Een enkel telefoontje kan
een mensenleven schelen
e
1
dichtbij
mentaar Deze maand komt de 25ste hulpdienst in bedrijf
0
t IJST
de auto was voor de rijken
(i)
ik (2)
beslissen
brugtunnel
iterschelde'
eiland zou ook
alolie schippers
ten ophalen
DE SLEUTELCENTRALE
ROTTERDAM
SAFE
SLEUTEL en SL0TENHUIS
het weer
Kontrasten
weerrapporten
waterbed
cabinetaxi
Steuncomité voor
in Israël berechte
Leidse studentes
Instituut vraagt
driekwart miljard
voor kunstmanen
T4 [W KWARTET VRIJDAG 18 OKTOBER 1974
BINNENLAND/COMMENTAAR K7
•rduitse gereformeerde kerk in
lika heeft besloten dp banden
gereformeerde kerken in ons
'lc zullen verbreken. Tenzij de
teerde synode binnen de kort-
i-terugkomt op haar beslissing
■SgAetrekking tot het programma
je wereldraad van kerken tot
ding van het racisme.
Wr tekent een complete bituk. We
r, tenminste nauwelijki aanne-
de gereformeerde sjpode op
lelangrijk besluit zal terigkomen.
goefesluit immers, dat dit voorjaar
:nd% zeer diepgaand en breedvoerig
o tot stand is gekomen
Ij. ;arakter van het contaet dat de
T v. landse gereformeerden met hun
frikaanse zusterkerk mderhiel-
s van ''ever'ec*e verandïrd. Toen
jjj'.il de Nederduitse gereformeerde
wa in Zuid-Afrika de vereldraad
hijs. erken verliet, hield zj als enige
rijke gesprekspartner in het bui-
s Ki i de gereformeerde kerken in
>p. I and over. Deze lelatie werd
cam [gelegd als steun voor de 'apart-
eologie. De Nederlandse gere-
rden gaven in zoverre aanlei-
at deze geiachte, dat zij het
met Zuil-Afrika vaak meer
It hart (vatwege de oude ban-
sn m met he' verstand voerden,
eand is hi gesprek steeds meer
td geworfen door grotere fei-
eiis en d<or een zich ontwikke-
oisch bsef. Het gesprek werd
.et cr De vrmeende steun aan de
Ifl* thd viel geheel weg. De laatste
CO wen d? reizen naar Zuid-Afrika
i geeformeerde gesprekspart-
J'lesfrhalve plezierreisjes. De
d* oprechtheid van het ge
elden de Zuidafrikanen te
:re zin is het besluit van de
ïitse gereformeerde kerk spij-
zekere zin: er is een deur
>ooid. Maar wat voor een
Kunnen we van een werkelijk
over apartheid spreken als dit
indt tussen wijze witte mannen
dkaar. zonder zwarten er bij?
Zuid-Afrika wordt deze vraag
iider ontkennend beantwoord.
Nederduits-gereformeerde Sen-
:k (van de kleurlingen) praat
krachtiger van zich af en kort-
verliet zij het pad van de
rk door te verklaren dat
staat een raciaal gemengd
niet kunnen verbieden,
e vrijmoedige toon van de
jenkerk zou voor het eerst een
itek met de blanke Afrikaner
Iers mogelijk maken en dat is
se dialoog die er werkelijk toe
die tussen zwart en blank.
door C. G. van Zweden
AMSTERDAM Deze maand komt in Nederland de 25ste telefonische hulpdienst in bedrijf. In
Hengelo. Dat betekent sedert 1958, toen de eerste hulpdienst in Rotterdam begon, een onverwacht
snelle groei: vijf en twintig diensten in zestien jaar. Daar komt bij dat men het per hulpdienst
steeds drukker heeft gekregen. De centrale van Rijnmond had in het begin van de jaren zestig zo'n
1100 a 1200 verzoeken per jaar. Dat aantal is de laatste jaren nagenoeg verviervoudigd.
vrij gedisciplineerd regiem. Want.
zei ds. Teutscher, je werkt hier wel
pro deo, maar als je tien minuten
te laat achter je telefoon zit, kan
dat een mensenleven schelen. Die
vrijwilligers kwamen dan ook op
tijd, en dat doen ze vandaag nog.
Daar in Rotterdam begon een hulp
dienst die van meet af in een grote
behoefte bleek te voorzien.
looi CNV-bond:
CHT 'Als de regering wer-
ernst wil maken met de be
ng van de werkloosheid, dan
snel akkoord moeten gaan
plannen om een vaste oe-
binding over de Westerschel-
bouwen.' Dit zegt de hout en
rond CNV in zijn bondsblad
iw'.
nd vraagt zich af waarom de
ïg zo lang draalt met de
uiring van dit project, dat
lar lang gemiddeld zevenhon-
nensen werk zal verschaffen.'
tweede jaar zullen zelfs 1400
aan het project kunnen
(exclusief de toeleverings
pen)', aldus de bond.
nelle beslissing van de rege-
i des te gewenster omdat een
rt van het Economisch Tech-
sch Instituut voor Zeeland
eft. dat volgend jaar in deze
icie veel bouwvakkers zonder
zullen komen. Er zijn dan
rojecten klaar zonder dat er
werk voor in de plaats komt.
de bouwbond een raadsel
ra het fiat van de regering zo
uitblijft. De financiering is
het project (een zogenaamde
nnel) is klaar en het tracé is
tippeld. 'Bovendien zegt de
zal deze brug Zeeuws-Vlaan-
uit zijn isolement verlossen,
men straks niet meer afhan-
zal zijn van de veren.'
to ART De waterleldingbe-
rjij die hun grondstof uit de
r v moeten halen, betreuren het
'ederland geen systeem heeft
fvalolie van schippers op te
I In Duitsland haalt de 'gele
Per jaar ruim zesduizend ton
je 'le op. Het is gedeeltelijk
vac te danken dat het ollege-
Bo< van het Rijnwater vorig jaar
len 'eld 28 procent onder het nl-
aai!Tan 1972 lag, met 0,33 milli-
ulp Per liter.
les} toeede helft van 1973 lag het
gi delde gehalte zelfs op 0.26
lieram per liter. De kwaliteits
van de waterleidingbedrijven
10,2 mg. De metingen werden
wj n in de Waal bij Brakel, ten
N van Gorivum. Pa cijfers wer
en Oor het onderzoekingsinstituut
des e Nederlandse waterleidingbe-
>ig 11 KIWA bekendgemaakt op
'ngres van de Internationale
dal {meenschap van waterlel-
chl drijven in het stroomgebied
igl E Pijn. IAWR, in Stuttgart.
Telefonische hulpdiensten pogen
belangeloos (desnoods met gewaar
borgde anonimiteit) klaar te staan
voor mensen die maatschappelijk
zijn vastgelopen. Mensen die bij de
'officiële instanties' niet meer kun
nen of willen aankloppen, als laat
ste redmiddel, soms nog wel bereid
een telefoonnummer te draaien.
Het is niet precies bekend hoe men
de gestadige groei van dit telefoni
sche hulpwerk moet interpreteren.
Het is mogelijk dat het aantal
mensen dat in de knoei raakt on
rustbarend groeit, maar het is ook
denkbaar dat de hulpdiensten het
steeds drukker krijgen doordat hun
werk langzamerhand algemene be
kendheid krijgt. Waarschijnlijk
heeft men te doen met een meng
sel van beide oorzaken. Bij de dien
sten die al de nodige jaren draaien
heeft men de indruk dat het aantal
hulpzoekenden (snel) toeneemt.
Bovendien verandert de aard van
de moeilijkheden: ze worden ern
stiger. De secretaris van de federa
tie van telefonische hulpdiensten
in Nederland, de heer R. Louis, zegt
dat sedert 1958 (gemiddeld) een
verschuiving is opgetreden van ma
teriële naar immateriële nood. en
de laatste jaren een verdere ont
wikkeling naar vragen die met le
ven of dood te maken hebben.
Hoe is het mogelijk dat mensen in
de meest uiterste gevallen van ver
vreemding en eenzaamheid (als ze
vaak eindeloze consulten achter de
rug hebben met artsen, psychiaters,
maatschappelijk werkers, sociale
diensten, dominees, priesters, re-
classeringsambtenaren. vrienden of
familieleden), tenslotte met een te
lefoonverbinding in leven blijven?
Hoe komt het dat via zo'n telefoon
toestel vaak nog perspectief op
doemt? Zitten achter die telefoon
centrales zulke fabelachtige des
kundigen? Nee. Het onthutzende is
dat de telefoons bemand zijn door
vrijwilligers die met dit werk geen
cent verdienen, en wier enige spe
cialiteit (wat dit werk betreft) een
fabelachtig vermogen tot luisteren
is. Het zijn geen deskundigen die
onmiddellijk klaarstaan met een
'behandeling'
Initiatief
De eerste telefonische hulpdienst in
Nederland, begon eind '58 in Rot
terdam. Initiatiefnemer was ds. H.
J. Teutscher, oud zendingspredi
kant, (thans predikant in Borsse-
le), en destijds directeur van het
bureau voor kerkelijk sociale arbeid
van de hervormde gemeente van
Rotterdam.
Ds. Teutscher kwam er in de jaren
vijftig achter dat zijn sociale arbeid
niet alle ellende dekte. Een onbe
kend aantal mensen ontsnapte aan
elke (hulpvaardige) bemoeiing. Dit
waren mensen die hulpeloos vast
liepen in misdaad, verslaving, zelf
vernedering, huwelijksellende, fi
nanciële rampen, enz. Blijkbaar
schoot voor een groot aantal men
sen elke deskundigheid (althans in
eerste opzet) tekort.
Ds. Teutscher ondervond wat alle
hulpverleners vroeg of laat wel
eens ondervinden, namelijk dat
zijn deskundigheid ook wel eens in
de weg kon zitten en eerder een
barrière vormde dan een reddings-
lijn. Hij zag dat de cliënten zich
voor ieder die
„eenzaam ia
..tegen een
muur loopt
„er geen gat
meer in ziet
„ten einde
raad is
..angstig is
„wanhopig is
„vertwijfeld Is
..geen moed
heeft om verder
te leven
vaak schaamden, of dachten dat
hun geval zo absurd, smerig, ge
meen. banaal of ongrijpbaar was-
dat ze niet naar een officiële in
stantie toewilden of toedurfden. Bij
deze mensen leefde ook vaak de
gedachte dat hun geval enig was in
zijn soort.
Bovendien treft men veel mensen
die absoluut niets meer met de
officiële maatschappij te maken
willen hebben.
In de jaren dat ds. Teutscher het
vermoeden kreeg van dit donkere
achterland van ongrijpbare slacht
offers, las hij artikelen van dr.
Klaus Thomas, die in Berlijn een
soort telefonische hulpdienst op po
ten had gezet onder de typisch
Duitse benaming 'Levensmtidebe-
treuung' (zorg voor mensen die le
vensmoe zijn). Uit die naam blijkt
al dat dr. Thomas aanvankelijk al
leen heeft gedacht aan mensen die
plannen hadden zeffmoord te ple
gen. Pas toen zijn dienst draaide,
kwam hij er achter dat er veel
meer aan de hand was.
Ds. Teutscher legde contact met dr.
Thomas en zat niet lang daarna
tien dagen in Berlijn om de dienst
daar te bestuderen.
Hij bekeek het reilen en zeilen
nauwkeurig, en ging toen met een
hoofd vol ideeën terug naar Rotter
dam. Anderhalf jaar had hij nog
nodig voordat hij de eerste telefo
nische hulpdienst in Nederland van
de grond had.
Toen hij tenslotte, in december '58
begon, had hij 35 vrijwilligers bij
elkaar gescharreld (na strenge se
lectie), die bereid waren in ploe
gendienst op te treden onder een
Moeilijk meetbaar
De resultaten die de hulpdiensten
boeken, zijn moeilijk te meten. Zo
wel ds. Teutscher als de heer Louis
zijn desgevraagd terughoudend op
dit punt. Ze wijzen allebei op een
interessant Brits onderzoek van en
kele jaren geleden. Voor dat onder
zoek heeft men het aantal zelf
moorden in steden die een telefo
nische hulpdienst hebben, gelegd
naast het aantal in vergelijkbare
steden die niet over zo'n hulpdienst
beschikken. In de steden waar wél
telefonische hulpdiensten waren,
lag het aantal zelfmoorden twaalf
tot twintigprocent lager. Wellicht
is dit een aanwijzing.
Over de eerste, experimentele jaren
in Rijnmond, zegt ds. Teutscher:
Ons uitgangspunt was dat de cliënt
de richting van de (eventuele)
hulpverlening bepaalde. Wij wilden
helpen, en niet in de eerste plaats
evangeliseren. Zo is dat nu nog.
Welke motieven er bij ons achter
zitten, gaat de cliënt zelf wel erva
ren. En anders vraagt hij er wel
naar. Het ging ons om het doen,
ofschoon je altijd bereid moet zijn
te vertellen waarom je het doet.
Toen ds. Teutscher omstreeks '57
met gevorderde plannen voor een
hulpdienst rondliep, is hij aan alle
kanten voor dat experiment ge
waarschuwd. De mensen zeiden dat
hij te maken zou krijgen met grap
penmakers. of met chanteurs. Het
vreemde is - zegt hij nu - dat ik in
die aanloopjaren nooit een grap
penmaker aan de lijn hebb gehad.
En voor chantage was ik niet bang.
want er was geen geld.
Natuurlijk waren er wel eens grap
pige dingen. Zo herinnert hij zich
het geval van een jongeman die te
verlegen was om een meisje te
vragen. Die Jongen belde op, en
zei: Nu is er een feestje, en ik wil
haar een briefje schrijven om haar
uit te nodigen. Maar ik weet niet
wat ik schrijven moet.
Ds. Teutscher zei: Pak papier en pen.
Schrijf op. Hij heeft toen een
briefje aan het meisje gedicteerd.
Een paar dagen later kreeg hij de
jongeman opnieuw aan de lijn. Het
was een erg leuke avond geweest,
zei hij.
Een telefonische hulpdienst stamp
je niet zomaar even uit de grond.
Ds. Teutscher had ln Berlijn al
gezien dat dr Thomas een grote
organisatie had opgebouwd. Zo had
hij een forse hoeveelheid adressen
van mensen die bereid waren on
derdak te verlenen aan mensen
zonder de betrokkenen mét een en
kele vraag lastig te vallen. Dr. Tho
mas noemde lijst van adressen het
'Buch der Menschen', een wat
weidse benaming voor e en voor
treffelijke zaak.
Ds. Teutscher heeft dat voor zijn
Rotterdamse dienst ook zo gedaan.
Hij heeft een groot aantal vaste
adressen verzameld van mensen die
dag en nacht op elk gewenst tijd
stip onderdak willen verschaffen.
En geen nieuwsgierige vragen.
Dat laatste heeft bij de cliënten
soms verbazing gewekt, meestal ge
volgd door diepe waardering.
Ongeweten hebben deze gastheren
op die manier natuurlijk ook wel
eens onderdak verschaft aan men
sen die door de politie werden ge
zocht. Meestal waren dat mensen
die al maandenlang opgejaagd had
den geleefd en die tenslotte niet
meer wisten hoe ze aan arrestatie
moesten ontkomen. Voor zulke ver
moeide mensen is er dan een ka
mer. een bed en een ontbijt. Dit
soort cliënten is er trouwens vaak
van te overtuigen dat het beste is
zichzelf aan te geven.
Maar. zegt ds. Teutscher, de diepste
klachten betreffen vaak fundamen
tele relatiestoornissen. Dat is het
steeds weerkerende refrein van
mensen die letterlijk in hun een
zaamheid omkomen. Dan hoor je:
'Mijnheer, ik heb niemand'
ADVERTENTIE
Telefoon 010-118217.
Scheepssloten en sleutels
en reparatie brandkasten.
BUITENDIENSTSERVICE
RIJKSGEDIPLOMEERD
Buislaan 14-16, Rotterdam
Telefoon 010 - 152545.
Lips sloten sleutels muurkluizen.
Rotterdam Telefoon 010 - 233000.
ZEISS-Ikon - sloten - sleutels - graveerwerk.
Van onze weerkundige medewerker
Regen is er deze week in Euro-pa
wel gevallen! Vooral oost-Europa
stond in de gunst van Pluvius met
aftappingen van 20 tot 40 millime
ter gistermorgen in de DDR. Ook
Polen deed mee met Gdansk gister
morgen op 24 mm over de vooraf
gaande 12 uur en gisteravond
kwam Léba aan de Oostzeekust aan
de markt met nog weer eens 14
mm, het Poolse Koszalin. eveneens
aan de Oostzee, 27 mm. Riga tapte
11 mm aan regen en sneeuw af bij
noordoosten wind, vlak ten noorden
van een depressiekern van 1004
millïbaar bij Kaunas. Eerder deze
weck tapte het Joegoslavische Tito-
grad vlak ten noorden van de grens
met Griekenland 79 mm water in
24 uur tijd af.
Onze medewerker in Ten Post
(Groningen) heeft berekend dat
het lichtschip Noordhinder tot nu
toe de ergste regen heelt ontvan
gen namelijk 317 mm. Het lauwe
Noordzeewater is daar debet aan.
Den Helder bleef lager met 273 mm
en het meer continentale klimaat
van oost-Nederland spreekt uit de
veel geringere neerslag (119 mm)
van de vliegbasis Twente. Gisteren
verbleven wij in een zadelgebied
met anticyclonale kromming van
de Isobaren. Daardoor beleefden we
een zeer redelijke dag met weinig
of geen buien, zonnige perioden en
twaalf graden Celsius middagtem-
peratuur.
Vandaag blijft het vermoedelijk
zo'n beetje hetzelfde hoewel een
gebied met frontale regen de Britse
eilanden binnentrekt. Het is niet
geheel uitgesloten dat zuidwest-Ne
derland daar iets van merkt (in elk
geval meer bewolking) moer ver
moedelijk zal de neerslag in hoofd
zaak in zuidelijke richting naar
Frankrijk doorgaan, wellicht via de
Belgische kust. Tijdens het week
einde wordt in west-Europa een
Weerraporten van gisteravond 7
uur (maximumtemperaturen van
gisteren en neerslag 7—19 uur)
weertype met wisselende bewolking,
wat regen en enkele buien ver
wacht en ongeveer dezelfde tempe
ratuur ver houding.
Op de Zugspitze (3000 meter) vroor
het gistermorgen streng: minus 14,
het maximum was er minus 8 gr. C.
en de sterkste windstoot 9 Beau
fort. Zeer aangenaam is het weer
momenteel aan de oevers van de
Zwarte Zee. Guenichesk juist ten
noorden van de Krijn rapporteerde
een maximum van 25 gr. C.
Hoe is het gesteld met de hogere
atmosfeer boven het continent en
noord-Afrika? Hier een overzicht
van de temperatuurverhouding op
een niveau van circa vijfduizend
meter. In het algemeen gesproken
geldt: hoe lager de temperatuur
daar, hoe groter de kans op regen
of buien. Beiroeth minus 8 gr. C.,
Benina (Lybi'è) minus 13, Athene
minus 14. Algiers minus 17, Jokio-
nen (Finland) minus 20, Stockholm
en Sundsvall minus 24 en Wenen
minus 28 gr. C. Let op de lege
temperaturen bij west-noordwesten
wind van honderd kilometer per
uur bov.en Oostenrijk ten opzichte
van bijvoorbeeld Finland.
1IOOG WATER 19 oktober. Vlissin-
gen 3.52-16.11. Haringvlietsluizen 5.41-
17.54. Rotterdam 6.53-18.59. Schevenlngen
5.08-17.28. ÏJmulden 5.45-18.05. Den Helder
1006-22.23. Harlingen 004-12.12. Delfzijl
2.02-14.20.
Amsterdam
half bew.
11
0
De Bilt
mist
11
0
Deelen
mist
10
0
Eelde
zw. bew.
12
0
Eindhoven
zw. bew.
11
0
Den Helder
half bew
12
0
Luchth. Rtd.
mist
11
0
Twente
half bew.
10
0
Vlissingen
half bew.
9
0
Zd.-Limburg
geh. bew.
9
0
Aberdeen
zw. bew.
12
0
Athene
geh. bew.
22
0
Barcelona
geh. bew.
18
4
Berlijn
geh. bew.
8
0.6
Bordeaux
regen
14
12
Brussel
zw. bew
10
0
Frankfort
onbew.
7
0
Genève
half bew.
12
0.2
Helsinki
zw. bew.
5
0
Innsbrück
regen
7
0
Kopenhagen
zw. bew.
7
0
Locarno
onbew.
14
0
Londen
motregen
10
1
Luxemburg
geh. bew.
5
0
Madrid
half bew.
17
6
Malaga
licht bew.
26
0
Mallorca
regen
13
27
München
geh. bew.
7
0
Nice
half bew.
16
0
Oslo
regen
10
0.4
Parijs
zw. bew.
12
1
Rome
onbew.
17
0
overwegend droog
o'
onder redactie van loessmil
Vrouw (tot echtgenoot, die het mikpunt is van de hatelijke opmer
kingen van een bus-chauffeur)'Zeg, George, zou je dien onbeschaaf-
den kerel niet van repliek dienen?'
Echtgenoot: 'Ja zeker, lieve, zoo gauw als de motor wil loopen!'
Wie een goeie halve eeuw terug
er een auto op na hield was op
z'n minst rijk en vaak ook nog
sjiek. Dat wist de redactie van
het tijdschrift 'De Auto' drom
mels goed en toen zij in het
nummer van 13 april een strip
met de titel 'De tien geboden
voor den automobilist' plaatste,
ging er een soort van eerbiedige
verontschuldiging aan vooraf:
'Gelukkig behooren de automo
bilisten. waarop deze, ons van de
overzijde van den oceaan toege
waaide '10 geboden' toepasselijk
zijn, ten onzent tot de uitzon
deringen en kunnen wij het dus
als een aardig geïllustreerde se
rie savoureren'.
We halen dit citaat uit een
nieuw deel van de reeks fascimi-
le-her drukken van uitgeverij
Skardbee in Laren (N.H.): 'De
Auto', ondertitel: Een fascine
rende selectie uit de jaargangen
1903-1969. Het overgrote deel
van dit honderdzestig pagina's
tellende boek gaat over de voor
oorlogse tijd en dit maakt het
ook voor niet-autokenners zo
aantrekkelijk. Al die vertederen
de plaatjes en praatjes, die sta
tige 'Automobiel-Humor' (we ge
ven er hierbij een voorbeeld
van), dat artikel over de veld
keuken-trein van den keizer en
de dichterlijke breedsprakigheid
als het gaat over de motor en de
vrouwFijn voer voor jeugd
sentiment, trefzeker bij elkaar
gezocht door (nee, nu niet eens
Leonard de Vries, maar) Marinu
Schoevers en Francesca Hart. De
prijs is op een dubbeltje na vij
fentwintig gulden. Onthouden
voor sinterklaas!
Het heet heel duur cabine-taxi,
maar uiteindelijk moet het ge
woon openbaar vervoer voor de
Westduitse steden worden, het
CAT-systeem waarmee ze in
Westfalen aan het experimente
ren zijn. De cabines waarvan
er nu een paar op proef in de
buurt van de stad Hagen een
klein stukje heen en weer gaan,
zoiets als de Amsterdamse metro
in de Bijlmer rijden in de ene
richting op een stevige draag-
balk en terug er onder. Botsin
gen tussen tegenliggers zijn dus
uitgesloten, het verkeer op de
begane grond heeft nergens hin
der van en de drie passagiers in
zo'n cabine van station tot stati
on en volgens plan moeten de
wagentjes over drie of uiterlijk
vier jaar op een echt (maar nog
steeds proef-) traject in een nog
aan te wijzen stad gaan rijden.
Overheid en industrie in het
buurland stoppen er samen heel
wat miljoentjes ln.
Het waterbed is ln ons land een
grapje gebleven, iets leuks om
naar te kijken, maar niet iets
om in te stappen. Dat betekent
nog niet dat het overal zo zou
zijn: in Amerika is het water
bed, eens een exclusieve sponde
voor zonderlingen, intussen iets
doodgewoons geworden, waar
's avonds honderdduizenden zich
op neervlijen. Alleen al in 1972
heeft een miljoen gezinnen zich
zo'n deinende glaapmassa aange
schaft en daarom wordt er nu
reclame voor gemaakt met fol
ders, waarop vader, moeder, drie
kinderen plus de kat in hun
'waterbedden voor het hele ge
zin' stappen. Ze zijn al te koop
voor een kleine vierhonderd gul
den, maar je hebt ze ook voor
dertienhonderd, en meestal zijn
ze voorzien van een verwar
mingsinstallatie. In San Francis
co is pas een speciale waterbed
den-beurs gehouden, waar be
halve het al 'antieke' model ook
waterbedden voor ziekenhuizen,
een wieg met watermatrasje en
een hemelwaterbed met spiegels
getoond zijn.
Oosters tapijt.
EINDNOVEN Een aantal actie
groepen, bewegingen en enkele po
litieke partijen hebben een steun
comité voor de vrijlating van poli
tieke gevangenen in Israël opge
richt. Directe aanleiding daarvoor
is de arrestatie van Paula Witkam.
Margot Heijnsbroek en Wim Thie-
rens op 13. respectievelijk 21 sep
tember in Israël.
Het comité ziet het als zijn taak:
activiteiten te ontplooien voor de
vrijlating van de twee Leidse stu
dentes Margot en Paula (Wim
Thierens werd al eerder vrijgela
ten) en t Ijveren voor de vrijlating
van alle politieke gevangenen in
Israël. Daarnaast wil het de syste
matische schending van mensen
en burgerrechten ln Israël open
baar maken.
Het comité wordt ondersteund door
Onder meer de Anti-Aapartheidsbe-
weging Nederland, de ASVA, de Ci-
neclub, de Hervormde Jeugdraad
Amsterdam, Katholieke Jeugdraad,
de Studentenraad Vrije Universi
teit, de Werkgroep Zuidelijk Afrika
Amsterdam, het Palestina Comité,
de Nederlandse Christenstudenten
Federatie en de politieke partijen
PPR en PSP
Van een verslaggever
DARMSTADT Het Nederlands
Instituut voor Vliegtuigontwikke
ling en Ruimtevaart (NIVR) heeft
bij de regering plannen ingediend
voor kunstmaanprojecten tot een
totaal bedrag van driekwart miljard
gulden. De succesvolle eerste Ne
derlandse kunstmaan, de astrono
mische satelliet ANS, kostte negen
tig miljoen.
Dit verklaarde de voorzitter van het
NIVR, A. B. Wolff, op een voorlich
tingsbijeenkomst over de ANS in
het vluchtleidingscentrum van de
Europese organisatie voor ruimte
onderzoek in Darmstadt, van waar
uit de ANS wordt bestuurd. De heer
Wolff kon nog niet zeggen of en zo
ja wanneer de fegering positief op
de omvangrijke nieuwe plannen
zou reageren.
De voorgestelde projecten betreffen
een tweede wetenschappelijke sa
telliet, de IRANS, die infrarode
straling van sterren zou gaan waar
nemen, en een aantal fotokunstma
nen voor oogstramingen. De ge
schatte kosten bedragen 150 res
pectievelijk 600 miljoen gulden.
Onder het gezelschap in Darmstadt
bevonden zich minister Trip van
wetenschapsbeleid en staatssecreta
ris Klein van hoger onderwijs.
