijbelgetrou-
we christenen.
Drugs
De reden waarom in de twee syno
des eerder dit jaar dit besluit nog
uitbleef is dat de kerken meer in
vloed wilden heben op de samen
stelling van vooral de televisie-pro-
gramma's. Bij de gereformeerden
speelde bovendien de gedachte dat
de kerk mogelijk zelfstandig de uit
zending van radio- en televisiepro
gramma's ter hand zou nemen.
Dit laatste lijkt nu wel defintief
van de baan. Hoewel de deputaten
voor radio- en televisieuitzendingen
van kerkdiensten in hun tussen
tijds rapport toegeven dat de eigen
verantwoordelijkheid van de kerken
optimaal gerealiseerd wordt indien
do uitzendingen zelfstandig zouden
worden verzorgd, menen zij toch
dat de gereformeerden niet in staat
zijn de hun toekomende zendtijd in
hun eentje passend te vullen. Zij
vinden bovendien dat in de wereld
van de omroep interkerkelijke sa
menwerking de voorkeur verdient.
Teneinde de band tussen de kerken
die deelnemen in de IKON en de
IKON zelf te versterken, stelt het
moderamen van de hervormde
synode voor op gezette tijden in
beraad te gaan met de hervormde
leden van het IKON-bestuur, de
programmacommissies en de staf.
Het doel van dit beraad is te wer
ken aan de evangelische heroriënta
tie van de nieuwe stichting. Een
zelfde overleg zouden de andere
deelnemende kerken kunnen heb
ben met hun 'eigen' vertegenwoor
digers in het stichtingsbestuur.
Ds. L. de Ru gaf als hervormde
predikant in Amsterdam enkele im
pressies van het grotestadspasto-
raat. Hij sprak over drugs ('wist u,
dat de opbrengst grotendeels ten
goede komt van de Palestijnse ter-
roristèn?'), abortus, roof en aan
randingen. En dan beweert het
weekblad Hervormd Nederland nog,
dat het de slechtsten niet zijn, die
in de gevangenissen zitten. Mis
schien zijn wij dat wel, omdat wij
nog opkomen voor orde en rust,
aldus ds de Ru. die verder voor
spelde dat we eerstdaags opgeroe
pen zullen worden om te demon
streren ten gunste van de 'pistolen-
pater'.
Dr. Maris wees in zijn slotwoord op
het ambt aller gelovigen. Ieder is
een profeet, ook al staat hij hele
maal alleen in zijn kerk. God heeft
geen behoefte aan meerderheden.
De collecten brachten twintigdui
zend gulden op.
Op weg naar Jeruzalem. Uitg.
vier Nederland, 54.50.
Alle nadruk valt in dit groots-o^o
zette boek op de talrijke foto's,
in kleuren zowel als in zwart
Nu moet ik daarbij direct
merken, dat er vele, vooral onL
de kleuren-foto's, bijzonder mt
te vinden zijn, maar dat er,
name onder de zwart-wit-foto's
vele zijn, die ik beslist niet Hf
waarderen. Ook mis ik soms
duidelijke aanwijzing van wat
foto weergeeft, wat vooral voor
die het land nog niet bezocht^
stellig jammer is.
Het boek is dunkt me opgezet 1
'pelgrimgangers' die in het bijz
der de 'heilige plaatsen' willen
zoeken, een handleiding en tegeL.
een herinnering te geven. Dat bjll
kent dat met name R.K. gelovi
als kopers van dit boek zijn
dacht. Vandaar ook het voorwi
van Kardinaal Alfrink, en de fo
van nonnen en prelaten. 'Ontnyl
tingen met oude plaatsen en ni
we gezichten' is de ondertitel
het boek. Ontmoetingen met jo
toch een niet te onderschai r:
percentage van die nieuwe gezi
ten, die daar te ontmoeten
merk je weinig. Op een enkele
staan er enige joden afgebeeld.
De Nederlandse tekst van Jos^h
Keet is zeker lezenswaard. Zowel
'beschrijving' als de cursief gedrj
te losse opjmerkingen bij de fotd<
geven waardevolle informatie.
C. E
Louis Ferron. Gekkenschemer.
Bezige Bi.j, Amsterdam. 157
prijs 16.50.
'Zeg nu zelf, is dit ontroeren
was de titel waarmee Louis Fer
een aantal jaren geleden als die
ter debuteerde. Dat de schri, f
van deze vrij magere dichtbuiw
zich heeft ontwikkeld tot een 1
mancier die in zijn eerste, hist e
sche roman, direct greep probi11
te krijgen op de salonatmosfl
van het Bismarckiaanse Duitsl
mag op zijn minst een verrass
heten. Helaas is het bij probe!n
geblven. 'Gekkenschemer' be
wel de sfeertekening van een de
dente, perverse periode waarin
componist Richard Wagner en
ning Ludwig II van Beieren 1<1(
den, maar deze sfeertekeningla
vaak zo langdradig en geme r<
plaatserig dat ik met moeite L
helft van dit toch niet al
omvangrijke boek heb geha -t:
Op dat moment had ik de ind
dat Ferron wel een bewonderaar
zijn van het werk van William
Kuik. maar dat hij van diens
held van het potspel' nog heel
kan leren. Zoals bij Kuik iefco
hoofdstuk met een gedicht begee
zo besluit Ferron bijna alle hoo
stukken ermee af. Maar in dit
soortgelijke details vorm en
houd betreffend blijft Ferron
mindere van Kuik. Er zijn nu t*n
gebieden waarop Ferron zich te
habiliteren heeft: poëzie en prozu
lo
