Strijd blijft
op Cyprus
Geruchten over?
'staatsgreep'
gaan in Athene?
Bestaan van NAVO
door kwestie
Cyprus bedreigd
Kinderen gemarteld in Amerika
Cyprus
Luns waarschuwt
Ook Turkse radio meldt 'coup' D
Premier van
Ethiopië
afgetreden
Israël laat
journaliste uit p
Egypte toe J
NAYO-leiding
van coup op
Cyprus beticht
iel
TROUW/'KWARTET DINSDAG 23 JULI 1974
BUITENLAND TT/Xg
Turken voeren beschermende acties uit
BRUSSEL, EPISKOPI (AP, Reuter, UPI) On
danks het akkoord tussen Turkije en Griekenland
dat gisteren om drie uur 's middags een bestand
van kracht zou worden gaat de strijd op het eiland
onverminderd voort
De Britse minister van buitenlandse
zaken James Callaghan heeft gister
avond in Brussel verklaard dat Turkse
troepen posities van Grieks-Cyprioten
aanvallen, ondanks het bestand. Cal
laghan zei dat de Turken blijven vech
ten om aanvallen op de Turkse ge
meenschap in Cyprus te weerstaan en
moord op grote schaal te voorkomen.
Eerder waren uit Cyprus berichten
binnengekomen dat de strijd enigszins
begon te luwen en dat nog slechts
plaatselijk werd doorgevochten. Na het
tijdstip waarop het bestand van kracht
zou worden was al nauwelijks iets te
merken geweest van een staakt-het-vu-
ren.
Minister Callaghan heeft in Brussel zijn
EEG-collega's van buitenlandse zaken
meegedeeld dat Turkije de verzekering
wil dat de Turken op Cyprus worden
beschermd. Engeland had daarom toe
gezegd de VN-macht op het eiland met
400 Britse manschappen en pantser
voertuigen te versterken.
Gistermiddag na drie uur, het tijdstip
waarop het bestand op Cyprus moest
ingaan, is op het eiland de strijd
geruime tijd verwoed voortgezet. Om
kwart over drie hebben Turkse bom
menwerpers de stad Nicosia meer dan
een uur lang gebombardeerd. Om
kwart over vijf, plaatselijke tijd, werd
een tweede aanval gedaan op de lucht
haven van de Cyprische hoofdstad en
op het VN-complex, waarbij een Brit
se soldaat werd gewond. Dit verklaar
de gisteravond Kurt Waldheim, de
secretaris-generaal van de VN, in New
York.
Uit Cyprus werden van diverse kan
ten felle gevechten gemeld. Waldheim
klaagde dat er 'een aantal bestands-
schendingen' waren geweest en zei te
hopen dat men spoedig met de strijd
zou stoppen. Waldheim vervolgde dat
het practisch onmogelijk is zonder
toezicht het bestand te handhaven.
Hij zei van plan te zijn om een aantal
VN-troepenleverende landen te vragen
hun contingenten op Cyprus te ver
sterken.
Gistermiddag om vijf uur herhaalde
de radiozender van het Britse leger
op Cyprus een verklaring van de
Britse hoge commissaris, waarin deze
zei dat de strijd gewoon doorging.
Ook zijn meldingen gemaakt van tal
van slachtoffers door de Turkse bom
bardementen. Bij een aanval op Fa-
magusta zouden gisteren ongeveer
vijftig mensen zijn gedood, onder wie
Britse toeristen. Ongeveer tien hotels
in deze kuststad zouden zwaar zijn
beschadigd. De bom actie werd uitge
voerd kort voor het bestand van
kracht zou worden.
Landing
ll-X-l Landen Wanchou-PaU
ta-:?:-:! tonde/» van de Wo*o
Britst basis
fy Amerikaanse basis
(Q) Havens ter beschikking ventte
Russische oorlogsvloot
Olieteiding
Strategisch bekmgrijkeweg
BRUSSEL (Reuter) De con
frontatie tussen Griekenland en
Turkije inzake de kwestie Cyprus
is de meest spectaculaire scheuring
binnen de Atlantische Gemeen
schap gedurende haar.25-jarige ge
schiedenis en volgens waarnemers
zal deze verreikende gevolgen heb
ben voor de NAVO.
Nadat de gevechten op Cyprus ge
staakt zijn zal het nog wel enige
tijd duren voor de Gemeenschap
een schatting kan maken van de
werkelijke grootte van de schade
die ze geleden heeft. Toch heeft
NAVO secretatis-generaal Joseph
Luns de Griekse en de Turkse
regeringen nu al gewaarschuwd,
dat de huidige situatie 'het bestaan
van de gemeenschap bedreigt en
dat deze gang van zaken niet kan
voortduren'.
De NAVO, die al machteloos moest
toekijken bij vroegere gebeurtenis
sen in Oost-Europa, zoals de Russi
sche gewapende interventie in
Hongarije en Tsjecholsowakije, is
ook in dit geval niet in staat
gebleken unilaterale militaire ac
tie, ondernomen door haar eigen
leden, tegen te gaan.
De Zuidelijke Middellandse Zee
flank is, militair gezien, altijd, al
beschouwd als één van de zwakste
van de Gemeenschap, en volgens
waarnemers kunnen' de jongste
ontwikkelingen er toe leiden dat
de NAVO haar niet-Turkse en niet-
Griekse strijdkrachten in dit ge
bied zal willen versterken.
Politiek aspect
Maar ook politiek kan Cyprus veel
aspecten van de NAVO doen ver
anderen. Volgens sommige NAVO-
functionarissen heeft de besluite
loosheid van de Verenigde Staten
en Engeland na de militaire over
name door de Nationale Garde on
der leiding van Griekse officieren,
Turkije er toe geleid in te grijpen
vanwege zijn angst voor een snelle
consolidatie van het nieuwe re
giem op het eiland. Deze functio
narissen vermoeden dat de VS
Griekenland indirect steunen en
het kan dan ook verwacht worden
dat bepaalde lidstaten harder gaan
roepen om de uitbanning uit de
gemeenschap van de huidige Griek
se regering. In de laatste jaren,
toen de ontspanning tussen Oost
en West de scherpe kantjes uit de
internationale diplomatie haalde,
heeft de NAVO steeds meer aan
dacht geschonken aan interne pro
blemen. Zo is de spanning tussen
Griekenland en Turkije over
Cyprus al langer een zorg voor de
Gemeenschap en de secretaris-gene
raal ontving dan ook een veront
rustende beschouwing over de situ
atie op het eiland sinds 1964.
Afgezien van haar zorg over
Cyprus werd de NAVO gedurende
de laatste vijf jaar ook geplaagd
door andere diep-gewortelde, maar
minder dramatische conflicten. Zo
was er een geschil over het gebrek
aan overleg tussen de Amerikanen
en de Europese leden van de Ge
meenschap; verschil van mening
over het voortdurende lidmaat
schap van de Griekse militaire re
gering, (vooral de Skandinavische
NAVOdeden waren hier 'ogen) en
tenslotte een conflict tussen de VS
en IJsland over de toekomst van
de Amerikaanse basis bij Keflavik.
Dit soort interne problemen geven
mensen als de heer Luns de nei
ging te proberen de NAVO-ge-
meenschap wat hechter te maken
door het overdrijven van de Sow-
jet-dreiging en door wat koude-
ooriog wapengekletter te laten ho
ren.
»u
ATHBjNiE (AP, Reuter, UPI) Gisteren gingen in /Athene sterke e
geruchten dat er een staatsgreep op handen was of zelfs al zotii
hebben plaatsgevonden. Op straat was echter alles rustig en radio-P^
Athene zond vrijwel alleen amusementsmuziek uit en betichten
over de ontwikkelingen op en rond Cyprus. si
Turkse invasietroepen op Cyprus geven het bekendeovenvinningsteken in de omgeving van Kyrenia,
waar zij echter op zwaarder verzet zijn gestuit dan was verwacht.
In de Verenigde Naties in New York,
waar gisteren ook de Veiligheidsraad
korte tijd bijeen is geweest, zei de
Turkse afgevaardigde Osman Olcay
dat hij uit Ankara had vernomen dat
acht Griekse sohepen voor de rede
van Pap/hos op westelijk Cyprus wa
ren verschenen en dat zij probeerden
troepen aan land te zetten.
In Ankara heeft premier Bulent Ece
vit op een persconferentie verklaard
dat de wapenstilstand was ingegaan
en werd nageleefd en dat de Turken
htm gestelde doel op Cyprus hadden
bereikt. De troepen zullen de ingeno
men stellingen behouden en niet ver
der hoeven te gaan. Ecevit voegde
eraan toe dat de situatie zou kunnen
veranderen 'als de geruchten over een
staatsgreep in Griekenland waar blij
ken te zijn.' Een politiek luchtledig
zou volgens hem de vredesbesprekin
gen en daardoor het naleven van het
bestand bijzonder moeilijk maken. De
premier noemde als militaire doelen
voor de Turkse actie het veroveren
van de havenstad Kyrenia in het
noorden en het beheersen van de weg
van Kyrenia naar Nicosia om de
Turks-Cyprioten een uitweg naar zee
te geven. Volgens Ecevit was het niet
de bedoeling geweest de door Turkse
bomacties zwaar beschadigde luchtha
ven van Nicosia in handen te krijgen.
Op de vraag of Kyrenia Turks zou
blijven zei Ecevit met luide stem;
'Jazeker!'
,.j
wWU.-teiUï. "I
S-fc-üK -3ifS®§,: rsi&8Sg<
it '-■^,•4
j'lÜy
"uVv;.:--
Twijfels
Militaire deskundigen hebben him
scepsis geuit over het succes van de
Turkse militaire acties, zoals dat door
Ecevit werd geschetst. Zij betwijfelen
of de Turksen de belangrijke verbin
dingsweg tussen Kyrenia en Nicosia
wel zo zeker in handen hebben als zij
zeggen. De experts menen dat de
Turken daarvoor zeker 20.000 man
aan> land zouden hebben moeten zet
ten in plaats van de nu gezonden
6.000 als zij het hele eiland zouden
willen veroveren.
Verder menen de experts dat het wel
degelijk de bedoeling van de Turken
is geweest ook het vliegveld te vero
veren, maar dat dat hen niet is ge
lukt. Parachutisten zijn door de natio
nale garde, die onder leiding staat
van Griekse officieren, teruggeslagen.
Dat was mogelijk omdat de Turken
niet over zwaar geschut beschikten, in
tegenstelling tot de Grieken. Wel be
schikten de Turken over een over
macht in de lucht. Daardoor was het
ook mogelijk een Grieks konvooi aan
te vallen dat volgens Turkije bij Pap-
hos troepen aan land wilde zetten.
Overigens wordt dit door Griekenland
nog steeds ontkend.
Vervolg van pagina 1
doelen met napalm-brandbommen.
Volgens Athene is er spraken van
'volkerenmoord'. Athene heeft om een
nieuwe bijeenkomst van de Veilig
heidsraad gevraagd om deze zaak aan
de orde te stellen. De Griekse ambas
sadeur bij de VN Constantijn Panayo-
tacos heeft in een brief bericht dat
Athene de Veiligheidsraad-resolutie
van zaterdag volledig aanvaardt, maar
enige reserves koestert ten aanzien
van de bepaling waarin de aftocht
wordt geëist van de 650 Griekse offi
cieren van Cyprus. Deze worden er
van beschuldigd de coup te hebben
beraamd en uitgevoerd. Athene heeft
de NAVO toegezegd de officieren te
willen terugtrekken en door andere
vervangen. Maar het staat nog niet
vast of Griekenland ook bereid is een
voLleddge verwijdering van de officie
ren te aanvaarden.
Uit Athene, waar ook geruchten over
een nieuwe coup de ronde doen, is
gemeld dat ondanks het bestand en
het komend overleg, de mobilisatie
normaal verder wordt afgewikkeld.
Radio Athene heeft inmiddels ont
kend dat Griekse strijdkrachten zon
dagmiddag hebben gepoogd bij Pap
hos op de westkust van Cyprus troe
pen aan land te zetten.
Belgische diplomatieke zegslieden in
Brussel hebben meegedeeld dat Grie
kenland in de periode van zaterdag
ochtend tot zondagnacht vier maal
op het punt heeft gestaan een recht
streekse militaire actie tegen Turkije
te ondernemen. Volgens de zegslieden
heeft de toenemende westerse druk
op Athene voorkomen dat het tot een
treffen tussen Turken en Grieken
beiden NAVO-partners is geko
men. Vooral het diplomatieke werk in
NAVO-verband en binnen de EEG zou
effectief zijn geweest.
Er was voortdurend contact geweest
tussen de Britse en Franse ministers
van buitenlandse zaken, die namens
de EEG overleg voerden met de Ame
rikaanse regering.
Het aanvankelijke plan van Washing
ton zou zijn geweest om een Turkse
reactie op de coup van Cyprus te
voorkomen en pas daarna druk op
Athene uit te oefenen. De Europese
Op de eerste dag van de Turkse invasie op Cyprus zijn honderden
parachutisten boven het eiland neergelaten om strategische posities
te veroveren in afwachting van versterkingen.
Alsof er niets aan de hand is, wapperen op het NAVO-hoofdkwartier
in Brussel de Turkse en Griekse vlaggen nog steeds broederlijk naast
elkaar, terwijl de twee NAVO-partners thans eikaars bloed kunnen
drinken.
WASHINGTON (AP) Door de Se
naat aangewezen speurders hebben
ontdekt dat geestelijk gestoorde kin
deren van Amerikaanse militairen ge
marteld zijn in psychiatrische centra
die gesticht waren door het ministerie
van defensie, aldus heeft senator
Henry Jackson bekend gemaakt.
Er waren bewijzen verzameld, aldus
de senator, dat kinderen verdovingen
waren toegediend, en dat men hen
had geslagen en vastgebonden en in
isoleercellen opgesloten. Een perma
nente subcommissie van de senaat,
aldus Jackson, zou vandaag over deze
zaak hoorzittingen gaan openen en
daarbij zou de belangstelling voorna
melijk worden gericht op de Green
Valley school te Orange City in Flori
da. en het universiteitscentrum te
Ann Arbor, in Michigan. In 1973 had
de politie al een inval gedaan in de
inrichting te Orange City 'Kinderen,
die alleen en onbeschermd waren en
al leden onder het feit dat zij emotio
neel gestoord waren, zijn blootgesteld
aan de onwaardigste behandelingen
die men zich maar kan voorstellen',
aldus Jackson. 'Wat ons ook zeer
heeft geschokt, is dat het hier niet
gaat over een aantal los van elkaar
staande gevallen, maar een bepaalde
methodiek betreft die al jaren wordt
gevolgd'. Namens het Pentagon is nog
geen commentaar geleverd op de me
dedeling van Jackson. Door vertegen
woordigers van de twee genoemde
instellingen is gezegd dat de aantij
gingen onwaar zijn
Het nieuws van een 'staatsgreep' werd
het eerst gemeld door de Turkse ra
dio en vervolgens ook door het Ame
rikaanse persbureau Associated Press.
Grond voor de berichten waren onder
andere grote konvooien tanks die zich
vanuit het zuiden naar Athene bega
ven. Officiële Griekse vertegenwoordi
gers lieten later echter weten dat de
tanks via de hoofdstad op weg waren
naar de grens met Turkije. De laatste
dagen hebben daar voortdurende troe
penversterkingen plaats gevonden in
verband met een 'dreigende Turkse
inval'.
Radio Ankara berichtte in haar eerste
uitzending dat de coup werd geleid
door generaal Davos, de commandant
van het 3e Griekse legerkorps, dat in
het noorden is gestationeerd, en dat
generaal Joannides, de sterke man
van de Griekse junta, was gevangen
genomen. Het Griekse staatshoofd ge
neraal Sizikis zou volgens de zen
der alle pogingen in het werk stellen
om 'de bevolking kalm te houden'.
De machtsovername was volgens radio
Ankara begonnen in Soloniki waar
troepen in opstand waren gekomen,
terwijl 's middags militairen Athene
zouden hebben omsingeld. In de
hoofdstad waar vele winkeliers hun
middagsluiting1 vervroegden, werd
zelfs gezegd dat koning Constantijn in
Saloniki was aangekomen en dat oud
premier Karamanilis op weg was naar
Griekenland.
Gisteravond laat was er geen enkele
aanwijzing dat de geruchten in Grie
kenland grond van waarheid bevatten.
Phaedon Glzikis, de Griekse president,!
zou zich in ernstige moeilijkheden be-Pf
vinden.
ADDIS ABEBA (Reuter) De pre
mier van Ethiopië, Endalkatsjew Ma-
kannen, is afgetreden. De voormalige
minister van economische en sociale
zaken Michael Imru is tot nieuwe
premier benoemd. Volgens de Ethio
pische radio heeft keizer Haile Selas-
ste het ontslag van Makonnen aan
vaard en gaat hij akkoord met de
benoeming van Imru.
Makonnen is nog geen vijf maanden
premier geweest. Hij werd in februari
van dit jaar benoemd na een legerre-
bellie, die tot een regeringswisseling
leidde. De laatste weken is het leger
echter opnieuw actief geworden, om
dat de militairen menen dat de rege
ring niet voldoende ernst maakt met
hervormingen en het bestrijden van
corruptie. Het leger heeft al tiental
len ex-ministers en hoge functionaris
sen gearresteerd.
Verjaardag in Polen
WARSCHAU (AP) Gisteren was
het dertig jaar geleden dat de commu
nisten in Polen de macht overnamen.
Dit feit werd gevierd met een grote
militaire parade in het centrum van
de hoofdstad. Tot de prominenten die
het schouwspel bijwoonden behoorde
de Poolse Leider Edward Gierek en de
Sowj et-leider Leonid Breznjew. De
Poolse minister van defensie, Wojiech
Jaruzelski hield een rede waarin hij
onder meer zei dat ten bate van de
vrede de verdediging versterkt diende
te worden.
Incidenten in Doornik
BRUSSEL (ANP) In de gevange
nis van Doornik hebben zich zondag
tot twee maal toe incidenten voorge
daan. Een groep gevangenen weigerde
na de pauze terug te keren naar de
cellen. De directie van de gevangenis
heeft een beroep op de rijkswacht
gedaan die de gevangenen terugdreef
naar hun cellen. Er is bij die akties
niemand gewond geraakt. Wel werd
lichte materiële schade aangericht. De
gevangenen voerden hun akties omdat
ze het 'luchten' met een uur verlengd
wilden hebben.
EG - geld voor
onderwijs
BRUSSEL (ANP) Europees com
missaris Claude Cheyfson (ontwikke
lingshulp) heeft in Brussel een con
tract getekend waarbij de EG 23,71
miljoen gulden ter beschikking stelt
van de vluchtelingenorganisatie van
de Verenigde Naties. Met dit geld zal
een onderwijsprogramma voor 60.000
kinderen van Palestijnse vluchtelin
gen worden betaald. Het is een een
malige gift van de gemeenschap,
waartoe eerder, tijdens een EG-raads-
vergadering werd besloten.
Ex-senator overleden
PORTLAND (DPA) Wayne Morse,
de bekende liberale democraat uit de
Amerikaanse staat Oregon, die lange
tijd lid van- de senaat is geweest, is
maandag op 73-jarige leeftijd overle
den. Hij was een van de eerste parle
mentsleden die zich uitsprak tegen de
Amerikaanse inmenging in Vietnam.
Morse overleed terwijl zijn verkie
zingscampagne voor het herkrijgen
van zijn senaatszetel die hij in 1968
moest afstaan, in volle gang was.
IRA luisterde af
BELFAST (Reuter De IRA heeft
verklaard in maart en april telefoonge
sprekken tussen het militaire hoofd
kwartier en anderen afgeluisterd te
hebben, waardoor het leger op het
spoor is gekomen van een netwerk van
spionnen. Enkelen zijn gestraft met de
gebruikelijke kogel door de knie en 30
spionnen hebben bevel gekregen het
land te verlaten, aldus zegslieden.
TEL AVIV (AFP) Een Egyptisch el1""'
schrijfster en journaliste, de 28-jarigelor
Senna Hassan, is zondag met een 'Eljts
Al'-vliegtulg via Rome naar Israël ge-k
reisd, waar zij een geldig visum ini
haar Egyptisch paspoort kon tonen. 11
Zij is onder het Israëlische publiek alji d
bekend door een vraaggesprek met de^w
Israëlische journalist Amos Eylon, dat
uitgebreid in de Israëlische pers is
gepubliceerd en veel commentaarY»f
heeft uitgelokt.
Toen de schrijfster op het vliegveld! n
van Tel Aviv haar paspoort toondeckii
stond de politie stomverbaasd. De,j
mannen geloofden hun ogen niet.
Senna Hassan, die aan de Amerikaan
se universiteit Harvard een doctoraat
voorbereidt over 'Het socialisme on
der de regering-Nasser', heeft haar
visum verkregen op voorspraak van
onder meer mevrouw Suzy Eban,
echtgenote van de Israëlische oud-
minister van buitenlandse zaken.
De Egyptische schrijfster wil een zo
objectief mogelijk boek schrijven over
Israël. 'Ik wil Israël beschrijven met
zijn schaduwen en lichten en onbe
vooroordeeld. Omdat niet alle Egypte-
naren hierheen kunnen komen, is het
belangrijk dat mijn getuigenis zo ob
jectief mogelijk is.'
Senna Hassan blijft ongeveer drie
maanden in Israël en zal zowel in
kibboetsim als in de steden spreken
met politici, intellectuelen en mannen
en vrouwen uit alle lagen van de
bevolking.
'Random House' in New York heeft
de publikatierechiten van haar boek
reeds gekocht.
MOSKOU (UPI) Russische
kranten, die gisteren ook mel
ding maakten van de gebeurte
nissen op Cyprus, hebben een
bericht aangehaald van een blad
in Beiroet, waarin staat dat de
staatsgreep van vorige week te
gen Makarios door NAVO-lei-
ders Is voorbereid. Het Libane
se bericht vermeldde er steeds
meer aanwijzingen zijn dat de
coup tegen Makarios 'In het
hoofdkwartier van de NAVO is
gesmeed en voorbereid'. Eerder
heeft het Libanese blad An Na-
har een vraaggesprek met Maka
rios afgedrukt waarin de aarts
bisschop zou hebben gezegd dat
de coup is ontsproten uit Grieks-
Turkse samenwerking met als
doel het eiland Cyprus tussen
deze twee NAVO-landen te ver
delen en zich van Makarios te
ontdoen. Het ls bekend dat Ma-
karios tijdens zijn bewind naar
goede betrekkingen met Moskou
heeft gestreefd, wat in NAVO-
kringen eerder tot bezorgdheid
leidde gezien de strategische be
tekenis van Cyprus voor de NA-
VO in het Middellandse Zeege
bied.
Gerald Ford favoriet
PRINCETON (New Jersey) (AP)
Volgens het laatste opinie-onderzoek
van het Gallup-instituut is vice-presi
dent Gerald Ford thans voor de Repu
blikeinse en onafhankelijke onder
vraagden de man die de meeste kan
sen maakt door de Republikeinse par
tij te worden benoemd tot kandidaat
voor het presidentschap in 1976. Op
hem volgen senator Barry Goldwater
uit Arizona, gouverneur Ronald Rea
gan van Californië en de oud-gouver
neur van de staat New York, Nelson
Rockefeller.
t
tH"
|voc
n,
>ord
Kaal
^en
!t. I
ids
