ezorgdheid over
toomverdrag van
S met Egypte
Spanje ontslaat
iberale stafchef
Ruzie in Portugesetop?
Moskou
de ketel
poogt in Midden-Oosten
aan de kook te houden
abour's ster stijgt
lan Britse firmament
Luns opent NAVO-conf eren tie
li
traël krijgt zelfde hulp
Pro, WASHINGTON, JERUZALEM (UPI, Reuter, AP) De Verenigde
aten gaan Egypte helpen bij de ontwikkeling van atoomenergie. De VS zul-
i Egypte kernreactoren en de daarvoor benodigde brandstof leveren.
Vr
anows op weg
aar Israël
iken in België duurder
Proces tegen
Ehrlichman
begint 26 juni
EG bekijkt vervuiling
door jumbo-jets
Adviseur stapt
op wegens Watergate
's Avonds weg,'s ochtends in Engeland
via Hoek van Hollander Harwich Vraag de brochure 'Londen-Engeland'
DE VLUCHT VAN
THERA C0PPENS
T8fcW/KWARTET ZATERDAG 15 TUaNI 10 U
BUITENLAND T7/K9
18,
J
Xrl
is overeengekomen in een ak-
rd, da/t gisteren door president
on en zijn Egyptische ambtgenoot
at in Cairo as ondertekend,
el van Amerikaanse als aan Israëli
zijde heeft dit akkoord bezorgd-
getwekt Om deze onrust weg te
len zal president Nixon ook Israël
atoonwerdrag aanbieden. Rege-
sfunctionarissen dn Washington
ben dit gisteren gezegd tegen en-
congresleden, die hun beeorgd-
over het Amerikaans-Egyptisch
drag hadden daten blijken,
ge Dajan, oud-minister van defen-
van Israël, bleek erg geschrokken
1 het akkoord, dat Nixon in Egypte
veilde kennis eens gebruikt wor-
voor militaire doeleinden. Dajan,
momenteel een reis door de VS
ikt, zei dat deze Amerikaanse hulp
het zacht te zeggen, e.en zeer
age blunder" zal blijken te zijn.
oombom
aals verscheidene andere commen-
ren maakte oud-aninister Dajan di-
een vergelijking met India, waar
ge maand een ondergrondse kern-
oisie plaats vond. India kreeg
van Canada voor de ontwikke-
van kernenergie voor vreedzame
einden. Verscheidene Amerikaan-
ongresleden vroegen zich af of de
altijd dn staat zullen zijn om te
iinderen dat ook Egypte een
pïïbom gaat vervaardigen. Senator
rles Percy, lid van de commissie
buitenlandse betrekkingen, zei:
ben erg verontrust over de intro-
hé van nucleaire mogelijkheden in
gebied'. Afgevaardigde Les Aspin
ide zich eveneens verontrust en
'Als zij (de Egyptenaren) een
nreactor hebben, kunnen zij ook
atoombom maken',
leden van verschillende congresle-
1SKOU (Reuter De joods-Russi-
le balletdanser Valery Panow is
teren met zijn vrouw Galina uit
ningrad naar Israël vertrokken. Pa-
w, die in ongenade viel nadat hij
Russische autoriteiten had ge-
gd te mogen emigreren, kreeg
',r toch een visum. Vóór zijn ver
k heeft Panow de pers meegedeeld,
zijn vrouw die haar eerste baby
wachtte eerder deze week een mis-
iam heeft gehad. Het echtpaar zal,
is uit Moskou vernomen, via Boe-
est en Wenen naar Israël vliegen.
Senator Jackson
jUSSEL (ANP) De Belgische
ijzencommissie', het overheidsor-
an dat aanvragen om prijsverhogin-
beoordeelt, is akkoord gegaan met
ïogingen van de prijzen van tabak
sigaren. Losse tabak zal vijftien
int duurder mogen worden, het-
neerkomt op een verhoging met
cent per pakje van 50 gram.
den legden uit, dat eventuele hulp op
het gebied van atoomenergie aan Israël
niet te vergelijken is met de hulp aan
Egypte. Israël heeft al ccn kernreactor
en heeft meer kennis dan Egypte.
Voor Israël zou een overeenkomst, zo
als Egypte heeft gekregen, daarom
veel minder belangrijk zijn.
Verkeerd
Ronald Ziegler, woordvoerder van het
Witte Huis, vond de stelling, dat de
VS Egypte in feite aan een atoom-
macht helpt, 'totaal fout en verkeerd'.
Hij zei dat de VS gelijksoortige over
eenkomsten heeft met tal van landen.
Daarbij wordt er zorgvuldig op toege
zien, dat de nucleaire kennis uitslui
tend voor vreedzame doeleinden
wordt gebruikt. Minister van buiten
landse zaken Henry Kissinger liet zich
in dezelfde zin uit. 'Ik begrijp niet
waarover iedereen zich druk maakt
Wij hebben met dertig h vijftig lan
den iets dergelijks. Dit is een norma
le internationale overeenkomst met
waarborgen'.
Senator Henry Jackson zei, dat het
congres toch nauwkeurig zal nagaan
welke waarborgen de VS hebben, dat
ADRID (AFP) Het Spaanse bewind heeft de generaal Manuel
iez Alegria, die als leider van de liberale vleugel van de strijdkrach-
n wordt beschouwd, ontslagen als chef van de Spaanse generale
legria wordt opgevolgd door de 61-
rige Carlos Fernandez Vallespin, die
«ft behoord tot de Spaanse 'blauwe
visie', die met de nazi's aan het
Kstfront heeft gestreden,
legria was de invloedrijkste opperof-
cier van het Spaanse leger,t Hij was
ft eeMs enkele maanden h'et doelwit van
schil ^vallen van extreem rechts. In poli-
uitgf eke en militaire' kringen was al
pacht dat Algeria, een intellectueel
voormalig advocaat en ingenieur,
moeten heengaan om het even-
icht te herstellen dat in mei werd
rstoord door het ontslag van gene-
lal Carlos Iniesta Cano. Cano was
«nmandant van dé Guardia Civil
>olitieen genoot grote sympathie
m extreem rechts.
legria werd door rechts onder meer
de korrel genomen omdat hij open
verëu
eel!
stelling nam ten gunste van gewetens
bezwaarde dienstweigeraars voor wie
hij in het parlement om gratie had
gevraagd. Ook werd hem zijn rol
kwalijk genomen na de moord op
premier Luis Carrero Blanco dn de
cember 1973. Het leger nam toen
veiligheidsmaatregelen en Alegria liet
in niet mis te verstane bewoordingen
weten dat geen reahtse machtsgreep
zou worden geduld.
MONOCLE
Na de ontwikkelingen in Portugal
werd Alegria wel beschouwd als de
Spaanse versie van generaal de Spino-
la. Volgens geruchten zouden grote
aantallen monocles naar Alegria zijn
gestuurd na de Portugese staatsgreep.
De monocle (kijkglas) wordt door De
Spinola gedragen.
LONDEN (Reuter) Premier
Harold Wilsons Labour Partij
geniet een groeiende sympathie
van het Britse publiek. Volgens
een enquête, waarvan de uitslag
gisteren in de Times verscheen,
is een steeds groter aantal En
gelse kiezers van plan zijn stem
te geven aan Labour, terwijl de
steun aan de Conservatieven af
neemt. Van de 1057 ondervraag
den zei 46 procent bij nieuwe
verkiezingen op Labour te zul
len stemmen, terwijl 34 procent
zei de Conservatieven te kiezen.
De liberalen zouden 18 procent
van de kiezers trekken.
Van de Conservatieve kiezers
bleek 33 van mening te zijn dat
de partij 'een goed programma,
maar slechte leiders' heeft. 57
procent van de ondervraagden
vond dat Wilson het goed deed.
In mei was dit percentage 60
procent.
Egypte zijn atoomkennis nooit voor
militaire doeleinden zal gebruiken.
De atoomihulp is geregeld dn een
apart hoofdstuk van het verdrag, dat
Nixon en Sadat vrijdag onderteken
den. Hierin stelt Amerika zich ook
garant voor twee miljard dollar aan
Amerikaanse investeringen in Egypte.
In het verdrag worden verder weten
schappelijke en economische samen
werking geregeld. Een passage over
het conflict in het Midden-Oosten is
pas later toegevoegd aan het akkoord.
In de tekst, die de journalisten kre
gen, stond niets over het Arabisch-
Israëlisch geschil. Later vertelde
woordvoerder Ziegler, dat beide lan
den zullen blijven streven naar 'een
rechtvaardige en duurzame vrede in
het Midden-Oosten' op basis van de
VN-resolutie 242. Daarin wordt Israël
opgedragen alle in 1967 bezette Arabi
sche gebieden te verlaten.
Saoedi-Arabië
President Nixon kwam gistermiddag
aan in Saoedie-Arabië. Hij werd op het
vliegveld van Jeddah begroet door de
68-jarige koning Feosal. Langs de rou
te van het vliegveld naar het konink
lijke paleis stonden vele tienduizen
den belangstellenden, maar de menig
te was aanzienlijk minder talrijk en
geestdriftig dan de massa's, die Egyp
te de afgelopen dagen voor Nixon op
de been Wist te brengen. De president
begint vandaag de officiële besprekin
gen met koning Feisal.
Israël
De Israëlische strijdkrachten hebben
vrijdag een gebied van 67 vierkante
kilometer in het bezette gedeelte van
Syrië ontruimd en overgedragen aan
troepen van de Verenigde Naties.
Vandaag zal het gebied worden over
gedragen aan de Syrische troepen.
Achter de scheidingslijnen zijai de
Israëli's begonnen met het aanleggen
van mijnenvelden.
Mr. Luns, de voormalige Nederlandse minister van buitenlandse zaken en thans secretaris-generaal van
de NAVO, heeft gisteren in Brussel met een ferme slag de conferentie geopend van ministers van defen
sie van de NAVO.
WASHINGTON (UPI, Reuter)
De eerste rechtzaak tegen John
Ehrlichman, tot vorig jaar de
tweede man uit president Nixons
staf, zal woensdag 26 juni begin
nen.
Hij zal zich dan voor rechter Ger
hard Gesell moeten verantwoor
den voor zijn aandeel in de in
braak bij de psychiater van Da
niel Ellsberg. Deze Ellsberg was
de man die geheime rapporten
van het Pentagon liet publiceren.
Ehrlichman Nixons vroegere advi
seur voor binnenlnads e zaken, wordt
beschuldigd van samenzwering. In
verband met dezelfde zaak staan nog
drie mannen terecht: Bernard L. Ber
nard, Gordon Liddy en Eugenio Mar
tinez. Gordon Liddy zit momenteel
nog een gevangenisstraf uit. Hij be
hoorde tot het zevental det in eerste
instantie werd veroordeeld voor de
inbraak in het Watergatepgbouw.
Ehrlichman wacht ook nog een proces
in verband met het Watergateschan-
daal.
Meerderheid
Volgens de laatste enquete van het
instituut Harris is nu een meerder
heid van het Amerikaanse volk van
ontslagen. Van de 1412 ondervraagde
Amerikaanse volwassenen vindt 61
procent d at de j uridische comm issie
van het Huis van Afgevaardigden,
Nixon moet voordragen voor ontslag.
52 procent vindt, dat dat hij daarna
inderdaad moet worden afgezet.
BRUSSEL (ANP) De Europese
commissie, het 'dagelijks bestuur' van
de europese gemeenschappen, gaat
wellicht voorstellen indienen bij de
Europese ministerraad tegen de ver
vuiling door jumbo-jets. Ze heeft dat
meegedeeld in antwoord op schrifte.
lijke vragen uit het Europees parle
ment.
WASHINGTON (AP) De voormali
ge Amerikaanse onderminister van de
fensie Paul Nitze heeft zijn functie
van adviseur van de Amerikaanse af
vaardiging naar het SALT-overleg
neergelegd. In een verklaring voor de
pers liet hij weten dat hij vanwege de
'ontmoedigende realiteit' van het Wa-
tergate-schandaal de kans op succes bij
dé onderhandelingen met de Russen
over de beperking van de strategische
bewapening gering acht.
LISSABON (AP, Reuter, UPI) Uit Lissabon komen berichten die erop wijzen dat er ernstige on
enigheid leeft binnen de regering, waaraan ook socialisten en communisten deelnemen.
De Portugese communistische partij
heeft gisteren gewaarschuwd dat het
land verder in de richting moet gaan
van democratie of anders een nog
gewelddadiger en onderdrukkender
dictatuur zal riskeren. Tegelijkertijd
hebben kranten in Lissabon met veel
ophef het nieuws gepubliceerd dat er
donderdagavond een geheime bijeen
komst is gehouden tussen president
Antonio de Spinola, legergeneraals en
officieren, die de coup van 25 april
hebben gesteund.
Uit goed ingelichte bronnen in Lissa
bon is vernomen dat op deze bijeen
komst het huidige regeringsbeleid is
doorgenomen, waaruit wordt opge
maakt dat de legerkapiteins achter de
staatsgreep no gsteeds grote invloed
hebben op de politkeke gang van
zaken in het land. Daarbij heeft gene
raal de Spinola tot twee keer toe
gewaarschuwd voor 'verraders' en het
leger opgeroepen zich niet te laten
gebruiken.
Communisten
De Portugese communistische partij
heeft nu in een uitvoerige beschou
wing over de politieke toestand in het
land erkend dat de partij, evenals
andere politieke krachten (wellicht de
(ADVERTENTIE)
Zo bent u uit, zo bent u thuis. Voor zakelijk of ander bezoek. Ongehinderd, door het weer.
Tweemaal daags, het hele jaar door.
aan Stoomvaart Maatschappij Zeeland, Antwoordnummer 3, Hoek van Holland (geen postzegel).
Soares
Nieuwe olie-crisis zou Kremlin niet onwelkom zijn
Sommige politieke plannenmakers in de Sowjet-Unie schijnen zo onder de indruk te zijn van het pro
fijt dat Moskou heeft getrokken van de Arabische ruzie met het Westen, dat ze wel wat voelen voor
een herhaling.
In de week voordat Nixon zijn reis
naar het Midden-Oosten begon, spoor
de radio-Moskou de Arabieren aan, de
macht over hun olie aan 'de imperia
listische olie-octopus' te ontrukken.
Als ze dat eenmaal hadden gedaan,
zouden ze merken zo liet Moskou
hun weten dat ze 'hun olie gemak
kelijker zouden kunnen gebruiken als
een politiek wapen' tegen het Westen.
Maar voordat de wereld opnieuw in
een olie-crisis kon worden gestort, zou
eerst het politieke krachtenspel daar
op afgestemd moeten worden. Daar
aan wordt in Moskou gewerkt. Nu
Eeypte en Syrië uitgeschakeld zijn, is
het Kremlin aangewezen op de Pales-
tijnen om een toestand van spanning
te handhaven. In een tijd waarin de
meer extreme eisen van de Palestij-
nen weinig steun vinden in Arabische
hoofdsteden, wekt Moskou hen op, de
strijd aan te binden met het 'imperia
listische komplot' dat de 'Palestijnse
revolutie' beoogt te liquideren.
Rechtsherstel
Dit komplot, zoals het door Moskou
wordt beschreven, is beraamd om de
Palestijnen te beroven van hun 'wetti
ge rechten'. Door er bij hen op aan te
dringen, de strijd voort te zetten
totdat ze 'volledig" rechtsherstel heb
ben gekregen, probeert Moskou er
voor te zorgen dat de spanning kan
worden gehandhaafd.
Belangrijke delen van de Palestijnse
beweging zouden, met steun van Mos
kou, zich voor onbepaalde tijd kunnen
verzetten tegen een compromis-rege
ling.
Maar Moskou zegt, dat het imperialis
tische komplot óók is beraamd om
'een beslissende slag toe te brengen'
aan wat het de 'progressieve krachten'
lees: de pro-Sowjet-krachten in
het gehele Midden-Oosten noemt. Dr.
Kissinger heeft verzekerd, dat hij er
niet op uit is, de Sowjet-Unie uit dit
gebied te 'verdrijven.' Hij heeft dat
gebruken 'als een politiek wapen te
gen de vijanden.van de Arabische
revolutionaire beweging.' Die vijan
den zijn dan het kapitalistische Wes
ten, met name de Verenigde Staten,
en de reactionaire Arabische regimes,
zoals dat van Saoedi-Arabië. De heer
sers van dit land, zegt Moskou, 'blij
ven aan de macht door de prijs van
volstrekte dienstbaarheid aan het im
perialisme. in de eerste plaats het
Amerikaanse imperialisme, te beta
len.'
Prognoses
kort voordat hij met Nixon naar het
Midden-Oosten vertrok, herhaald.»
Maar het Kremlin heeft deze verzeke
ring blijkbaar niet aanvaard.
Nationalisering
De strategie waarmee het Kremlin
Amerika's optreden beantwoordt, is
gericht op steun aan de 'progressieve
krachten', die het meest bereid zou
den zijn om het oliewapen te gebrui
ken. Maar het hoofdaccent van de
Sowjetpropaganda ligt toch op aanspo
ringen aan het adres van de Arabie
ren om, bij wijze van eerste stap, de
olievelden te nationaliseren. Voortdu
rend houdt het Kremlin hun voor
beeld van de olie-nationalisering in
Irak voor als een 'historische overwin
ning op de imperialistische schurken.'
Mei Russische hulp, zo heet het, zou
den de Arabieren 'een nationale olie-
economie' kunnen scheppen, die 'gro
tere winsten' zou opleveren dan de
'imperialistische olie-octopus hun nu
verschaft. Dan. aldus Moskou, zouden
ze in staat zijn, de olie opnieuw te
De ontwerpers van Moskou's strategie
hebben lang gemikt op de vervanging
van de 'reactionaire' regimes door
•progressieve krachten. Vroeger gin
gen ze ervan uit. dat de afschuwelijke
amoede en ontwetendheid waarin de
Arabische heersers hun onderdanen
lieten leven, deze mensen tot revolu
tie zouden aanzetten. Maar nu neemt
Moskou zo ongeveer het tegenoverge
stelde standpunt in. De nieuwe olie
rijkdom. de moderne technologie en
industrie moeten, volgens de marxisti
sche formule, zo'n spanning scheppen
tussen het oude sociaal-politieke be
stel in deze landen en hun moderne
industriële structuur, dat een revoluti
onaire explosie niet kan uitblijven.
In Iran brengen de pogingen van de
sjah om een moderne economie te
verenigen met een vrijwel absolute
monarchie, al ernstige spanningen te
weeg. Moskou volet deze ontwikkeling
met belangstelling, en het is bereid
om als dat raadzaam lijkt, de geschie
denis een duwtje in de goede richting
te geven.
Tot voor kort bewaarde de Sowiet-
Unie haar scherpste kritiek voor Libië,
maar de aanvallen op het bewind
aldaar zijn nu geheel verdwenen ujlt
de Moskouse uitzendingen in het Ara
bisch. Aangezien Egypte niet laneer
bevriend is met Rusland en Libië een
vijand van Egypte is geworden, zijn
de regimes van de Sowjet-Unie en
Libië dik bevriend geraakt, en dat
bijna van de ene dag op de andere.
He enige andere Arabische land dat
voortdurend Egypte's 'verraad' aan de
revolutie hekelt, is Irak. de enige
solide bondgenoot van Rusland in het
Midden-Oosten.
Koerden
Naast deze politieke spanningen waar
van onruststokers op het moment van
een crisis gemakkelijk kunnen profite
ren. zijn er nog verscheidene potentië
le brandhaarden. In Moskouse radio
uitzendingen wordt beweerd, dat de
opstand van de Koerden tegen d c
regering van Irak deel uitmaakt van
een westers komplot 'om de krakke
mikkige positie van de oliemonopolies
te verbeteren.' Maar het echte gevaar
ligt hierin, dat de strijd zou kunnen
overslaan naar naburige landen met
flinke Koerdische minderheden, zoals
Iran. Gevochten wordt er ook op het
Arabisch schiereiland, waar Moskou
opstandelingen steunt, terwijl Iran en
Saoedi-Arabië. die onderling overigens
ruzie hebben, de plaatselijke heersers
steunen.
Het Kremlin probeert de ketel van
het Midden-Oosten aan de kook te
houden in de hoop (zoals uitzendin
gen van radio-Moskou duidelijk ma
ken), dat dit de 'verdrijving' van
Russische invloed uit dit gebied kan
beletten. Maar de enige manier waar
op Moskou zich van succes kan verze
keren, bestaat hierin, dat het zijn
verloren stellingen in Egypte en
elders terugwint. En dat doel kan
alleen worden bereikt door 'progres
sieve krachten' in het gehele Midden-
Oosten aan te moedigen, de macht
over te nemen.
Spanningen veroorzaakt door Palestij
nen, conflicten die tot revolutionaire
veranderingen leiden, nationalisaties
en het gebruik van het oliewapen
het zijn allemaal draden in het pa
troon van gebeurtenissen dat Moskou
bezig 'is te weven voor het Midden-
Oosten.
socialisten) aan een aantal maatrege
len van de regering of de militaire
junta haar steun heeft geweigerd. De
CP zei echter niet van plan te zijn nu
uit de voorlopige regering te treden
omdat een 'eventueel uittreden onge
twijfeld een abrupte en ruwe verbre
king van Het politieke evenwicht zou
betekenen, het verlies van democrati
sche vooruitzichten en de weg vrijma
ken naar reactionaire plannen.' On
danks alle moeilijkheden, tegenstellin
gen en gevaren behoren de communis
ten vastbesloten in de voorlopige re
gering te blijven', aldus de beschou
wing.
De socialistische minister van buiten
landse zaken van Portugal, Mario Soa-
res, heeft ook gisteren in Algiers
overleg gevoerd met leiders van Gui-
ne-Bissau. Soares liet weten dat hij
dit weekeinde geen ontmoeting zal
hebben met vertegenwoordigers van
de OAE, de Organisatie van Afrikaan
se Eenheid. Soares komt vandaag te
rug in Lissabon en gaat meteen weer
naar Ottawa om met NAVO-ministers
van buitenlandse zaken te praten. Soa
res zei bereid zijn met de OAE te
praten als hij daartoe officieel werd
uitgenodigd, wat nog niet was ge
beurd.
Frelimo
Op de OAE-conferentie in het Somali
sche Mogadisjoe heeft de leider van
de bevrijdingsbeweging van Mozambi
que, het FRELIMO, het jongste vredes
aanbod van Portugal van de hand
gewezen. De FRELIMO-leider Samora
Machel, verklaarde dat Portugals aan
bod voor een referendum elf jaar te
laat is gekomen en dat, nu de wapens
tegen Portugal al zijn opgenomen, de
tijd voor een volksstemming voorbij
is. Het aanbod van een referendum en
zelfbeschikking noemde Machel een
'belediging' van het volk van Mozam
bique. 'Je kunt een slaaf niet vragen
of hij vrij wil zijn als hij al in
opstand is gekomen', aldus Machel.
Een in Lourenco Marques opgerichte
commissie voor mensenrechten heeft
bekendgemaakt d-t uit meldingen van
ongeveer duizend ex-gevangenenen
blijkt dat in Mozambique de laatste
jaren 900 politieke gevangenen door
de Portugese geheime politie zijn ver
moord. De commissie zal haar bewijs
materiaal naar Lissabon sturen, zodat
strafvervolging kan worden ingesteld.
ADVERTENTIE
Deze week in
Hervormd Nederland o.a.:
Afrikaanse kerken willen
geen hulp meer.
Einde van het spionnentijd-
perk.
De zaak Wiersinga.
Bevolkingsgroei en religie.
Kerk en abortus
Wat is een omroepparochie?
Hoe zit het met onze relaties?
NAAM:
ADRES:
WOONPLAATS:
GIRONUMMER:
Abonnementsprijs 21,per
half jaar; 42,per jaar.
Abonnementen kunnen elk
ogenblik ingaan.
Bon ingevuld in BLOKLET-
TERS in envelop (zonder
postzegel) verzenden aan:
Hervormd Nederland,
Antw.nummer 1776, Den Haag.
