erschillen an partijen iu vergeten Jordanië zou wapens leveren aan Z.-Afrika hili herdenkt zijn sterfdag VS ontkennen rol van CIA in Chili ieken blijven besluit |er NAVO Zaak Ulrike Meinhof verdaagd Premier in Amman ontkent bewering Brandt spreekt artikel in Der Spiegel tegen Demonstratie -W/KWARTET WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1974 BUITENLAND T7/DRL9 ielse conservatievenalles (ergeschikt aan infla tiebestrijding DEN (AP, Reuter, UPI) Partij verschillen moeten worden en alles moet worden ondergeschikt gemaakt aan de tegen de inflatie. Dat blijkt uit het verkiezingsmanifest van ngelse conservatieve partij, waarvan verschillende dagbladen ren uittreksels voortijdig hebben gepubliceerd. lanifest verklaart volgens de :sels in de dagbladen: 'Wij personen buiten onzer ran- itnodigen met ons samen te i bij het overwinnen van 's moeilijkheden.' Politieke emers zien dit als een oproep e socialisten en Liberalen om le Conservatieven plaats te i in een coalitiekabinet als de l van de verkiezingen even list zou zijn als die van 28 ri. De Liberale partijleider Je- TJrope heeft zich inmiddels verklaard om een dergelijk ;t te vormen, maar hij is er NICOSIA (Reuter. UPI, AP) 6 Griekse ministers van bul- adse zaken, Georges Mavros, gisteren op een persconferen- Bonn verklaard dat de terug- ng van Griekenland uit de Ire samenwerking binnen de definitief is en niet zal wor- erroepen. ilijven politiek gezien binnen bondgenootschap, evenals rijk, omdat ons militaire uit- geen wijziging betekent van ïitenlands beleid. Wij behoren westerse wereld', aldus Ma- Volgens welingelichte kringen n Duitse politici er bij Mavros ngedrongen dat Griekenland ïouding ten opzichte van de zou herzien. Ook hebben zij verzekerd van de steun van Duitsland wat betreft het e lidmaatschap van de ;se Gemeenschap en de raad uropa. Volgens zegslieden wil nister van buitenlandse zaken 'Jyest-Duitland, Genscher, met dere EG-landen overleg ple- rer de mogelijkheid Grieken een lening op middellang? JJn te verschaffen van 770 mil- ■folla-r ter verbetering van de betalingsbalans. Grieken- m heeft al een toezegging van ening van 70 miljoen dollar tie Bondsrepubliek, ag komen de Grieks- en -Cypriotische leiders, Klerides :nktash, in Nicosia bij elkaar ^erleg te plegen over de vrljla- ?an de ongeveer 5000 gevan- van voor het staakt-het-vu- dat op 16 augustus bereikt Welingelichte kringen chten dat de twee leiders ig tot een overeenkomst zul- omen. door de radicale, linkse jongeren beweging in zijn partij om aange vallen en uitgemaakt voor 'verra der'. In het Conservatieve manifest staat verder dat het onverantwoord zou zijn voor een regering te pretende ren dat er algemene stijging van de overheidsuitgaven in reële termen mogelijk is. Dit betekent dat wij een groot aantal zaken moeten uit stellen, die wij eigenlijk direct zou den willen doen', aldus het mani fest Het sluit niet uit dat een regering tot loonmaatregelen zal moeten overgaan om de inflatie te bestrij den. Deze bedraagt momenteel zo'n 20 procent. Op een verplichte loon stop viel het kabinet Heath in 't voorjaar. De Conservatieven zijn woedend over het uitlekken van hun verkie zingsmanifest. Sommigen spraken zelfs over een 'Engels Watergate'. Voorzitter Whitelaw zei dat het programma mogelijk bij de drukker was gestolen. Een Londens avond blad stelde de 'vuile trucjes afde ling' van Wilson verantwoordelijk. De Labourpartij reageerde met: 'Dat is belachelijk. Het lijkt er veel eerder op dat men het heeft laten rondslingeren op één van die Con servatieve ontbijten waar de ver kiezingsstrategie wordt opgesteld.' Het manifest had pas moeten wor den bekend gemaakt na de terug keer van Heath uit Washington en na de officiële verkiezingsaankondi ging. Een van de bladen die het manifest dat de naam 'Engeland in de eerste plaats draagt', publiceerde was de conservatieve Daily Telegraph, die verder een enquête over de verkie zingen publiceerde. Daarin werd Labour 40.5 procent van de stem men toegebracht. De Conservatie ven 37.5 en de Liberalen 18. Inlichtingendienst weer in opspraak WASHINGTON (AP, Reuter) Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken heeft krachtig ontkend, dat de Verenigde Sta ten ooit iets hebben ondernomen tegen de regering van wijlen president Salvador Allende in Chili. In West-Berlin begon gisteren het proces tegen Ulrike Meinhof, 39-jarige leidster van de inmid dels onderdrukte anarchistische Baader-Meinhof- beweging. Enkele minuten na de opening van het proces onder strenge veiligheidsmaatregelen, werd de zaak verdaagd omdat de verdachte niet wilde meewerken maar wel bereid bleek te zyn vrijdag een verklaring af te leggen. Met Ulrike Meinhof staan terecht de 35-jarige Hans-Jürgen Backer en de 38-jarige ex-advocaat Horst Mahleif Het drietal wordt ervan verdacht in mei 1970 de 31-jarige mannelijke leider van de beweging, An dreas Baader, met geweld uit het huis van be waring te hebben bevrijd en daarbij een ambte naar levensgevaarlijk te hebben gewond. Met deze spectaculaire bevrijding begon de strafbare activiteit van de organisatie. Op de foto fouilleert een rechercheur een toe schouwer op wapens, terwijl een agent de ingang van de rechtszaal onder schot houdt. LONDEN, CAIRO (Reuter, UPI) Jordanië heeft in het geheim luchtdoelraketten en tanks aan Zuid-Afrika verkocht. Het oorlogstuig was door Engeland geleverd, zo schreef de in Londen verschij nende Guardian gisteren, en Jordanië kocht het met Amerikaanse steun. Liberaal Thorpe: eventueel sa men met Conservatieven. De Engelse regering betoonde zich gisteravond zeer verontrust over mogelijke leveranties. 'Er zal on middellijk een onderzoek worden ingesteld naar de juistheid van de ze berichten', zo zei een woordvoer der van het ministerie van buiten landse zaken gisteravond. De Jor daanse premier Zeid Al-Rifai heeft de meldingen van de Guardian zonder meer ontkend. 'Jordanië heeft nooit overwogen wapens aan Zuid-Afrika noch aan Rhodesië te leveren, zo zei hij, en zal dat ook in de toekomst niet doen.' Volgens The Guardian moesten de geleverde Tigercat-raketten en 41 Centuriontanks ter waarde van in totaal ruim 45 miljoen gulden uit eindelijk in Rhodesië terecht ko men. Volgens hetzelfde blad zou president Anwar Sadat van Egypte nog geen twee maanden geleden hebben weten te voorkomen dat Jordanië Hawker-Hunter straalja gers aan Zuid-Afrika zou leveren, die uiteindelijk eveneens voor Rho desië bestemd waren. Tezamen met de Tigercat-raketten en de Centuriontanks die al in Zuid-Afrika zouden zijn gearri veerd, kwamen negen Jordaanse technici naar het land om de Zuid- Afrikanen in het gebruik van deze wapens te instrueren. De firma die bemiddelde bij de verkoop zou een in Liechtenstein geregistreerde ZuidAfrikaanse firma zijn met de naam Vella Process Engineering. Om de aan Zuid-Afrika geleverde raketten te vervangen zou Jordanië volgens The Guardian inmiddels al weer Hawk-raketten van de Vere nigde Staten hebben 'losgekregen.' Syrië en Sowjet-Unie Syrië ontvangt grote hoeveelheden wapens van de Sowjet-Unie maar de Russische wapenleveranties aan Egypte zijn in feite beëindigd. Dit heeft een hoge Israëlische officier in Tel Aviv meegedeeld. Er werken voorts ca. 3.000 Russische militaire adviseurs in Syrië en het schijnt geen moeilijkheden op te leveren de wapens, die voornamelijk via zee binnenkomen, onder te brengen, aldus de officier tegenover verslag gevers. Hij deelde ook mee dat Egypte slechts 100 k 200 adviseurs had. Over de huidige situatie langs de Syrische grens zei hij dat deze, tenzij er een soort politieke over eenkomst zou komen, niet voor on bepaalde tijd zou kunnen voortdu ren zonder dat zich een nieuwe militaire confrontatie zou voordoen. Hij legde er echter de nadruk op dat hij niet in termen van de komende paar maanden sprak. De Israëlische minister-president Yitzak-Rabin is gisteren naar Wash ington gereisd voor besprekingen met president Ford over de huidige toestand in het Midden-Oosten. Egypte en Libië Egypte en Libië zijn gisteren over eengekomen hun 'speciale relatie' te beëindigen en de verhouding te beperken tot goede nabuurschap. Dit is het resultaat van twee ge spreksronden op hoog niveau over de moeilijkheden tussen de twee staten. Deze waren ontstaan toen president Sadat een voorstel van de Libische president Khaddaffi wei gerde voor een ondmiddellljk sa mengaan van belde staten. Later heeft Khaddaffi felle kritiek laten horen op de Egyptische politiek te genover Israël. Het ministerie reageerde met deze ontkenning op persberichten over de pogingen van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA om presi dent Allende, die van 1970 tot 1973 in Chili regeerde, tegen te werken. Enkele Amerikaanse bladen meld den deze week, dat de huidige CIA- directeur William Colby voor een commissie uit het Huis van Afge vaardigden had onthuld, dat de CIA van 1970 tot 1973 acht miljoen dollar had besteed aan de acties tegen Allende. Deze uitgaven waren goedgekeurd door een speciale commissie, die de illegale praktij ken van CIA in het buitenland moet beoordelen. Dece commissie stond destijds onder leiding van Henry Kissinger de tegenwoordige minister van buitenlandse zaken. Zolang Allende in Chili aan de macht was is de Amerikaanse in lichtingendienst beschuldigd van acties tegen deze links georiënteerde president. De Amerikaanse regering hield steeds vol dat zij zich niet mengde in de binnenlandse Chi leense aangelegenheden. Wel werd de Amerikaanse hulp aan Chili drastisch beperkt nadat Allende door vrije verkiezingen aan de macht kwam. CIA-directeur Colby heeft nu ont huld dat de inlichtingendienst al in 1964 probeerde de beweging van Allende uit te schakelen. Allende nam toen deel aan de presidents verkiezingen en verloor van de christen-democraat Frei, die de steun van de VS had. In 1970 pro beerde de CIA weer de verkiezings uitslag te beïnvloeden, maar Allen de won toch. Volgens Colby is er daarna een actie gevoerd onder parlementsle den om Allende's installatie alsnog te voorkomen. Als onderdeel van een grotere campagne zouden er toen 350.000 dollar aan steekpen ningen zijn betaald, maar de hele operatie kreeg niet de goedkeuring van de commissie van Kissinger, en werd daarom afgebroken. Toen Al lende eenmaal was beëdigd als pre sident richtte de CIA zich op poli tieke partijen, andere groeperingen en kranten, die tegen Allende wa ren. Zo werd er bij regionale ver kiezingen in 1973 anderhalf miljoen dollar uitgetrokken voor antl-Al- lende-kandidaten. Colby's getuigenis is uitgelekt door een brief van afgevaardigde Mi chael Harrington. Hij wil dat het Congres protesteert tegen de activi teiten in Chili en de onjuiste ver klaringen die de regeringsfunctio narissen daarover steeds hebben afgelegd. Zijn brief was vertrouwe lijk, maar een copie is bij de New York Times terecht gekomen. De CIA is een zwaar bekritiseerde instelling met ongeveer 16.000 mensen in dienst. Haar activiteiten onttrekken zich voor het grootste deel aan de parlementaire controle. Van het CIA-budget van ongeveer 750 miljoen dollar wordt ruim de helft besteed aan geheime opera ties. Colby is nog geen jaar geleden tot directeur van de CIA benoemd. Hij heeft gezegd, dat hij de organi satie wat meer wil openbreken. Amnesty International Een Jaar na de staatsgreep tegen het bewind van president Allende in Chili duren de martelingen en het doden van burgers nog vrijwel onverminderd voort, zo constateert Amnesty International in een uit voerig rapport over de situatie in Chili. 'De lijst van doden is on geëvenaard in de recente geschie denis van Latijns-Amerlka. Er zijn nauwelijks aanwijzingen dat er ver betering komt in de situatie of dat men voornemens ls terug te keren naar een normale situatie', aldus Amnesty-secretaris-generaal Martin Ennals in zijn voorwoord. De junta handelt nog steeds alsof 'Chili in staat van oorlog en In staat van beleg verkeert', volgens onafhankelijke buitenlandse waar nemers. waaronder een missie van Amnesty. Het afgelopen jaar zijn naar schatting tussen de 5000 en 30.000 mensen vermoord in Chili. Amnesty schat dat 6000 k 10.000 mensen zonder proces gevangen zitten. Zonder proces Duizenden mensen zijn om het le-' ven gekomen door terechtstelling zonder vorm van proces, of vrijwel zonder vorm van proces. Zijn zoge naamd op de vlucht doodgeschoten, pleegden zogenaamd zelfmoord en stierven als gevolg van doorstane folteringen, aldus het rapport. De meeste slachtoffers vielen de eerste maanden na de staatsgreep, maar ook dit jaar zijn mensen gedood. 'Officiële executies worden niet langer bekendgemaakt, maar er blijven nog steeds mensen verdwij nen.' Folteringen lijken deel uit te ma ken van de officiële regerlngspoll- tlek. Aan beweringen dat gevange nen zelfmoord plegen wordt weinig geloof gehecht, aldus Amnesty, dat onder meer het voorbeeld noemt van ex-minister van binnenlandse zaken Jose Toha. die in maart on der onopgehelderde omstandighe den overleed. Met de publikatie van dit rapport hoopt Amnesty feitenmateriaal te leveren voor voortgezette program ma's voor hulp aan slachtoffers van de staatsgreep, en voor een her nieuwde campagne van internatio nale druk op de Chileense regering voor het herstel van de rechten van de mens. BONN/HAMBURG (DPA) De voormalige Westduitse bondskanse lier Willy Brandt heeft maandag avond stelling genomen tegen een artikel in het tijdschrift Der Spie gel over zijn eind september ver schijnende boek 'Uber den Tag hin- aus'. In de televisierubriek 'Panorama' ontkende Brandt dat hij ooit zou hebben gezegd dat de socialistische fractieleider Herbert Wehner hem 'verraden' had. Voorts bestreed hij dat hij bedekte kritiek had geoe fend op de toenmalige minister van binnenlandse zaken, de liberaal Hans-Dletrlch Genscher, die nu voorzitter is van de liberale partij. Nico Kussendrager attingen lopen uiteen, maar zeker is dat één jaar junta aan 30.000 Chilenen het leven heeft Zij vielen tijdens de eerste dagen van de staatsgreep toen hier en daar het verzet nog op- e, ze vonden de dood in de martelkelders van de militairen of werden neergeschoten wegens rgrondse activiteiten. iel Chilenen om politieke re- gevangen zitten is een raad- mdat het cijfer met de dag De internationale commis- an juristen, een adviesorgaan de Verenigde Naties, schatte aantal politieke delinquenten aart op negen- tot tiendui- Enkele honderden worden Eind vorige maand nog werden bij een razzia in de slop penwijken van Santiago 600 Chile nen uit hun huizen gehaald en op transport gesteld naar gevangen kampen. Wie verondersteld wordt iets van het verzet af te weten of zelfs dat niet eens wacht een verschrikkelijke tijd De commis sie van juristen schrijft in hetzelf de rapport over martelpraktijken die bij verhoren worden toegepast: elektrische schokken, slaan en schoppen. verbranden van li chaamsdelen met zuren of sigaret ten. eenzame opsluiting In vochtige cellen, uittrekking van nagels, ver brijzeling van teeltballen, ophan ging, gesimuleerde executie en ver plicht bijwonen van martelingen van anderen. Verzet groeit In deze sfeer van terreur en onder drukking samen met een econo mische en sociale chaos groeit het verzet in Chili snel. Alleen zijn niet alle partijen het eens over de manier waarop de strijd tegen de Junta moet worden gevoerd. De scheidslijnen zijn voor een deel de zelfde als onder Allende. Ook nu stelt de communistische partij van Chili zich veel gematigder op dan de socialistische, 'in het belang van het land'. De communistische partij was on der Allende de sterkste van het Latijnsamerikaanse vasteland en zeer efficiënt georganiseerd. Zij was een instituut geworden dat de poli tieke en staatsrechtelijke instellin gen in Chili wilde respecteren. Grondslag voor die opstelling was het twintigste congres van de Sow- jetrussische communistische partij (1960) waar officieel werd vastge steld dat een geleidelijke socialisti sche revolutie niet als Iets uitzon- Vanavond begint om half acht op het Museumplein in Amsterdam een solidariteits- demonstratie met het Chi- leens verzet. De tocht gaat naar de Koopmansbeurs aan het Beursplein waar om half negen onder anderen gespro ken wordt door mevrouw Mi- reya Baltra, minister van ar beid in de regering Allende en minister Pronk. De toe spraken kunnen behalve in de Koopmansbeurs via luid sprekers ook op het Beurs plein worden gevolgd. De de monstratie is georganiseerd door onder meer CDA, de PvdA. CPN. PPR. de Chili- beweging, NVV. NKV, KWJ, ANVJ en ASVA. derlijks moest worden beschouwd, maar als de 'meest waarschijnlijke overgang van kapitalisme naar so cialisme'. Dit leidde tot een weinig dynami sche en gematigde communistische partij in Chili, zeker in verhouding tot de socialistische. Het betekende diepgaande meningsverschillen tus sen communisten en socialisten over de verhouding tot de burger lijke partijen, het tempo van de revolutie, het gebruik van geweld. Voor de socialisten betekende sa menwerking met het midden een rem op de revolutie en moest zij dus worden afgewezen, voor de communisten hield toenadering de garantie In voor het slagen van de revolutie. Onnodige irritatie van politieke terenstanders en econo mische chaos moesten worden voorkomen om de kans op succes zo groot mogelijk te maken. Op de staatsgreep heeft de commu nistische partij aanvankelijk het minst fel gereageerd. Zij verweet extreem-linkse avonturiers de rege ring het leven onmogelijk te heb ben gemaakt en gaf in de veron derstelling dat geen verzet mogelijk was haar kaders bevel onder te duiken. De maandag na de coup gaf het merendeel van de commu nistische arbeiders gehoor aan de oproep weer aan het werk te gaan omdat het volgens de partijtop de enige mogelijkheid was om gegroe peerd te blijven. Daaraan dankt de communistische partij nu nog steeds een hechte organisatie, in tegenstelling tot de socialisten die in de dagen na de staatsgreep van veel van hun lei ders beroofd zijn. De socialistische partij kent evenmin als in het ver leden een hechte samenhang. Steedj meer van haar leden scha ren zich nu achter de MIR, de organisatie van revolutionair links. Verdeeld De christen-democraten zijn even als de socialisten verdeeld. De par tij van de voormalige- president Frei splijt snel. Vlak na de staats greep stond ze niet afwijzend tegen over de nieuwe machthebbers, omdat deze 'het land hadden gered van de ondergang'. De afgelopen maanden is echter ook de christen democraten steeds duidelijker ge worden dat van de militairen wei nig goeds valt te verwachten. Even min is de wederkomst van de chris ten-democratische partij aanstaan de. De Junta heeft laten weten dat de terugkeer van een burgerrege ring eventueel nog een kwart eeuw op zich kan laten wachten, zodat de christen-democratische partij zich voorlopig zal blijven beperken tot het beheer over haar goederen. Dat is het enige wat haar is toege staan, terwijl de communistische en socialistische partij volledig zijn verboden. De meest behoudende en opportu nistische christen-democraten heb ben zich inmiddels bij de situatie neergelegd en bekleden voor een deel hoge financiële en economi sche functies onder het Junta-be wind. Zij lijken niet wars van ver dere samenwerking met de militai ren. Daarmee bewijzen deze christen democraten het land een veel slechtere dienst dan hun partijge noten die l'ijdzaam de loop der din gen afwachten en hopen dat de junta zich zelf om hals zal brengen door onderlinge verdeeldheid en het ontbreken van steun. Samen werking met een deel van de chris ten-democratische partij kan het aanzien van de militairen vergroten hun gouvernementele leven verlen gen. En dan zijn er de christen-demo craten die zich actief tegen de Jun ta willen verzetten en toenadering zoeken tot de verzetsbeweging. Vooral tot de MIR, de grootste ver zetsgroep van het land die vanaf het begin fel tegen de Junta heeft geageerd. De MIR had in het verzet Het leger omsingelt de Moneda, het presidentieel paleis in Santiago, op 11 september 1973. Het is voor onbepaalde tijd afgelopen met de demo cratie in Chili. Eerste fase De eerste fase van het verzet tegen de junta was zuiver militair. Scherpschutters probeerden nog dagenlang na de val van Allende tevergeefs de ontwikkelingen te ke ren. In de steden, maar vooral ook op het platteland, waar de strijd Vandaag is het precies één jaar geleden dat de militairen in Chili de macht overnamen van president Allende. Wij zullen daaraan in een serie van drie artikelen aandacht besteden. Hierbij het eerste over het verzet in Chili, vrijdag een tweede artikel over de economische situatie en zaterdag een slot beschouwing over het fascistische karakter van de Chileense junta. ook ervaring omdat zij ironisch genoeg onder de christen-demo craat Frei een tijdlang ondergronds heeft gewerkt. De sympathie voor de MIR zou vooral groot zijn bij de middenstanders en kleine Indus triëlen onder de christen-democra ten een belangrijk deel van de partij die de zwaarste slachtof fers zijn van de economische poli tiek van de junta. duizenden mensenlevens heeft ge kost omdat de militairen hun kans schoon zagen MIR-leiders voorgoed uit te schakelen. Daarna kwamen andere acties van de MIR op gang. vaak niet meer dan speldeprikken voor de junta maar van wezenlijk belang voor het zelfbewustzijn van het Chileense volk. Metrobouwers, mijnwerkers, fabrieksarbeiders en bakkers gingen ln staking, pamfletten werden ver spreid, muren volgekladderd met anti-Junta leuzen. Als heldendaad werd de auto van de stadscomman- dant van Santiago bijgenaamd de 'beul' beschilderd met de felrode letters: MIR. Ook gingen MIR-vertegenwoordi- gers op reis door de wereld om steun te verzamelen voor het verzet van Chili. Eén van hen verzekerde tijdens een recent bezoek aan Ne derland dat de verzetsbewegingen een steeds steviger fundament krij gen, zij breiden zich snel uit, er komen steeds meer kleine plaatse lijke comlté's die de onderbouw moeten vormen waarop het verzet verder kan gaan. 'Eerst het volk winnen dan de revolutie', is de leuze van de MIR. Het winnen van het volk kan niet moeilijk meer zijn. De ontevreden heid bij de 'gewone man' groeit, wat alleen al blijkt uit voorzichtig gemor de vijand loert overal in winkels, in bussen, gewoon op straat. Het aantal 'technische man kementen' in de fabrieken (lees: sabotage) neemt toe en voortdu rend moeten bankbiljetten uit de circulatie worden genomen omdat ze vol staan met anti-juntaleuzen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9