Vriezenveners hadden in
Sint Petersburg winkels
Vernietigend oordeel GS
over infiltratie Veluwe
Geding Wim Klinkenberg
tegen 'Propria Cures'
Officier van justitie
hoort vertegenwoordiger
Franse vliegtuigfabriek
'Bovenmeester' Jan Kunst moest uitzien naar
pientere knapen met een zakelijke inslag
odverkopers van
i houden oude
,§J )dprijs aan
enaar Noordzee
r br de rechter
SP
Man bekent moord
in Zuidwolde
Onderzoek naar
kwaliteit benzine
Vandaag interpellatie over omkoping
Nederland houdt
zich buiten zaak
Palestijnen in VN
aan de adverteerders in de
rubriek
Het Onderwijs vraagt
donderdagmorgen Ie post
7 W/KWARTET WOENSDAG 23 OKTOBER 1974
BINNENLAND
Til, DRL
ht naar St. Petersburg: geschiedde per huifkar,
al in Rusland aangekomen bracht men de Vrie-
ïse waren (linnen, zijden kousen, batist, Goudse
Delfts blauw, etc.) per slede aan de 'Russische
iZENVEEN De Vriezenveense linnenkoopman Jan Gerrits
kind aan huis zijn geweest bij de tsaar van Rusland, want
pas hem zelfs vergund met de keizerin op jacht te gaan. Niet
Vriezenveners, die vóór de revolutie van 1917 zaken deden
de Russen, mochten met de tsarina het veld in. Zij werden
niet allemaal hofleverancier, maar toch lijken de Vriezenve-
die in vroegere eeuwen handel dreven met de Russen, het
elkaar genomen wel gemaakt te hebben. Aan de beroemde
jvard Newski Prospekt in Sint Petersburg (thans Leningrad),
ook Singer Naaimachines gevestigd was, hebben tal van Vrie-
eners een winkel gehad.
door Jac. Lelsz
Hier was het centrum van de Vriezenveense winkels
aan de Newski Prospekt te St. Petersburg. Links de
zgn. Hollandse linie. Deze 'linie' werd helemaal bezet
door de Rusluie. Alles is thans nog in Leningrad in tact.
maar het bidkappelletje op de voorgrond is thans ver
dwenen.
oudheidkamer onder het
e gemeentehuis van Vriezen-
kan men veel interessante
zien met betrekking tot de
ie. Zo werden de Vriezenven-
ie naar Rusland trokken, ge
il. Aan de Rusluie, die een
laardig hoofdstuk vormen in
Vriezenveense geschiedenis-
wordt in de oudheidkamer
aandacht geschonken. Het is
ijk een permanente tentoon-
g, die men er in dit dorp aan
maar deze heeft nu een extra
tje gekregen omdat de Vere-
Oud-Vriezenveen 25 jaar ge-
haar werk begon.
ine
Eelfde ruimte is ook plaats
ikt voor de marinegeslachten
(Cruys) en Berkhoff. Wicher
off was uit Vriezenveen af-
Ig, een boerenzoon, die tot
pintigste alleen met hamer en
omging. Hij bracht het tot
van de marinewerven in
stad (Rusland),
uysen vormden veel typischer
marinegeslacht. Gerhardus
zag in 1838 in Vriezenveen
venslicht. Hij was eerst kapi-
er zee, later vice-admiraal en
1 minister van marine in het
Tentoonstelling
over de Rusluie
kabinet Kuyper.
Op de expositie opent de galerij
van maritieme funktionarissen met
het paradepaard van de heer J.
Hosmar, de secretaris-beheerder
van de Vriezenveense oudheidka
mer. Dat is Cornelis Cruys (nu met
een C), die nadat Czaar Peter
tijdens zijn Hollandse reizen met
hem in contact was gekomen de
grondlegger werd van de Russische
vloot. De Russen zijn een tijdje
geleden ineens erg scheutig gewor
den met het zenden van micro
films. Ze hebben de lieer Hosmar
veel over Cornelis Cruys geleerd.
Ook leverden ze naar zijn overtui
ging het bewijs dat deze geen Noor
was. maar een Nederlander. Op 't
moment bestudeert de heer Hosmar
in hoeverre hij mogelijk ook nog
iets met Vriezenveen te maken had.
De naam kwam in elk geval in het
verleden in deze plaats veelvuldig
voor.
Terwijl de ene 'Rusman' het linnen in de huifkar pakt. maakt de andere Vrienzenveense koopman aanstalten om
afscheid van zijn familie te nemen. (Naar een schilderij van B. Jaspers Fayer).
Tussen de stukken, die op Cornelis
Cruys betrekking hebben, kwamen
wij op de tentoonstelling deze dicht
regels van L. Smids op een prent
tegen:
'Groot Keizer, die
den Naam van
Mekka doet bezwijken,
Zie hier Uw' Cruys,
Uw' held, Uw'
dapp'ren Admiraal,
Die als een leeuw
Uw troon bewaakt
met vuur en staal'.
Bij een vorige gelegenheid is in dit
blad over de kwestie Cornelis Cruys
naar aanleiding van de door de
Sowjets gestuurde microfilms uitge
breid geschreven. Wij laten dit as
pect van de expositie daarom ver
der rusten. Maar nog wel het een
en ander over de Rusluie, de Vrie
zenveners, die in de 18de eeuw met
een huifkar naar het verre Rusland
reisden. Aanvankelijk met linnen,
damast en batist, later ook met
koffie, tabak, wijn, likeur, Delfts
blauw enz.
Hoe groot het aantal Vriezenveners
wel moet zijn geweest, dat naar
Rusland ging. daarvan geeft bij
voorbeeld het kerkeboek 'De Neder-
landsche Hervormde Gemeente' te
Sint Petersburg betreffende de ja
ren 1817-1898 een indruk. Schrijver
ervan was een Vriezenvener, Ber-
nardus Kruys, die van 1840 tot 1911
leefde. Het boek bevat een naam
lijst van predikanten en kerke-
raadsleden, die de gemeente heb
ben gediend. Onder de kerkeraads-
leden waren veel Vriezenveners.
Ook kwam één van de predikanten
uit Vriezenveen, Jan Hendrik
Kunst. Voordat er een hervormde
(of gereformeerde) gemeente door
de Nederlanders werd gesticht, had
admiraal Cruys reeds een kerk la
ten bouwen voor de Evangelische
Lutherse Gemeente. In de voorma
lige hei-vormde kerk is thans een
openbare leeszaal gevestigd. De
winkels, die de Vriezenveners aan
de Boulevard Newski Prospekt wa
ren begonnen, zijn door de Russen
overgenomen. Met de Revolutie van
1917 kwam een nogal abrupt einde
aan de handelsbetrekkingen.
Een groot aantal Vriezenveense fa
milienamen komt men onder de
Rusluie telkens weer tegen. Bij
voorbeeld de Kruysen, de Engbert-
sen, de Harmsens, de Compagnens,
de Engelsen, de Kunsten enz. Op
zijn manier deed 'bovenmeester'
Jan Kunst aan het thuisfront veel
voor de Rusluie. Vanuit Rusland
kreeg hij het verzoek uit te zien
naar pientere knapen met een za
kelijke inslag. Meester Kunst vond
er genoeg, en hij gaf ze o.m. les in
Duits en Frans. Liefst vijf zonen
van hem zelf gingen naar Rusland.
Toen meester Kunst eens jubileer
de, kwam een van hen terug met
een huldeblijk waarop de handteke
ningen van veertig in Rusland wo
nende oud-leerlingen.
Een aantal Vriezenveners werd in
Rusland schatrijk. En van hen was
Egbert Dlederik Kunst. Hij had een
Russische vrouw getrouwd. Alexan
dra Kartschagina. Midden vorige
eeuw keerde hij naar Nederland
terug. Samen met Alexandra, die
echter in het wat boerse Vriezen
veen helemaal niet kon wennen.
Toen liet hij een kapitale, witte
villa voor haar bouwen in het gro
tere Almelo. Hoewel deze in een
Russische stijl werd opgetrokken en
de naam Alexandra kreeg, voelde
de vrouw zich ook daarin niet ge
lukkig. Zij keerde naar haar vader
land terug.
Op de tentoonstelling in Vriezen
veen is veel van de sfeer, die de
Rusluie omgaf, te ruiken. Van de
eenvoudige geldbuidels, die zij tij
dens de reis bij zich droegen, tot de
dure serviezen, waaruit zij als wel
gestelde zakenmensen hun thee
dronken. Het zijn de polen van een
avontuurlijk, hard, boeiend en merk
waardig leven.
3-4 ;n verslaggever
CHT De broodverkopers
e VCA (Vermaat, Carels Am-
roep van het Meneba-con-
ïebben gistermiddag besloten,
ictie tegen de verhoging van
oodprijs voort te zetten. Ze
het brood verkopen tegen
de prijs.
rkopers protesteren met hun
tegen de verhoging van de
ium-broodprijs met 5 cent
de minimum-prijs niet tege-
ijd met een stuiver omhoog is
n. Daardoor krijgt het groot
bedrijf een extra kans om
het brood te 'stunten'. De
rerkopers. die voor wat hun
len betreft gedeeltelijk afhan-
zijn van provisie, vrezen ten-
e daarvan een verder terug
van hun omzet in de wijk.
erkopers van de VCA-groep
de afgelopen dagen actie
rd in Amsterdam en Haarlem
ngeving. Op een vergadering
de vakbondsleden, die door 65
120 verkopers van VCA werd
roond, is gisteren een voorstel
leneba verworpen met 62 te-
5 stemmen.
Overcapaciteit aan water iti jaar 2000?
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM GS van Gelderland hebben in een brief aan de minister van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne een vernietigend oordeel uitgesproken over de plannen om op de Veluwe een groot
scheeps waterinfiltratieproject te realiseren.
ba wilde de verkopers gedu-
drie weken (tot 12 novem-
een inkomensgarantie geven,
linimum-broodprijs wordt ver
dijk op 5 november aangepast
leneba argumenteerde haar
iel met de opmerking, dat de
pers dan nog een week de
zouden kunnen krijgen even-
verloren klanten terug te
n. Dit argument is volgens de
n met 'hoongelach' ontvan-
verslaggever
tDAM De Zwitserse ei-
r van het voormalige zend-
- Radio Noordzee, Edwin Bol-
al op korte termijn door de
m rdamse officier van justitie
I. de Hoogh, gedagvaard wor-
3 Wegens overtreding van de
laf- en telefoonwet. Het gaat
sa om het zonder machtiging
- de minister van verkeer en
sjj staat aanwezig hebben van
landinrichting.
250
311 andschip, de Mebo II dat bij
Verf in. Ridderkerk ligt, werd
weken geleden op last van de
brdamse officier van justitie,
W. P. Remmerts de Vries, in
genomen. Deze werd door de
rjriering van de procureurs-ge-
w belast met een landelijke
'inatie van het opsporingsbe
vel 'oor de piratenzenders.
ie» 1 beslagneming geschiedde om-
bet volledig herstelde schip
en zendklaar was en het de
13S ling zou zijn geweest uit te
en de uitzendingen te her-
aldus mr. Remmerts de
Een van hun hoofdbezwaren is dat
de noodzaak van een dergelijke in
greep in dit natuurgebied in het
hun toegezonden ontwerp-struc-
tuurschema 'Drink- en industriewa
tervoorziening' niet wordt aange
toond. Integendeel: er zal, wanneer
de operatie wordt uitgevoerd, in de
toekomst zelfs en aanzienüjke
overcapaciteit aan water in Neder
land ontstaan.
GS merken op dat in het schema
welbewust namelijk op grond
van de huidige stand van de tech
niek enz. geen rekening is ge
houden met de hoevelheid water,
die door middel van alternatieve
fabricagemethoden te zijner tijd
wellicht kan worden gewonnen. In
dien op die wijze in een aanmerke
lijk deel van de waterbehoefte kan
worden voorzien, zal een gedeelte
van d-? voorziene werken mogelijk
kunnen vervallen. In het ontwerp
wordt de behoefte aan water in het
jaar 2000 geschat op 4 miljard ku
bieke meter. Om deze te dekken,
worden werken voorgesteld, waar
door ae thans bestaande produktie-
capaciteit van 2 miljard kubieke
meter per jaar op 4,8 miljard ku
bieke meter tot 5.8 miljard kubieke
meter zal komen.
'Zouden wij', aldus schrijven GS de
minister 'reeds daarom geneigd zijn
ons negatief op te stellen tegenover
da infiltratiewerken op de Veluwe,
daar komt bij dat de omvang van
de overcapaciteit nog wordt ver
groot als gevolg van de jongste
schatting van het aantal inwoners
in het jaar 2000'.
Op gespannen voet
GS wijzen erop dat Provinciale
Staten van Gelderland in het kader
van het streekplan Veluwe als
hoofddoelstelling de bescherming
van de natuur hebben aanvaard. In
dat verband ligt er een nota waarin
gesteld wordt dat de plannen om
delen van het centrale natuurge
bied te gaan gebruiken voor de
drinkwatervoorziening kritisch zul
len moeten worden bezien op hun
consequenties voor het milieu. De
bij het project behorende werken
infiltratie, terugwinning, pijplei
dingen 'staan op gespannen voet
met de in de nota geformuleerde
doelstelling'.
Slechts wanneer het nationale be
lang van een dergelijk project in
het centrale natuurgebied aantoon
baar is en wanneer methoden wor
den gevonden om de nadelige ge
volgen voor de Veluwe te beperken,
is realisatie ervan blijkens bedoelde
nota acceptabel. Daaruit, zo zeggen
GS, blijkt duidelijk dat Provinciale
Staten .van oordeel zijn dat de in
filtratiewerken slechts in uiterste
noodzaak mogen worden uitge
voerd. Zij zijn van mening dat die
noodzaak niet is gebleken. Het pro
ject zou slechts mogen worden
aangepakt als de noodzaak onom
stotelijk vaststaat. Daar dat thans
nog niet het geval is, bepleit het
provinciaal bestuur van Gelderland
het indien het al door zou gaan
in elk geval te verschuiven naar
de laatste fase, dat zijn de jaren na
1980.
GS laten de minister voorts weten
dat zij, wat h et infiltratieproject
betreft, zich uit planologisch oog
punt geen oordeel kunnen vormen
omdat over de omvang, het overig
beslag op de ruimte en het uiterlijk
van de werken in het ontwerp-
structuurschema niet wordt gerept.
Hetzelfde, geldt, vinden zij, voor
het project Maas en Waal. Wat dit
project aangaat, achten zij een
spoedige beslissing over het al dan
niet uitvoeren ervan wel gewenst,
omdat in dat gebied een sterke
groei van de recratieve voorzienin
gen plaatsvindt.
Eén plan gewenst
Volgens het provinciaal bestuur van
Gelderland verdient het aanbeve
ling het structuurschema op te ne
men in één plan voor de gehele
landelijke waterhuishouding, een
plan dat het grond- en oppervlak
tewater in kwalitatieve en kwanti
tatieve zin omvat. Thans zijn de
drink- en de industriewatervoorzie
ning en het kwantitatieve grond-
waterbeheer in handen van de mi
nister van volksgezondheid en mi
lieuhygiëne. De watervoorziening
wordt echter steeds meer afhanke
lijk van het oppervlaktewater, dat
beheerd wordt door de minister van
verkeer en waterstaat.
'Bij de watervoorziening dreigt', al-
ZUIDWOLDE De 35-jarige verze
keringsagent Frederik T. uit Nieuw-
lande, die maandag werd aangehou
den als verdachte van de moord op
zijn 62-jarige tante mevrouw H.
Dekker-Altena (62) in Zuidwolde
heeft gisteren een volledige bekente
nis afegelegd. Hij verklaarde slaags
te zijn geraakt met zijn tante nadat
zij hem had geweigerd enkele dui
zenden guldens te lenen.
dus GS van Gelderland, 'de situatie
te ontstaan van twee kapiteins op
één schip. Voor een slagvaardig en
goed gecoördineerd beleid lijkt deze
situatie bijzonder onwenselijk.
Daarom en omdat grond- en opper
vlaktewater in feite één complex
vormen, zijn wij van oordeel dat
het beheer van beide, zowel in
kwalitatieve als in kwantitatieve
zin, zou moeten berusten bij één
minister, namelijk die van verkeer
en waterstaat. De minister van
volksgezondheid en milieuhygiëne
zou zich bezig dienen te houden
met die aspecten van de drink- en
industriewatervoorziening, die de
volksgezondheid betreffen, derhalve
met name met de toepassing van
de Waterleidingwet'.
Van een verslaggever
DEN HAAG Minister Lubbers
van economische zaken heeft 'een
zo nauwgezet mogelijk' onderzoek
ingesteld naar de kwaliteit van de
benzine en de kosten ervan. Hij
heeft dit gedaan naar aanleiding
van aan hem gestelde schriftelijke
vragen van de Tweede Kamerleden
Van der Hek, mevr. Epema-Brug-
man en Janssen (allen PvdA).
Minister Lubbers antwoordt hen,
dat sinds september vorig jaar de
benzineprijs niet méér is gestegen
dan de prijs van ruwe olie. De
kamerleden hadden de minister
voorgehouden, dat de kwaliteit van
de benzine, die tijdens de oliecrisis
was verminderd, niet meer op het
oude peil zou zijn teruggebracht.
Daardoor zouden de benzinemaat
schappijen een indirecte prijsver
hoging hebben bewerkstelligd, om
dat de kostprijs immers was ver
laagd.
Minister Lubbers vindt het van
belang, dat de kwaliteit van de
benzine constant blijft en boven
dien. dat het octaangehalte ervan
gelijk blijft.
Van een onzer verslaggeefsters
AMSTERDAM De Amsterdamse journalist Wim Klinkenberg
heeft gisteren via een kort geding voor de rechtbank geëist, dat de
redactie van het studentenweekblad Propria Cures onmiddellijk
zou stoppen met het publiceren van artikelen onder zijn naam,
als hij ze niet geschreven heeft.
DEN HAAG De Haagse officier van justitie mr. R. A. Schimmel
heeft gisteren de Nederlandse vertegenwoordiger van Dassault,
ing. J. Botterman, gehoord over zijn rol in de omkoopaffaire. De
heer Botterman is de centrale figuur in deze affaire.
De man verkeerde in financiële
moeilijkheden en had tien dagen ge
leden om een lening gevraagd. Zijn
tante vroeg toen een week bedenk
tijd. Vrijdagochtend weigerde ze het Tnfprnpllatip
geld uit te lenen. T. greep na een Amci Pcll<tllc
verhitte discussie, die uitliep in een
vechtpartij, een zwaar voorwerp en
sloeg zijn tante daar enkele malen
mee. De technische recherche zoekt
nog naar het voorwerp, dat T. op
weg naar huis uit zijn auto gooide.
Hij is er zowel door het WD-
kamerlld Keja als door de PvdA-
afgevaardigde Dankert er van be
schuldigd financiële aanbiedingen
te hebben gedaan. De heer Botter
man wilde na afloop van het ge
sprek geen mededelingen doen. Hij
zei alleen de officier van justitie
alle inlichtingen te hebben gegeven
waaror,- deze had gevraagd.
Mr. Schimmel zei gisteren te zullen
bekijken of er na de gesprekken
met ing. Botterman en de kamerle
den Dankert, Keja. Van Eisen èn
De Gaay Fortman nog andere per
sonen gehoord moeten worden.
Blijkt dat niet nodig dan zal mr
Schimmel zijn rapport over de zaak
over enkele dagen indienen bij de
procureur generaal, die het aan mi
nister Van Agt (justitie) zal door
geven. De minister moet dan be
slissen of de naar voren gekomen
feiten een justitieel onderzoek en
een eventueel daaropvolgende
strafzaak wegens omkoping recht
vaardigen.
De Tweede Kamer zal minister Van
Agt vandaag interpelleren over het
onderzoek. Daarbij gaat het niet
om qp juistheid van de geuite be-
schulchgingen maar om de formele
relatie tussen de Tweede Kamer en
het openbaar ministerie. De vraag
is onder meer of justitie mag be
schikken over informatie uit beslo
ten vergaderingen in de Kamer
over deze omkoopzaak.
Inmiddels heeft het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken
onlangs de vier Europese landen
die een opvolger voor de Starfigh-
ter zoeken, uitgenodigd om enkele
deskundigen van nabij getuige te
later, zijn van het proces, waarbij
de Amerikanen de jachtbommen
werpers van General Dynamics
(YF17; en van Northrop (YF 16)
beoordelen. Minister Vredeling van
defensie heeft dit gisteren geant
woord op vragen van het Tweede-
Kamerlid Waltmans (PPR).
Een stem in die Amerikaanse keuze
hebben die waarnemers uiteraard
niet, aldus de bewindsman. De vier
landen, Nederland. België. Noorwe
gen en Denemarken, vinden dat de
nog ontbrekende gegevens betref-
fend-: het Amerikaanse aanbod het
best en het snelst ter plaatse kun
nen worden verkregen door enkele
deskundigen als waarnemer en ge
heel vrijblijvend het onderzoek in
de VS te laten volgen. Ook in
Frankrijk en Zweden zullen des
kundigen van de vier landen nog
aanvullende informatie inwinnen
over respectievelijk Mirage en de
Saab-Viggen, aldus de bewindsman.
Verder eiste hij, dat in Propria
Cures zelf, maar ook in elf andere
bladen, waaronder het vakblad De
Journalist, door de redactie van PC
een rectificatie zal worden geplaats.
Hij eist dit omdat hij volgens zijn
zeggen als free-lance journalist
door de artikelen in Propria Cures
geschaad is in zijn belangen.
De redactie van Propria Cures heeft
nooit ontkend, dat de artikelen bij
wijze van grap door W. Klinken
berg ondertekend waren. Ze hebben
steeds toegegeven, dat ze niet echt
door Wim Klinkenberg waren
geschreven. Al voor het kort geding
heeft de redactie dan ook toege
zegd, dat de artikelen die nog vol
gen. niet meer met W. Klinkenberg
ondertekend zullen worden en dat
in het eigen blad een rectificatie
zal volgen. Het enige punt waaro
ver gisteren ter zitting van de
rechtbank nog verschil van mening
bestond, was dan ook het plaatsen
van rectificaties in andere bladen.
De raadsman van Propria Cures
vond dat een overdreven eis van
Klinkenberg. Volgens hem wisten
alle in deze zaak geïnteresseerden
nu langzamerhand wel, dat Klin
kenberg deze artikelen niet
geschreven had.
In de vier artikelen, die inmiddels
al veschenen zijn, doet de schrijver
een felle aanval op de Nederlandse
journalisten, die allemaal corrupt
en omkoopbaar zouden zijn. Boven
dien wordt met name de redactie
van NRC-Handelsblad op uiterst
kritische wijze onder de loep geno
men. Op grond daarvan waren al
door de directeur van de Neder
landse Dagblad Unie die o.a.
NRC-Handelsblad uitgeeft klach
ten tegen Klinkenberg ingediend
bij de raad voor de journalistiek.
Dit was voor Klinkenberg de reden
om rectificaties in vercheidene bla
den te eisen, omdat hieruit zou
blijken dat ook collega's de grap
van de redactie van propria Cures
niet hadden doorzien. Uitspraak
volgende week donderdag.
Van een verslaggever
DEN HAAG De Nederlandse re
gering wil niet treden in de vraag,
of de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie PLO moet worden beschouwd
als de enige vertegenwoordiger van
de Palestijnen. al erkent zij dat de
PLO op het ogenblik als de belang
rijkste Palestijnse organisatie moet
worden aangemerkt.
Aldus minister Van der Stoel (bui
tenlandse zaken) in antwoord op
kamervragen van de kamerleden
Aantjes (ARP) en De Brauw (DS
'70) over het stemgedrag van de
Nederlandse VN-delegatie inzake de
uitnodiging van de PLO tot deel
neming aan het VN-debat in no
vember over het Arabisch-Israëli-
sch geschil. De Nederlandse dele
gatie onthield zich bij de stemming.
Minister Van der Stoel zegt ook in
zijn antwoord, dat de regering be
twijfelt of de uitspraak dat het Pa
lestijnse volk de voornaamste partij
is bij de Palestijnse kwestie wel vol
doende recht doet wedervaren aan
de betrokkenheid van Israël en Jor
danië bij deze kwestie.
MEDEDELING
In verband met de grote hoeveelheid zet-advertenties
voor onze zaterdagbladen, dienen'advertenties voor
deze rubriek Het onderwijs vraagt uiterlijk
in het bezit van de advertentieorderafdeling van de
Chr. Pers, Postbus 859 te Amsterdam te zijn.
U gelieve uw opgave derhalve tijdig in te zenden.
