Vlet de duivel heeft het
alles niet veel te maken
dichtbij
uurtje later
X
lotte bijl van sex en geweld in 'De Exorcist'
Geweld in trein en
bus roept vragen op
Twee jaar geëist
voor oplichting met
spaarbankboekjes
Twee jaar en tbr voor
moord op echtgenote
Laat 'ns wat van je.
nister praat met
nentebesturen
ïr dijkverhoging
het weer
Buien
weerrapporten
Vredeling verbreekt zwijgen
Ambtsketen
reuzepagode in warenhuis
-DUW/KWARTET VRIJDAG 6 SEPTEMBER 1974
r
BINNENLAND
T5/K7
inenkort draait in ons land de
i al druk in discussie zvjnde
lm 'The exorsist'. Met het oog
l de vragen die 'The exorsist'
bij velen oproep hebben wij de
Amsterdamse hei-vormde predi
kant A. A. Spijkerboer gevraagd,
zijn visie op deze film te geven.
In onze wekelijkse filmrubriek
treft de lezer dan beschouwing
van onze filmredactie aan.
inneer het waar is. dat de
ivel door middel van de film
Exorcist' een aanval doet op
ziel van ons volk, dan moeten
zijn intelligentie niet al te
jg aanslaan. Want om te be-
ïnen is de 'bezetenheid' van
twaalfjarige meisje Regan
le film niet altijd geloofwaar-
dat 'de duivel' haar danig
{takelt is te begrijpen, maar
ïeer hij het arme kind kof-
da en erwtensoep laat spu-
en dan tegen het einde in
ir mooie blauwe nachtpon
paar meter boven haar bed
zweven, kietelt hij de lach-
ren van de toeschouwers, in
its van hen te doen huiveren.
lat Regans 'bezetenheid' niet
geloofwaardig is, is het ook
•ilijk iets te zeggen over de acti-
•iten van een paar overigens
sympathieke paters Jezuïten,
zich opmaken 'de duivel' uit te
m drijven. Een van hen ver-
'it aanvankelijk meer heil van
wetenschap, maar wanneer die
baat brengt, gaat hij met een
Ie pater, die in de missie erva-
g heeft opgedaan met het ult-
jven van boze geesten, naar Re-
i toe om haar met de al lang in
gêtelheid geraakte gebeden voor
bezetenen uit de macht van 'de
ivel' te bevrijden,
lar ook dat helpt geen steek: de
de pater krijgt een paar enorme
ippen van 'de duivel' te Incasse-
en dat wordt te veel voor zijn
:h al niet sterke hart. De jonge
ter, een heel nobele kerel, offert
h op: ten einde raad vraagt hij
duivel' uit het kind en in hem
varen, en dan stort hij zich uit
kt raam naar'beneden. Dat is voor
fegan de bevrijding: ze huilt flink
blijkt van niets meer te weten
gaat met haar moeder op vacan-
enorme succes van 'De Exorcist' ln
Amerika en ook in Europa laten
Jongeren zich in met practljken die
Je in de twintigste eeuw niet meer
voor mogelijk zou houden. Uit zich
daarin niet de walging van de we
reld zoals die ons bij voorbeeld
door de reclame wordt voorgespie
geld? De belangstelling voor allerlei
mogelijke 'duivelarijen' lijkt mij
niet bedenkelijker dan het gemak,
waarmee miljoenen andere Europe
anen desnoods onder het aan
roepen van de Naam van God
bereid zijn alles aan hun eigen
comfort op te offeren.
In de Amerlkaanse-Europese cul
tuur kennen wij de bezetenheid
niet meer zoals er in de evangeliën
over gesproken wordt. Het spreekt
op zichzelf al boekdelen, dat de
regisseur van De Exorcist er met
alle hulpmiddelen, die hem ten
dienste stonden, niet in geslaagd is
de bezetenheid geloofwaardig te
maken. Ik zou liever zeggen, dat
bezetenheids iets is, dat zich in
onze cultuur in bepaalde gedrags
patronen vastzet. Is bijvoor
beeld het mengsel van onmacht en
onwil, waarmee de volkeren van de
Amerikaans-Europese cultuur, die
technisch zo ongeveer alles kunnen,
weigeren het probleem van de pro-
duktie en de verdeling van vol
doende voedsel voor de wereldbe
volking aan te pakken, geen uiting
van bezetenheid?
Exorcisme, het uitbannen van de
duivel, lijkt mij dan ook hierin te
bestaan, dat de kerken de dingen
bij de naam noemen en ln de
prediking, zoals wijlen dr. Dippel
zei, 'zones van waarheid' scheppen.
Solzjenitsyn is een moderne exor
cist, en wat is het niet een opluch
ting, wanneer er tenminste één
plaats is, waar de dingen niet ver
sluierd en verdraaid worden, en
waar niet gelogen wordt.
Het beste, dat er over de duivel
gezegd is, komt nog altijd uit de
mond van Karl Barth. Hij vond,
dat we er niet te veel aandacht aan
moesten besteden, omdat de duivel
een overwonnen macht is. Je werpt
er een 'korte, toornige blik' op, en
dan ga je verder. Precies zoals de
oude professor Gunning, toen hem
Beeld uit 'De Exorcist' (Max von Sydow).
op zijn sterfbed gevraagd werd. of
hij rustig op de dood kon wachten,
geantwoord moet hebben: 'Ik zal
een verslagen vijand de eer niet
aandoen op hem te wachten'.
Van de kook
Het Is overigens wel denkbaar dat
mensen van de kook raken, wan
neer ze 'De Exorcist' gezien hebben.
Wanneer het verhaal je meeneemt,
kan het zijn, dat beelden uit de
film je nog een tijd achtervolgen.
De film is doorspekt met griezelige
en soms ook walgelijke tonelen.
Waarom zou je erheen gaan als je
daar gemakkelijk van onder de in
druk komt? Of waarom zou je er
heen gaan om jezelf te bewijzen,
dat je het wel aankunt? Je gaat
toch ook niet met vacantle naar
een badplaats, waarvan je hoort
dat er cholera uitgebroken is?
Trouwens, Friedkin, de regisseur,
die de film gemaakt heeft, heeft
zelf een paar behartigenswaardige
dingen over zijn werkstuk gezegd:
'Als de mensen op brancards uit
mijn film, uit De Exorcist, gedra
gen worden, dan zeg ik: Ze hebben
gekregen waarvoor ze hebben be
taald! Heus, geeft het publiek wat
het verdient. Ze zijn gekomen om
geschokt en bang gemaakt te wor
den'. Wie naar 'De Exorcist' gaat
kijken, kan dus weten waarvoor de
maken van de film hem aanziet.
Maar met de duivel heeft .het alle
maal zoveel niet te maken.
DEN HAAG Het Tweede-Kamer
lid Van der Doef (PvdA) heeft de
ministers Westerterp van verkeer
en Van Agt van Justitie gevraagd
naar hun beleid Inzake de bestrij
ding van de criminaliteit bij het
openbaar vervoer. Ook wil hij inge
licht worden over de mogelijkheden
die de openbare vervoersbedrijven
hebben gekregen om hun werkne
mers en passagiers te beschermen
tegen mogelijk geweld.
Uit de vragen blijkt dat Van der
Doef niet de mening van de Vcr-
voersbond NW deelt over de crimi
naliteit waarmee werknemers in
het openbaar vervoer te maken
zouden hebben. In het blad 'Steeds
voorwaarts' van deze bond staat
deze week, dat veel to tolerant
wordt opgetreden tegen criminali
teit en terreur in het openbaar
vervoer en dat te matige straffen
worden gegeven. Van der Doef ver
onderstelt dat de regering deze ver
onderstelling van de Vervoersbond
NVV niet deelt.
DEN HAAG Twee jaar gevange
nisstraf waarvan twee maanden
voorwaardelijk met een proeftijd
van twee jaar en aftrek van het
voorarrest. Zo luidde de eis van de
officier van justitie bij de Haagse
rechtbank tegen de 24-jarige mon
teur S. L. uit Den Haag, die sinds
1972 een belangrijke rol heeft ge
speeld in de oplichting van de
Rijkspostspaarbank voor een be
drag van tegen de 80.000.
Verdachte, die met nog enkele an
deren samenwerkte, opende een re
kening bij de spaarbank met een
kleine inleg. Met behulp van een
handtekeningstempel dat aan een
loket van een bijkantoor in Den
Haag kon worden gestolen zag hij
kans, door in de boekjes de inleg-
bedragen bij te werken, grotere
geldbedragen te invasseren. Meestal
was dat ongeveer 4000 gulden. Dat
gebeurde dan bij verschillende
postkantoren in ons land.
DEN BOSCH De rechtbank in
Den Bosch heeft gisteren de 33-
jarige betonwerker J. van der S. uit
Hank wegens moord op zijn echt
genote veroordeeld tot twee jaar
gevangenisstraf met aftrek van
voorarrest en ter beschikking stel
ling van de regering. Op 22 augus
tus jl. eiste de officier van justitie
tegen hem vijf Jaar gevangenisstraf
met aftrek van voorarrest en ter
beschikking stelling van de rege
ring.
'De Exorcist' hakt 'de duivel'
it de botte bijl van sex en geweld
de mensheid ln, maar in de
ibel gaat de duivel veel slimmer
^erk. Want in de Bijbel weet de
uivel heel aannemelijk te maken,
t het niets gedaan is met het
rbond tussen God en de mensen:
het paradijs betoogt hij tegeno-
de mens, dat God afgunstig is
de mens zijmvrijheid niet gunt,
het begin van het boek Job
toogt hij tegenover God, dat het
gesloten is. dat mensen God echt
fhebben ('U had toch niet ge-
cht, dat Job U belangeloos
eest?' 1:9), en bij de verzoeking
de woestijn is de duivel er de
e tijd op uit om Jezus duidelijk
maken, dat het niets met Hem
rdt, wanneer Hij blijft bij de
ijdenis van Israël: 'Hoor, Israël:
Heer onze God, de Heer is één!
zult de Heer, uw God, liefheb
met geheel uw hart en met
leel uw ziel en met geheel uw
cht.' In de Bijbel Is de duivel
rtdurend in de weer om Gods
deren hun leven met God te
futselen. Hij gebruikt daar 'the-
Üsche' argumenten voor, en
n vloeken en vuile taal, zoals in
film. Zijn eigenlijke arbeidster-
is de kerk, en niet het door
echtscheiding gebroken gezin
een amerikaanse actrice, zoals
de film.
is overigens nogal kras om te
eren, dat de duivel 'niet be-
t. Is het zo dwaas om er reke-
g mee te houden, dat het kwaad
macht is bulten onszelf? Is
oorbeeld de kerkgeschiedenis
anks de ontwijfelbaar aanwezi-
goede wil van de Christenen,
'el meer dan een samenzwering
tn het leven uit het evangelie?
etenheid
uivel is op het ogenblik overi-
nogal 'in'. Dat bewijst liet
(ADVERTENTIE)
't Pilsje loopt wat uit.
Een band loopt leeg. Een oud
collega loopt even aan
kortom: het loopt een beetje
uit de hand. Als je dan ook nog een
uurtje reizen moet, voordat je
thuis bent, dan bel je even op.Da's
aardig. En 's avonds na zessen of in het
weekend bel ie voor half geld door
heel Nederland.
;em verslaggever
HAAG Begin oktober gaat
Iter Westerterp overleg plegen
gemeentebesturen over de pro-
ttiek rond de verhoging van
dijken, met name de dijken
de Rijn en zijarmen. Het zal
gaan over de vraag in hoe-
Ibij de dijkwerken - vijfhon-
kilometer moet worden ver-
wat vierhonderd miljoen
kost - naast de eisen van
leid, de technische eisen, re
is gehouden kan worden met
Bhoud van de natuur en het
&ap.
leek uit het antwoord, dat
er Westerterp in de Tweede
gaf tijdens het mqndeling
uurtje. De kamerleden Albers
evrouw De Boois (beiden
hadden er bezwaar tegen
t. dat bij het maken van
ogwaterbeveiliging langs de
n Doesburg ernstige schade
rxen toegebracht aan het
'icht. de werkgelegenheid en
ibaarheid. De bewindsman
mee, dat er over de werken
:sburg nog geen definitieve
ig gevallen is.
Van onze weerkundige medewerker
Terwijl precies 25 jaar geleden de
thermometers totaal uit de hand
sprongen en in Limburg plaatselijk
25 graden Celsius bereikten en op
veel andere plaatsen in het midden
en zuidwesten van het land 33 a 34
graden Celsius, was het weer giste
ren volslagen van de kook. Nog
niet eerder deze (na)zomer was het
zo lang achtereen zo onstandvastig
en stormachtig. Door een zeer om
vangrijk slecht weergebied, geïnspi
reerd door een diepe depressie tus
sen IJsland en de Fdröer. De zee in
het Kanaal was zelfs ruwer dan in
vele jaren het geval is geweest,
althans in deze tijd van het jaar.
En neem dan verder eens de uit
werking van een koufront, dat door
de ontwikkeling van golfstoringen
erin ging slepen.
De uitwerking ervan in zuid Enge
land was het sterkst; dat blijkt uit
de afgetapte neerslaghoeveelheden.
Portland Bill ving in 24 uur tijd 55
millimeter neerslag. Bournemouth
telde tot gisteravond zeven uur 43
millimeter, het vliegveld Gatwick
bij Londen 41 mm., Plymouth 38
mm, het vliegveld Heathrow 34
mm, Culdrose, de Scilly-eilanden
en St. Mawgan alledrie in zuidwest
Engeland respectievelijk 29, 27 en
26 mm. In verschillende streken
van zuid-Engeland kwam het tot
overstromingen en onbegaanbare
weggedeelten. In ons eigen land
tapte Den Helder gisteravond 23
mm over de voorafgaande twaalf
uur af tegenover Maastricht slechts
enkele druppels na een maximum
temperatuur van 24 graden Celsius.
In zuid Frankrijk was het volko
men zomers met in de streek tus
sen Bordeaux en Pou maxime van
29 tot 30 graden Celsius. Vandaag
krijgen we een weertype met buien
afgewisseld door opklaringen. Het
blijft verder onbestendig, wanneer
tenminste een nieuwe ten westen
van Ierland naderende oceaande
pressie niet zal vertragen. Gebeurt
dit wel dan zou het in de loop van
dit weekend juist weieens zonniger
en warmer kunnen worden. Zeker
heid hierover was er gisteravond
nog niet. De Londense weerkundi
gen verwachten in de loop van
september perioden met droger en
bestendiger weer, maar de tweede
helft van de maand zal volgens hen
relatief koeler uitvallen dan de eer
ste en opnieuw een periode met
gestoord weer produceren met op
de meeste plaatsen van tijd tot tijd
regen. De algemene circulatie in de
hogere niveau's in augustus 1974
leek vrij veel op die in de augus
tusmaanden van 1895, 1928, 1953 en
1962. In de laatste drie gevallen volg
de er strenge winterkou. Toeval?
De augustusneerslag van dit jaar is
op de Britse eilanden zeer uiteenlo
pend geweest. Zeer nat was het aan
de zuidkust van Engeland met
Plymouth op 141 mm (normaal 80).
Nat was het ook in Gorleston aan
de Zuidoostkust met 102 (56). Op
het vliegveld Gatwick bij Londen
viel niet meer dan 73 mm. Meer
regen nog viel er op Ierland: Va-
lentia 169 (95). vliegveld Shannon
141 (77), Cork 120, Belmullet in het
uiterste noordwesten 117 (89)
maarDublin verder van de Oce
aan gelegen niet meer dan 30 mm.
(172).
Amsterdam
regen
17
11
De Bilt
regen
18
10
Deelen
regen
20
3
Eelde
regen
16
11
Eindhoven
regen
24
0.5
Den Helder
regen
15
32
Luehth. R'dam regen
18
11
Twente
regen
22
3
Vlissingen
regenbui
18
9
Zuid-Limburg regen
24
0
Aberdeen
zwaar bew.
16
2
Athene
half bew.
33
0
Barcelona
licht bew.
0
Berlijn
zwaar bew.
23
0.2
Bordeaux
licht bew.
28
0
Brussel
regen
22
1
Frankfort
zwaar bew.
24
0
Genève
onbewolkt
27
0
Helsinki
geheel bew.
19
0
Innsbrück
onbewolkt
25
0
Kopenhagen
regen
17
5
Lissabon
onbewolkt
24
0
Locarno
licht bew.
24
0
Londen
zwaar bew.
15
16
Luxemburg
licht bew.
25
0
Madrid
onbewolkt
30
0
Malaga
onbewolkt
28
0
Mallorca
licht bew.
31
0
München
zwaar bew.
24
0
Nice
onbewolkt
24
0
Oslo-
zwaar bew.
15
6
Parijs
geheel bew.
26
0
Rome
onbewolkt
28
0
Split
onbewolkt
29
0
Stockholm
regen
16
1
Wenen
half bew.
25
0
Zürlch
onbewolkt
25
0
Casa Blanca
onbewolkt
24
0
OPKLARINGEN
MIST
SNEEUW
SS ONWEER
AGE'
BEWOLKING
10 MAX. TEMP.
MIN. TEMP.
WINDRICHTING
IIOOG WATER
Vikingen: 4.52-17.03; Harlngvlietslulzen:
fi.28-18 47Rotterdam: 7.34-19.43; Sche-
venlngen: 5.51-18.13: IJmulden: 6.35-
18.57: Den Helder: 10.39-22.45; Harlingen:
0.14-13.00: Delfzijl: 2.55-15.04.
onder redactie van loessmil
Woensdag viel op deze plaats te
lezen dat het historische inter
view met minister Vredeling in
Vrij Nederland ook het misnoe
gen van Simon Carmlggelt had
gewekt. De uitlatingen van Vre
deling vond hij weliswaar 'geen
zaak van enige betekenis', zoals
hij de lezers van Het Parool liet
weten, maar wel had hij zich
gestoten aan wat de minister
Bibeb had toevertrouwd over
Wilco Jlskoot. een mede-leerling
van Vredeling op het Baarns
lyceum. Carmlggelt heeft Wilco
Jiskoot leren kennen in de oor
log. toen zij beiden deel uit
maakten van de in het verzet
opererende Parool-groep (wat
Jlskoot in 1945 het leven kost
te). Hij vond het nogal grievend
voor de nagedachtenis van Jis
koot dat Vredeling hem zo'n
beetje als een verwend rijkeluis
kind afschilderde, compleet met
een huisknecht die er in het
ouderlijk huis op na gehouden
zou zijn. Die huisknecht was er
ook nooit geweest, zo kon Car-
miggelt melden op gezag van de
heer A. Jiskoot, een broer van
Wilco, die zich al evenzeer aan
Burgemeester A. Schouwenaar
van de Zeeuwse gemeente Brou
wershaven wil graag van de
ambtsketen af. In een brief aan
de nieuwe gemeenteraad heeft
hij gevraagd of de raadsleden er
bezwaar tegen hebben dat hij in
de nieuwe zittingsperiode de
ambtsketen niet meer zal dra
gen. Hij vindt dat dit attribuut
van hoogwaardigheid niet meer
past in onze democratische tijd.
waar de voorzitter van de raad
wel de eerste onder zijns gelij
ken is, maar dat dit niet hoeft
te blijken door een keten, die in
deze tijd van inspraak niet meer
nodig is. De heer Schouwenaar
vindt dat van de wet van 16
november 1852 wel afgeweken
mag worden om deze zaak aan
het rollen te brengen en in de
aandacht te krijgen. Als de ge
meenteraad hem hierin tenmin
ste wil volgen, want anders ge
beurt er niets. De heer Schouwe
naar is politiek-voorzitter van
het'gewest Zeeland van de Partij
van de arbeid.
de desbetreffende passage in het
interview had gestoten.
'Wordt vervolgd' had er eigenlijk
onder dat stukje van woensdag
moeten staan, en voor dat ver
volg heeft diezelfde woensdag
Carmiggelt, of liever: Vredeling,
gezorgd. Ook de minister las het
stukje van Carmlggelt en kwam
terstond ln actie. Hij belde Car
mlggelt onmiddellijk na publika-
tie van diens klacht, op maan
dagavond. thuis op. en, zoals
Carmiggelt het formuleert, 'gaf
uiting aan de gevoelens die bij'
lezen in hem opkwamen'. Car
mlggelt vervolgt: 'Toen hij belde
was hij ln de ministerraad, maar
hij bood aan. de volgende dag
naar Amsterdam te komen om
de zaak met me te bespreken.
Aangezien een minister het
drukker heeft dan ik, prefereer
de ik het dinsdag naar Den
Haag te gaan. Op het departe
ment hadden we een gesprek'.
In dat gesprek zegt Vredeling:
'U treft geen blaam. Ik kan me
begrijpen dat u dit schreef.
Commentaren op het interview
heb ik, in het openbaar, niet
gegeven, maar voor dit onder
deel wil ik toch, na lezing van
uw stuk, een uitzondering ma
ken, omdat het mij aanvliegt dat
het zo verkeerd is overgekomen.
Eigenlijk heb ik geen behoefte
aan publikatle van hetgeen ik er
tegen u over zeggen wil. maar
wanneer u zoals u doet
opmerkt dat ik dan bij de lezers
van uw rubriek ten onrechte de
indruk zou vestigen dat het me
koud laat wat in uw stuk staat,
zwicht ik voor dat argument'. In
zijn toelichting geeft Vredeling
toe dat Wilco Jiskoot 'een erg
aardige jongen was', en dat hij,
'om de sfeer van het Baarns
Lyceum aan te geven, beter een
ander voorbeeld had kunnen
kiezen'. Over die hulsknecht zegt
Vredeling: 'In mijn herinnering
zie ik niet alleen die kamer
maar ook die huisknecht nog
duidelijk voor me en hoor ik het
zinnetje dat hij sprak toen hij
opendeed. Maar waarschijnlijk
heb ik een gedeelte van de erva
ring ergens anders in Baarn be
leefd en, door een kortsluiting
in mijn herinnering, verweven
met mijn bezoek aan Wilco Jis
koot'. De lezers van deze rubriek
mogen nu uitmaken of zij Vre
deling toch niet een erg aardige
man vinden.y
In een warenhuis in Tokio, waar een ivoor-tentoonstelling was inge
richt, stond deze pagode van maar liefst 2,30 meter hoog en 240 kilo
zwaar. De waarde van het kunststuk, waarna 55 jaar gewerkt is, loopt
tegen de vier miljoen gulden. Er zaten veertig volledige slagtanden van
Afrikaanse olifanten in verwerkt.
'Zie je nog een goeie baan in de krant, Slmpklns?'
