1 Willem Breuker slaagt erin dodelijke ernst muziekfeest te breken Rabobank Q Verdi's 'Un Ballo in Maschera' mooi door de vokale prestaties smmeK F&ST8U0em0BMKL I Oudjes die het niet meer doen Daverend succes voor de opera 'Mignon' het weer weerrapporten TROUW/KWARTET MAANDAG 28 OKTOBER 1974 BINNENLAND T8/KI *01 ADVERTENTIE Geen miskende genieën op tochtige zolderkamers door R. N. Degens ROTTERDAM, DEN HAAG, AMSTERDAM Vrijdagavond slaagde Willem Breuker erin de sfeer van dodelijke ernst waarin zich tot dan toe het ISCM-Gaudeameus Muziekfeest had afgespeeld even te doorbreken. Met zijn 'BV Haast', dat net een paar dagen tevoren gereed gekomen was, bracht hij het publiek in de Rotterdamse Doelen zaal een echt Breukeriaans kolderstuk, dat hele maal beantwoordde aan wat insiders van hem meenden te mogen verwachten. Er was geen jury aan te pas geko- mpr.. want het stuk werd in op dracht, van de Rotterdamse Kunst stichting voor het Rotterdams Phil- harmonisch Orkest geschreven. Het is een aaneenschakeling van echte citaten en stijlimitaties van vroeger en nu. behendig verwerkt met een feilloos gevoel voor gekke effecten, en gecombineerd met het optreden van een echt schaap, een touwtjes- springend orkestlid, twee hevig ru ziemakende orkestleden, een papa gaal en meer van dat fraais. Het was humor van dik hout. maar het werkte als een lavement. Leuker bij Breuker Dat her een blijvende bijdrage tot de muziek van deze tijd is. zal niemand willen beweren: Breuker zelf ook niet. Hij handelde gewoon naai het nog ongeschreven devies 'Leuker bij Breuker'. zonder zich daarbij om originaliteit te bekom meren. Want dergelijke grappen zijn al vaker vertoond, maar, zoals gezegd, Breuker doet het wèl leu ker. En daar was ln dit stadium van de muziekweek, met nog een stuk of zes concerten voor de boeg, wel behoefte aan. Het publiek, waaronder ditmaal 'gewone' con certgangers van andere abonne mentsconcerten, was dol enthousi ast. Het werd trouwens na dit opgewekte begin helemaal wel eec het ouderwetse symfonische appa raat moet zijn. Dat overigens door de twee andere componisten In dit programma ook zeer uitvoerig en goed wordt gebruikt: Nicolo Castig- liom met 'Arabeschi' waarin hij op de oude Respighi lijkt terug te grij pen. en Morton Feldman met een. als gewoonlijk zeer verstilde, mu ziek getiteld 'Cello and Orchestra'. Eigentijds Willem Breukerlavement goede avond. Met Reinbert de Leeuws 'Abschled' tot slot, dat al eerder ln Rotterdam was gespeeld en dat ln de knappe vertolking onder Edo de Waart weer een fa scinerend stuk bleek te zijn. Ook al leek mij nu (ongewild) in de lengte ervan tot uiting te komen, dat De Leeuw eigenlijk géén afscheid van het symfonie-orkest kan nemen, wat hl: in feite wel bedoelde met dit stuk. dat een 'afrekening' met door Jac. Kort AMSTERDAM De opera „Un Ballo in Maschera" van Verdi gaat in wezen over een triest voorbeeld van menselijk falen. De Zweedse koning Gustaaf III houdt in het geheim van Amelia, de vrouw van zijn vriend en vertrouweling, graaf Anckarstroem. Ook zij bemint Gustaaf, maar stelt alles ln het werk om die neiging te weerstaan. Anckarstroem, niets kwaads vermoedend, spant zich tot het uiterste ln, zijn koninklijke vriend tegen een moordaanslag door samenzweerders te behoeden. Maar als hij Gustaaf op het mid dernachtelijk uur op het galgenveld heeft gevonden, bevindt deze zich ln een tedere omhelzing met Ame lia. Zijn vriendschap verkeert in haat. Hij maakt gemene zaak met de belde samenzweerders, de graven Horn en Ribbing en op een bal masqué steekt hij de koning dood. onkundig van de brief van Gustaaf. waarin deze hem op een andere post heeft benoemd en zo metter daad van Amelia's liefde heeft af gezien. Het is merkwaardig, dat Verdi deze dramatische stof behandeld heeft zonder de accenten zwaar aan te zetten. Integendeel: de muziek is zeer genuanceerd, hier en daar zelfs uitgesproken humoristisch en speels. Het geheel is bijzonder rijk aan schakering, zowel op vokaal als instrumentaal gebied. Een van Ver di's mooiste opera's. De Nederlandse Operastichting, die de 'Ballo' momenteel ln co-produc tie met de Scottish Opera van Glasgow ln een aantal plaatsen in ons land ten tonele voert, heeft enige voortreffelijke vokalisten tot haar beschikking voor de bezetting der diverse rollen. Zowel de Engelse tenor Charles Craig (Gustaaf) als Jan Derksen (Anckarstroem) zon- gen hun partijen op schitterende wijze. Diep ontroerend en waardig was de Amelia van Crlstlna Deute- kom en bovendien van een volle schoonheid, die zelfdzaam genoemd moet worden. De Schotse Patricia Hay deed de page-rol ln travestie (de enige ln Verai's oeuvre) innemend en met een welluidende coloratuur stem. Montserrat Aparlcl (Ulrica) heeft noch de stemmlddelen noch de per soonlijkheid voor de waarzegsters- rol In de kleinere rollen voldeden Willem Laakman. William McCue, Pieter v.d. Berg. Ad Kooymans en Frans Fiselier goed tot zeer goed. De dirigent. Alexander Gibson, de regisseur. John Copley en de ont werper van dekors en kostuums zijn alle drie van Engelse afkomst, waarbij lk tot mijn spijt moet aan tekenen dat zij niet tot het beste behoren dat de Britten op operage- bled te bieden hebben. Gibson liet het (Utrechts Symfonie) Orkest ruig en grof spelen, vooral het ko per. en had vaak moeite, het ge beuren op en onder het toneel bij elkaar te houden. Ik geef toe dat de 'Ballo' eén regis seur voor grote problemen stelt, maar een leek kon zien. dat John Copley er weinig van terecht heeft gebracht. Eén voorbeeld: welke eru diet, omgeven door ontelbare boe ken. rukt en sleurt zijn berouwvolle gads als een beest van de ene hoek van zijn Bibliotheek naar de andere? De dekors van Carl Toms waren bruikbaar, maar zonder veel fanta sie en bovendien, gezien de langdu rige dekorwlsselingen. geen wonder van piaktisch vernuft. De kostuums nogal kleurloos en veelal rommeliy. Neen -- het aantrekkelijke dat dde in Zweden gesitueerde 'Ballo' niet- temm heeft, zit hem geheel in de vokale prestaties van die akteurs en aktr:ces. die zich het minst door de regie van de wijs lieten brengen. Zaterdagmiddag waren in de hal van D? Doelen Amateur-ensembles met eigentijdse muziek bezig, o.m. van ce op dit terrein zeer actieve Bernard van Beurden, en dezelfde avond was het Residentie Orkest, in kleine ensembles opgesplitst, in het Haagse HOT-theater present. Voor het uitvoeren van zes door de ISCM-jury uitgekozen werken on der leiding van David Porcelijn en Jan Vriend, waaronder een ook al eerier gespeeld werk van Jos Kunst en Jar Vriend, die menen dat de wereld veranderd moet worden en dat hun muziek daaraan kan mefe- helpen. Een originele gedachte, die Je aan het stuk zelf (voor blazers-ensemble), dat weinig revolutionairs bevat, niet kunt af horen. Overibens kun je met een paar stekelige opmerkingen in deze trant eer concert als dit niet afdoen. Maar op alle gespeelde stukken verder en gemotiveerder ingaan, is in een globaal verslag uiteraard ook niec mogelijk. Alleen al een werkje als 'Fond Youth is a bubble' waarin de Engelsman Benedict Mason ne genentwintig maal een thema van Tallis variërt. en daar naar schat ting drie kwartier aandacht voor vraagt, zou alle ruimte opeisen en wat mij betreft dan toch niet als een meesterwerk omschreven kun- ner worden. Mocht het dat toch zijn, dan zal het op denduur wel overblijven uit het ontzaglijk vele dat momenteel geschreven wordt. En. ook bulten muziekfeesten als deze. wordt uitgevoerd. Want het is na de oorlog heel moeilijk om als miskend genie onopgemerkt op een tochtig zolderkamertje muziek te blijven bedenken. Bijna over de hele wereld zijner talloze institu ten, die met fondsen en stipendia de creativiteit bevorderen en op gang houden. En het uitvoeren van de resultaten is al soms lang een soort prestige-zaak geworden, voor al bij radio-Instituten. Wanneer ook aanvankelijk door 'het publiek' afgewezen stukken het op den duur niet doen, ligt dat in hoofdzaak aan de stukken zelf. Omgekeerd verdwijnen ook met enthousiast ge juich ontvangen werken binnen de kortste keren van het repertoire. In do muziemgeschiedenis liggen de voorLeelden voor het grijpen. Dat neemt niet weg. dat muziek ge speeld moet worden en dat wie er belang instelt de gelegenheid moet hebben er naar te luisteren. Instel- van 28 oktober tot en met 1 november .De Spaarweek kan een goed begin zijn van een nieuw spaarjaar. Door Uwspaarplannen in daden om te zetten. Sparen voor Uw vakantie volgend jaar, voor de verbeteringën, van Uw huis, voor de auto of de caravan. Nu beginnen betekent voldoende tijd om Uw doel te bereiken. Loopt U eens bij ons binnen. Wij zullen U graag informeren over de vele manieren waarop U bij ons kunt sparen. Ook hoe U -als U dat wenst- automatisch kunt sparen. Sparen doet U bij de de bank voor iedereen till iar if( IC 't R( he joo jscl Vc *e bh Kr ter of de jvhj liji te? Ik lingen als de ISCM en Gaudemus hebben daar, de een langer dan de ander, het hunne toe bijgedra gen. Vraag is, In hoeverre hun taak, vanwege de grote aandacht die de nieuwe muziek nu overal krijgt nog zinvol is. Het jureringssysteem, het is hier al eerder aangestipt, werkt minstens even willekeurig als de aloude ver foeilijke. maar veel gemakkelijker hanteerbare, kennissen- en vriend jespolitiek. Bij beide komt weieens een meesterwerk aan het licht. Een zo groot woord past misschien niet bij Otto Kettings 'Time machine', maar het is wel een stuk dat met zijn goed gevonden en duidelijk herkenbare stuctuur. en met zijn fraaie gebruik van de timbres van zestien blaasinstrumenten en slag werk, de aandacht plezierig vast houdt. Het werd ook al eerder gespeelo. maar ging als keuzestuk van de ISCM zondagmiddag in Am sterdam bij het Concertgebouwor kest onder leiding van de componist. Ernest Bour dirigeerde daar een nog wat verward en te complex geschreven orkestwerk van Bruno Madernp getiteld 'Aura', dat echter zijn verfijnde lyrische onderstroom aan he begin en aan het verstilde slot duidelijk laat horen. Dat ook bij zo'n ISCM muziekweek verrassingen nooit zijn uitgesloten. Herfstbuien Van onze weerkundige medewerker Met grote snelheid zijn ze gister middag van de Noordzee op komèn zetten: talrijke buien met grote verticale ontwikkelingen getooid met machtige cirruskuiven. Waar ze overtrokken deden zich felle regen en hagelslagen voor. terwijl bulde rende valwinden van acht tot tien Beaufort het weer bijzonder ruw deden zijn. En dat met tempearatu- ren van soms vijf graden Celsius. Enkele grootste windsnelheden: Den Helder 88 km per uur. Vlissin- gen 81 km per uur. Schiphol en Zestienhoven bijna 70 km per uur in stoten. De orkaden meldden gis teravond een sterkste stoot van 106 km per uur. bij een flink stijgende barometer. Schuldig aan dit onstui mige taf reel is een depressie ge weest. die met een luchtdrukwaarde van tijdelijk iets onder 975 mb van IJsland naar de kust van z.w. Noor wegen trok en die verder naar het z.o. doorzet. Een randstoring van 985 mb. die door het Skagerak naar het oosten koerste, vergrootte de luchtdrukverschillen nog in onze omgeving. Zaterdagmiddag lag de hoofddepressiekern nog bij IJsland. Het weerschip I ten zuiden van IJsland meldde toen een gemiddel de westenwind van 9 Beaufort en uitschieters tot 11 Beaufort (108 km per uur). Het schip rapporteer de verder tien meter hoge golven, 's Avonds kwam een station op zuid-IJsland tot maximaal 126 km pér uur oftewel 12 Beaufort. Van de warme sector van de de pressie hebben we in ons land niets bespeurd. Wij bleven aan de ach terzijde waar nogal snel een koude n.w. stroming binnenviel. Voor het eerst dit najaar is het nu ook aan de oostkust van Groenland tot zeer strenge vorst gekomen. Mesters Veg zaterdagmorgen -30 gr. met meer dan 1 meter sneeuw in de naaste omgeving. En enkele andere posten aan de oostkust minimaal -22 gra den. Vandaag blijft het weer guur met volop wind uit roest tot n.w. en bovendien een stormachtige wind en buien met hagel en plaatselijk zelfs natte sneeuw, afgewisseld door zo nu en dan een opklaring. Wat verder gekeken zit er toch wel een bedaren van het weer in de lucht. Er zal dinsdag en woensdag een geleidelijke afneming van buiigheid en wind plaatsvinden, die samen hangt met krachtige luchtdrukstij gingen in n.w. Europa. Het weer schip I was gisteravond al in rusti ger vaarwater beland, de golfhoogte bedroeg er nog steeds vier meter en de barometer was opgelopen tot 1023 mb. Nog verder was men op IJsland waar het weerglas plaatse lijk 1026 mb aangaf en flink door steeg. Er heerste winterweer bij -1 a 4 gr. C. In het uiterste oosten werd 9 mm aan sneeuw gemeten. HOOG WATER VUsslngen: 0.37-12.48; Hsrlngvlletslulzen: 2.13-14.33: Rotterdam; 3.25-15.23; Sche- venlngen: 1.48-14.07; IJmuden: 2.25- 14.42; Den Helder; 6.17-18.21; Harllngen: 8.30-20.48; Delfzijl; 10.32-23.09. Amsterdam regenbui 10 3 De Bilt regenbui 11 3 Deelen regenbui 10 4 Eelde regenbui 9 3 Eindhoven hagelbui 11 2 Den Helder regenbui 11 3 Luchth. R'dam hagelbui 12 1 Twente hagelbui 10 3 Vlissingen regenbui 11 2 Zd. Limburg regenbui 10 2 Aberdeen regenbul 9 0.3 Athene zwaar bew. 22 0 Barcelona licht bew. 18 0 Berlijn half bew. 9 10 Bordeaux regenbul 16 3 Brussel regenbui 10 2 Frankfort regen 11 7 Genève regenbui 11 0.2 Helsinki geh. bew. 7 Innsbrilck half bew. 10 0 Kopenhagen half bew. 9 0 Locarno onbewolkt 15 0 Londen licht bew. 11 0.6 Luxemburg regenbui 9 3 Madrid onbewolkt 22 0 Malaga onbewolkt 23 0 Mallorca onbewolkt 20 0 München regen 9 0.1 Nice half bew. Oslo regen 4 6 Parijs zwaar bew. 12 0.2 Rome half bew. 19 0 Split onbewolkt 15 0 Stockholm regen 7 0.2 Wenen regen 8 4 Ztlrich gebeel bew. 10 0.3 Casa Blanca onbewolkt 20 0 Las Palmas zwaar bew. 17 0 New York onbewolkt Tunis zwaar bew. 19 3 werd met, het laatste werk van het j3ZZ-festiV3l programma bewezen: 'Trough and Trough' van de Zweed Sven- David Sandström. Door het stuk, aldui ö.e componist, loopt geduren de 24 minuten een melodische lijn die het symbool is van het geloof in iets dst-onser geen enkele om standigheid te vernietigen is. Hij doet daar in de eerste helft wel zijn best voor, met een lawaai als een oordeel dat lijkt te worden veroor zaakt door het op volle kracht spe len van alle Wagner-ouvertures en voorspelen tegelijkertijd. In de tweecie helft komt dan de verstil ling, of de uitputting of de twijfel. Want, zo vraag je je daarna af. wat viel er eigenlijk te vernietigen Jammei genoeg niet meer het be sluit van de jury dat dit stuk op het programma bracht. En toch, je kunr. nooit weten: werd ook niet Strawir.sky's Sacre du Printemps aanvankelijk uitgefloten? En bij dit stuk van Sandström was na afloop maar éér bescheiden fluitist tussen het luid applaudiserende publiek. Toch eer meesterwerk? Dat zal ook de prijsuitreiking vanavond in de Rotterdamse Doelen waar het mu ziekfeest wordt besloten niet uit wijzen. Alleen de namen Gauda- mus gepresenteerde werken (van jonge componisten) komen voor bekroning in aanmerking. Aan de hand van een jury-uitspraak waar uiteraard van alles tegenin te bren gen valt, behalve wanneer iedere inzender een gelijk bedrag voor de moeite zou ontvangen. Want, on vermoede uitschieters vanmiddag bij het concert ln Hilversum uitge zonderd, het meest opvallende van alle gespeelde stukken is dat de componisten er allemaal erg veel werk aan hebben gehad. door Rud Niemans P«t Bel dai ROTTERDAM De inhoud van het pakketje Newport-jazz. dat Ge orge Wein ons 7 Jaar lang in het najaar poste restante Doelen Rot terdam placht te bezorgen, werd ditmaal ongeopend retour gestuurd. Men zocht naar een pakkend alter natief en zo werd o.m. via Norman Granz het Rotterdam Jazzfestival geboren. Vrijdag begon dit zowel in' Luxor als in de Doelen met het •frisse' initiatief de Basie-band en Oscar Petersen nog maar eens van stal te halen. Toch al genoodzaakt om selectief te recenceren koos ik maar voor de zaterdag- en zondag avondconcerten van The World's Greatest Jazz Band (WGJB) .Lee KonltzJCai Winding en Toots Thie- lemans, met vele, althans voor Rot terdam 'nieuwe' musici. Vooral de WGJB bevatte enkele illustere na men uit een rijk jazzverleden. zoals Bud Freeman (tenor). Billy Butter- field (tp), Benny Morton (trombo ne). Reeds in de jaren '50 begon nen bassist Bob Haggart en trom pettist Yank Lawson een soort hob by-orkest, dat aanvankelijk uitslui tend platen maakte, Dixielandpla- ten. Ook bulten de studio's kon het door Jac. Kort AMSTERDAM De orthodoxe bewonderaars van Goethe mogen zich in de zestiger jaren van de vorige eeuw met nog zoveel af grijzen van het duo Barbier en Carré hebben afgewend, toch staat het vast, dat deze handige tekstschrijvers hebben bijgedragen aan het tot stand komen van twee zeer succesvolle Franse opera's: Faust van Gounod en Mignon van Ambroise Thomas. ZONNIG OPKLARINGEN MIST REGEN TOT HAGEL BEWOLKING *10 MIN. TEMP. WINDRICHTING Zoals de librettiste (zonder zich het hooft te breken over de poëtische en filosofische subtiliteiten die Goethe in zijn Faust en Wilhelm Meisters Lehrjahre heeft neerge schreven) erop uit zijn geweest van beide werken een pakkend verhaal te maken, zo hebben Gounod en Thomas zich beijverd om bij deze verhalen lekkere muziek te schrij ven. Muziek om 'het oor te stre len. het hart te roeren en het verstand aangenaam bezig te hou den'. zoals men in die dagen het doel van de muziek omschreef. Het heeft de beide componisten aan een wereldwijde roem geholpen. Mignon werd zaterdag op de VARA- matinee ln concertvorm uitgevoerd en iedere keer daverde de Grote Zaal van het Concertgebouw weer van het applaus na de aria's, duet ten. terzetten en finales, die het publiek in ademloze spanning had aangehoord. De estheet refereert Huge Wolf's 'Kennst du das Land' het grote publiek komt in vervoe ring bij Thomas' 'Connais-tu le pays'. Zo staan de zaken. De Franse mezzo-sopraan Jane Berbié zong de titelrol magnifiek in alle opzichten. Marianne Blok, so praan was een bewegelijk en intel ligente Philine. De Amerikaanse te nor Louis Roney stelde zijn ietwat metalen geluid in dienst van Wil helm De Zwitserse bas Franz Petri zong cfe Lothario-partiJ op zeer sonore wijze. Nico Boer. tenor, en Willem Laakman voldeden in enige kleinere rollen. Het Omroepkoor van Meindert Boe kei was weer in topvorm en het Radio Filharmonisch Orkest excel leerde, zowel in de begeleiding als in de zelfstandige orkestgedeelten. De man die alles en iedereen leidde en bezielde, was Roberto Benzi. een dirigent, die niets ontgaat en wiens vitaliteit aanstekelijk werkte op al le medewerkers. inmiddels met genoemde, lachwek-j, kende naam uitgeruste ensembl%a( een luxueus leven gaan leiden alfcej gewaardeerde attractie in luxe hoTej tels en clubs. Bij dit 9-man sterkte gezelschap heb ik zaterdag twee uu4>or uitgezeten, steeds maar waehtenifo op pikante stukjes Dixie, geïnspi-, reerde Chicago, kortom vrolijïl swingende jazz, waarmee ik mi|J nostalgisch kon opvrijen. Het was-' naar ik las, Joe Venutl's idee daj Europa nodig van hun muziet moest kennisnemen, maar het liy me nimmer duidelijk geworden waarom. n Haggart en Lawson zagen eruit er I gedroegen zich als keurige, wel J doorvoede middle-Americans, z van het type dat welkom is oftVi feestjes in Washington's societj-oc Lawson, een fraai sonoor in d |-.j microfoon bassende grizzllbeer meJJn een voor zijn postuur verbijsterenfcai dun trompet-toontje, trakteerdne ons op een hutspot van oude efle minder oude hits, waarbij het ac^ai cent niet zo zeer op de vlakk vel cliché-matige kollektieven, als w« re op individueel solowerk lag. Chicapet go dus met trekjes uit de Neifvei Orleans- -en Swing-era'. Op het potao dium ontstond vrijwel direct ee ijr slaapverwekkende ouwe-jongenstiie sfeer: keurig in hetzelfde pak geiat stoken, wijdbeens, stoer wachtenfreg op de solobeurt, minzaam conser es verend met die al even beroemd lat collega naast je. op z'n Russiscxri, applaudisseren voor eikaars werj en voortdurend handjes schuddena Dat laatste ook met het frele, muis grijze dametje Maxine Sullivan, di als de lieve onschuld zelve wa liedjes zong maar dat tenminstO|l wel zuiver deed. Bud Freeman koB zich op tenor nog tot een moeizaaiL_ en gepensioneerd soort swing dwin gen in zijn lijflied 'Chicago' (that'®^1 where Bud came from) en het e !n< beter afbrengen dan de stuui'ro ogende Billy Butterfield. de enig M die zowel solistisch als begeleiden iets van belang te zeggen had. wa het 'broekje' van de band, de 46 jarige Bob Wilber, die schitterend!" dingen toverde uit de klarinet e sopraansax (in babyaltsaxformaat Voor de rest deed de WGJB wa héét me met de minuut sterke denken aan Dad's Army, de schut ters vaji de tv. Met Yank thank yo Mr. Lawson als mr. Malnwaring. E spelen een handvol Hollandse ama teurorkesten bekwaam en hartvero verend Dixieland. Aan hen draag i deze weinig positieve regels op. n ROOSTEREN De sinds 7 oktobt vermiste 47-jarige mijnwerker J. I Smeets uit Roosteren is in de Maal verdronken. Het stoffelijk overschc werd naoij het veer ln Lottum op gedregd en is zaterdagmorgen ge identificeerd. De afgelopen wekel he n 'r.woners van Roosteren li ei- I i.'legen bossen grote zoeki, Houden omdat volgerf m dei ziende de man daar wal

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 8