Almere houdt rekening
met spelende kinderen
Langste aardgas
leiding van
Europa in bedrijf
Commentaar 0°k grote verscheidenheid in woontypes
Invloed van buiten-1
Invloed van buiten-2
Bejaard echtpaar
gedood bij ongeluk
het weer
Buien en zon
Strandverwachting
weerrapporten
MEDEDELING
aan de adverteerders in de
rubriek
Het Onderwijs vraagt
donderdagmorgen Ie post
K
mOOW/KiWiMBIBT VRIJDAG 7 JONI 1974
BINNEfdiAINDA^OMMKNTlAiAE T5/K7
Kennelijk om zijn entree in het Krem
lin, waar hij binnenkort op bezoek
gaat, wat te vergemakkelijken, heeft
president Nixon een betoog gehouden
tegen Amerikaanse bemoeienis met de
Russische emigratiepolitiek. De eer,
dit betoog rechtstreeks te mogen aan
horen, had de Amerikaanse president
te beurt laten vallen aan een groep
pas afgestudeerde adelborsten. De
i groep was helaas incompleet, want er
j ontbraken een aantal marine-kadetten
j die bedrog hadden gepleegd bij hun
eindexamen en tegen wie nu een on
derzoek loopt. Er zou een ironische
opmerking over te maken zijn, dat
Nixon zich hierdoor niet van zijn
bezoek aan de marine-academie in
Annapolis had laten weerhouden,
maar aan de verleiding daartoe dient
weerstand geboden. Nixon heeft het al
moeilijk genoeg met de Amerikaanse
pers. Hoezeer het Witte Huis die als
een aartsvijand beschouwt, verraadt
een grap die een commentator van de
New York Times in de omgeving van
de president heeft opgevangen. Als
Nixon straks bij zijn reis in het
Midden-Oosten door de Rode Zee
1 loopt zo heeft een^ olijkerd in het
Witte Huis bedacht dan zal de
pers dat wonder ongetwijfeld aanvoe
ren als een bewijs, dat de president
j niet zwemmen kan.
Maar nu in ernst. In zijn toespraak in
j Annapolis keerde de president zich
j tegen de meerderheid in het Ameri
kaanse Congres, die Nixons voorstel
len om de handel met Amerika aan-
l trekkelijker te niakèn, .voor de Sowjet-
Unie, pas wil aanvaarden, als de
Sowjet-Unie haar emigratiebeleid aan
trekkelijker maakt voor haar eigen
burgers, met name voor de Joden
onder hen. Voor deze koppeling voelt
Nixon niets. Hij verdedigde zijn stand
punt met een verhaal dat zich als
volgt laat samenvatten. De emigratie
van Joden is een binnenlandse aange
legenheid van dé Sowjet-Unie en met
de binnenlandse zaken van andere
landen moeten wij óns niet inlaten.
Zouden wij het nemen, als anderen
zich met cfe1 toestand bij ons bemoei
den? En bovendien: zelfs al zouden
we dat willen, we kunnen de binnen
landse situatie èlders niet veranderen:
'Onze buitenlandse politiek kan er niet
op gericht zijn, andere samenlevingen
te hervormen'. Proberen we het toch,
dan is het enige dat we bereiken, een
vermindering van de ontspanning in
de Wereld'.
De CIA en de Vietnam-veteranen, om
maar twee voorbeelden te noemen,
zullen er vast en zeker van hebben
opgehoord, dat hun regering zich niet
in de binnenlandse situatie van de
andere landen kan mengen. Maar dit
terzijde. Het gaat ons er ditmaal niet
om, de argumentatie van de Ameri-
l kaanse president te bestrijden. Wat
ons vooral getroffen heeft, is, dat hij
er juist ,nu zo'n ophef over maakt, dat
1 Amerika niet mag proberén, ander-
mans binnenlandse zaken te beïnvloe
den. Dat is niet erg consequent, nu
het hele diplomatieke apparaat van de
Verenigde Staten, met Kissinger voor
op, in dc weer lijkt te zijn om het
buitenland ertoe te brengen, de bin
nenlandse zaken van Amerika te beïn
vloeden. Schuilt achter Kissingers vol
hardend ijveren in het Midden-Oosten,
en achter Nixons komende trip naar
Moskou, niet mede de begeerte om,
met buitenlandse hulp, de binnenland
se positie van de Amerikaanse presi
dent te verstevigen? Sommige Ameri
kaanse politici vrezen zelfs, dat Nixon
zich straks bij de bewapeningsbespre
kingen in Moskou knollen voor citroe-
j nen zal laten verkopen, omdat toch
j maar vooral thuis te kunnen vertellen,
dat zijn overleg met de Russen vruch-
I! ten heeft opgeleverd.
De kans op zo'n transactie zulleh de
Russische leiders als ze haar krijgen)
j< niet laten passeren. Met veel vpn wat
Nixon in Annapolis gezegd heeft,
stemmen ze ongetwijfeld hartelijk in.
I Maar hun instemming zal vermoede-
lijk niet zo ver gaan, dat zf princi-
I pieel zullen weigeren, dè Amerikaanse
1 binnenlandse politiek te beïnvloeden
door Nixon aan een goedkoop succes
te helpen.
Angst om daardoor de betrekkelijk
ontspannen verhouding met Amerika
te bederven, zouden de Russische lei
ders Overigens niet behoeven te koes
teren. Heeft de Amerikaanse veteraan-
diplomaaf Averell Harriman deze
week niet aan Breznjew verzekerd,
dat, wat er ook met Nixon gebeurt,
Kissinger in elk geval aanblijft?
Van een verslaggever
NOORDELOOS Bij een verkeerson
geluk op de provinciale weg 36 in het
Zuidhollandse Noordeloos is gister
morgen een bejaard echtpaar om het
leven gekomen. De auto waarin het
echtpaar zat botste tegen een boom.
De man, de 79-jarige L. Rosseel uit
Dordrecht was op slag dood. Zijn
vrouw die de auto bestuurde de 70-
jarige H. Rosseel-Stouthamer werd met
zware verwondingen naar het streek
ziekenhuis in Gorkum gebracht waar
zij in de loop van de ochtend is
overleden.
door Piet Hagen
AMSTERDAM Steden worden niet gebouwd
voor spelende kinderen. In de met auto's volgesta-
pelde straten van oude stadswijken ontstaat pas
weer enige ruimte voor kinderen, wanneer de af
braak begint en de daardoor ontstane gaten opge
vuld worden met klimrekken. In de nieuwbouw is
er voor kinderen ook weinig te beleven. Behalve het
verplichte klimrek en de door struikjes en prikkel
draad omgeven zandbak, is er weinig dat doet ver
moeden, dat de royaal met ruimte bedeelde auto
bezitters ook kinderen hebben.
Wanneer het in die nieuwe stad Al
mere in Zuidelijk Flevoland, waarvan
de bouw volgend jaar begint anders
wordt, zou dat een hoopvolle uitzon
dering op de nog bijna overal gelden
de regel zijn. Het rapport 'Woonomge
ving Almere, 'n typologie richtlij
nen' heeft tenminste de verdienste,
dat het aandacht heeft voor spelende
kinderen. Trouwens niet alleen voor
kinderen maar ook voor wandelende'
bejaarden, fietsende arbeiders, winke
lende moeders, vrouwen met part
time banen, verdwaalde Surinamers.
brommende scholieren, en al dan niet
schapen roosterende gastarbeiders
moet volgens de rapporten Al
mere een paradijs worden. We helpen
het hopen.
Het rapport over de woonomgeving in
Almere gaat vooral over het wonen.
Het kinderspel is daarvan een onder
deel. Omdat dit detail vaak zo weinig
aandacht krijgt citeren we hier maar
overvloedig. Het motto van de rappor
teurs is: 'Overal moet gespeeld kun
nen worden, dus geen geïsoleerde
speelplaatsen'.
Snelheden
Om dat mogelijk te maken is ver
keersveiligheid een eerste vereiste.
Dat betekent dat zelfs snelheden van
50 kilometer per uur voor het woon
gebied te hoog zijn. Soms is 30 km al
teveel en lijkt 15 km per uur het
maximum. Zoiets bereik je niet alleen
door juridische maatregelen, maar
moet zichtbaar worden gemaakt door
het stratenplan (scherpe bochten,
wegversmallingen, drempels, bomen,
uithollingen, T-kruisingen). En ver
der natuurlijk geheel autovrije zones.
Tussen de autowegen en huizen ligt
dan de ruimte, waar kinderen buiten
spelen. Het rapport heeft het over een
'doorgaand micromilieu dat jong en
oud aanleiding geeft om erin te spe
len en eraan verder te bouwen'. Dat
spelen gebeurt voor een belangrijk
deel onderweg van en naar school.
Verder op per leeftijd ingerichte
speelterreinen. Volgens het 'rapport
moet het speellandschap een variëteit
van 'texturen' en landschapselemen
ten' in zich bergen.
Er zijn harde en zachte 'texturen'. De
gladstenige oppervlakte (asfalt, te
gels) is geschikt voor rolschaatsen,
fietsjes, hinkelen, skelteren. Een ruw-
stenig oppervlak (klinkers, keitjes,
grind, grote keien) om overheen te
hobbelen, om figuren te maken, om
op en af te springen. Glad, hard
ingestampt zand is geschikt voor knik
keren, jeu de boule, slippen, landje
pik en sport. Mul zand is lekker om
in te crossen, om een partijtje te
knokken, om te springen; zand en
modder nodigen uit om te graven en
te kliederen. Geschoren gras leent
zich voor sporten, vliegeren, cricket,
tent opzetten: ongeschoren gras en
hoogopstaand riet is om door te slui
pen en om je in te verstoppen. Hoog,
dicht struikgewas (zonder doornen, 1
laat staan prikkeldraad) is het do
mein van avonturenzoekers en hutten-
bouwers. Er moeten bomen zijn om
in te klimmen. Water (grachten, plas
sen, vijvers, steigers, greppels) om te
zwemmen, schaatsen, varen.
Functies
Zoals er een grote (in veel buurten
nauwelijks benutte) variëteit in textu
ren is, zo is er ook verscheidenheid
naar elementen. Sommige van die ele
menten kunnen meer dan één functie
vervullen: een klim-toestand kan heel
goed een hut verbergen en een uit
kijkpunt verschaffen. Belangrijk is
dat deze elementen uitnodigen om
erop, erin, eronder, erover en erdoor
te kruipen. Dus: klimtuigen, heuvels,
klimbomen, trappen, muren kullen
hagen daken, galerijen, wallen, brug
getjes stegen, tunnels, gaten en ho
len en dat alles in een afwisseling
van voi^n, maat en kleur.
De moeilijkheid met dit soort filoso
fieën is dat ze bijna te mooi klinken.
De wat sceptische lezer zal eerst het
resultaat wllen afwachten. Overal
waar nieuwbouw verrijst worden
mooie idealen gepreekt. Maar wat
komt ervan terecht? Inderdaad, dat is
afwachten, maar dat betekent niet dat
de filosofie er niet toe doet. De
Bijlmer is een aardig voorbeeld waar
de verkeersvrije speelruimte geen fi
losofie gebleven is. Dat de Bijlmer
desondanks toch veel kritiek ontmoet,
ligt meer aan andere oorzaken. Van
uit het (jonge) kind gezien zou het
voornaamste bezwaar kunnen zijn dat
de woningen te ver van de begane
grond verwijderd zijn. Gelukkig wordt
dat in Almere anders: negentig pro
cent van de woningen wordt laag
bouw.
Maar in een stad wonen niet alleen
kinderen er wonen ook volwassenen:
vaders, moeders, alleenstaanden, jon
geren, ouderen, mensen die willen
samenwonen, mensen die graag wat
meer op zichzelf wonen. Het is moei
lijk een stad te ontwerpen zonder dat
je weet wie de toekomstige bewoners
ziin. Je kunt natuurlijk enquêtes hou
den onder mensen die misschien naar
Speelruimte voor kinderen in een Utrechtse nieuwbouwwijk.
Almere willen verhuizen, maar bij
zulke onderzoeken blijft het een pro
bleem dat mensen zich vanuit het flat
waarin ze wonen moeilijk andere
woonvormen kunnen voorstellen.
Trouwens, wat hebben mensen te kie
zen? Veel mensen zijn financieel zelfs
niet in staat om de keus tussen de
vierkamerflat en de doorzonwoning te
maken.
Betaalbaar
In Almere hoopt men dat laatste
probleem de wereld uit te helpen
door het bouwen van betaalbare hui
zen: zeventig procent van de huizen
zou een huur kunnen hebben van
tweehonderd gulden of minder. Als
dat gelukt begint de keuzevrijheid
voor meer mensen werkelijkheid te
worden. Tenminste: als er alternatie
ven zijn.
In het 'werkdocument' over de woon
omgeving in Almere is een poging
gedaan de verschillende mogelijkhe
den in kaart te brengen. Er worden
veertien 'milieutypen' onderscheiden.
Eigenlijk zijn het zeven typen, maar
elk type kan zowel in hoogbouw als
in laagbouw worden uitgevoerd. Zo
kunnen los van elkaar staande huizen
gebouwd wordenals eengezinshuizen
(eventueel twee onder een kap) en
als torenflats (de huizen zijn wel op
elkaar gestapeld, maar zijn in het
horizontale vlak niet aan elkaar ge
schakeld). Wanneer de huizen aan
elkaar gebouwd worden kan dat op
verschillende manieren: in clusters
om een hofje (hoog en laag), in
banden (rijen huizen of flats langs de
straat), in losse rijen (bijvoorbeeld
achter elkaar), van eengezinshuizen of
flats, aaneengesloten rijen (hoog en
laag), in straatblokken (hoog en laag)
en in de wat grilliger aaneenschake
ling van een bungalowtapijt (laag) of
het kashbah-type (zoals in Hengelo).
Zichtbaar
Als je dat zo onder elkaar ziet begint
de diversiteit al enigszins zichtbaar te
worden. Toch is daarmee de kous nog
niet af, want bij elk mileutype kun
je weer varëren naar dichtheid (aan
tal woningen per hectare, verhouding
tussen bebouwd en niet-bebouwd op
pervlak, de gemiddelde bouwhoogte),
naar de graad van beschutting (beslo
ten-open, concentratie of spreiding
van auto's, concentratie of spreiding
van bebouwing), naar de mate van
naar binnen- en buitengerichtheid
(meer geïsoleerd of meer op contact
met buren ingesteld, verhouding pri
vé en collectief terrein, collectief of
individueel wonen), en tenslotte naar
een drietal algemene kenmerken (de
omvang van het woongebied, de mate
van veranderbaarheid en de mate van
ordening).
Op die manier wordt de keuzevrijheid
al bijna eindeloos. Wanneer je daar
nog de mogelijke variatie van de
binnenarchitectuur, van tuinen en
verdere omgeving aan toe voegt, be
gint het duidelijk te worden dat er
meer te kiezen is dan de veelal mono
tone bebouwing van na de oorlog zou
doen vermoeden.
Het klint allemaal een beetje schema
tisch, maar het kan geen kwaad om al
die mogelijkheden eens op een rijtje
te zetten. Al was het alleen maar om
de toekomstige bewoners het besef bij
te brengen dat er meer tussen hemel
en aarde is dan zij gewend zijn. Of
het ook zal lukken (wat het project
bureau Almere hoopt) dat de bewo
ners bij elkaar kruipen op grond van
een gezamenlijke voorkeur voor een
bepaald woontype en niet in eerste
instantie op grond van hun economi
sche welstand, is dan een volgend
verhaal.
Van onze weerkundige medewerker
De zuidwestelijke wind wakkerde gis
teren sterk aan, plaatselijk met harde,
stormachtige vlagen en bovendien vie
len er buien. Na de passage van een
randstoring stroomde namelijk koude
re lucht in de hogere niveaus binnen.
Sommige buien gaven hagel en don
der.
De onstabiliteit deed zich vooral in
de late namiddag en vooravond gel
den. Er bevond zich toen hoogreiken-
de comulonimbi over onze omgeving.
Veel boeren zitten op dit ogenblik te
springen om regenwater. Na het oog
sten van de eerste snede moet het
gras een flinke groeistimulans krij
gen. 0} die buien wel die algemene
neerslagvoorziening tot stand kunnen
brengen, moet worden betwijfeld.
Daarvoor is een omvangrijker regen-
gebied nodig, liefst geactiveerd door
één of meer golfstoringen. De vakan
tiegangers zien natuurlijk zo'n ont
wikkeling niet graag komen, maar de
belangen lopen nu eenmaal niet pa
rallel.
Vandaag zit er een kleine verbetering
in het weer, vooral aan zee. Aan de
kust met name, breken de zonnige
opklaringen los. Maar hei binnenland
dient nog wel rekening te houden mei
enkele buien, speciaal in de namid
dag. In het weekend blijft het weer
onbestendig in verband met nieuwe
eceaanstodngen. Het blijft koel met
maxima van 15 of 16 graden Celsius.
In Israël zat men gisterm niet om
warmte verlegen: Tel Aviv, Hamat
David en Eilat hadden respectievelijk
25, 27 en 33 gr. C. Jeruzalem hield
zich wat op de vlakte met 21 gr C. In
het Joegoslavische Demir Kapija vlak
bij de Albanese grens wees de ther
mometer gistermiddag om één uur 31
gr. C.
De mei-neerslag in de DDR is zeer
uiteenlopend geweest. Terwijl Greijs-
wals in het noorden met slechts vier
millimeter (normaal 49) een nieuw
droogterekord boekte over tenminste
30 jaar, viel er nabij Dresden 114 mm,
Grlitz 129 en op de Fichtelberg 121
mm neerslag (normaal 94).
Vandaag meer zonneschijn dan giste
ren. Plaatselijk is nog wel een bui
mogelijk. Koude tot matige westelijke
wind. Koel met circa 15 gr. C. lucht
temperatuur, zeewater 12 a 13 gr. C.
langs de Wadden tot 13 a 14 gr. C.
In Holland en Zeeland. Verdere voor
uitzichten onbestendig en koel.
lokale bul
Amsterdam
regenbui
23
0.1
De Bilt
half bew.
22
0
Deelen
onbewolkt
23
0
Eelde
zwaar bew.
23
0
Eindhoven
licht bew.
24
1
Den Helder
zwaar bew.
20
0
Luchth. R'dam
licht bew.
22
0
Twente
half bew.
21
0.1
Vlissingen
half bew.
21
0
Zd.-Limburg
zwaar bew.
23
1
Athene
onbewolkt
31
0
Barcelona
zwaar bew.
26
0
Berlijn
zwaar bew.
20
0
Bordeaux
half bew.
25
0
Brussel
zwaar bew.
25
3
Frankfort
zwaar bew.
24
1
Genève
regenbui
24
15
Helsinki
zwaar bew.
17
2
Kopenhagen
zwaar bew.
18
0
Lissabon
licht bew.
21
0
Loparno
half bew.
24
2
Londen
regen
24
0.6
Luxemburg
zwaar bew.
25
2
Madrid
onbewolkt
31
0
Malaga
onbewolkt
26
0
Mallorca
onbewolkt
32
0
München
regen
22
4
Nice
licht bew.
22
0
Oslo
geheel bew.
19
0
Parijs
half bew.
26
2
Rome
zwaar bew.
25
0
Stockholm
half bew.
19
0
Zürich
zwaar bew.
25
0
Istanboel
mist
25
0
Las Palmas
geheel bew.
24
0
Tunis
licht bew.
32
0.3
ZONNIG SNEEUW
S OPKLARINGEN
Z MIST
bREGEN
Twee uiterstende overbekende flats in rijtjes en de experimentele
kashba in Hengelo. Het projectbureau Almere wil een zo groot mo
gelijke variëteit.
Tussen Nederland en Italië
AMSTERDAM Met het nodige uiterlijk vertoon zal het komende
weekeinde minister-president Rumor van Italië de langste aardgas
leiding van Europa officieel in bedrijf stellen. Een nieuwe etappe op
de weg naar eën Europese samenwerking op energiegebied zal daar
mede zijn afgelegd.
Met deze leiding, waar doorheen dit
jaar al 1,6 miljard m3 en vanaf 1977
jaarlijks 6 miljard m3 aardgas zal
stromen, worden tal van records ge
broken. In de eerste plaats wat de
lengte betreft: 816 kilometer, waarme
de de afstand tussen het Nederlandse
aardgasveld in Drenthe (de leveran
cier van het gas) en de Italiaanse
plaats Mortara nabij Pavia wordt
overbrugd. Maar ook de kosten vorm
den een record: meer dan 1 miljard
gulden.
De Transeuropa Naturgas Pipeline
(TENP), zoals de aardgasleiding offi
cieel heet, is een technische prestatie
van de eerste orde. Zo moest bijv. in
Duitsland driemaal de loop van een
rivier worden gekruist, nl. éénmaal
de Moezel en tweemcal de Rijn. Nog
groter waren de problemen, die in
Zwitserland en Italië moesten worden
overwonnen.
Onder meer was het noodzakelijk om
door de Alphen heen te komen een
drietal tunnels te boren door de ber
gen van in totaal 6 kilometer lengte.
Het hoogste punt bereikt de leiding
aan de Zwitsers-Italiaanse grens, t.w.
2400 meter. Ondanks alle moeilijkhe
den gelukte het de aardgasleiding in
twee jaar tijds klaar te krijgen.
De aanleg van de leiding werd nodig
in verband met de overeenkomst, die
eind 1970 tot stand kwam tussen aard
gasdochter SNAM van de Italiaanse
ENI-groep en de Nederlandse NAM-
GASEXPORT. In het kader van deze
overeenkomst zal Nederland 6,5 mil
jard m3 aardgas leveren, 6 miljanj m3
aan Italië en 0,5 miljard m3 aan
Zwitserland.
Reeds sedert 1971 betrekt Italië op
grond van een met de Exxon afgeslo
ten verdrag jaarlijks 3 miljard m3
aardgas uit Libië. Van 1978 af zullen
ook de levenranties in het kader van
een voor 25 jaar met Algerije afgeslo
ten contract, dat voorziet in de jaar
lijkse leverantie van 11 miljard m3
aardgas, op gang komen. Voor het
transport van dit aardgas zal voor het
eerst een aardgasleiding op een diepte
van 500 meter worden aangelegd in
zee en wel tussen Tunis en Sicilië.
Vandaar zal het aardgas door een
leiding, dwars door de straat van
Messina, het Italiaanse vasteland be
reiken nabij La Spezia.
Met deze aansluiting zal straks het
aardgasnet in Europa in grote lijnen
voltooid zijn. Uit Rusland lopen reeds
twee leidingen via Tsjechoslowakije
naar Oostenrijk, Italië en naar de
Bondsrepubliek. Vanuit het noorden
gaat een gasleiding via Emden het
Roergebied met gas uit het Noorse
Ekofisk-veld voorzien, terwijl uit het
westen een leiding aardgas uit het
Nederlandse vasteland en uit de aard
gasvoorkomens in zee vóór de Neder
landse kust naar Duitsland zal tran
sporteren. Tenslotte is er dan ook nog
de aardgasleiding, die van Foss nabij
Marseille naar België loopt met een
aftakking naar het Saargebied.
Max. temp. van gisteren en neerslag
In verband met de grote hoeveelheid zet-advertenties
voor onze zaterdagbladen, dienen advertenties voor
deze rubriek Het onderwijs vraagt uiterlijk
in het bezit van de advertentieorderafdeling van de
Chr. Pers, Postbus 859 te Amsterdam te zijn.
U gelieve uw opgave derhalve tijdig in te zenden.
BEWOLKING
MAX TE MP.
MIN. TEMP.
WINDRICHTING
den: 5.42-18.06; Den Helder: 9-35-21.45; Har-
llngen: 11.53DelfziU: 1.58-14.03.
'Je moet eerst leren er niet bij in te ademen.'
