lilitaire balans
(S-SU verstoord
Leiders Griekse en
Turkse gemeenschap
praten regelmatig
Vaticaan blijft
tegen kunstmatige
geboortebeperking
abieren in spanning
tor oefening in Israël
Haldeman doet boekje
open over Kissinger
irika kan nu Russische kernduikboten opsporen
Nieuw schandaal
bedreigt SPD in
West-Duitsland
Weer hulp aan Cyprus
^«onco
Succes voor Waldheim
Drie moordenaars
maken VS onveilig
Britse ministers
voor verkiezingen
op 3 oktober
[/KWARTET DINSDAG 27 AUGUSTUS 1974
BUITENLAND T7/K9
DEN (UPI) Amerika heeft zij n teehiniek om onderzeeboten op te spo-
ko ver verbeterd dat het militair- strategische evenwicht met de Sowjet-
t ernstig wordt bedreigd.
Ifpiliteit van dat evenwicht
voor een steeds belangrijk
op de onvindbaarheid van
[erzeeboten met atoomra-
de Amerikaanse Polaris
Russische tegenhanger. In
Wval van een onverhoedse
1^ met kernwapens door een
iide partijen, zou de tegen-
In ieder geval met zijn on-
Dotraketten nog een vernie-
tegenaanval kunnen doen.
,ren namelijk niet bij de
klap' uit te schakelen. De
id dat een tegenaanval al-
igelijk bleef, betekende dat
delen van een 'eerste klap'
gelijk stond aan nationale
rd. Die bijdrage aan het
ht van de afschrikking
nu aan één zijde weg te
Volgens mededelingen op
ïtste internationale congres
oestiek in Londen, heeft het
ve Amerikaanse onderzoek
6&en opgeleverd die het Russi-
^ermogen tot vergelding na
^fste aanval door de Verenig-
en aanmerkelijk beperken.
poring van onderzeeboten is
i algemeen mogelijk door on-
■■tter geluidsgolven uit te zen-
fu te bepalen op welk tijdstip
i welke richting een echo te-
#aatst wordt, het sonar-
'De manier waarop geluid
de oceaan voortplant is
f\ zo onvoorspelbaar geweest,
aannam dat kernonderzee-
;ich gemakkelijk maanden-
.huil konden houden', aldus
;ikel over de nieuwe ontwik-
jin het weekblad New Scien-
braak
jid verwachtte dat daar bin-
[zienbare tijd veranderingin
nen. Maar de Amerikaanse
I heeft de afgelopen jren een
zeven miljard gulden per
jiitgegeven voor onderzoek
natuurkundige en biologi
sche eigenschappen van de oceaan
en voor de ontwikkeling van mo
dellen voor de voortplanting van
geluidsgolven daarin. Uit dit onder
zoek kwamen enkele bijdragen aan
het congres in Londen voort.
Zo beschreef F. D. Tapper een
computer-nabootsing die, gebruik
makend van oceanische gegevens
en metingen vanuit kunstmanen,
bedoeld was om de plaats van een
onderzeeboot tot op afstanden van
16.000 kilometer te bepalen. Het
systeem zou de plaatsbepaling
waarschijnlijk met een onzekerheid
van zestien kilometer kunnen uit
voeren.
'Binnen een zo klein gebied
schrijft Farcpq Hussain in de New
Scientest, 'kan de onderzeeboot dan
met de gebruikelijke apparatuur
door vliegtuigen verder worden op
gespoord'. Hij kan dan met de ge
bruikelijke onder-waterwapens
worden vernietigd.
Escalatie
'Hoe goed deze nieuwe systemen
precies werken, en in hoeverre zij
door elektronische tegenmaatrege
len kunnen worden gestoord, is
verbórgen onder de dekmantel van
de militaire geheimhouding'. Maar,
aldus het artikel, dat is misschien
niet. eens zo belangrijk. Want de
filosofie die de bewapeningswed
loop op gang houdt, is dat je je op
de ergste mogelijkheid moet voor
bereiden. Volgens die filosofie móét
de Sowjet-Unie aannemen dat zijn
onderzeeboten zich niet langer vei
lig kunnen verbergen. En volgens
diezelfde filosofie moeten de Ame
rikanen aannemen dat de Russen
bihnenkort even verfijnde opspo
ringssystemen zullen hebben ont
wikkeld.
Het resultaat zal een militaire esca
latie in twee richtingen zijn. In de
eerste plaats zullen beide partijen
zo snel mogelijk hun sonar-syste-
men willen verbeteren om er zeker
van te zijn dat zij inderdaad wer
ken. Ten tweede zullen beide par
tijen streven naar meer effectieve
kernonderzeeboten en andere nieu
we aanvalswapens.
(3IXM3IH3AOV)
coolsingel 73
rotterdam
telefoon 010-135870
ook
vrijdagavond
open
)ET, JERUZALEM (AR, Reuter, UPI) In Israël is giste-
n eind gekomen aan de grootste mobilisatie-oefening, die
'vredestijd' in dit land is gehouden en die in de Arabische
nden grote ongerustheid had gewekt.
ëlische minister van defen-
paon Peres, heeft na afloop
oefening verklaard dat de
en forse bijdrage heeft gele-
t het herstel van het door de
oorlog van 1973 geschokte
,1e zelfvertrouwen en dat
weer gerustgesteld is in het
n van de strijdkrachten
en tegen Israël af te slaan,
oefening hebben duizenden
ten'van de drie krijgsmacht
delen deelgenomen. De oefe-
ïad 24 uur moeten duren.
wee uur voor het aanvanke-
uitingsuur werd in een com-
lé gemeld dat de oefening al
;elopen. De bliksemmobilisa-
■v bedoeld om de paraatheid
strijdkrachten te testen met
op een Arabische verras-
nval.
rabische persagentschap in
heeft meegedeeld dat naar
|ing van de Israëlische öefe-
Syrische en Egyptische
aan de fronten van Suez
m in de hoogste staat van
'aren gebracht. Volgens het
:eau hebben de militaire op-
ilhebbers in Cairo en Damas
cus een codewoord afgesproken om
elkaar te waarschuwen als er mili
taire acties moesten worden begon
nen. Dit zou gebeuren wanneer
Egypte en Syrië de zekerheid zou
den hebben dat de mobilisatie-oe
feningen van Israël het karakter
waren gaan aannemen van voorbe
reidingen tot agressie.
De Israëlische stafchef., generaal
Mordechai Goer, heeft erkend dat
de oefeningen tot spanningen aan
Arabische zijde hebben geleid. 'Er
heerste een zekere toeneming van
spanning en men kon dat merken
bij het luisteren naar de verbin
dingsstelsels', aldus Goer.
Het Egyptische dagblad Al Achram
heeft gemeld dat president Sadat
opdracht heeft gegeven tot de ves
tiging in Egypte van het eerste
instituut voor luchtverdediging in
het Midden-Oosten. Het instituut
gaat op 2 november open en zal de
Egyptische strijdkrachten voorzien
van specialisten in het gebruik van
electronische uitrusting. De studen
ten zullen er ook Ivriet (Israëlisch)
leren, aldus Al Achram.
BONN (Reuter) Herbert
Whener, de fractieleider in de
Bonds raad van de Westduitse
sociaaldemocratische partij
(SPD) is van vakantie in
Zweden naar Bonn terugge
keerd om een prominent par
tijgenoot te verdedigen, die
ervan wordt verdacht steek
penningen te hebben aange
nomen en erover te hebben
gelogen.
De justitie in Bonn is bezig
met een onderzoek naar be
weringen dat Karl Wienand,
de 47-jarige opperdiciplinebe-
waarder van de SPD-fractie
in de Bondsdag 162.500 mark
heeft aangenomen van de
cliarterluchtva artmaat-
schappij Paninternational
Airline München. Wienand
zou maandelijks betalingen
van deze maatschappij, die
thans is opgeheven, hebben
ontvangen wegens werkzaam
heden als 'adviseur'. Wienan
heeft dit krachtig ontkend.
Het onderzoek tegen Wienand
kwam in een nieuwe l'ase na
dat de voormalige directeur
van de charter maatschappij,
Tassilo Frommer, vorige week
terugkwam op zijn eerdere
verklaring dat Wienand wat
geld had ontvangen, maar dit
een terugbetaling betrof van
een particuliere lening. Nu
wordt beweerd dat Wienand
het geld van de maatschappij
heeft aangenomen om zijn
invloed aan te wenden zodat
de maatschappij veiligheids
certificaten en landingsrech
ten zou verkrijgen.
DEN HAAG Minister Pronk heeft
besloten weer een bedrag ter be
schikking te stellen voor hulpverle
ning op Cyprus; hij heeft nu
350.000 gulden ter beschkking ge
steld. Eerder was 150.000 gulden
overgemaakt.
't HOE fa!* ÜÈ1111® Wad dat
I no. i ontvangt u
fttijkpatronen
"'/oi-spencer
ve.st-rokie
sprei
i 'apijftegols
jWMWeri/tjes
kruissteek
Vraag uw bladenman, kijk op uw tijdschriftadres of in de betere
handwerkspeciaalzaken. U kunt zich ook telefonisch als abonnee opgeven,
(abonn. prijs f2,95). Bel daarvoor het Informatie-centrum van de
Geïllustreerde Pers, teL020-72.97.85
De Turks en Grieks-Cypriotische leiders Denktasli en Klerides
schudden elkaar de hand by hun eerste ontmoeting sinds de con
ferentie in Genève.
NICOSIA (DPA, Reuter, UPI)
De secretaris-generaal der Verenig
de Naties, dr. Kurt Waldheim, heeft
maandag op Cyprus een eerste suc
cesje weten te boeken. De Grieks-
Cyprische president Glafkos Kleri
des en de leider van de Turkse
Cyprioten, Rauf Denktash, zullen
voortaan iedere week samen aan InstCllUTUng"
tafel gaan zitten qm over de pro
blemen op het eiland te praten.
trachten het gehéle land onder
controle te krijgen. Denktash, die
met de journalisten op een nogal
uitdagende toon sprak, gaf de
Griekse Cyprioten overigens niet
veel kans op succes bij een eventu
ele guerrilla op het kleine .eiland.
Waldheim, die zondag uit Athene in
Nicosia was aangekomen, voerde
eerst op het hoofdkwartier van de
VN-vredesmacht in de Cyprische
hoofdstad afzonderlijke gesprekken
met Klerides en Denktash. Daarna
ontving hij hen samen. Na afloop
van het gesprek dat ruim een half
uur duurde, zei Waldheim, dat het
gesprek 'zeer vruchtbaar' was ge
weest. Er was deze eerste keer al
leen gesproken over humanitaire
zaken, met name over het lot van
de ongeveer 200.000 vluchtelingen
op het eiland. Waldheim zei te ho
pen dat de volgende gesprekken
tussen de leiders van de twee be
volkingsgroepen zullen bijdragen
tot een politieke oplossing.
Kort nadat Waldheim naar Ankara
was vertrokken, had Denktash een
gesprek met journalisten. Hij ver
klaarde dat als Griekenland de
kwestie-Cyprus voor de algemene
vergadering der VN brengt er op
het eiland een onafhankelijke
Turkse republiek zal worden geves
tigd. Hij verweet de Griekse rege
ring dat zij weigert de vredesbe-
prekingen in Genève te hervatten.
Hij waarschuwde dat als de Grie
ken op het eiland een guerrilla
zouden beginnen de Turken zullen
De Griekse minister van buiten
landse zaken, Georges Mavros,
heeft maandagavond de Russische
ambassadeur in Athene een nota
overhandigd als antwoord op het
voorstel van Moskou inzake een
internationale -conferentie over
Cyprus onder auspiciën der Ver.
Naties. De inhoud van het Griekse
antwoord is nog niet bekendge
maakt. maar wel dat Athene met
het Russische voorstel instemt. De
nota zou dan suggesties en amen
dementen op het voorstel bevatten.
De inhoud van de Griekse nota is
het afgelopen weekeinde, besproken
tussen de Griekse leiders, president
Klerides en secretaris-generaal
Waldheim. In de nota zou volgens
goedingeiichte kringen worden
aangedrongen op uitvoering van
resolutie 35.3van de Veiligheids
raad, waarin, wordt opgeroepen tot
terugtrekking van alle buitenlandse
troepen van-met eiland.
De Turkse ..premier Bulent Ecevit
heeft maandag meegedeeld dat
Turkije het Russische voorstel be
studeerd heeft en dat zijn regering
waarschijnlijk vandaag Moskou zal
antwoorden. In diplomatieke krin
gen in Ankara is er nog eens met
nadruk op gewezen dat Turkije de
voorkeur geeft aan een hervatting
van de Geneefse conferentie boven
een uitgebreide conferentie met le
den van de Veiligheidsraad.
Ataturk op Cyprus
Ter ere en ter onderstreping
van de Turkse overwinning is in
de Cyprische havenstad- Kyrë-
nia een standbeeld opgericht
van Kemal Ataturk, de grond
legger van het moderne Turkije.
STEPHEN VILLE (AP) Drie op
wraak beluste ontsnapte Ameri
kaanse gevangenen die moordend,
verkrachtend en rovend door Colo
rado. New Mexico en Texas zijn
getroken. zijn er gisteren in ge
slaagd zich in het bergachtige ge
bied rond Stephenville. in Texas,
verborgen te houden voor het le
gertje politiemannen dat hen op de
hielen zit.
Volgens de autoriteiten hebben de
drie ontsnapte gevangenen reeds
twee moorden gepleegd, twee vrou
wen verkracht en een reeks roofo
vervallen uitgevoerd sinds zij uit
een gevangenis in Colorado ont
snapten.
Volgens de autoriteiten hadden de
twee personen die door de drie zijn
vermoord, op hun proces tegen hen
getuigd.
LONDEN (UPI) Michael Foot, de
Britse Labourmlnlster van arbeid,
heeft verklaard dat de meerderheid
van de leden van Harold Wilsons
kabinet voor nieuwe verkiezingen
op donderdag 3 oktober is. Al ge
ruime tijd wordt erop gespeculeerd
daf in oktober nieuwe verkiezingen
in Engeland worden gehouden Het
besluit, dat alleen premier Wilson
zelf kan nemen, is echter nog niet
gevallen.
NEW YORK (Reuter) Bob Haldeman, topfiguur in het Watergateschan-
daal en voormalig medewerker van Richard Nixon, toen deze nog presi
dent was, gaat een boek schrijven over zijn werkzaamheden in het Witte
Huis. In dit werk zal Haldeman ook schrijven over minister van buiten
landse zaken Henry Kissinger. Dit heeft het Amerikaanse weekblad News
week gemeld. Het blad bericht dat een literair agent met Haldeman on
derhandelt over zijn boek, dat hem 60.000 dollar aan publikatierechten zou
gaan opleveren en de titel 'In het Witte Huis' zou gaan dragen. Newsweek
meldt uit bronnen in Washington te hebben vernomen dat Haldeman Hen
ry Kissinger beschrijft als een 'onbetrouwbare en arrogante briljante en
kleinzielige' man.
door Johan ten Hove
BOEKAREST De delegatie van de Heilige Stoel, die op in
ternationaal gebied de universele rooms-katholieke kerk ver
tegenwoordigt heeft op de wereldbevolkingsconferentie in
Boekarest verklaard dat de passages in het actieplan voor de
wereldbevolking, die gaan over de 'contraceptie en methoden
ter voorkoming van geboorten' voor haar onaanvaardbaar
zijn.
Hiermee wordt de pauselijke
encycliek van 1968, Humanae
Vitae, waarin het gebruik van
contraceptieve middelen in
strijd met Gods wil, de mense
lijke natuur en de zedelijkheid
Wordt geacht, nog eens beves
tigd. Na de toespraak van de
leider van de delegatie in de
plenaire zitting van de confe
rentie had ik een gesprek met
pater Schotte, secretaris van de
pauselijke delegatie.
Op mijn vraag of in de toe
komst - Hümanae Vitae nog
eens veranderd zou woeden ant
woordde hijr^'Nee. dat zie ik
helemaal niet. Humanae Vitae
blijft onveranderd van kracht.
Het was nodig dit nog eens in
deze rede te bevestigen, omdat
er zo veel valse geruchten zijn,
ook hier in Boekarest, waar uit
zou blijken dat er in het Vati
caan anders over wordt gedacht.
Deze geruqhten zijn totaal onge
grond'. HET GEZIN-
Het gezin
mens moet in staat gesteld wor
den tot een vrije keuze. De staat
moet zoveel materiële goederen
beschikbaar stellen dat de ge
huwden kunnen overgaan tot
een vrije keuze in het aantal
perkt worden door materiële
kinderen. Zij mogen niet be-
omstandigheden in hetv aantal
kinderen'
Vindt u niet dat de mens ook
die vrije keuze moet hebben om
te kiezen op wat voor manier hij
zijn kindertal wil beperken? bij
voorbeeld met behulp van de pil,
sterilisatie of abortus?
Pater Schotte: 'Ik denk niet dat
de vernietiging van menselijke
waarden voorwerp is van vrije
keuze, de mens is aan zichzelf
verschuldigd zichzelf te eerbiedi
gen. Humanae Vitae zegt dat als
de omstandigheden een kleiner
gezin noodzakelijk maken dat in
verantwoordelijkheid kan gebeu
ren, mits er gebruik gemaakt
wordt van ethisch aanvaardbare
middelen.
De rooms-katholieke delegatie
vindt dat in het belangrijkste
werkstuk van de conferentie te
weinig de nadruk wordt gelegd
op de rechten van de mens. Er
staan te veel sociaal-economi
sche beschouwingen in en te wei
nig over basisproblemen van
menselijke waarden en motiva
ties. Ook het gezin wordt te veel
als louter een sociaal-economi
sche eenheid gezien. Het gezin is
belangrijk op zichzelf en niet
om er een bepaalde politiek
mee uit te oefenen, aldus de
Heilige Stoel.
Volgens de Nederlandse minister
van ontwikkelingssamenwerking,
Jan Prónk, hééft In z'ijn rede
gewezen op het ontstaan van
andere leefgemeenschappen dan
het klassieke gezin, en hij vraagt
zich af - of de stelling dat het
gezin de natuurlijke én funda
mentele eenheid van de samen
leving is, nog wel houdbaar is.
Hoe denkt de'Heilige Stoel hier
over?
Pater Schotte; 'Pronk mag daar
best een vraag over stellen. Ik
denk niet dat wij dat ooit kun
nen aanvaarden, dat de familie
niet meer de basis zou zijn van
de gemeenschap.
Wat de oorzaken van de armoe
de. honger en werkloosheid in
vooral de ontwikkelingslanden
aangaat Is het standpunt van de
pauselijke delegatie hetzelfde als
dat van de derde wereld, en zelfs
dat van China. Bevolkingsgroei
is niet de oorzaak van al die
problemen. Weliswaar verschilt
de Heilige Stoel met de opvat
tingen van de Aziatische landen,
waarvan de meeste een politiek
van geboortenbeperking voor
staan. Maar ze komt weer erg
dicht bij de Latijns-Amerikaanse
landen en zelfs de Oost-EUrope-
se landen, die zowat allemaal
een politiek gericht op de bevol
kingsgroei voeren. Pater Schot
te: Het lijkt hetzelfde, maar wij
gaan uit van een andere filoso
fie, wij willen een integraal
menselijke ontwikkeling, dat is
niet hetzelfde als een economi
sche ontwikkeling, die de Oost-
Europese landen nastreven'.
Hard gelag
'Vindt u het geen hard gelag
voor een Indiaas echtpaar dat
waarschijnlijk een van de weini
ge genoegens beleeft door met
ellkaar naar bed te gaan?'
Azië
Voor de rooms-katholieken in de
Aziatische landen levert het
standpunt van de pauselijke dele
gatie wel weer de nodige moei
lijkheden op. Niet zo lang na de
afkondiging van Humanae Vitae
hebben de Indiase bisschoppen
op een congres In Bangalore al
verklaard dat het voor hen bij
zonder moeilijk is zich te hou
den aan de encycliek. En op de
uippijnen worden dezelfde
moeilijkheden gesignaleerd.
Ik vroeg aan pater Schotte of
vooral m deze landen met hun
enorme bevolkingsproblemen het
gewoon niet noodzakelijk was
aan geboortenbeperking te doen.
"Wel geboortenbeperking maar
dan op ethisch aanvaardbare
gronden. Kunstmatige middelen
niet aanvaardbaar', is de
huidige situatie waarin velen van
de honger omkomen dan wel
aanvaardbaar en behoort een 'ge
ïntegreerde menselijke ontwikke
ling m bijvoorbeeld India wel
tot de mogelijkheden?
Pater Schotte: 'De rede
van onze delegatie is een aan
klacht tegen de rijke landen, die
een sociaal-economische orde
handhaven waarin de Indiase
bevolking niet de materiële
voorwaarden krijgen tot een
volwaardig menselijk leven. De
Pater Schotte: 'Daarom hebben
wij ook zo sterk de nadruk ge
legd op zaken als onderwijs en
ontwikkeling, het geluk van de
mens hangt ook hier vanaf'.
Gelukkig zijn met een lege maag
lijkt me erg moeilijk.
Pater Schotte: 'Absoluut daarom
richten wij ook een aanklacht
tegen de rijke landen, de oorza
ken van de onmenswaardige
omstandigheden zijn de on
rechtvaardige verhoudingen die
er bestaan In dë wereld.
'Gelooft u echt dat de rijke lan
den bereid zijn die ongelijke
economische orde te verande
ren?
Pater Schotte: 'Op het moment
is- die politieke wil er nog niet,
maar die zal er komen. Als ze
het niet vrijwillig doen, dan zul
len ze gedwongen worden. De
oliecrisis heeft dat bewezen'
Latijns-Amerika
Het is duidelijk dat vooral de
regeringen van de Latijns-Ame
rikaanse landen de rede van de
pauselijke delegatie toejuichen.
Vooral Brazilië en Argentinië die
grootmachten in dit deel van de
wereld willen worden- en bevol
kingsgroei willen, krijgen een
steuntje In de rug, vooral omdat
de rooms-katholieke kerk tradi
tioneel In Latijns-Amerika al
een macht vormt.
Over de motiven waarom de
contraceptie verboden is hoeven
de Latijns-Amerikaanse regerin
gen zich niet druk te maken. De
delegatie van de Heilige Stoel zit
met haar standpunt op deze
conferentie gebeiteld. Voorop
staat dat ze in het algemeen
tegen beperking van geboorten
is. Dat komt het voor haar goed
uit dat volgens de meeste ont
wikkelingslanden niet overbevol
king de oorzaak van alle ellende
is. maar de onrechtvaardige ver
deling van de aardse goederen.
De kerk verkondigt dan
ook een verandering van de so
ciaal-economische orde, iets
waarvoor ze in de eeuwen van
haar geschiedenis nooit zo hard
geijverd heeft. Een voorbeeld
hiervan is wel Latijns-Amerika.
waar de officiële rooms-katho
lieke kerk te lang aan de zijde
van de machthebbers heeft ge
staan, natuurlijk met een aantal
hoopgevende uitzonderingen.
