ord en Breznjew ntmoeten elkaar Britse democratie in impasse veiBig ^ypte en Syrië .uiten hervatting jrlog niet uit Duitsers in zich nog in Namibië wanen het Derde Rijk gende maand in Wladiwostok Staking bij Franse omroep Weer of geen weer: Athene beëindigt staat van beleg Gevechten bij Fiat Kremlin vreesde eigen 'Watergate' Betekent economische en sociale chaos komst van een Sterke Man? KWARTET DONDERDAG 10 OKTOEER 1974 BUITENLAND T7/DRL9 3EN, WASHINGTON (UPI, Reuter, AP, AFP) President Gerald zal volgende maand na zijn bezoek aan Japan in Wladiwostok bespre- in voeren met de Russische partij leider Leonid Breznjew. Dit meldt de ense Financial Times in een bericht van een medewerker in Moskou, werd het in Washington bevestigd. et-Unie, aldus de Financial naakt zich er bezorgd over minder aandacht besteedt 'ontspanning' tussen de anden dan ex-president eed. Zij zou daarom hebben tot het streven naar een topconferentie, nog voor- njew volgend voorjaar naar ton gaat. en zijn van mening, aldus cht, dat er twee zaken zijn ngend besproken moeten met de Ver. Statende idelingen over het beper- de strategische bewape- de Amerikaanse wet over del met de Sowj et-Unie, de ondertekening in Wash- werd opgehouden omdat de van de emigratie van Joden lowjet-Unie nog niet is ge- dement Henry Jackson heeft in dit meegedeeld dat hij 'zeer orderingen' heeft gemaakt compromis met minister tot het redden van het rerp inzake de internatio- idel en het bewerkstelligen grotere emigratie van jo- de Sowjet-Unie. Men is het eens geworden over de tekst van uit te wisselen brieven. De senator zinspeelde op een voor genomen uitwisseling van brieven tussen president Ford, dr. Kissinger en hemzelf. Daarin zou verklaard worden dat de regering verzekerin gen van de Sowjet-Unie had ont vangen om de emigratie van Joden en niet-Joden uit Rusland te ver gemakkelijken en waardoor per jaar 60.000 Joden zouden mogen emigreren. Als gevolg van deze verzekeringen is Jackson bereid de tekst van het zogenoemde amendement-Jackson te wijzigen dat in feite de aanvaar ding van de handelswet onmogelijk dreigde te maken. Door dit amen dement werden handelsconcessies aan de Sowjet-Unie geblokkeerd tenzij de emigratiebepalingen wer den verzacht. De handelswet voorziet in toeken ning van de status van meest-be- gunstigde aan de Sowjet-Unie zoals was beloofd in een Russisch-Ameri- kaanse overeenkomst tijdens het bewind van president Nlxon. Polen Polen en de Verenigde Staten heb ben gisteren vijf akkoorden en een gemeenschappelijke verklaring ge tekend, welke alle betrekking heb- uwe kansen voor -een vre- ng te zien als gevolg van :nde bemiddelingspogingen Amerikaanse minister van jndse zaken Henry Kissin- ;en Jasser Arafat, de leider - Palestijnse bevrijdingsbewe- LS. Fatah, zou de president gezegd dat de deur voor üjkt te zijn gesloten door )°"ling die Israël blijft aane- s®" die bedoeld is de huidige al" te bevriezen, ief, MV gfl lische premier Jitzak Rabin steren in de Knesset gezegd ël bereid is bezet Arabisch erwille van de vrede af te lij overkeegt ook te streven Jg"rugtrekking van troepen uit •Wyan bezette gebieden ten van de Jordaan (Jericho eneeld) als Jordanië belooft 90 i te maken aan zijn vijan- uding jegens Israël. Rabin echter aan toe, geen ;omst te zulen sluiten, 'wij dit aan het volk in [emene verkiezing hebben Rabin verdedigde zijn een lawaaiing debat, dat ;eleid door de rechtse Li- I ïp, die een harde oppositie ek- II ik (ADVERTENTIE) Nat wegdek, slechte bestrating, noodstop... deMichelin zX radiaalband geeft u onder alle omstandigheden een grimmige greep op de weg. En omdat deze veilige band zo'n lage rolweerstand heeft, rijdt u nog zuiniger ook. Auto's op Michelin radiaalbanden verbruiken 6 tot 10% minder brandstof. Dat is beproefd en bewezen! MICHELIN ben op bilaterale samenwerking. De documenten werden ondertekend in aanwezigheid van Edward Gierek, de Poolse partijleider die aan het hoofd van een omvangrijke delega tie de Verenigde Staten bezoekt. Een van de akkoorden heeft be trekking op de landbouw. Polen be looft Amerika daarin elk jaar juli een opgave te doen van de geschat te behoefte aan landbouwprodukten voor de komende drie jaar. ïn het fiscale jaar 1974 heeft de Verenigde Staten landbouwprodukten ter waarde van 305 miljoen dollar naar Polen uitgevoerd en voor 87 mil joen dollar geïmporteerd. De andere akkoorden hadden be trekking op technische en weten schappelijke samenwerking, een conventie voor de inkomstenbelas ting van wederzijdse onderdanen, mijnbouw en milieubescherming. Het personeel van de Franse staatsradio en televisie ORTF is een staking van onbeperkte duur be gonnen. Zij vrezen dat er ontslagen zullen vallen. De politie belet stakers het ORTF-gebouw in Pa rijs te betreden. OSLO (UPI, AP) Sean Macbride, oud-minister van buitenland se zaken van de Ierse Republiek, die eergisteren de Nobel-prijs van de vrede werd toegekend heeft deze prijs gekregen als erken ning voor de inspanningen die hij zich vele jaren heeft getroost in het ondersteunen en beschermen van de rechten van de mens overal ter wereld. Nixon ET, TEL AVIV, NEW YORK (UPI, Reuter,AP, AFP) iche en Syrische leiders sluiten de mogelijkheid van het ten van vijandelijkheden met Israël niet uit en hebben dë jnse verzetsbewegingen hiervan al op de hoogte gebracht, iet in Beiroet verschijnende dagblad An Nahar. B het blad heeft president ■pdat van Egypte verklaard, Een subcommissie van het Ameri kaanse Congres heeft de datum waarop president Ford voor het Congres zou verklaren waarom hij Nixon algemeen pardon heeft ver leend, tot volgende week uitgesteld. Aanvankelijk zou dat vandaag ge beuren, nu wordt het 17 oktober. De voorzitter van de subcommissie William Hungate, zei dit in een korte verklaring voor Journalisten. Hij zei dat het Witte Huis het er mee eens is. De maatregel is geno men om de rechter in het Waterga- te-proces meer tijd te geven voor het uitkiezen van de jury. Gevreesd werd dat de verklaringen van pre sident Ford nadelig zouden kunnen zijn voor de verdachten in dit pro ces. Sean Macbride heeft de internatio nale conventie voor de rechten van de mens helpen schrijven en hij heeft op een vroeg tijdstip nadruk gelegd op de noodzakelijkheid van een apart hoge commissariaat voor de rechten van de mens bij de Verenigde Naties. In 1948 werd McBride minister van buitenlandse zaken. In die functie heeft hij Ierland helpen leiden naar volwaardige participatie in de Europese politiek. Hij was onder meer vice-president van de raad van Europa. Zijn eerste belangrijke contact met Afrika kwam tot stand toen wijlen president Kwame Nkroema van Ghana hem verzocht het handvest van de organisatie van Afrikaanse eenheid op te stellen met de raad van Europa als richtsnoer. Daarna werd hij door de zwarte Afrikaanse landen voorgedragen als hoge com missaris voor Namibië, een gebied dat de Verenigde Naties onafhanke lijk van Zuld-Afrlka wenst te ma ken. MacBride heeft onlangs nog gezegd dat Zuid-Afrika Namibië binnen een jaar "zal moeten loslaten en dat de enige aanvaardbare oplossing voor het gebied volledige onafhankelijk heid is. met inschakeling van de vrijheidsstrijders. Volgens MacBride is de grootste moeilijkheid in Na mibië de nog steeds aanwezige kolo nie van 30.000 Duitsers' die nog steeds denken dat ze in het Derde Rijk wonen, nazi-tendensen verto nen, met hakenkrulsvlaggen zwaai en en Hitiers verjaardag vieren.' Hij heeft de Westduitse regering geadviseerd leraren te sturen voor een heropvoeding van deze Duitsta lige gemeenschap, de nakomelingen van deze Duitsers die Namibië heb ben gekoloniseerd. Eisakoe Sato, een vroegere premier van Japan en de man waarmee MacBride de Nobelprijs ter waarde van 123.000 dollar moet delen, heeft deze prijs ontvangen omdat hij vol gens het Noorse comité de 'grootste exponent van het beleid van ver zoening' is en een bijdrage heeft geleverd aan het stabiliseren van de vrede in het gebied van de Stille Oceaan. Sato wist in zijn regerings periode de Japanse relaties met Zuid-Korea te normaliseren, een land dat gedurende 35 jaar tot 1945 onder Japans bewind gestaan had. Verder heeft hij, ondanks sterke binnenlandse oppositie, de onderte kening in 1970 door Japan van het internationale verdrag ter voorko ming van de verspreiding van kernwapens er weten door te druk ken. Dit was vooral belangrijk ge zien het risico dat verschillende landen in staat waren hun eigen kernwapens te vervaardigen. Het verdrag is echter nooit door het Japanse parlement gerafiticeerd. Ook heeft Japan tijdens het pre mierschap van Sato het eiland Oki nawa met vreedzame middelen we ten terug te krijgen, nadat het 27 jaar onder Amerikaans beheer stond. De twee winnaars zullen hun deel van de prijs in ontvangst nemen tijdens een plechtigheid in Oslo op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel. ATHENE (AP) De staat van beleg is opgeheven in Griekenland, zo heeft de regering bekendgemaakt. De staat van beleg was van kracht geweest sinds april 1967, toen de militaire coup plaatsvond. De woordvoerder van de regering zei echter dat de staat van beleg ge handhaafd blijft in het gebied van de rivier de Evros, op de grens met Turkije en op de eilanden Lesbos, Chios, Samos, Kos en Rhodes in de Middellandse Zee. ROME (UPI) Woensdag zijn bij de Fiat-autofabrleken in Turijn ge vechten voorgekomen, die volgens vakbondsleiders zouden kunnen uitgroeien tot een grote golf van arbeidsonrust. Bij Fiat hebben ar beiders een proteststaking afgekon digd. Volgens de politie zijn min stens dertien mensen gewond, van wie een ernstig. Sigaretten in België 20 cent duurder BRUSSEL (ANP) Met ingang van 14 oktober worden de sigaret ten in België met ongeveer 20 cent in prijs verhoogd. De prijs van een pakje Belgische sigaretten wordt dan ongeveer 1.75. 'Buitenlandse' sigaretten worden nog duurder om dat die al een hogere prijs hebben. De prijsverhoging zal pas na twee of drie weken merkbaar worden omdat veel winkeliers nog sigaret ten met, de oude banderolles in huis hebben. De kans bestaat dat de sigaretten in de nabije toekomst nog weer duurder worden. MOSKOU (UPI) De dissidente historicus Roy Medwedew is van mening dat de Russische pers de binnenlandse gevolgen van Water gate vreesde omdat anders het Kremlin met een eigen schandaal was geconfronteerd. In een niet gepubliceerd artikel, dat in Moskou circuleert, zegt Medwedew dat, als de Sowjet-Unie een vrije pers had gehad en een onafhankelijke Justi tie. een vroegere topfunctionaris mogelijk wegens corruptie zou zijn berecht. Deze functionaris is Wasily Mzjawanadje. eens kandidaat-lid van het politburo. Vooraanstaande leden van de Communistische par tij zouden hebben geweigerd een onderzoek te laten instellen naar de activiteit van Mzjawanadje. voert. Hij verklaarde dat zijn rege-|; ring allés moet doen oni tót vrede te komen en een nieuw conflict in het Midden-Oosten te vermijden; 'Ik wil in staat zijn met een zuiver geweten de vaders en moeders, wier zonen in een volgende oorlog kun nen vallen, in de ogen te zien', aldus de premier. VERJAAGD In het bezette gebied op de weste lijke Jordaanoever zijn Israëlische militairen gisteren begonnen, met het verjagen van honderden joden uit illegaal bezette plaatsen. De mi litairen, die versterking kregen van per helikopter aangevoerde eenhe den. ontmoetten sterk verzet. Mi nister van defensie Perez heeft er in een radio-uitzending zijn leed wezen over uitgesproken, dat mili tairen ingezet moesten worden. Tot de deelnemers aan de actie zéi hij dat hun zaak in de Knesset behan deld hoort te Worden. De actie-voerenden zijn er van overtuigd, dat het gehele bijbelse Israël deel moet uitmaken van de huidige staat. Velen gingen te voet door woestijngebied naar plaatsen in de buurt van Ramallah, Nabloes en het Arabische dorp Al Azaria (halverwege Jeruzalem en Jericho). Deze plaatsen zijn voor Joden ver boden, omdat zij op Jordanië vero verd zijn. In Engeland begint vooral in de gelederen van de Middenklasse de twijfel te groeien of 's lands economische en sociale problemen nog wel opgelost kunnen -worden door de traditionele -parlementaire regeringen. Het gaat vooral om de waarde of waardeloosheid van het oude twee- partijënsysteem. Onder dit stelsel wordt het land steeds geregeerd door één partij, die alle wetsvoorstellen die zij wil döor het parlement kan jagen omdat zij meer dan de helft van het aantal Lagerhuiszetels be zet. De tweede partij heeft dan wel de status van 'Hare Majesteits Op positie', maar in feite moet deze in machteloosheid afwachten totdat de kiezers weer eens de gelegen heid krijgen haar aan de macht te helpen. Vandaag krijgen bijna dertig mil joen Britse kiezers de kans om voor de tweede keer binpen een jaar een democratische .keuze te maken. Maar deze keer bevindt het land zich in de greep van de dreigende economische crisis, een frontale aanval van Britse Liberalen op het twee-partijenmonopolie, radicale tegenstellingen tussen 'links en rechts en een groeiend provinciaal nationalisme a, la Friesland in Schotland, Ulster en Wales. Terwijl ln Griekenland en Portugal een dictatuur tot democratie wordt om gebouwd vraagt menig Brits kiezer zich af of Engelands oude democra tie niet in de richting wordt ge stuwd van een soort kolonelsregi me. ïn rechtse en ultrarechtse, kringen worden kreten van haast panische angst geslaakt voor een omverwer ping van het heilige Britse 'systeem' door de vakbonden en linkse radicalen, die volgens hen de Labour Partij in de wurggreep heb ben genomen. Vrijwillige burger wachten, geleid door gepensioneer de legerofficieren, komen als pad destoelen uit de grond. Gezegd wordt dat zij bedoeld zijn om de vitale diensten gaande te -houden zodra linkse radicalen en vakbon den gaan proberen radicale maat schappijhervormingen te- forceren via massale acties. Maar Rupert Goding, oud-officier van de RAF en leider van een 'waakzaamheids- groep' heeft onlangs onomwonden een 'junta' gepropageerd om 'het tuig en de parasieten' te bevechten die Engeland 'als de vijand In ons midden' in gevaar brengen. Republiek van Weimar Alarmerende geluiden worden ech ter niet alleen uit ultrarechtse richting opgevangen. Ook meer ge matigde, maar wel rechtse, politici en industriëlen, hebben in krasse taal gewaarschuwd voor politieke chaos en de mogelijke komst van een linkse of rechtse Sterke Man. Zo bijvoorbeeld Lord Robens, voor malig president-directeur van de Britse staats-kolenindustrie. 'Als er geen veranderingen komen', zo sprak Lord Robens kortgeleden, 'dan zullen wij afdrijven naar het grensgebied van het bankroet of een grote economische ramp. Wij zijn hard op weg naar een belang rijke devaluatie van onze munt eenheid. Dat zal ons kapotmaken als wij er niets tegen doen. Wij zijn bijna in het stadium beland van de Republiek van Weimar voor Hitier. De politieke gevolgen daarvan zijn ENGELAND WEER TER STEMBUS door Chris Blankenburgh van rechts of van een dictatuur links'. Een wat rustiger en daardoor ge loofwaardiger klinkend betoog kwam uit de pen van Lord Chal- font, oud-Labourminister van de fensie en pasgeleden weggelopen uit Harold Wilsons partij. Hij schreef in The Times: 'Het zou verstandig zijn te erkennen dat steeds meer mensen in dit land, van wie vele mannen en vrouwen van onbesproken liberale reputatie, ernstig en niet zonder voldoening de mogelijkheid onder ogen begin nen te zien van een autoritair regi me in Engeland'. Lord Chalfont meldde dat Engeland wordt be heerst door een diep pessimisme, bijna wanhoop. Zij is veroorzaakt door de ontwrichtende invloed van de voorthollende inflatie, de stij gingen van de prijzen van olie en grondstoffen en de chaos in het wereldgeldstelsel. Maar ook door de onbeteugelde macht van de vak bonden en extreem-links binnen de Labour Partij, aldus Lord Chalfont. Sir John Clarke Links, de vakbonden en internatio nale gebeurtenissen blokkeren de werking van Engelands parlemen taire democratie en bedreigen het 'Systeem' zo luidt de boodschap. Maar tegelijkertijd wordt vanuit een andere hoek heftige kritiek ge leverd op de Britse regeringen, die in de afgelopen tien jaar aan het bewind zijn geweest. Een bijzonder bijtende aanval kwam kortgeleden van sir. John Clarke, de president directeur van het Plessey-concern, dat electronische apparatuur produ ceert. Sir Clarke schreef in het zondagblad The Observer dat zowel de Labour als de Conservatieve regeringen in de afgelopen tien jaar niets hebben nagelaten om de Britse industrie 'beentje te lichten'. De Britse industriëlen zijn tien jaar lang heen en weer geschopt. Zo beloofde Labour bij de verkiezingen van 1966 dat haar economische program van groei en nationale planning gehandhaafd zou blijven. Vier maanden later gooide Wilsons regering dit beleid over boord. Drie jaar lang getroostte de Labourrege- ring zich grote economische offers om de waarde van het pond ster ling te handhaven. Maar in maart 1967 werd het pond toch fors ge devalueerd. In 1970 kwamen de Conservatieven aan de macht. Zij beloofden een harde strijd tegen de inflatie en minder staatslngrijpen. Maar de in flatie bleef en in 1971 ging de regering Heath zich ineens inten sief bemoeien met het loon- en prijsbeleid van de Industrie. Vorig jaar was het afgelopen met de eco nomische groei. Wij vielen allemaal terug in bezuinigingen en tenslotte in een (door de mijnwerkers ont lokte) driedaagse werkweek', aldus sir Clarke. 'Ondernemingen proberen hun fi nanciën jaren van tevoren te plan nen. Toch is het gehele systeem van ondernemingsbelastingen, dat bepalend is voor die planning, in de afgelopen tien jaar twee maal grondig veranderd, plus een onnoe melijk aantal kleine wijzigingen Is het een wonder dat de patiënt niet geneest als hij zoveel verschil lende medicijnen heeft moeten proberen?' Systeem ondergraven De aanval van sir Clarke op de regeringen tekent de verbitterdheid onder de Britse topindustriëlen over Engelands leidende politici. Maar een veel fundamenteler kritiek op de werking van het Britse politieke systeem werd ruim een maand ge leden geleverd door S. E. Finer, hoogleraar staatsrecht en bestuurs kunde aan de universiteit van Ox ford. Finers aanval omvatte in één analyse zowel de kritiek van Lord Robens als van sir Clarke en Lord Chalfont. Volgens Finer is het oude Britse twee-partljensysteem niet langer in staat de huidige proble men de baas te blijven. Dat komt, aldus Finer, omdat het Britse systeem in de afgelopen tien jaar grondig van karakter veranderd is. Tot 1964, zo schreef Finer, kwam de oppositiepartij aan de macht zodra bij de verkiezingen een beslissend aantal kiezers overwipte naar de andere partij. De nieuwe regering ging van start met de instemming van een zeer brede meerderheid van de bevolking. Maar de nieuwe regering liet dan de overgrote meerderheid van de wetten in takt. Engeland gaat vandaag naar de stembus. De grote vraag die beantwoord gaat worden is of Conservatieven of Labour in staat zullen zijn meer dan de helft van de 635 zetels in het Lagerhuis te veroveren. Harold Wilsons Labourregering heeft thans iets minder dan de helft en moest daarom met een minderheidsregering genoegen nemen. De twee partijen worden echter fors bedreigd door Liberalen en Schotse nationalisten. De Conservatieve partijleider Edward Ileath en premier Harold Wilson (rechts) nemen maar vast een slokje op de goede afloop. die onder het vorige kabinet waren aangenomen. Sinds tien Jaar geleden is deze situatie grondig veranderd, aldus Finer. Na de Conservatieve regering ging Labour en na Labour de Con servatieve regering hard aan het werk om wetten uit de vorige peri ode in te trekken of grondig te veranderen. Er werd genationali seerd en nationalisaties werden on gedaan gemaakt. Engeland werd lid van de EEG en Engeland stelde daarna zijn lidmaatschap weer ter discussie. Er kwam een Wet op de Industriële Betrekkingen en deze wet werd weer afgeschaft. Edward Heath, de Conservatieve leider en kennelijk onder indruk van Finers betoog, vulde de rij deze week in The Times aan. Hij meldde dat er in tien Jaar tijd vijf pensioenwet ten zijn uitgevoerd, maar nooit lit- gevoerd 'omdat het tijdsschema voor uitvoering de normale levens duur van moderne regeringen overtrof'. Maar daarnaast kwam het voor dat binnen een regeringsperi ode door eenzelfde regering radi caal van politieke koers werd ver anderd. Waarover sir John Clarke al uitvoerig berichtte. Een tweede ingrijpende verande ring in het Britse systeem, was volgens prof. Finer, de sterk toege nomen neiging van steeds grotere bevolkingsgroepen en belangenor ganisaties om door het parlement aangenomen wetten aan hun laars te lappen. Buitenparlementaire ac tiegroepen, zoals de vakbonden en huurdersverenigingen, zijn steeds doeltreffender ln staat wetten krachteloos te maken. Parlement Het gebrek aan continuïteit en de toenemende minachting voor wet telijke maatregelen, heeft volgens Finer het 'systeem' ondergraven. Maar daar komt bij dat het gezag van het Britse parlement en de twee grote partijen ('Tweedledum en Tweedledee-Lood om Oud IJzer, in de ogen van het publiek) stevig is gedaald. Niet ten onrechte wor den parlemensleden beschouwd als leden van een straf gedisciplineer de club, die het kabinet en de partij en niet de bevolking als ge heel op haar wensen bedient. Dr. David Owen, een Labour-Lager- huislid, klaagde onlangs: 'De rege ring heeft een positie van totale macht verworven over het parle ment. Zij is in staat bijna elke beslissing groot of klein door het parlement te Jagen. Het stem men in het parlement, dat de hoog ste manifestatie zou moeten zijn van de democratie, is een farce geworden. Te vaak wordt louter op partijbasis gestemd en is het stem men daardoor een automatisme ge worden'. Het onbehagen over de werking van de Britse parlementaire demo cratie, het ontbreken van een basis van overeenstemming tussen La bour en Conservatieven en groeien de onverschilligheid onder de kie zers zijn de verschijningsvormen van de ernstige politieke impasse waarin Engeland zich thans be vindt. Vooral door rechts en niet door links wordt nu in Engeland geroepen om een terugkeer naar een regering van compromis of het overstappen op een meerpartijen- systeem en Invoering van kiesrecht via evenredige vertegenwoordiging. Maar het is dan ook vooral de rechtse middenklasse die het meest te verliezen heeft bij politieke en sociale omwentelingen. Dit is het vierde en laatste artikel in een reeks over de Britse parle mentsverkiezingen. De voorafgaan de drie stonden in do krant van 4, 5 en 8 oktober.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9