maandag
'Bloemen of tomaten:
wat is het verschil?'
KIND?
Uw probleem ook het onze
Henk van Ulsen als
Han van Meegeren
De nieuwe
haarlijnen
Ruige, Ierse vesten
kopt en klein
TROUW/KWARTET MAANDAG 30 SEPTEMBER 1974
BINNENLAND T6/KI
hlT
door
hette visser
Twee jaar geleden ging
Henk van XJlsen met va
kantie naar een Grieks ei
landje. Hij had een stapel
hoeken meegenomen maar
die heeft hij niet uitgele
zen. Eén hoekje boeide hem
zo enorm dat hij daar de
hele vakantie mee bezig is
geweest: een hoekje over de
geniale schilder-vervalser
Han van Meegeren. Ge
kocht bij De Slegte voor
twee gulden vijfennegentig
Toen bedacht Henk het
plan om over Van Meege
ren een stuk solo-toneel op
de planken te brengen.
Morgen gaat het stuk 'Het
fenomeen' in de Amster
damse stadsschouwburg in
première.
'Het is een fantastisch ver
haal. de geschiedenis van Van
Meegeren', zegt Henk van Ul
sen. 'Ik raak er steeds meer
door geboeid. Nog iedere dag.
Want als je je er eenmaal in
verdiept, kom je er niet meer
van los. Het gekke is dat het
allemaal nog maar zo kort
geleden is. Die man had nog
kunnen leven. Uitstekend is
ook dat ik met zoveel mensen
heb kunnen praten die hem
hebben' gekend'. Even in het
kort de geschiedenis van de
'geniale vervalser' Han van
Meegeren. De man wordt in
1889 geboren, studeerde een
tijdje bouwkunde, maar wijdt
zich al snel helemaal aan het
schilderen. In de jaren dertig
gaat hij naar Frankrijk waar
hij in het diepste geheim de
technieken van Vermeer be
studeert. Na een paar jaar
komt het bericht dat er een
Vermeer is ontdekt: 'De Em
maüsgangers'. Boymans in
Rotterdam telt er een half
miljoen voor neer. Vlak na de
oorlog blijkt dat Van Mee
geren het doek heeft geschil
derd. In de tussentijd heeft
hij nog tientallen 'vervalsin
gen' gemaakt.
Samen met Marie-Louise
Doudart de la Grée heeft Van
Ulsen het toneelstuk ge
schreven. naar aanleiding van
het boek 'Geen standbeeld
voor Van Meegeren'.
Van Ulsen: 'De rechten voor
het toneel zaten bij Willy van
Hemert. die er een drie-delige
televisie-serie van wilde ma
ken. Maar de schrijfster was
het absoluut niet eens met de
opzet van Van Hemert. Ze
heeft de rechten terug geëist
en we bedachten een nieuwe
toneelvorm'.
En die toneelvorm is heel
simpel gehouden. Er komt een
soort van stoel op het toneel
waarin Van Ulsen zit te ver
tellen. Verder een grote
schilderijlijst waarin dia's
worden geprojecteerd. 'Veel
mooie werken, maar ook de
afschuwelijke kitsch die Van
Meegeren heeft geproduceerd'.
Fred Emmer
Op een geluidsband staan
tientallen stemmen die be
paalde zaken vertellen. 'We
hebben bijvoorbeeld de
nieuwslezers-stem van Fred
Emmer erbij. Op een Journaal
achtige manier leest hij
het bericht van de arrestatie
van de schilder voor en ook
het nieuws van zijn dood'.
Van Ulsen vertelt over het
einde van Van Meegeren: 'Ie
dereen is in die man geïn
teresseerd. merk is. Vervalsen
vinden de mensen prachtig.
Vooral als het erg goed lukt.
Bovendien is het toch heerlijk
dat al die knappe kunstkritici
geweldig bij de neus zijn ge
nomen! Die hele kunstkritiek
is van z'n sokkel gevallen, ze
stonden in hun hemd toen
bekend werd dat Van Mee
geren de aan Vermeer toege
schreven doeken had ge
maakt. En nu nóg! Ik vroeg
aan Hannema van Boymans
in Rotterdam of we een ge
deelte van de Emmaüsgangers
mochten gebruiken voor het
affiche. Het mocht, maar er
moest wel bijstaan: detail
Emmaüsgangers. Han van
Meegeren. Toen de organisa
toren van de tentoonstelling
van werken van Van Mee
geren vroegen of ze diezelfde
Emmaeusgangers. mochten
lenen, toen zei dr. Hannema:
'We lenen geen Vermeer uit'.
Toen na de bevrijding de
schilderijcollectie van Her
man Göring werd bekeken zat
daar 'Christus en de overspe
lige vrouw' bij, een schilderij
dat toen nog aan Vermeer
werd toegeschreven.
Arrestatie -
Van Ulsen: 'In de oorlog was
Van Meegeren een slappe
vent. Een beetje tegen de
NSB-kant aan en het spoor
leidde naar hem omdat men
hem ervan verdacht die zoge
naamde Vermeer aan Göring
te hebben verkocht. Hij werd
gearresteerd en opgesloten in
cel 23 van het huis van bewa
ring aan de Amsterdamse
Weteringschans. Dat hij alles
opbiechtte kwam voorname
lijk door het feit dat de man
geweldig aan claustrofobie
leed. Zijn vader had enorme
pleinvrees en Han van Mee
geren was al bang als hij op
de plé zat. Intussen had hij
wel zo'n vijftig grachtenhui
zen gekocht, tien landhuizen
en schoenendozen vol juwe
len. Het was eigenlijk een bit
tere. nare man. Heel grillig
ook. Hij veranderde per se
conde. Hij fietste door de
gangen van zijn huis. Hij
kwam uit een streng, provin
ciaal katholiek gezin. Z'n
broers gingen zo'n beetje al
lemaal naar het klooster. In
dat gezin mocht je geen pot
lood op papier zetten'.
Overlijden
grote jubileumvoorstellingen
vind ik uit de tijd. Toen ik op
de toneelschool zat had je dat
wel. We vormden met de
leerlingen een erehaag voor
mensen als Julia Kuipers en
Rika Hopper'.
Is die toneelschool wel
nuttig?
Henk: 'Beslist! Ik heb er zelf
ook les op gegeven. Aan men
sen als Wim v. d. Grijn. Elsje
de Wijn en Rutger Hauwer.
Ja. natuurlijk moet de school
blijven. Het is een ambacht
school voor toneel. Dóór moet
je het leren en dan kun je
later in de praktijk er wel
wat bljpikken. Natuurlijk is
de boel wel erg veranderd.
Dat keurslijf om de leerlin
gen. zoals ik het in 1946 mee
maakte, dat is helemaal weg.
Prima hoor, maar aan de an
dere kant vind ik het toch
weer een vraag of je nu de
leerlingen moet laten uitma
ken van wie ze les willen
hebben'
Broodje
In 1947 wordt Van Meegeren
tot een jaar gevangenisstraf
veroordeeld. maar enkele
weken later sterft hij in de
Valeriuskliniek. Zelfmoord?
Van Ulsen: 'Ik weet niet of je
dat zo kunt stellen. Hij heeft
zijn detentie willen ontlopen.
Laten we het daar maar op
houden'.
Voor Henk van Ulsen gaat 'Het
fenomeen' misschien zijn zo
veelste glansrol worden. De try-
outs zijn prima ontvangen.
Verder zijn er plannen om het
stuk in het Engels te vertalen
waarmee ik dan in het buiten
land de boer opga'.
Vind je het fijn, soloto
neel?
Henk: 'Ja en niet om de
bevrediging van het allemaal
lekker alleen mogen doen,
maar het laboratorium-achti-
ge dat je met vijf mensen
zoiets in elkaar zet. In ieder
geval vind ik het lekkerder
dan in een groot gezelschap
spelen. Hoewel ik dat ook ge
daan heb. Vorig jaar nog in
'Irma la Douce'.
Het is een zuiver Neder
lands stuk. waarom wordt er
geen film van gemaakt? Over
al wordt tegenwoordig toch
een film van gemaakt?
Henk: 'Is ooit al gebeurd. Met
Alain Delon in de hoofdrol.
Verder hebben er op Broad
way en in Engeland toneel
stukken van gedraaid. Maar
ik zou het wel willen hoor.
Met subsidie van CRM'.
Van Ulsen zegt dat hij na 25
jaar toneel eigenlijk nog
steeds niet goed weet in hoe
verre je als je een rol
speelt los moet komen van
jezelf. In hoeverre je je moet
identificeren. 'Je bent dan zo
die rol aan het modelleren
dat je die vent in jezelf stopt
en er via mijn adem dan
weer uitkomt. Want het is
tenslotte toch de mens Van
Ulsen die het moet doen. In
hoeverre ik op Van Meegeren
lijk? Tja. er zijn wel een aan
tal aanknopingspunten waar
van ik zeg; ja, zo zou ik het
ook hebben gedaan'.
Henk van Ulsen ls 25 jaar
aan het toneel. Op een be
scheiden wijze heeft hij dat
zo'n beetje in zijn geboorte
plaats Kampen gevierd. 'Nee.
Van Ulsen is ongeschonden uit
de 'Actie Tomaat' tevoor
schijn gekomen.
'Ik heb ooit eens een broodje
kroket naar m'n kop gehad.
Dat was nota bene in het
stuk 'Bakker, bakkersvrouw
en bakkersjong'. Zeer
toepasselijk, zo'n broodje. Wat
ik gedaan heb? Gewoon door
gespeeld. Ik vind: ze hadden
destijds harder moeten
gooien. Want wat is er nu
helemaal veranderd in de
afgelopen vijf jaar. Bovendien
hebben ze naar ménsen ge
gooid en niet naar het
systeem. Dat heeft slacht
offers gekost. Ellen Vogel,
Guus Ooster die gewoon kóól
werd. En Han Bentz v. d.
Berg, die man moest hele
maal gerevalideerd worden'.
Stilte. 'Nou ja ik begrijp aan
de andere kant wel dat je
alleen via personen systemen
kunt veranderen. Kijk, toen
ik op de toneelschool zat,
toen kochten we öp de bloe
menmarkt bloemen «n daar
vlochten we kransen van. Die
gooiden we tijdens een voor
stelling naar een man als
Paul Huf. Wat is het verschil
tussen een bloem en een to
maat? Ik bedoel: je maakt
wat los met het toneelspel.
Of het nu applaus is of boeh-
geroep*.
In Rotterdam zit een kapper
die steeds meer de toon gaat
aangeven op haargebied, zoals
dat heet. John Postmps is de
naam en hij heeft voor de
komende wintèr een serie
kapsels 'ontworpen die hij
'The Great Collection' noemt.
Uitgangspunt is (natuurlijk)
de nostalgie en daardoor ook
de film De Great Gatsby
waarin de vrouwen kapsels
hebben die veel lijken op de
modellen die Postmus nu sa
menstelt. De belangrijkste
kenmerken zijn: golven, en
krullen. En dan échte golven
en vrij stérke krullen. Tegen-
kammen en touperen is voor
taan uit den boze. Op de te
keningen een paar voorbeel
den.
Vraag: Wat verstaat men onder de
benaming: Joule?
Antwoord: Dit is de natuurlijke be
naming van de eenheid van arbeid.
Eén joule is de energie, die nodig is
om één seconde massa van één kg
een versnelling te geven van
lm/sec.2. waarbij deze massa zich
één meter verplaatst. Tot voor kort
maakte men in de voedingsweten
schap gebruik van de aanduiding in
calorieën (één calorie is: de hoe
veelheid warmte, die nodig is om
een gram water een graad in tem
peratuur te doen stijgen).
Om de overgang niet te groot te
maken, zal men voorlopig naast
elkaar de joule en de calorie ge
bruiken. Eén calorie komt overeen
met 4,184 Joule.
Vraag: Van wie zijn de dichtregels:
In 't verleden ligt het heden, in het
nu wat worden zal. Da Costa? De
Genestet?
Antwoord: Het was Bilderdijk.
Vraag: Wat is de betekenis van het
Yang Ylnteken. dat we tegenwoor
dig zo vaak tegenkomen?
Antwoord: Volgens de leer van het
Taoïsme is Yang het positieve en
Yin het negatieve principe in het
bestaan. In het ornament ziet men
hoe deze principes elkaar gelilk.
maar ook volkomen tegengesteld
Vragen (één per brief) zenden
naar: Uw probleem ook het onze.
Postbus 507, Voorburg. Naam en
adres vermelden. Eén gulden aan
postzegels bijsluiten. Geheimhou
ding is verzekerd.
zijn, volmaakte harmonie symboli
serend.
Vraag: Mag men een onderschei
ding. die een grootvader gekregen
heeft (in dit geval de MWO) na zijn
overlijden als hanger aan een ket
ting dragen?
AntwoordDeze versierselen zijn
hoogst persoonlijk en mogen
slechts gedragen worden door dege
ne, die door verdiensten voor deze
onderscheiding in aanmerking
kwam.
Vraag: Mag men vallen zetten of
vergif neerleggen voor katten en
kippen, die niettegenstaande her
haalde klachten steeds de buurtul-
nen openkrabben en vernielen?
Antwoord: Hoewel u deze erge din
gen vraagt, zijn we ervan overtuigd
dat u ze niet zou toepassen. Wat de
kippen betreft:Die dieren horen op
het erf van de eigenaar te blijven
en als hij' ze niet in een ren of
omheinde ruimte kan houden, kan
men zonder meer eens met de poli
tie gaan praten. Wat de katten
betreft: hoe staat het met de om
heining van uw erf? Een hekje met
een wiebelig stuk kippengaas er
bovenop wordt door geen enkele
poes gewaardeerd. Op de plaatsen
die het meest door de buurkatten
worden bezocht steekt u een paar
rippertjes in de grond. Dat zijn
stokjes met een onaangenaam rui
kend plaatje er bovenop. Katten,
konijnen en honden hebben het
land aan die dingen. Bij de drogist
en dierenhandelaar kan men een
verstuif middel kopen, dat deze
stokjes nu en dan een opfrissertje
kan geven.
Vraag: Wie was of is Robby Radar?
U zal heel wat oudere lezers een
genoegen doen. als u nu eindelijk
het geheim van deze schuilnaam
(van de dichter van vele in de
bladen van het Kwartet afgedrukte
versjes) zou onthullen.
Antwoord: De dichter wós Robby
Radar, maar is gelukkig nog steeds
de heer H. Muys, die na zijn kandi
daatsexamen theologie en enige ja
ren pastoraat medewerker was aan
de Kwartetbladen. Uit die tijd da
teren zijn vele versjes. Na zijn pen
sionering nam hij zijn studie weer
ter hand. Hij is thans theologiae.
Dit examen heeft hij te Kampen
gedaan. Drs. Muys is 68 jaar oud en
brengt zijn tijd het liefst in een
rustige studee-kamer door werkend
aan zijn disseratie. Hij is van plan
in Zuid-Afrika te promoveren.
Vraag: Mag een rij-instructeur mij
in mijn eigen wagen lesgeven?
Antwoord: Dat zal een erkende rij -
instructeur alleen doen als uw wa
gen beantwoordt aan de eisen die
aan een leswagen gesteld worden
(c.a. dubbele rem. extra spiegel).
Als u. terwijl u rijdt, zonder rijbe
wijs, al zit welke expert ook naast
u, met uw wegen een ongeluk ver
oorzaakt. heeft dat voor u nare
consequenties.
Vraag: Kan u me helpen aan het
versje: De Franse gouvernante
(Dirk Witte).
Antwoord: Niet aan de tekst, wel
aan de titel van het boek. waar het
in staat: nl. band 2 van het Album
van het Nederlands Cabaret - bij
de muziekboekhandel te bestellen
kosten 15,- (NB De tekst van dit
versje geven we niet door in ver
band met auteursrechten).
Vraag: Uit welk versje stammen de
zinnen: Een herder verloren, een
herder weerom. Hij werd ons gege
ven als leidsman te Leven?
Antwoord: Talloze versjes over
schapen en herders hebben we
doorgenomen, maar het is niet
makkelijk een gedicht te vinden als
de eerste regels ontbreken. Wie
helpt?
We duiken voor deze aflevering van 'Wie Is dat kind' in de sport. Zo langzamer
hand is wel bekend wat de bedoeling is: wie van de drie heren is het jongetje
op de foto? Is het ARD SCHENK, de man die jarenlang voor spectaculaire
schaatswedstrijden zorgde: is het COEN MOULIJN. die jarenlang in een vol
stadion voetbalde of is het EDDY MERCKX. keizer van de Tour de France? Zet
uw oplossing op een briefkaart die is gefrankeerd met 35 cent!) en stuur die
naar: Trouw/Kwartet Dag Maandag. Postbus 859. Amsterdam.
Vermeld behalve de naam van uw keuze ook de titel van het boek dat u graag
wilt hebben, mocht u tot de prijswinnaars behoren: bloemen- en plantenboek,
handenarbeidboek of kookboek.
Er waren niet veel goede oplossingen en dat kwam waarschijnlijk omdat er
geen enkele gelijkenis was te bespeuren tussen de kleuter en de dames Mies
Bouwman. Tante Leen en Annie M. G. Schmidt. Maar het was Mies en de boe
ken gaan naar mevrouw M. H. Deurloo. Mr. Treublaan 28 UI. Amsterdamme
vrouw M. A. Barten, W. de Zwijgertraat 15 in Noordscharwoude en mevrouw
W. van den Berg, 't Lot 27 in Drachten.
Er is de afgelopen zomer heel wat afgebreid, als je zo de etalages
van de modezaken bekijkt. Vooral C A brengt veel grof ge
breid werk, zoals deze drie nieuwe vesten op de foto. Ze hangen
op de kinderafdeling van dit modehuis: ruige vesten van Ierse
oorsprong, gecombineerd met tweed-rokken (35 tot 60 gulden).
Ard Schenk Eddy Merckx
Coen Moulijn
We kunnen nu wel de
sprekken die politici over de|0g
hele wereld voeren, erg be
langrijk vinden, maar vlak
invloed van een man als Va
der Abraham niet uit. 'Met
mijn liedjes werk ik ook
de wereldvrede', meldt hij. 'Ik gis
ben een gevoelig, gelovig en
oprecht mens. En als ik kin
deren zie stralen wanneer ik
het liedje 'Uche, uche' zing. ogte
nou, dan draag ik bij tot
wereldvrede, want van de
kinderen moeten we het
straks hebben? Dat is dan oplf be
mijn eigen, eenvoudige wijze, igert
Er ls veel leed onder de men
sen. ruzie en haat ook.
wanneer ik een hele zaal aan bii
het. lachen, huilen of klappen i wc
krijg, dan is die zaal op dat chtv
moment één met elkaar. Enfid. 1
dat is toch ons einddoel?'
Hein van Nievelt
van de Tros
Toen de enige vrouwelijke
autocoureur die we hebben,
Liane Engeman, trouwde met
tapijtmiljonair Piet Hein Kei
zer. heeft ze moeten beloven
dat ze met racen zou ophou
den. Ze heeft daar lang over
nagedacht, maar (oh. wonder
der liefde) ze stemde toch
toe. Inmiddels heeft ze een
tweeling die luistert naar de
namen Ellne en Michel, -tien
Laatst was ze toch even op
Zandvoort om naar de races
te kijken en toen..werd
ik weer helemaal geestdriftig sten
en er ging wat om in mijn M\
hoofd. Een soort heimwee udt
waar ik zelfs tegen moest i vo
vechten.' win
mne
ijk
i ok
da,
it d
dit
we
ivak
me
ste
ir vi
ensa
chts
af
Liane en haar
heimwee
Je leest eigenlijk nooit
over hem. in
zijn collega Hans van
genburg van de KRO. We
doelen: Hein van Nievelt, de'
omroeper van de TROS-tele-
visie. Hij zit nu al twee jaar >ferl
regelmatig met een kokette imP
schuine zit (afgekeken van>
zijn vrouwelijke collega's)der
voor de camera's te vertellen nder
wat we op zo'n TROS-avondind?
allemaal kunnen verwachten.
Hein kwam van de Wereld-
omroep, ging actualiteiten,rod
doen voor de TROS-radio,
maar binnen een week sleur
den zijn bazen hem al op het
imie
de
scherm, omdat men genoeg50^
had van het gedoe met vrou-
welijke omroepsters (ze had-I
den kinderen, verspraken1
zich. klaagden over de slechte
betaling en hadden altijd de
verkeerde kleren aan). De
eerste keer had Hein haar tot
ver in de nek, maar de twee
de maal verscheen hij vers en!°rde
hoog opgeschoren in beeld.
Hein zei ooit eens In een
interview: 'Ik hoop nog eens
als Mies Bouwman te eindi
gen.' Maar dan toch zonder
^Leen Timp, dachten we zo.
Vader Abraham
en de wereldvrede
we
stel
n de
:woc
cijf
inorr
jft.
arne
nval
o\
i fii
bon
spra
der
i ve
een
•eikt
den
icen
i
