Samizdat-auteur
'Atheïst kun je alleen
uit onwetendheid zijn'
I
Kerk in de wereld
Palestij nen op
bezoek in Genève
Lewitin: aandacht
voor de kerk in
de Sowjet-Unie
Nog eens:
Capucci
lllailisli
Vandaag
'Martelingen
zijn eigenlijk
godslastering'
'Rhodesië wordt
tweede Mozambique'
Gironummer steun Israël
Trouw
Kwartet
Nieuwe boeke
TROUW/KWARTET WOENSDAG 2 OKTOBER 1974
Van een onzer verslaggevers
DRIEBERGEN 'De absolute onbruikbaarheid van het atheïsme is klaarblijkelijk; verder valt le
dereen de schade op die het atheïsme heeft aangebracht. Atheïsme ls op zijn minst tweehonderd
jaar uit de tijd. Alleen uit onwetendheid kun Je tegenwoordig nog atheïst zijn. Atheïsme schept
moreel en sociaal verval, doet het gezin uiteenvallen. Atheïsten geloven noch ln God, noch in de
mens. Atheïsme heeft alle grondslagen van de maatschappij verscheurd. Het heeft geleid tot misda
digheid, straatschenderij en kwaadaardigheid.
KERK/BINNENLAND
Zo gaat de orthodoxe priester vader
Dimitrl Oudko in zijn Moskouse
kerk avond aan avond tekeer tegen
de heersende leer in de Sowj et-
Unie. Dit vertelde de Italiaan Mas
simo Gorl maandagavond op de
conferentie in Driebergen over de
kerk in Oost-Europa. Oori sprak
over de renaissance die de Sovjet
maatschappij op het moment door
maakt en die leidt tot sterk toege
nomen belangstelling bij Jonge in
tellectuelen voor wat er in de kerk
te koop is. Vader Dudko is onder de
24 tot 30-Jarigen zeer populair. HIJ
heeft de laatste Jaren volgens eigen
zeggen vijfduizend volwassenen ge
doopt. Zijn gelovige aanhangers
staan elke avond uren lang in de
kerk van St.-Nlcolaas, waar Dudko
op zijn eigen manier hun vragen
beantwoordt.
Samizdat
Massimo Gori nam aan de bijeen
komst in Driebergen deel als verte
genwoordiger van het Milanese stu
diecentrum Russla Christiana. Voor
dit centrum houdt hij de illegale
zelf-ultgegeven literatuur in de
Sowjet-Unle bij. Uit deze samlzdat-
publicatles gaf hij een bloemlezing,
ARNHEM De hervormde ge
meente van Arnhem heeft vijfdui
zend gulden gegeven aan Amnesty
International. De Arnhemse diake
nen schonken dit voor hen niet
geringe bedrag, omdat Amnesty
wandaden aan de kaak stelt en
omdat, aldus de diakenen, 'wanda
den tegen mensen in diepste zin
wandaden tegen God zijn, de
Schepper van de mensen. Deze
martelingen zijn eigenlijk een vorm
van godslastering'.
die een beeld gaf van het huidige
geestelijke leven in de Sowjet-Unie.
Uit de samizdat-publlcatie 'kroniek
van gebeurtenissen' tekende Gorl
een beeld van verval en toenemen
de ontreddering van de sowjet-
maatschapplj. Een onbekende
schrijver met het pseudoniem Nell-
dow, vermoedelijk een recente be
keerling tot de kerk, geeft ln een
analyse van de staat de volgende
omschrijving: 'een revolutie, die
uitgevoerd werd om de mensen te
bevrijden van onderdrukking en
uitbuiting leidde tot de vergoddelij
king van de staat door hemzelf,
waardoor het mogelijk werd elke
vorm van slavernij en uitbuiting te
wettigen'. Een andere schrijver,
Grossman, zei enige tijd geleden:
'De mannen die deze staat sticht
ten geloofden dat hij het middel
voor de verwezenlijking van hun
idealen zou worden. Hun dromen
BONN (KNA) Tegenover de
Westduitse commissie 'Justitia et
pax' (gerechtigheid en vrede) heeft
de Rhodeslsche r.k. bisschop Do
nald Lamont van Umtali verklaard,
dat de politieke situatie ln Rhodesië
zich steeds meer toespitst. Bisschop
Lamont toonde zich bezorgd dat
zijn land zo weinig belangstelling
krijgt in de Europese pers, zulks ln
tegenstelling tot de wandaden van
het Portugese leger ln Mozambique,
waarover uitgebreid is geschreven.
Als bewijsstuk voor begane misda
den overhandigde bisschop Lamont
een rapport over tien gevallen van
foltering door leden van de veilig
heidspolitie. De bisschop bepleitte
krachtig een époedige discussie in
de wereldopinie over de situatie in
Rhodesië. Alleen op die manier zou
voorkomen kunnen worden, dat
Rhodesië een tweede Mozambique
wordt.
UIT
VAN LEZERS
Storende fout
In het 25 september door mij inge
zonden stukje over het Gerefor
meerd Vredesberaad is een storende
fout geslopen. Sprekende over de
'defensie' stelde ik de rhetorlsche
vraag: Of gaat het haar (dat is de
defensie) alleen om de nuchtere
zaak ons te vrijwaren voor eventu
ele chantage door middel van kern
wapens door derden? Nu is door uw
redaktle dit 'haar' vervangen door
'het Vredesberaad.' Dit maakt niet
alleen het betoogde onbegrijpelijk,
maar schuift het Vredesberaad iets
in de schoenen wat het waarschijn
lijk niet wil onderschrijven.
Rotterdam
C. P. van Renssen
Adventisten
In Tr. Kw. verscheen het bericht
dat zevende-dags-adventlsten een
nog lager gemiddelde aan kanker
als doodsoorzaak hebben dan de
mormonen- Wat een enorme aan
klacht is het, dat kanker onder
andere christenen niet verschilt
dan het landelijk gemiddelde. Hoe
veel Danlëls zouden er nog zijn die
nee durven te zeggen tegen do we
reldse leef- en eetgewoonten, die
nog beseffen dat ze tegen god zon
digen door bloed, het verstikte en
onrein vlees te eten?
Schiedam
H. van Holten
D'66
Wat is de oorzaak van de aftake
ling van D'66 vragen velen zich af.
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatic wordt de naam van
de schrijver vermeld.
en Idealen zijn daarentegen een
middel geworden om een grote en
verschrikkelijke staat tot stand te
brengen.' Nelidow noemt deze
maatschappij die door bepaalde
Ideeën wordt beheerst 'een onge
looflijke maskerade waarin ideolo
gische marionetten de plaats Inne
men van echte mensen.'
Stompzinnigheid
Gori stelt aan de hand van de
samizdat vast dat de gewone sow-
Jet-mens deze tweeslachtigheid ln
zijn eigen maatschappij aanvoelt.
'Deze dubbelzinnigheid wordt uitge
drukt ln het beste geval in stomp
zinnigheid en in het Blechtste geval
ln cynisme. De domme massa blijft
nog steeds de eenvoudige consu
ment van ideologie. Maar In de
huidige stand van zaken, moet je
een cynicus zijn om bij te dragen
aan het verder produceren van ide
ologie'.
De samizdat-schrijvers, ook de on
gelovigen onder hen, menen dat de
sowjet-maatschappij meer in haar
geest dan in haar structuur ziek ls.
'Het grootste kwaad is niet de uiter
lijke onderdrukking, maar de aan
vaarding van het feit dat Je binnen
de maatschappelijke structuur ln
verval raakt, dat Je van Je eigen
persoonlijkheid afstand moet doen'.
Gorl merkt op dat in deze apathi
sche massa het zaad voor een nieu
we maatschappij gezaaid is. In
Rusland is er een speciaal woord
voor een geestelijke herleving, dat
door christenen en niet-christenen
wordt gebruikt. Deze herleving
richt zich sterk op de Individuele
persoonlijkheid van leder mens,
voor ieders spiritualiteit, die ge
grondvest is in het gemeenschappe
lijk lijden.
Lente
Amalrik, een historicus die zich
niet gemakkelijk tot speculaties
laat verleiden, zegt: 'Ik ben over
tuigd dat het proces van geestelijke
bevrijding, dat thans begonnen ls.
niet meer tot staan gebracht kan
worden.'
De rol van de kerken in de geeste
lijke vernieuwing is niet geheel
eenduidig. De breuk tussen de kerk
en de lntelllgentia schijnt nog niet
In vele Russische kerken, zoals in
deze baptistengemeente, wordt het
beeld nog overheerst door oude vrou
wen, maar ln de steden ls een toe
vloed van Jongeren begonnen.
te zijn geheeld, maar is daar wel
naar toe op weg. Het lijden dat de
kerken hebben ondergaan heeft het
geloof gelouterd en de gelovigen
hebben zich meer op Christus ge
richt. De kerken trachten geen le
den meer van elkaar over te ne
men. De kerkleiding heeft zich
sterk gecompromitteerd en tracht
de vernieuwing althans niet aan te
moedigen. Het geval van de reeds
genoemde vader Dudko is daarvan
een illustratie. Deze priester trekt
duizenden jongeren in Moskou aan,
maar hij werd door de patriarch op
last van de staatsautoriteiten van
zijn post ontheven. Thans is hij
weer terug in de St.-Nicolaaskerk
in Moskou. Hij zei kortgeleden: 'De
lente is begonnen, en er is geen
vorst zwaar genoeg om te voorko
men dat de zomer op de lente
volgt.'
Volgens Massimo Gorl worden op
vele plaatsen in de Sowjet-Unie op
het moment kleine christelijke ge
meenschappen gevormd. Een sa
mizdat-auteur schrijft: Het ls nodig
samen te gaan in kleine broeder
schappen om te handelen met de
kracht en in de geest van de
religieuze ordes'. Gori verwacht van
deze groepen dat zij straks het ge
sprek kunnen voeren met buitenker
kelijken van goede wil.
Het gironummer van de penning
meester Steun oorlogsweduwen en -
wezen in Israël te Wijk bij Duur
stede stond fout ln onze krant. Het
moet zijn: 3245400.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leldse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Chrlste iike Pers
Directie.
Ing O Postma,
F Diemer
Hoofdredactie:
J Tamminga.
Hoofdkantoor: N2. Voor
burgwal 280, Postbus
859. A'dam Telefoon
020 22 03 83 Postgiro
26 92 74. Bank: Neo
Midd. Bank (rek nr
69 73 60 768) Gem giro
X 500.
Persoonlijk heb ik dit bij de op
richting reeds voorspeld en DS'70
gaat dezelfde kant uit. Het zit hem
in de naam. We moeten niet verge
ten dat waarschijnlijk ten hoogste
10 procent van de kiezers echt poli
tiek bewust is. De axideren stem
men uit Bleur, om wat de naam
zegt dat ze zijn of om een duidelijk
omschreven financieel voordeel. Je
hoort veel mensen over politiek
praten, maar als Je ze vraagt hoe
een bepaalde partij is ontstaan en
je vraagt om een beeld over de
ontwikkeling in deze eeuw in zijci
geheel, dan weten ze zo weinig dat
eigenbelang er dik uitkomt. Wie
weet bijvoorbeeld hoe de VVD is
ontstaan.
Emmen
H. Weggen
Snoepen in de kerk
Hoe is het mogelijk (dit naar aan
leiding van A. J. Kiel's artikel ln
Tr/Kw van 28 september 'Vrijzinni
gen snoepen tenminste niet') dat
een dominee één woord kan uiten
als hij een pepermunt snoepend-
en uitdelend gehoor voor zich ziet.
Hij spreekt toch niet zijn eigen
woorden, het woord van God moet
daardoorheen klinken! Het gaat
toch om de eerbied, ook vóór de
dienst. De organist moet dikwijls
luider spelen om het gekakel daar
beneden te overstemmen.
'Praten vóór de dienst is een vorm
van gemeenschap en daarom niet
af te keuren', voert men wel aan.
Maar ik vraag me af. kan die ont
moeting ook niet plaatshebben tij
dens het kopje koffie vlak na de
dienst; moet die er nu juist zijn als
we in de 'voorhof' staan (zitten)?
Is die tijd niet dé gelegenheid om
zich voor te bereiden op de ont
moeting met Hem, die in de stilte
tot ons spreken wil? (Eventueel
kan men al vast de opgegeven lie
deren doorlezen). Wij westerlingen
hebben toch al zo'n moeite ons te
concentreren op de onzichtbare
dingen. Ik meen dat het mee tot de
taak van de predikant behoort de
gemeente hierin op te voeden, tel
kens weer, bijvoorbeeld door middel
van het kerkelijk gemeenteblad.
WIJ zijn te zeer op weg een onop
gevoed (kerk)volk te worden!
Castricum
mw. N. Baarbé
Vredesweek (3)
In Tr/Kw van 25 september schreef
de heer A. J. Klei over de vredes
week. Prof. Strijd zegt dat miljar
den worden uitgegeven voor de
starfighter, terwijl miljoenen hon
ger lijden. Maar dank zij de ontwa
pening voor de jaren 1940-1945
kreeg Hitler zijn kans en kwamen 5
miljoen joden om. Hoevelen zullen
omkomen als Rusland zijn kans
krijgt dankzij de eenzijdige ontwa
pening van nu?
Nunspeet
J. P. van Dijk
GENèVE Een delegatie van de Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO
heeft tijdens haar bezoek aan het hoofdkwartier van de wereldraad van
kerken in Genève als haar verwachting uitgesproken, dat de wereldraad
ook in de toekomst zal opkomen voor begrip voor de politieke rechten van
de Palestijnen. Tegenover de secretaris-generaal van de wereldraad, dr.
Philip Potter, heeft de PLO de wens uitgesproken, dat de wereldraad er
zich voor zal inzetten, dat de PLO als vertegenwoordigster van het Pa
lestijnse volk ln de assemblee der Verenigde Naties en in toekomstige
gesprekken zal worden erkend. Dit blijkt uit het communiqué, dat na afloop
van het onderhoud tussen de PLO-delegatle en topfiguren van de wereld
raad van kerken werd uitgegeven.
DRIEBERGEN Kerk en we
reld in Driebergen herbert deze
week een conferentie over de
kerk in Oost-Europa. Het con
gres is georganiseerd door het
Interuniversitair Instituut voor
Missiologie en Oecumenica te
Utrecht in samenwerking met
het bureau Glaube in der Zwei
ten Welt in het Zwitserse
Kiisnacht en het bureau van de
Britse ds. Michael Bourdaux in
Chislehurst.
De conferentie wordt bijge
woond door ruim tachtig deelne
mers. die allen meer dan opper
vlakkig geïnteresseerd zijn in de
kerk in de socialistische landen.
Onder hen is de zojuist uit de
Sowjet-Unie gekomen Anatoli j
Lewitin Krasnow en talrijke an
dere persoonlijkheden, die in
tensief studie maken van de
godsdienst in Oost-Europa.
Lewitin trekt uiteraard vooral de
aandacht. Bij de opening van de
conferentie bracht hij ds groe
ten over van de christenen in de
Sowjet-Unle, met name van va
der Dimitri Dudko, een jonge
priester, die nu weer terug is in
Miskou, na eerst door de patri
arch van zijn post in de St.
Nicolaaskerk te zijn ontheven.
Lewitkln maakte melding van
een grootscheepse herleving in
de Russische kerk en maat
schappij, waarin steeds meer
mensen zich afvragen wat de zin
van het leven is. Miljoenen zijn
de traditionele formele antwoor
den van de communistische ide
ologen moe. Volgens de ideologie
klopt alles, maar de Russen
merken dat de schone woorden
niet passen op de werkelijkheid
van het leven in een totalitaire
staat. De Rus is een diep-geeste-
lljk wezen en hij zoekt naar een
oplossing van zijn vragen- Vol
gens Lewitin klopt hij vergeefs
aan bij de meerderheid van de
kerkelijke leiders. Maar in de
kerken zitten talrijke langharige
jongeren en ln de kerk van va-
Anatoiy Lewitin Krasnow
der Dudko vragen zij hem naar
de zin van het bestaan. Lewitin
verwacht dat steeds meer pries
ters net als Dudko de vragen
van de jongeren ernstig zullen
nemen. Hij dankte patriarch Pi-
men dat hij Dudko ln de gele
genheid heeft gesteld zijn werk
in de St. Nicolaaskerk te hervat
ten.
Lewitin deed verder een beroep
op de christenen ln het westen
en op de paus, de vragen uit de
Sowjet-Unie serieus tè nemen.
Hij vroeg aandacht voor het lot
van enkele christenen in Sow-
jet-gevangenschap, vooral die
van Valentin Moroz, een Oe-
kraïnse christen, lid van de met
Rome verbonden kerk van de
uniaten, die volgens Lewitin de
dood zeer nabij is.
Verleden week schreef ik in deze
rubriek over aartsbisschop Capucci.
Daar is een aantal, deels zeer kriti
sche reacties op binnengekomen.
Als eerste ontvingen we een stuk,
ondertekend door ds- M. G. L. den
Boer uit Utrecht, dr. K. E. H .Op-
penheimer uit Leiden, ds. A. A.
Spijkerboer uit Amsterdam en prof.
dr. J. M. Hasselaar uit Utrecht. ZIJ
schrijven het volgende:
Het artikel van Aldert Schipper
over de aartsbisschop van Jeruza
lem Capucci is ontstellend eenzij
dig. ongenuanceerd pro-Arabisch,
anti-Israël. Het is onzinnig en een
grof onrecht tegenover ons verzet
in 1940-45 tegen nazl-Duitsland.
om het verzet van de bisschop te
vergelijken met dat van 'sommige
geestelijke leiders tijdens de bezet
ting In Nederland'. De heer Schip
per schrijft zelf, dat de aartsbis
schop zijn weerzin tegen de bezet
ting 'in sterk geladen openlucht-
preken' kon uiten en dat 'hij een
gedeeltelijke onschendbaarheid
had'. Alleen al deze twee feiten
hadden de schrijver van dit artikel
het verschil kunnen doen beseffen
tussen beide bezettingen. Onze
geestelijke leiders bezaten geen on
schendbaarheid en konden niet
vrij aan hun weerzin uiting geven.
Het is onzinnig, alles over één kam
te scheren en het verschil niet te
zien. Toe te geven is: ook het
Nederlandse verzet was niet ge
weldloos. Maar het geweld was geen
terreur, lukraak tegen burgers. Wil
lekeurige gijzelingen, bombrieven,
vliegtuigkapingen enz waren geen
usance. Dergelijke terreurhandelin-
gen waren karakteristiek voor de
nazi's. Ook is het zonder meer insi
nuerend, te schrijven, dat de Pales
tijnse kampen dinsdag jl. gebom
bardeerd zijn, 'om de overwinning
van 1967 te vieren'. Het hele artikel
getuigt van een totaal onbegrip
voor de aard van het Nederlandse
verzet en de specifieke betekenis
van Israël voor ons. De geestelijke
snelle vrede, erkenning van de
leiders van toen zouden thans (even
als onze Kerk) pleiten voor een
staat Israël (een staat van vluchte
lingen) en een gezien de omstan
digheden en de voorgeschiedenis zo
zinvol mogelijke oplossing van het
Palestijnse vraagstuk. Is de hleer
Schipper zich bewust geweest bij de
publikatle van dit artikel van de
verplichtingen, die de journalistie
ke voorlichting met zich mee
brengt?' Tot zover ds. Den Boer
c.s.
De plaatsruimte laat niet toe de
overige, soms erg uitvoerige, reac
ties volledig te plaatsen. Bovendien
ls sommiger visie al door ds. Den
Boer en diens mede-ondertekenaars
onder woorden gebracht. Wat hier
na volgt, is dus een beknopte
bloemlezing.
DE ZEEUWSE WERKGROEP
Steun aan Israël noemt het een
fabeltje als zouden de Israëliërs de
Palestijnen hebben verdreven. De
werkgroep heeft diverse brochures
die geïnteresseerden kunnen aan
vragen bij de heer W. Rentier,
Ooststraat 14, Nleuwerkerk 3663.
Drs. E. M. Mock-Degan uit Amstel
veen wijst op de collega van bis
schop Capucci, bisschop Raya, die
wegens zijn pro-Israelische houding
door patriarch Maximos werd ont
heven van zijn taak. Raya heeft
zich uitgesproken voor voortdurend
Israëlisch gezag over Jeruzalem,
schrijft drs- Mock, die het voorts
bedenkelijk vindt dat in een (ex-
verzets) krant een vergelijking
wordt getrokken tussen het verzet
tegen de nazi's en tegen de bezet
ting door Israël.
Peter Tomson in Amsterdam wijst
ook op mgr. Raya, die ondanks zijn
kritiek op Israëls ontrechting van
zijn diocesanen in Rar'am e>n Ikrit
in de oorlog van vorig jaar de kant
van Israël koos.
Dr. U. Kollaard te Amstelveen sug
gereert dat Capucci medeplichtig is
aan moord op vrouwen en kinderen
en vergelijkt de bisschop met rijks
bisschop Mliller in de nazi-tijd-
'Precies als bij Mliller ls bij Hllarl-
on de evangelische inspiratie ver
duisterd door leen anti-zionistische
en anti-Semitische ideologie', aldus
dr. Kollaard.
De heer A. J. Wtenweerde uit
Naaldwijk verdenkt Capucci van
het bezit van een antieke theologie,
die in Europa vroeger ook tot anti
semitisme geleid heeft en waarvan
wij ons de laatste decennia trach
ten te bekeren. 'Door deze antieke
opvattingen zijn de arablsche
christenen m.i. niet in staat een
vredestichtende rol in het Midden-
Oosten te spelen', meent de heer
Wtenweerde.
De heer A. G. Jiosme uit Muiden
merkt op dat christelijk geloof of
christelijk geweten niet garant
staat voor gerechtigheid. 'De Israë
liërs weten dat al heel lang en al te
goed', zegt hij.
Ds. Y. van der Schoot, hervormd
predikant te Vlissingen merkt op
dat de 'kerkelijke binnenbrandjes
over verontrusting en verzoening
voorlopig beter kunnen blijven rus
ten, om ruimte te houden voor
informatie over Israël en niet zwij
gend toe te zien bij het vals getui
genis, dat tegen Israël wordt inge
bracht'. In een tweede ingezonden
brief schrijft ds. Van der Schoot
nog dat 'alle geestelijke leiders In
Nederland, die zich hebben verzet
tegen de nazi-terreur. bedanken
voor de 'eer' om in één adem ge
noemd te worden met mgr. Hilari-
on Capucci, handlanger van Fatah'.
Ds. M. Cohen in Den Haag noemt
onze schrijver levensgevaarlijk- 'Het
vormt een bedreiging voor een
christelijk levensgevoel en doet het
aantal 'Capucci's' toenemen en
maakt het christelijk getuigenis in
Israël ongeloofwaardig'.
Naschrift
Ik wil naar aanleiding van het
bovenstaande graag nog het vol
gende kwijt. Israël is ontstaan na
de verschrikkingen in de Tweede
Wereldoorlog. Daar hadden de Ara
bieren part noch deel aan. Ik kan
daarom niet inzien waarom een
Arabisch volk, in dit geval het volk
van Palestina, heeft moeten plaats
maken voor de slachtoffers van on
ze Europese schuld. Dat de Palestij
nen zich hiertegen verzetten lfjkt
me logisch. Het gaat alleen om de
manier waarop. Het geroep 'alle
Israëliërs de zee in' is, ruim vijf-
entwing Jaar na het ontstaan
van Israël, onzin geworden. Dat
ziet de meerderheid van de Pales
tijnse verzetsorganisaties ook wel
in. De leider van het Palestijnse
Bevrijdingsfront (PLO), Jasser Ara-
fath, waar mgr. Capucci een aan
hanger van is, wil nu blijkens een
NRC-artikel van de Nederlandse
parlementariër dr. H. J. Roethof
een Palestijnse staat, die het hele
vroegere Britse mandaatgebied om
vat en waar 'Israëliërs en Palestij
nen op basis van gelijkwaardigheid
ln een democratische samenleving
vreedzaam samenwonen'. Hij kiest
daarvoor het model van Libanon,
waar christenen en moslims elkaar
ongeveer in evenwicht houden.
Arafath riskeert het uiteenvallen
van zijn organisatie door dit genu
anceerde standpunt in te nemen.
Nog meer kritiek in eigen huis
heeft hij gekregen door zijn aan
vaarding van het idee om op een
stuk thans nog bezet Palestina een
Palestijnse staat te stichten, die
voorlopig nog naast Israël zal be
staan. De huidige werkelijkheid
staat nog veraf van dit toekomst
beeld. Maar in grote lijnen heeft
Israël volgens mijn mening de keus
uit twee modellen: een voortgaande
belegering door een steeds krachti
ger wordende tegenstander of een
integratie in de wereld van het Mid
den-Oosten, ongeveer naar het idee
van Arafath. Wie echt wat roet
Israël op heeft, kan onmogelijk dat
volk steunen in een volgehouden
isolement. Daaraan ontbreekt een
belangrijk element van elke prakti
sche solidariteit: een toekomstper
spectief. Wie echt wat met het volk
van Israël op heeft zal het probe
ren over te halen, de Palestijnen in
de ogen te zien als (mede)
rechthebbend op de grond van hun
gemeenschappelijke vaderen.
IS DE KACHEL UIT?
Nog niet zo lang geleden zat
onder het gehoor van een domir
die mij een heel aardige man lei
Hij beschikte over humor en j
daar ook blijk van door af en
door een tussenvoeging van i
woorden 'nou Ja' zijn eigen ultsprj
ken te relativeren. Hij preekte ov|
een heel bekend bljbelgedeel|s
Wanneer ik nu zeg dat hij er nii,
nieuws over zei, dan kan nog f.
mand opmerken: moet dat dan? f
ben wel van mening dat het h|
fijn ls en ook het luisteren en j
iets van meenemen' ten god
komt wanneer de predikant
staat is zijn gehoor op de een L
andere zaak te wijzen, hetzij in L
tekst of in de kontekst daarvan, r
minder voor de hand ligt, zodat i
gemeente niet alsmaar twee zlnni
voor de predikant uit denkt. In b 5
laatste geval doet de slaap namel]
een ijverige aanval die velen nl
doorstaan. Maar dat was het q v.
niet. De preek bevatte niet alle)
niets nieuws maar hing ook ln int
opzichten als droog zand aan j 5
kaar. Hij zal z'n dag wel niet genrgi
hebben, want ik dacht onder Ir
luisteren (ik geef toe dat je daLj£
voor niet bepaald in de kw
komt): als dit preken is hoeft q
beetje dominee nooit meer 4' g
boek en nauwelijks meer z'n bijL
ln te kijken, hij kan gewoon [i
preekstoel opstappen en z'n tef
voorlezen en dan aan de gafns'
gaan. Er zal wel nooit een klapte
tegen zo'n dominee ingediend wpet
den. Maar wel, dacht ik toen, tegUUi
een dominee die zich duidelijk Htoe
zonder inspant om zich met SchPsk
en gemeente bezig te houden, mi b'
die zijn gedachten, afwijkend piet
de gangbare ten aanzien van f—
bepaald punt. gepubliceerd hejein
Hij staat op de tocht, heet datl 1
bepaalde kringen. En alle andeftel:
bevinden zich knus en warm rofweg
om de warme kachel. Of is ider
dan uit? )kto
Je I
Iden
Sta
NED. HERV. KERK L,p
Beroepen te Hulzen en te Ophe—8.1
den: W. C. Hovius te Ede; te Wlgar
mer (tóez.): H. F. Meijer te Tjdn b
ggast; te Tange-Alteveer: J. tfialn
lemsen te Eethen. :fpar
Bedankt voor Wageningen: J. Iff,
d. Eijk te Sas van Gent. ;ie'kv
GEREF. KERKEN -9.4
Beroepen te Ulrum: W. Westell110'
Tijnje; te Krabbendijke
(toez.): kand. L. L. Pleysant"^'-
Amstelveen, die deze toezegieIin'
heeft aangenomen. 1 uu
Aangenomen naar Nieuwendijk:Uaar
B. v. d. Meulen te Rotterdl M'
Alexanderstad. Lu
OEREF. KERKEN (VRIJG.) j®""
Aangenomen naar Bussum: trnn
Heemskerk te Meppel. jnkli
Bedankt voor Driesum-Damwout va
R. Hoogsteen te Apeldoorn. bij
GEREF. KERKEN (VRIJG. B.V.jten
Beroepbaar verklaard: H. A. S Opl
ting, Oostzeestraat 42, Emmeloojhuis]
GEREF. GEMEENTE .aersP
tf17.
door. Aldert Schipper
Beroepen te Oudemlrdum:
Vliet te Aagtekerke.
Bedankt voor Haarlem: G. A.
derveld te Middelburg;
Utrecht: R. Boogaard te Leiden
BAPT. GEMEENTEN
Aangenomen naar Harlingen: tf,
Huizing te Staveren.
kt, L
straal
uui
-11.
strati
12
V£
uur.
(bei
iorge
Grav
Ittersi
fede
ittersf
jval 1
21.00
De vierde en goedkope druk I Fees
Schierbeeks boek dat met Het ^teit 1
Ik van hem thans een heel l
minder gewilde indruk vestigt f
destijds, toen zijn wijze van
ven voor Nederland betrekL
ongewoon was. ëdstri.
C. Buddingh'. De wind houdtP Sin
droog. De Bezige Bij Amsteip- 9-0
1074. Dar Pocket 132 blz. 3.50>oor
Dit is een selectie uit het poë|Panni
werk van Buddingh' die geen aPSehoe
re bespreking behoeft. Daarvofal P<
de trant van de dichter al te hal.
kend. voor
J. Bemlef. Het komplot. De BiLuna]
Bij Amsterdam 1974. Dar Pofcroenh
132 blz. 3,50. Iretten
Een selectie verhalen van Beaeleië.
die voor de jeugdige of armld Gere:
lezers een introductie tot zijn |ur:
kan zijn. dr. W
Sybren Polet. Persoon/Onperèkt ov
De Bezige Bij Amsterdam 197|Zijn a
blz. 9.50. K
Deze aparte uitgave van Pers D
in Polets verzamelbundel mettr® K..
zelfde titel (1971) valt het Tl?®""
te lezen, wanneer men kennis j versP'
/Onpersoon, eerder opgenr"- p
genomen van Polets eigen F Van
mentaar in zijn essay Literatuu "uf-
werkelijkheid. Maar welke? (lif]?tr®dfi
Trekarbeid, een bibliografisch JLPchfer
zicht van de belangrijkste Ni1™*™1
landse en buitenlandse litenostelby
over trekarbeid van de Middel! Auto':
se Zeegebieden naar West-Ei# ad- U
bijgewerkt tot mei 1974, geschlODt°cI:
door J. Lukassen. R. Penninxj 0.00—
Velzen, A Zwinkels Uitg. SUNpehoor
megen, 119 blz - ƒ7.00. T
Volkshuisvesting, een bljdrai
de geschiedenis van wonini
en woningbouwbeleid gesel
door J. Nycolaas. Uitg. SUN,
gen 238 blz - ƒ12.50.
Scaramouche, door R. Sabatii
boek speelt zich af in de bej
van de Franse revolutie
Becht, Amsterdam; 304 blz -
Kapitein Blood, door R. Sal
]oor. L
23 00
2 bai
Groot
ir de G
ok
ikomst
Same
|de 3-ol
den Bf
Een roman die speelt in de tijF?g*5?
Jacobus II. Uitg. Becht. AifeugaK0
dam; 302 blz - ƒ19.90.
