In hoger beroep twaalf
jaar geëist voor moord
op Groningse prostituée
Délirante Sarah te wil
Automuseum meerderjarig:
oprichter Riemer 85 jaar
Autokeus
Datsun 140 J
Soldaat vond straf van ses jaar te hoog
Jongen rijdt met
pas gekochte auto
tegen lantaarnpaal
Kamer akkoord
met wijziging
weonw?genwet
Nachtdieren gestolen
Onderwijzer(es)
Holland üeslival
1974
TROUW/IWlWIIET DONDERDAG 27 JUNI 1974
BINNENLAND KUNST TPNOUS9/OL12
Het pronkstuk uit het vroegere Driebergse automuseum: de eerste zescilinder ter wereld, gebouwd door
de Amsterdamse constructeur Jacob Spijker, in 1902.
'De paardemensen waren er slecht over te spreken. De tuf-tufs ver
oorzaakten schrik bij mens en dier, spatten de modder verweg, lie
ten een vervaarlijke stofwolk achter en de lui die er in zaten leken
wel baarlijke duivels in hun bontjassen, de vrouwen achter sluiers
en de mannen met donkere brillen en 'autopetten' met glimmende
lakleren kleppen.
Herinneringen van de gisteren 85 jaar
geworden oprichter van Nederlands
eerste automuseum, de heer G. Rie
mer te Driebergen. Dit jaar wordt het
intussen te Leidschendam gehuisvest
Nationaal Automobielmuseum 21 jaar.
Een groot pionier met een zo moge
lijk nog groter gevoel voor humoristi
sche anekdotes is de in de autowereld
alom bekende 'mijnheer Riemer'. Zijn
voorliefde tot het in zijn jeugd ont
luikende automobilisme uitte hij als
negenjarige - in 1898 - door te spijbe
len om de doorkomst van de betrouw-
baarheidsrit Parijs-Amsterdam-Parijs
mee te maken. Daarna auto's verko
pen. tot elektromobielen toe. Impor
teur van Austin in het begin van de
jaren '20. maar toen een journalistie
ke carrière als redacteur van 'De
Autohandel' en vervolgens in 1930 de
start van het Instituut voor de Au
tohandel. thans bekend als de 'auto-
school Driebergen'. Hij begin met
vier leerlingen: nu zijn er zo'n 700.
In 1953 opende de heer Riemer naast
zijn autoschool het 'Nationaal Mu
seum vpor de Automobiel' te Drieber
gen, dat vóór de fusie met de collec
tie-Louwman meer dan honderddui
zend bezoekers per jaar trok. Toen
het eenmaal zover was. volgden ook
anderen, zoals G. Gaastra, te Heeren
veen en M. Lips te Drunen. zijn
voorbeeld met de oprichting van auto
museums.
Hoe hij begonnen is met zijn belang
stelling voor auto's? De bankier En-
gelberts te Arnhem, een buurman,
kocht een automobiel, toen pionier
Riemer een klein jongetje was. 'Ik
stond altijd trouw op mijn post als de
tuf-tuf kwam of vertrok en nam dan
m'n matrozenpetje diep af. Dat hielp.
Eeder dan ik had durven hopen vroeg
de vriendelijke buurman: 'Riemertje,
wil wil je een eindje mee omrijden?
Dubbel fijn was het niet alleen in dat
puffende ding te zitten: het liep tegen
schooltijd, alle jongens en meisjes
zagen me! Op latere leeftijd verwon
dert je die valse bluf, die toch ook nu
ng zo'n enorme rol speelt En niet
alléén bij kinderen'
Hoe hij zijn collectie bijeenkreeg?'
Snuffelen. Op zoek gaan. Kopen en
ruilen. Vooral in Parijs en op het
Franse platteland. Soms kwamen er
in Driebergen nog Franse muizen uit
een auto die jarenlang in Frankrijk
in een boerenschuur onder het hooi
had gestaan'.
In de jaren '60 voerde hij met succes
een campagne om de eerste zescilin
der ter wereld, een Spijker uit 1902.
voor zijn collectie te behouden. Hij
bracht een geweldige bibliotheek bij
een en vele originele voorwerpen uit
de jaren van de 'old-timers'. Hij heeft
zeer veel gedaan voor de belangstel
ling in de autohistorie in Nederland,
voor de leerlingen van zijn autoschool
- die hij zelfs privé-les in tafelmanie
ren gaf - en nog altijd is zijn belang
stelling voor het automobilistisch ge
beuren niet verflauwd. Er gaat geen
RAI-tentoonstelling voorbij of we ont
waren al SDoedig zijn opgewekte ver
schijning. En nog altijd is hij die hij
was: een representant van een genera
tie met een zekere stijl.
Deze week nog onder de tiendui
zend gulden, maar volgende week
waarschijnlijk wel voor een hoger
bedrag leverbaar is Datsun's mid
denklasser, de 140 J. Het nieuwe
model, met coupé-achtige contou
ren, is een modernere versie van
de oude 1400, zij het met dezelf
de motor en zonder de omreden
van prijs verlaten onafhankelijke
achterwielophanging.
De Datsun 140 J is vierdeurs, vrij
compleet - alleen achterruitverwar
ming ontbreekt - en bijzonder goed
afgewerkt. Het is een volkomen mid
denklasser voor een nogal scherpe
prijs. Die dan wel omhoog zal gaan,
maar dat geldt voor z'n concurrenten
evenzeer.
Wat het merk Datsun en ook dit
model weer sterk onderscheidt is -
afgezien van de vormgeving - de bij
zonder zuinige motor. De 1400 cc
motor levert 65 DIN-pk en daarmee
een alleszins acceptable acceleratie
tot volgens de fabrieksopgave een
topsnelheid van 155 km. per uur.
Hierbij valt het verbruik beperkt te
houden tot circa 1 op 12. wat voof
deze klasse niet onverdienstelijk is.
Het schakelen verloopt, zoals feitelijk
bij alle Japanse auto's, onberispelijk.
De pook op de Cardantunnel is in
alle opzichten gemakkelijk te bedie
nen. Wie ten volle van het vermogen
wil profiteren .zal er veel gebruik van
moeten maken, maar dat kan zonder
bezwaar. Althans, de versnellingsbak
is prima; snel optrekkken kost na
tuurlijk wel méér benzine.
RIJSWIJK De Mexicaanse kunste
naar Feliciano Bejar exposeert van 4
t/m 9 juli in de filmzaal van het
ministerie van CRM aan de Steen-
voordelaan te Rijswijk (ZH). De ten
toonstelling omvat diverse werken
van Bejar die hij vanaf 1969 maakte.
Daartoe behoren zijn zogenaamde 'ma-
giscopen', optische instrumenten met
de eigenschappen van kaleidoscopen
en telescopen. Bejar die in 1920 werd
geboren, hield zijn eerste eenmansten-
toonstelling in New York in 1948.
Sindsdien zijn cr negentig tentoon
stellingen van schilderkunst, grafisch
werk en beeldhouwwerk van hem in
de V.S. en in Europa gehouden. Zijn
landgoed in de buurt van Mexico City-
is een opvangcentrum vóór wezen: het
was het onderwerp van de Unesco-
film 'De wereld van Feliciano Bejar'
(1963). Na CRM gaat de tentoonstel
ling naar Amstelveen (Aemstelle van
13 juli tot 6 augustus) en naar Zwolle
(Librije van 16 augustus tot 9 septem
ber).
Museum- en autoschool-oprichter
G. Riemer te Driebergen: 85 jaar
jong.
De Datsun 140 J, in Japan bekend als "Violet".
Het weggedrag van de Datsun 140 J is
goed, doch ook weer niet uitmuntend.
De onafhankelijke wielophanging
blijft helaas gereserveerd voor de nog
wat sportievere 'hardtop'-uitvoering 160
J - met 1600 cc-motor - en hoewel de
wagen met in ons geval de verbeterde
Bridgestone-radiaalbanden best op de
weg te houden is. gedraagt de 140 J
zich bij het rijden op ongelijk weg
dek wat bonkerig. Een ander bezwaar
is dat de besturing wat al te licht
blijkt, tenminste op de buitenweg.
Hetgeen overigens weer niet inhoudt,
dat het comfort te licht bevonden
wordt. De verstelbare stoelen met
ventilerend kunstleer geven een goede
zit, in de portieren zitten armsteunen,
de vering is gunstig en de gehele
handelbaarheid van de wagen munt
uit. Ook het gedrag in de bochten en
het remmpn voldoen goed, waarbij
rembekrachtiging tot de standaar
dvoorzieningen behoort. Verlichting,
zins hees, een galmend theater-Frans.
Hij kan aardig wat, behalve zich be
heersen en smaakvol regisseren. De
Bekentenis, van een dame die er me
lodramatisch voor uitkomt dat haar.
ook nog stervend, kind van haar neef
en niet van haar .man is, wordt zo
wild gedaan dat het niet leuk meer is.
Pierre gaat te keer als een gek en de
anderen - mannen als vrouwen en een
vrouw als man - doen opgewonden
mee. Toneeldonder en -bliksem, aria's
op de band, versterken het lawaai, en
het piepkleine, bont volgepropte, to
neeltje barst bijna uit elkaar van de
ongeinige herrie. Die overigens met
geestdrift gemaakt wordt. Sarah werd
dus helemaal 'delirante', dat is: ij-
Pierrc Spivakoff als de theatrale Sarah Bernhardt.
lend, razend en buiten zinnen Op
enkele rustige momenten en goede
vondsten na kon ik er niet om lachen.
,In de tweede eenakter, die van 1915,
toen in Amerika vertoond, was Sarah
de stervende soldaat in een soort
revuescène met heldenmoed, patriot
tisme, de vlag, de vredesengel, en een
vredesboodschap. Een kitsch waarin
de kolderachtige overdrijving vai
vakoff en de zijnen iets beter
verdragen, al blijft het een gri
rommelig en schreeuwerig gedoe
pluimen, wapperende gewadei
kleurige lichtjes. Waarom het
heen moest komen, en dan niet i
kermis maar in het Holland Fes
weet ik niet.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Nadat de krijgsraad in Arnhem hem tot zes jaar gevangenisstraf had veroordeeld,
hoorde de 22-jarige dienstplichtige soldaat Jan R. uit Groningen gisteren twaalf jaar gevangenisstraf
tegen zich eisen. Onder meer omdat hij een straf van zes jaar te hoog vond, was R. in beroep ge
gaan bij het Hoog militair gerechtshof.
De advocaat-fiscaal, mr. F. J. G. baron
van Voorst tot Voorst, achtte de R.
ten laste gelegde moord op de 39-
jarige Groningse prostitué Berendje
Pot bewezen. Hij verwierp het ver
weer van R. en diens beide raadslie
den dat er geen sprake was geweest
van moord, maar van doodslag. Vol
gens hem had R. de vrouw met voor
bedachten rade om het leven ge
bracht. Ook de krijgsraad had R
wegens moord veroordeeld
Bajonetsteken
verwarming en ventilatie zijn even
eens uitstekend regelbaar. Het dash
board is fraai matzwart en goed over
zichtelijk.
De ruimte van het interieur en onder
de bagageklep is voor deze klasse op
maat. Alleen de hoofdruimte achter is
door de coupévorm wat beperkt en
ook het achteruitzicht is daardoor iets
verminderd ten opzichte van het vori
ge 1.4 liter model van Datsun. De
luxe-uitvoering verschilt van dit alles
weinig: alleen het tapijt op de vloer,
net zonwerend glas en de tijdklok op
het dashboard zijn verschilpunten. De
160 J heeft bovendien standaard ach
terruitverwarming, hoofdsteunen, toe-
renteller en radio, maar kost dan ook
drie mille meer dan de Standaard 140J.
De Datsun 140 J is ook qua prijs de
typische gulden middenweg tussen
Datsun's 120 Y en 160 B. welke
laatste overigens dezelfde motor als
de 150 J. heeft
Berendje Pot bezweek op 18 oktober
1973 onder een groot aantal bajonet
steken, haar toegebracht, omdat zij
had geweigerd R. een bedrag van 300
gulden terug te geven. Op 11 oktober
was de soldaat bij de prostituée op
bezoek geweest en daarbij zou zij hem
dat bedrag afhandig hebben gemaakt.
R., getrouwd en vader van een kind,
was daardoor in grote moeilijkheden
geraakt, omdat met die 300 gulden
het laatste huishoudgeld eraan was
gegaan.
Zinnend op mogelijkheden het geld
terug te krijgen, was hij op het idee
gekomen Berendje Pot onder bedrei
ging met een bajonet, die bij hem in
de kelder lag, te dwingen de diefstal
ongedaan te maken. Bij zijn tweede
bezoek aan de prostituée bleef deze
terugbetaling weigeren en toen R.
zijn bajonet tevoorschijn haalde, be
gon zij te gillen.
Toen zij trachtte de gordijnen open te
schuiven om voorbijgangers te alar
meren, stak R. het wapen in haar
borst. Hoewel die eerste steek dode
lijk was, bracht R. de vrouw nog een
groot aantal andere steken toe. Een
zoon van het slachtoffer, die zich met
zijn verloofde elders in het huis op
hield. kwam op het rumoer af en
werkte R. de deur uit, voordat hij
had gezien dat zijn moeder was neer
gestoken.
Dienstbril
Thuisgekomen vertelde R. zijn vrouw
dat zijn kleding bebloed was geraakt
bij de hulp die hij een verkeerslacht-
offer had geboden. Ongeveer een
week later werd hij gearresteerd; de
politie was hem op het spoor geko
men doordat hij zijn dienstbril. waar
van de glazen op een bijzondere ma
nier waren geslepen, bij de worsteling
in het huis van de vrouw had verloren.
In zijn requisitoir verwees de advo
caat-fiscaal naar de door R. tegenover
de officier-commissaris afgelegde ver
klaringen. R. had gezegd dat hij met
de gedachte had gespeeld Berende Pot
te doden, als zij zou blijven weigeren
het geld terug te geven. Gisteren
kwam R. op die verklaring terug en
zei hij de bajonet alleen bij zich
gestoken te hebben om de prostituée
onder druk te zetten en zich eventu
eel te kunnen verweren tegen haar
souteneur, met wie de vrouw bij het
eerste bezoek al had gedreigd.
De zaak, zei R. gisteren, was 'volko
men uit de hand gelopen'; hij zou
niet de bedoeling hebben gehad Be
rendje Pot om het leven te brengen.
De advocaat-fiscaal zei van mening te
zijn dat R. nu een andere verklaring
aflegt dan indertijd bij het vooronder
zoek, omdat hij in Arnhem heeft
gemerkt dat hij op grond van zijn
aanvankelijke verklaring schuldig
wordt bevonden aan moord.
Mr. Van Voorst tot Voorst, die thea
traal van 'een moord om 300 gulden'
sprak, zei het leven, ook dat van
Berendje Pot, een zo 'waardevol goed'
te vinden, dat hij met betrekking tot
de strafmaat aanzienlijk verder wilde
gaan dan de rijgsraad en dan de
auditeur-militair, die acht jaar gevan
genisstraf had geëist.
Huwelijk
De verdedigers van R., mr. G. W.
Noordijk en kapitein P. E. de Rooy,
Van onze correspondent
MEPPEL Een 15-jarige Meppeler
J. A. S. heeft maar weinig
plezier beleefd van zijn spaarcentjes.
In plaats van eer bromfiets te kopen,
zoals aanvankelijk de bedoeling was.
schafte hij zich een echte auto aan.
Daarmee toerde hij door de Drentse
dreven om vervolgens koers te zetten
naar zijn woonplaats. Daar kwam aan
hel ritje ee.i einde. De jeugdige auto
mobilist knalde namelijk tegen een
lantaarnpaal. Uit angst voor zijn ou
ders verborg hij zich op de vliering
van zijn huis. De politie, die door
omstanders was gewaarschuwd, voor
de vreemde kapriolen van S.. haalde
hem daar weg.
vroegen het hof vooral ook rekening
te houden met de persoonlijke om
standigheden- van de verdachte en met
het over hem uitgebrachte psychia
trisch rapport. Mr. Noordijk hield het
hof voor dat een langdurige vrijheids
straf het huwelijk van zijn cliënt, het
belangrijkste houvast.in zijn leven, in
gevaar zou brengen.
Hij schetste R. als iemand die 'op alle
fronten gefaald heeft', voor wie het
onder meer een zware slag was dat
hij niet in aanmerking kwam voor de
opleiding tot beroepsonderofficier, en
die vooral de steun van zijn vrouw
('een sieraad') nodig heeft.
Kapitein De Rooy verzocht het hof de
zaak aan te houden, om een psychia
ter of een psycholoog een aanvullend
rapport te laten uitbrengen. Daar
naast bepleitte hij een korte gevange
nisstraf, omdat er aanwijzingen zijn
dat R. door de onderhavige gebeurte
nis 'normaal kan gaan functioneren,
beter dan hij ooit gedaan heeft'.
Het hof zal op 10 juli uitspraak doen.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Tweede Kam :on
akkoord gaan met een wijziginj m
de woon wagen wet. Tijdens de t
deling bleek gisteren dat vrijwe cer
partijen kunnen instemmen mi
wijziging, die is bedoeld
rechtszekerheid voor woonwagen
ners te vergroten.
Met de wijziging wordt het mo|
dat een woonwagenbewoner in bi
gaat bij gedeputeerde staten, als
w van een gemeente afwijzend h<
gereageerd op een verzoek een
plaats te mogen kiezen buiten
woonwagencentrum. Volgens de h
ge wet kunnen alleen personeic
circuspersoneel, uitvoerders vai
genbouw en zigeuners een onth<
krijgen buiten de aangewezen
wagencentra.
De woonwagenwet. die in 19'
werking trad, wordt algemeen alk.
misser beschouwd. Het aanwijzer
regionale kampen (van de 50 g*""
de zijn er nu 33 tot stand geko
heeft niet geleid tot een aanpj
van de woonwagenbewoners. M
wijziging wordt het gemakke
buiten een van die centra stand]
te kiezen. Bij het verlenen van
heffing moeten b en w rekening
den met het aantoonbaar belanj
de woonwagenbewoner heeft bi
verblijf buiten het centrum. Dal
bijvoorbeeld zijn werk zijn,
schoolbezoek van zijn kinderen <^.1'
tijd die hij in de gemeente verblr e
Van een verslaggever
AMSTERDAM Inbrekers he£0
een aantal nachtdieren buitgen
in Artis. Zij gingen er vandoor
een Senegal Galago (een Afril f
halfaapje), vijf vruchtenetende ftei
muizen (drie Roezets en twee Ka >r<
of vliegnde honden) en twee s
uiltjes. Van de daders ontbreek
spoor.
TIMOTHEüSSCHOOL
Lod. van Deijsselstraat 110
Tuinstad Geuzenveld
Amsterdam-W est
Gevraagd voor de 2e of de 5e klas:
Datum van ingang 1 augustus of zo spoedig
mogelijk daarna.
Inlichtingen bij en brieven aan:
L. HORNEMAN, tel. 960779 (thuis of
132699 (school).
Festival Agenda
Donderdag 17 juni
Amsterdam. Brakke Grond 20.30 uur:
Kagels Zwei-Mann-Orchester. Mickery
Theater 20.30 uur: Délirante Sarah.
Doopsgezinde Kerk 20.15 uur: Barok
muziek (Brilggen, Kuyken, Leon-
hardt).
Den Haag. Koninklijke Schouwburg
20.15 uur: Louis Falco Cance Compa
ny HOT Theater 20.30 uur: Waark.
Scheveningen. Theater aan de Haven
10.30 uur: Tafels
Rotterdam. Schauwburg 20.15 uur: Ne
derlandse Operastichting Le Nozze di
Figaro.
Duits-Nederlandse
blokfluitdagen
EDE De Duits-Nederlandse blok
fluitdagen die vorig jaar voor het
eerst in Ede werden gehouden, krij
gen dit jaar een vervolg in Münster.
De organisatie is daar in handen van
de Westfaiische Schule ftlr Musik.
Ook nu is een belangrijk onderdeel
een concours voor amateur blokfluit
spelers waarvan niet alleen beroeps
musici maar ook muziekstudenten
zijn uitgesloten. De deelnemers wor
den ingedeeld in vier leeftijdsgroepen
tot 25 jaar. Voorronden beginnen op
13 september. Het concours vindt
plaats van 17 t/m 20 oktober in de
Rathausfestsaal in Münster. 's Avonds
zijn er concerten door Synthaga Musi-
cum o.l.v. Kees Otten, het strijkorkest
van de Westfaiische Schule für Musik
en door Frans Brilggen en Gustav
Leonhardt. Inlichtingen en aanmel
dingen bij het Organisatiecomité
Duits-Nederlandse Blokfluitdagen,
Postbus 156, Ede.
Mexicaanse expositie
in CRM-gebouw
door Ber Huising
AMSTERDAM Het gezelschap
je van Pierre Spivakoff uit Parijs
was, dinsdagavond voor het eerst
voor het Holland Festival in Am
sterdams Mickery met Délirante
Sarah, waarin Pierre als Sarah
Bernhardt twee eenakters speelt
die zij voor zichzelf schreef:
L'Aveu (de bekentenis) van 1888
en Du Théatre au Champ d'Hon-
neur' (van het theater naar het
veld van eer) van 1915
Sarah was beroemd, berucht, om haar
alles en iedereen wegspelende theatra
le pathos, dat toen geweldig werd
gevonden en nu niet meer ernstig
genomen zou worden. Sarah spelen
als Sacah zou al parodiërend werken,
maar Spivakoff heeft er nog vele
overbodige scheppen bovenop gedaan.
Hij heeft (van foto's en filmpjes) de
aanstelligere poses, de overdreven
schone gebaren, de betoverende enigs-
door Sicco de Jong
