'Voorlopig geen nieuwe
kerncentrales bouwen'
ommentaar Bezinningsgroep geeft tien overwegingen
iid-Molukken
Ook drie Kamerleden
in bezinningsgroep
het weer -
weerrapporten
^kernenergie
Brand in school
is aangestoken
Jen verzet tegen
«•betering van
ilverkavelirigswet
Mooi weer
3UW/KWARTET WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1974
Bezinningsnota Kernenergie is een
L ukwekkend en doordacht stuk, dat
moment van grote onzekerheid
is midden verschijnt. Deze week
wordt in de ministerraad de Ener-
ita van minister Lubbers behan-
Bekend is al, dat het ontwerp
■an voorziet in de bouw van drie
e grote kerncentrales,
die behandeling zal de bezin-
inota zeker een rol spelen, en wij
dat dat een belangrijke rol zal
Weliswaar zijn niet alle aange-
le argumenten om voorlopig géén
ïwer keen trales te bouwen, even onaan-
>n vfcaar. Bij de beschouwing over het
den Swgelegenheidseffect bijvoorbeeld,
eetefeRorse vraagte^ens te plaatsen. Het
hoedjrt °P de behoefte aan aardolie
een sii wat eenzijdig uitgewerkt
r geb&f de totale indruk is dat hier een
fraafüjke redenerinS 's opgezet, die
ruimdW afwijkt van de op het departe-
ik op, van economische zaken gebrui-
ven ptc gedachtegang. Minister Lub-
ij hétj met we' zeer degelijke argu-
Verhdten moeten komen om aanneme-
r uit |e maken dat we met de ontwikke-
datl van kernenergie op dit moment
len moeten doorgaan.
I komt bij dat de toekomstige
iefte aan energie op het ogenblik
per dan ooit met enige zekerheid
men is. Het neerzetten van een
1 zeer grote opwekkingseenheden
1 daarop niet de meest aangepaste
ide afweging van argumenten zal
|otte niet een overheersende rol
spelen 'dat we al zoveel in
lergie geïnvesteerd hebben.' Met
ken omkleed stilstaan getuigt van
beleidsvisie dan machteloos op
ïgeslagen weg voorthollen.
name de opmerkingen van de
mingsgroep over de vorming van
jenbare mening verdienen in dit
tnd zwaar te wegen. Ook de
kciering van het Kalkar-project
J destijds met een beroep op al
ine investeringen doorgedrukt. De
Jlgen van die oefening in machte-
Ivoorthollen, zijn nu pijnlijk zicht-
:r en alleen gezien uit het oog
van praktische politiek kost het
,zoveel moeite in te stemmen met
'oorzitter Vondeling, die een
republiek Zuid-Molukken in In-
>ië 'niet meer ziet zitten.'
ordt echter al heel wat moeilij-
iet dit standpunt in te stemmen,
len zich in het politieke denken
illeen wil laten leiden door de
liddelijk genoemde praktijk,
r ook enige ruimte open laat voor
ene wat men hoopt of zelfs nog
Is ideaal koestert
laatste doen bijvoorbeeld nogal
iuidmolukkers in ons land en een
mensen om hen heen. De heer
leling zal hun idealen waarschijn-
'onhaalbaar' en 'dwaas' vinden;
itandpunt is echter politiek gezien
legitiem als dat van de heer
leling.
Kamervoorzitter heeft natuurlijk
olste recht van zijn mening over
iunt blijk te geven bij zijn terug-
uit Indonesië hij dient er zich
bewust te zijn dat hij op deze
Ier sprekend wel heel erg van
n af decreteert aan een onderlig-
e minderheidsgroep.
:m van Oranje zei: 'Men hoeft
te hopen om te ondernemen, noch
lagen om te volharden.' Of dat
AMSTERDAM Er zijn min
stens tien redenen om tot 1980
af te zien van het bouwen van
nieuwe kerncentrales in Neder
land. Met deze stellingname
heeft een 'Bezinningsgroep
Energiebeleid' zich gewend tot
de regering. In de tussentijd zou
diepgaand onderzoek moeten
worden verricht naar de beste
structuur voor de energievoor
ziening in ons land.
De eerste reden die in de bezin
ningsnota wordt aangevoerd, is de
harde economie. De wijd verbreide
mening dat elektriciteit uit kerne
nergie bij de huidige prijzen goed
koper zou zijn, is niet de laatste
waarheid op dit punt. Een kerncen
trale is aanzienlijk duurder dan een
met kolen of olie gestookte centrale
van dezelfde omvang. Op den duur
gaat meetellen dat de brandstof
kosten aanzienlijk lager zijn, maar
de eerste of tien jaar kost kern
energie meer geld. Bovendien zijn er
nogal wat bijkomende kosten en
diensten die vooralsnog voor reke
ning van de overheid komen, en
dus (ten onrechte) niet op de elek
triciteitsprijs üjken te drukken.
Als we het bouwen van kerncentra
les inderdaad vijf jaar opschorten,
aldus de nota, en we besluiten in
1980 dat we ze toch willen hebben,
dan kunnen we dan waarschijnlijk
kiezen uit gestandaardiseerde, in
serie gebouwde centrales, van be
proefde typen, en dat zal een stuk
goedkoper zijn. (Op het ogenblik is,
op een eerste uitzondering na, elke
kerncentrale 'maatwerk'.).
Kinderziekten
Het tweede argument van de bezin
ningsgroep is de zekerheid van de
elektriciteitsvoorziening. De kern
techniek is het stadium waarin
'kinderziekten' kunnen optreden,
nog niet te boven, aldus de nota.
Ook bestaat het risico dat een ern
stig kernongeval waar ook ter we
reld er toe leidt dat het publiek
verder weigert, kernenergie te dul
den. Uitvallen van kerncentrales
door een van deze oorzaken kan
zeer ernstige gevolgen hebben voor
economie en werkgelegenheid.
Afzien van kerncentrales betekent
volgens de opstellers niet dat wij
meer dan anders afhankelijk wor
den van de olie-exporterende lan
den. De bouw van kerncentrales en
het verrijken van uranium vergen
zoveel extra energie dat in de te
verwachten 'krappe olie jaren' tot
1985 kernenergie weinig aan ver
lichting van de moeilijkheden zou
bijdragen.
Ook voor de werkgelegenheid zou
het uitstellen van kerncentrales po
sitief werken. Met fossiele brand
stof gestookte centrales kunnen
grotendeels in Nederland worden
gebouwd. Van de uitgaven voor
ontwerp en bouw van kerncentrales
zou maar een bescheiden deel in
Nederlandse bedrijven worden be
steed.
En het is nog de vraag, aldus de
bezinningsgroep, hoe welkom dat
bescheiden deel zou zijn. Het
dwingt de industrie tot investerin
gen in apparatuur en opleiding, die
bij de produktie van de enkele
kerncentrales waar het om gaat,
niet volledig kunnen worden ge
bruikt. En er schijnt relatief weinig
kans te zijn om die bezettingsgraad
met buitenlandse opdrachten aan
te vullen.
Investeren
Als we de komende jaren doorgaan
met kerncentrales bouwen, schrij-
Nederlands tweede kerncentrale te Borsele. Tot hiertoe en niet verder?
ven de opstellers, moeten we daar
voor zoveel geld en mankracht
vastleggen dat het onderzoek naar
andere systemen van energievoor
ziening ernstig zal worden geremd.
Stappen we er vijf jaar uit, dan
kunnen we fors investeren in het
verkrijgen van informatie, zowel
over kernenergie als over andere
energiebronnen. Die informatie
hebben we over vijf jaar hard no
dig voor de beleidsbeslissingen op
lange termijn die we nu, door ge
brek aan gegevens, nog niet kun
nen nemen.
Kerncentrales leggen extra beper
kingen óp aan een te ontwikkelen
plan voor de ruimtelijke ordening
op lange termijn, waarschuwt de
nota. De aanvaardbaarheid op de
punten veiligheid en milieuhygiëne
is verder nog moeilijk te overzien.
(Op dat punt verwacht men overi
gens de komende vijf jaar niet veel
nieuwe inzichten). De techniek om
luchtverontreiniging door fossiel
gestookte centrales binnen de per
ken te houden, wordt daarentegen
bekend en economisch aanvaard
baar genoemd.
Ook voor de vorming van de pu
blieke opinie ziet men uitstel van
De Bezinningsgroep Energiebe
leid heeft zich op initiatief van
ir. E. J. Tuin inga gevormd uit
leden van de al langer bestaan
de Werkgroep Kernenergie, naar
behoefte aangevuld met andere
betrokkenen. Aan de discussies
namen drie leden van de Twee
de Kamer deel: dr. ir. J. L.A.
Jansen, dr. J. Terlouw en ir. A.
J. Voortman. Verder werkten
onder anderen mee dr. ir. W. J.
Beek. een van de meest gezag
hebbende publicisten over pro
blemen van milieu en energie in
Nederland, de economen prof.
dr. B. Goudzwaard en dr. R-
Hueting, dr. H. J. G. Meyer, di
recteur van Philips Natuurkun
dig Laboratorium, en G. A. San
ders, de enige directeur van een
elektriciteitsbedrijf die zeer na
drukkelijk vraagtekens achter
zijn eigen activiteiten zet. De
gespreksdeelnemers, die niet uit
hoofde van hun functie mee
werkten, ondersteunen de
grondgedachte van de bezin
ningsnota zonder dat zij noodza
kelijk elk detail onderschrijven.
'Slechts drie dagen telefoneren'
leverde ruim dertig adhesiebe
tuigingen op, waaronder nogal
wat van kerkelijke zijde: prof.
dr. H. A. M. Fiolet (secretaris
van de Raad van kerken), dr. A.
H. van den Heuvel (scriba van
de hervormde synode), dr. A.
Kruyswijk (praeses van de gere
formeerde synode), prof. dr. G.
N. Lammens (directeur van het
Convent van kerken), prof. dr.
G. Th. Rothuizen (Kampen),
prof. dr. E. Schillebeeckx (Nij
megen) en prof. dr. J. Verkuyl
(Amsterdam).
nieuwe kerncentrales als gunstig.
De anders te verwachten protestac
ties zouden de eenzijdige menings
vorming en polarisatie versterken,
en zouden het mogelijk maken om
de komende jaren naar een even
wichtig publiek oordeel toe te
groeien.
Het laatste argument van de bezin
ningsnota is het behoud van de
vrijheid van keuze. Gaan we nü
door met kerncentrales, dan zouden
we er over vijf Jaar veel moeilijker
meer mee kunnen ophouden om
dat Industrie en overheid er al in
belangrijke mate op ingesteld zou
den zijn.
Van een verslaggever
BILTHOVEN De brand die
maandagavond een deel van de
Kees Boeke school te Bilthoven
heeft verwoest, blijkt te zijn aange
stoken. Tenminste drie klassen zijn
geheel verwoest en de rest van de
school heeft vrij ernstige water
schade. Volgens de politie van Bilt
hoven is de schade zeker een mil
joen, en wellicht veel meer.
Wie de brand heeft gesticht is niet
bekend. Maar functionarissen van
het gerechtelijk laboratorium te
Den Haag hebben gisteren een
nauwkeurig onderzoek ingesteld.
Voor de leerlingen betekent de
ramp dat ze voorlopig wel vrij zul
len rondlopen.
Weerrapporten van gisteravond 19
uur en max. neerslag van 719 uur:
Amsterdam
zw. bew.
18
0
De Bilt
zw. bew.
18
0
Deelen
zw. bew.
18
0
Eelde
h. bew.
19
0
Eindhoven
zw. bew.
19
0
Den Helder
h. bew.
17
0
Luchth. R'dam
zw. bew.
17
0
Twente
zw. bew.
19
0
Vlissingen
h. bew.
17
0
Zd.-Limburg
zw. bew.
18
0
Aberdeen
geh. bew.
16
0
Athene
onbew.
31
0
Barcelona
onbew.
26
0
Berlijn
onbew.
18
0
Bordeaux
zw. bew.
24
0
Brussel
h. bew.
18
0
Frankfort
zw. bew.
20
0
Genève
h. bew.
20
0
Helsinki
regen
14
3
Innsbrtick
1. bew.
18
6
Kopenhagen
1. bew.
19
0
Lissabon
onbew.
25
0
Locarno
onbew.
25
0.1
Londen
h. bew.
19
0
Luxemburg
h. bew.
18
0
Madrid
zw. bew.
29
0
Malaga
zw. bew.
34
0
Mallorca
onbew.
29
0
München
onbew.
15
2
Nice
onbew.
25
0
Oslo
zw. bew.
19
0
Parijs
h. bew.
25
0
Oslo
zw .bew.
19
0
Parijs
h. bew.
19
0
Rome
onbew.
27
0
Split
onbew.
28
0
Stockholm
1. bew.
19
1
Wenen
1. bew.
21
0.2
Zlirich
1. bew.
18
0
Casablanca
onbew.
25
0
Las Palmas
onbew.
33
0
s
BEWOLKING
toepasbaar is bij het zoeken van
oplossing voor het probleem van
toid-Molukken, is op dit ogenblik
niet uit te maken. Zeker is wel
het een uitgangspunt voor een
iiek kan zijn.
t
onze parlementsredactie
HAAG In de Tweede Ka-
bestond gisteren, met uitzon-
ng van de CPN weinig bezwaar
n de verbetering van de ruil-
avelingswet. Veel enthousiasme
ond er echter ook niet. Want
Igemene mening is nu wel, dat
nderingen in het landschap
alleen een zaak zijn van de
triers, maar dat er nog veel
r belangen in het geding zijn.
rom werd nadrukkelijk geïnfor-
"rd naar de stand van zaken
de landinrichtingswet, waarvan
voorontwerp op komst is.
«eer Van Rossum (SGP) en ook
«eer L. A. M. de Bekker, spre-
1 namens de confessionele par-
waarschuwden dat de boeren
'REN
1, 5.
eer d
ameë
wond
ut, 21
nwezl
honi
I nhS 'n ^et gedrang mochten ko-
"in de landinrichtingswet. Ter
ststelling zei hij er bij, dat
ais
1st m
if5 de
n emocr
en mensen zijn en geen na-
beulen.
ernstig bezwaar van de heer
Rossum was, dat de kleine
ieigenaars ook stemrecht heb-
als over een ruilverkaveling
moet worden. Dat was vol-
woordvoerder van de SGP
locratisch. Hij diende daarom
eli amendement in, waarin wordt
tald dat men voor het stem-
et bl 25 are moet bezitten. Dat
lies o 1 00k voorgeschreven voor het
irecht voor pachters,
d de heer Voortman (PvdA)
r0 m een amendement op tafel om
lebruiker-eigenaar dubbel stem-
blllte geven, omdat de pachter
sausT» 'temrecht heeft gekregen.
[ding.
Na storm, langdurige regen (tot nu
toe in september 60 tot 70 mm
plaatselijk in het noordoosten)on
weer en plaatselijk hagelstenen als
knikkers, zette gisteren een weers-
verbetering in. De zon overwon de
buien glansrijk en in de ochtend
nog aanwezige dreigende koppen
legden het hoofd in de schoot. De
invloed van het Franse hogedruk-
gebied de gezondheid daarvan
was duidelijk af te leiden uit het
gedrag van de barometer was té
groot geworden.
Het luchtdrukpatroon, dat de eerst
komende dagen het weer in de lage
landen bepaalt, zal er als volgt
komen uit te zien. Een hogedruk
gebied boven het continent met
een centrum van circa 1030 mb.
(gisteravond nabij Milnchen) bo
ven de Alpen. Verder een actieve
depressie van 990 mb ten noorden
van de Azoren gestadig in noord
oostelijke richting koersend. Tussen
beide systemen in ontwikkelt zich
een zuidelijke tot zuid-oostelijke
circulatie. De Azoren-depressie, die
zelf niet direkt het weer op het
continent aanpakt gaat warmere
lucht van subtropische oorsprong,
met in kracht toenemende winden
aanvoeren. In het meest westelijk
gelegen Azoren-station Corvo werd
het dinsdag opvallend warm: 30
graden Celsius.
In de tweede helft van deze week
neemt zogezien de kans op zomerse
temperaturen toe, het eerst in het
zuiden en zuid-oosten. Voor de at
mosfeer zal dat op den duur ver
moedelijk wel wat teveel worden,
wat dan weer uitloopt op een stij
gende kans op onweer, zonder dat
de nazomer daar direkt voor door
de knieën gaat. In het Alpengebied
veroorzaakte het koufront van de
Biskaje-storing maandagavond
zware buien. In Stuttgart konden
de ruitenwissers de waterstroom op
een bepaald ogenblik niet meer
verwerken.
Gister overdag was het weer in
Europa stukken stabieler dan 24
uur daarvoor. Op de Hebriden viel
nog wel 15 mm regen uit een IJs-
lands depressie front. De hoogste
temperatuur in west-Duitsland in
de binnengestroomde koelere lucht
was 20 graden C. o.a. in Neurenberg
en Düsseldorf.
Veel warmer weer is er te beleven
in zuid-Frankrijk en Spanje, waar
Marseille het gistermiddag al tot 27
graden bracht, Tovlon 31 en Sevilla
34 graden. 'Waakhond Kilo' ten
westen van de golf van Biskaje zat
gisteravond al tot kop en oren in
de Azoren-depressie sfeer, met een
z.o. wind van 6 tot 7 Beaufort,
onafgebroken matige regen en een
barometer die met vijf mb. in drie
uur terugholde.
BUITENLAND T5/K7
